2-1-1


ས་བཟང་མ་ཏི་པཎ་ཆེན་གྱི་གསུང་འབུམ། 
༼ཁ༽
2-1-2


༄༅། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པའི་
བསྡུས་དོན་བཞུགས་
ལགས་སོ། །
འགྲེལ་བ་ཇི་བཞིན་འཛིན་པ་ལ། །འདི་ཀུན་ལོགས་སུ་མེད་ཀྱང་ཆོག །
ས་གཞུང་ལོགས་སུ་སྦྱོར་བ་ལ། །ཉེ་བར་མཁོ་ཕྱིར་བསྡེབས་པ་ལགས། །
༄༅། །ༀ་ན་མོ་མཉྫུ་ནཱ་ཐཱ་ཡ། བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་གོ་འཕང་ཐོབ་བྱའི་ཕྱིར། །བྱང་ཆུབ་
སྤྱོད་པ་གསལ་བར་སྟོན་མཛད་པ། །རྒྱལ་སྲས་ཞི་བའི་ལྷ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ནས། །གཞུང་འདི་
བསྡུས་པའི་དོན་གྱིས་བཤད་པར་བྱ། །འདིར་མཐར་ཐུག་གི་འབྲས་བུ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་
པར་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་གནས་སྐབས་སུ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་བསམ་སྦྱོར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་
ལ་འཇུག་དགོས་པས། དེ་ཉིད་གསལ་བར་སྟོན་པ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་
པ་འཆད་པ་ལ་དོན་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ། དོན་དང་མཐུན་པའི་མཚན་(རྒྱ་གར་)གྱི་དོན། དོན་ཆེན་
སྒྲུབ་པ་སྤྱིའི་ཕྱག་(སངས་རྒྱས་)དོན་མཆོག་སྒྲུབ་པའི་བསྟན་བཅོས་དངོས། དོན་དེ་ལེགས་པར་
བསྒྱུར་བའི་ཚུལ་(རྒྱ་གར་)ཞེས་པའོ། །གསུམ་པ་ལ་ཐོག་མར་རྩོམ་པ་ལ་འཇུག་ཚུལ། འཇུག་
བྱ་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་རང་བཞིན། ཞུགས་པ་མཐར་ཕྱིན་པའི་བྱ་བའོ། །དང་པོ་ལ་མཆོད་པར་
2-1-3


བརྗོད་པ། (བདེ་གཤེགས་)བརྩམ་པར་དམ་བཅའ་(བདེ་གཤེགས་)བརྩམས་པའི་དགོས་པའོ། །དེ་
ལ། གཞན་དོན་འགྲུབ་པར་དཀའ་ཚུལ། (སྔོན་ཆད་)རང་དོན་གཙོ་བོར་བསྟན་ཚུལ། (རང་གི་)སྐལ་
མཉམ་གཞན་ལའང་ཕན་ཚུལ་(བདག་དང་)ལོ། །གཉིས་པ་ལ། བསམས་ནས་ཆོས་ལ་འཇུག་
ཚུལ་དང༌། ཞུགས་ནས་ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། དལ་འབྱོར་རྙེད་པར་དཀའ་བ་
བསམ་པ་(དལ་འབྱོར་)དང༌། ཆོས་ཀྱི་བློ་ཡང་དཀོན་པ་བསམ་པ་(ཇི་ལྟར་)འོ། །གཉིས་པ་ལ། 
བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་བཟུང་ཚུལ་དང༌། སྦྱོར་བ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་
ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། སེམས་བསྐྱེད་ཀྱི་ཕན་ཡོན་བསྟན་པ་དང༌། ཕན་ཡོན་
ཅན་ཇི་ལྟར་བླང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། ཕན་ཡོན་ཆེན་པོ་འཐོབ་ཚུལ། དེའི་འཐད་པ་སྒྲུབ་བྱེད། 
རྒྱལ་སྲས་མཆོད་པར་འོས་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་དང༌། སྨོན་འཇུག་གི་
ཁྱད་པར་རོ། །དང་པོ་ལ། སེམས་བསྐྱེད་བརྟན་པར་བཟུང་བ། རྒྱལ་བའི་སྲས་པོར་འགྱུར་
ཚུལ་(བྱང་ཆུབ་)ཕན་ཡོན་དཔེ་ཡིས་བསྔགས་པ། ལུང་གི་ཤེས་བྱེད་དགོད་པ་(དེ་ཡི་)འོ། །དང་པོ་
ལ། སྡིག་ཆེན་སེལ་བས། (དེ་ལྟས་)ཕན་བདེ་ཐོབ་པས། (བསྐལ་པ་)འདོད་པ་འགྲུབ་བས་བརྟན་
པར་བཟུང་བའོ། །(སྲིད་པའི་)གསུམ་པ་ལ། གསེར་འགྱུར་གྱི། (གསེར་འགྱུར་)རིན་པོ་ཆེའི། (འགྲོ་
བའི་)ལྗོན་ཤིང་གི། (དགེ་བ་)དཔའ་བོའི། (སྡིག་པ་)དུས་མཐའི་མེའི་དཔེས་བསྔགས་པའོ། །(དེས་
ནི་)གཉིས་པ་ལ། སྨོན་འཇུག་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ། (བྱང་ཆུབ་)དེ་དག་དཔེ་དང་སྦྱར་བ། (འགྲོ་བར་)
འཇུག་པ་ཁྱད་པར་འཕགས་ཚུལ་ལོ། །(བྱང་ཆུབ་)སྒྲུབ་བྱེད་ལ། ལང་གི་དང༌། (འདི་ནི་)རིགས་
པའི་འོ། །དེ་ལ། བསོད་ནམས་དཔག་མེད་ཐོབ་ཚུལ་དང༌། །ཀུན་ལས་མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་
ལོ། །དང་པོ་ལ། དམིགས་རྣམས་དཔག་ཏུ་མེད་པས། (སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་)ཕན་སེམས་མཆོག་
ཏུ་འགྱུར་བས། (ཟའམ་)རྨད་བྱུང་དགེ་བ་ཡིན་པས། (གཞན་དག་)བྱེད་ལས་ཕུལ་དུ་བྱུང་བས་ཐོབ་
ཚུལ་ལོ། །(འགྲོ་བ་)གཉིས་པ་ལ། མཆོད་པ་ཀུན་ལས། (ཕན་པར་)དགེ་བ་ཀུན་ལས། (སྡུག་བསྔལ་
3)བསྔགས་འོས་ཀུན་ལས། (ཕན་བཏགས་)སྦྱིན་བདག་ཀུན་ལས་མཆོག་ཏུ་(འགྲོ་བ་)འགྱུར་ཚུལ་
ལོ། །མཆོད་པར་འོས་ཚུལ་ལ། ཞིང་གི་མཆོག་ཏུ་བསྒྲུབ་པ་དང༌། འདུད་ཅིང་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་
བའོ། །(གང་ལ་)དང་པོ་ལ། སྡིག་པའི་ཞིང་མཆོག་ཏུ་གསུངས་ཚུལ་དང༌། (གང་ཞིག་)དགེ་བའི་
ཞིང་མཆོག་ཏུ་བསྟན་པའོ། །(འོན་ཏེ་) ཇི་ལྟར་བླང་ཚུལ་ལ། སྦྱོར་བ་ཡན་ལག་བདུན་པ་བྱ་
བ། དངོས་གཞི་བྱང་ཆུབ་སེམས་བསྐྱེད་བཟུང་བ། (ཇི་ལྟར་) འཇུག་ཏུ་ཇི་ལྟར་བྱ་བའི་རིམ་པའོ། །
དང་པོ་ལ། མཆོད་བསྟོད་ཕྱག་འཚལ་(དུས་གསུམ་) སྐྱབས་འགྲོ་དང༌། (བྱང་ཆུབ་) སྡིག་བཤགས་
རྗེས་སུ་ཡི་རང་དང༌། །བསྐུལ་ཞིང་(ཕྱོགས་རྣམས་)གསོལ་བ་གདབ་པ་དང༌། །(རྒྱལ་བ་)ཡོངས་
སུ་བསྔོ་བའི་ཡན་ལག་གོ། དང་པོ་ལ། མཆོད་པ་འབུལ་བ་དང༌། བསྟོད་དབྱངས་བསྒྲགས་
པའོ། །(ཡོན་ཏན་)དང་པོ་ལ་མདོར་བསྟན། (རིན་ཆེན་)རྒྱས་བཤད། དོན་བསྡུའོ། །(ཇི་ལྟར་)གཉིས་
པ་ལ། ཡིད་ཀྱི། ལུས་ཀྱི། འབྱོར་པའི་མཆོད་པའོ། །དང་པོ་ལ། དབུལ་བྱའི་དངོས་པོ། (མེ་
ཏོག་)ཇི་ལྟར་འབུལ་ཚུལ། (བློ་ཡིས་)འབུལ་བའི་རྒྱུ་མཚན་ནོ། །(བདག་ནི་)གཉིས་པ་ལ། ཇི་ལྟར་
འབུལ་ཚུལ་དང༌། (རྒྱལ་)ཕུལ་ནས་སྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། །(བདག་ནི་)གསུམ་པ་ལ། ཁྲུས་( ཁྲུས་ཀྱི )དང་
དབྱི་བ་(དེ་དག་)གོས་རྒྱན་(དེ་ནས་)དྲི་བཟང་(སྟོང་གསུམ་)དང༌། །མེ་ཏོག་(ཐུབ་དབང་)བདུག་སྤོས་
(སྤོས་མཆོག་)ཞལ་ཟས་(ཞལ་ཟས་)སྣང་གསལ་(གསེར་གྱི་)དང༌། །ས་གཞི་(ས་གཞི་)ཕོ་བྲང་(གཞལ་མེད་)
གདུགས་ཀྱི་(རིན་ཆེན་)མཆོད་པ་དང༌། །རོལ་མོ་(དེ་ལས་)དབུལ་ཞིང་སྨོན་ལམ་གདབ་པའོ། །
(དམ་ཆོས་)སྡིག་པ་བཤགས་པའི་ཡན་ལག་ལ། བཤགས་ཚུལ་ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་དང༌། 
གཉེན་པོ་ཁྱད་པར་དུ་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ལ། ཐོག་མེད་སྡིག་པ་དང༌། (ཕྱོགས་རྣམས་)ལྕི་བའི་
ཁྱད་པར་བཤགས་པའོ། །(བདག་གིས་)གཉིས་པ་ལ། རྣམ་པར་སུན་འབྱིན། རྟེན་ལ་སྐྱབས་
པའི། གཉེན་པོ་སྤྱོད་པའི། སླན་ཆད་སྡོམ་པའི་སྟོབས་སོ། །(འདྲེན་པ་)དང་པོ་ལ། འགྱོད་པས་
མྱུར་དུ་བཤགས་ཚུལ། (བདག་ནི་)དོན་མེད་སྡིག་པ་སྤྱད་ཚུལ། མྱུར་དུ་འཆི་བས་འགྱོད་ཚུལ་
2-1-4


ལོ། །གཉིས་པ་ལ། མདོར་བསྟན། (ཡིད་བརྟན་)རྒྱས་བཤད། (མི་མཛའ་)དོན་བསྡུའོ། །(དེ་ལྟར་)
གསུམ་པ་ལ། ངེས་པར་འཆི་བའི་རྒྱུ་མཚན། (ཉིན་མཚན་)དེ་ལ་སྐྱབས་གཞན་མེད་ཚུལ། (བདག་
ནི་)འཇིགས་པའི་སྣང་བ་འཆར་ཚུལ། (སྐྱེ་བོ་)སྐྱབས་མེད་ཉམས་ཐག་འགྱུར་ཚུལ་ལོ། །(སུ་ཞིག་)
རྟེན་ལ་སྐྱབས་པའི་སྟོབས་ལ། དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་ཚུལ། (དེ་བས་)ཁྱད་
པར་བྱང་སེམས་རྣམས་ལ་སྐྱབས་ཚུལ། (བདག་ནི་)འགྱོད་པའི་སྒོ་ནས་གསོལ་བ་འདེབས་ཚུལ་
ལོ། །(སྔོན་ཆད་)གཉེན་པོའི་སྟོབས་ལ། འབད་པར་རིག་པ། མྱུར་དུ་འབད་པ། ཇི་ལྟར་འབད་
པའོ། །དང་པོ་ལ། ནད་ཀྱི་དཔེས་(ཐ་མལ་)གཡང་སའི་དཔེས་(གཡང་ས་)འབད་པར་རིགས་པའོ། །
གཉིས་པ་ལ། ངེས་པར་འཆི་བས། (དེ་རིང་)ཐམས་ཅད་འདོར་བས། (གསོན་ཚེ་)འབད་པའོ། །
གསུམ་པ་ལ། བསམ་པའི་སྒོ་ནས། (མི་དགེ་)སྦྱོར་བའི་སྒོ་ནས་འབད་པའོ། །(བདག་ནི་)
རྗེས་སུ་ཡི་རང་ལ། བསོད་ནམས་ཆ་མཐུན་གྱི། (སེམས་ཅན་)ཐར་བ་ཆ་མཐུན་གྱི་དགེ་བ་ལ་ཡི་
རང་པའོ། །(བྱང་ཆུབ་) བསྔོ་བ་ལ། སྡུག་བསྔལ་ཞི་བའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ། ལུས་སོགས་གཞན་
གྱི་དོན་དུ་བསྒྱུར་པ། ཁྱད་པར་སྨོན་ལམ་རྒྱ་ཆེར་གདབ་པའོ། །དང་པོ་ལ། སྡུག་བསྔལ་
ཐམས་ཅན། (དེ་ལྟར་)ནད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ། (འགྲོ་བ་)བཀྲེས་སྐོམ་སྡུག་བསྔལ། (ཟས་དང་)ཕོངས་
པའི་སྡུག་བསྔལ་ཞི་བར་བསྔོ་བའོ། །(སེམས་ཅན་)གཉིས་པ་ལ། ཐམས་ཅད་གཞན་ལ་བཏང་
ཚུལ། (ལུས་དང་) བཏང་བ་མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ། (ཐམས་ཅད་)ཁྱད་པར་ལུས་ཉིད་གཏོང་ཚུལ་
ལོ། །(བདག་གིས་)གསུམ་པ་ལ། དོན་ཀུན་འགྲུབ་པའི། (བདག་ལ་)འདོད་རྒུ་འབྱུང་བའི་སྨོན་ལམ་
མོ། །(བདག་ནི་)མཇུག་གི་བྱ་བ་ལ། ཕན་ཡོན་བསམས་ཏེ་གཟེངས་བསྟོད། (དེ་ལྟར་)དམ་བཅའ་
བརྟན་པར་བཟུང་ཚུལ། (ད་ནི་)རང་གཞན་དགའ་བ་བསྐྱེད་པའོ། །དེ་ལ་རང་དགའ་བ། གཞན་
དགའ་བ་བསྐྱེད་པའོ། །དང་པོ་ལ། དཀོན་པ་རྙེད་པས། (ལོང་བས་)རྒུད་པ་སེལ་བས། (འགྲོ་བའི་)
སྒྲིབ་གཉིས་བྱང་བས། (འགྲོ་བའི་ཉོན་མོངས་)སྙིང་པོ་རྙེད་པས་དགའ་བ་བསྐྱེད་པའོ། །(དམ་ཆོས་
5)གཉིས་པ་ལ། བདེ་བའི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བས། (འགྲོ་བའི་)འགྲོན་གྱི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པས་དགའ་
བ་(བདག་གིས་)བསྐྱེད་པའོ། །སྦྱོར་བ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་ནི། སྦྱིན་པ་ཚུལ་
ཁྲིམས་བཟོད་པ་དང༌། །བརྩོན་འགྲུས་བསམ་གཏན་ཤེས་རབ་ཀྱི། །ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་དྲུག་པོ་
ལ། །བློ་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་ཚུལ་བཞིན་བསླབ། །ཅེས་པའོ། །དེའི་སྦྱིན་པ་བཏང་ཚུལ་ནི། (སེམས་
བསྐྱེད་དུ་)བཤད་ཟིན་ཞིང་འཆད་པར་འགྱུར་བས། གཉིས་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་བསྲུང་ཚུལ་ལ། བག་
ཡོད་བསྟེན་པ་དང༌། ཤེས་བཞིན་བསྲུང་བའོ། །དང་པོ་ལ། མདོར་བསྟན། (རྒྱལ་བའི་)རྒྱས་
བཤད། དོན་བསྡུའོ། །(དེ་ལྟར་)བར་བ་ལ། བསམ་པ་སེམས་བསྐྱེད་ལ། སྦྱོར་བ་བསླབ་པ་
ལ་བག་ཡོད་པར་བྱ་བའོ། །དང་པོ་ལ། བརྟགས་པའི་བྱ་བ་བཤོལ་དུ་མེད་ཚུལ། (བབ་ཅོལ་)
བཤོལ་ན་ཉེས་པ་ཆེན་པོར་འགྱུར་ཚུལ། དེས་ན་བག་ཡོད་སྒྲུབ་པར་གདམས་པའོ། །(དེ་ལྟས་)
གཉིས་པ་ལ། སེམས་ཅན་བསླུས་ན་ངན་འགྲོར་འགྱུར་ཚུལ། དེ་ཉིད་ལྟུང་བ་ལྗི་བར་བསྟན་
པ། (དེ་ནི་)ལྟུང་བས་འཁོར་བར་ཡུན་རིང་ཐོགས་ཚུལ་ལོ། །(དེ་ལྟར)དང་པོ་ལ། དོན་དངོས་དང་
(གལ་ཏེ་)རྩོད་སྤོང་ངོ༌། །(མི་གང་)སྦྱོར་བ་ལ། བརྩོན་པས་དགེ་བ་སྒྲུབ་ཚུལ་དང༌། ཉོན་མོངས་
སྤང་བར་གདམས་པའོ། །དང་པོ་ལ། བརྩོན་འགྲུས་མེད་ན་ཉམས་ཚུལ། (དེང་ནས་)འབྱོར་བ་
དཀོན་ཞིང་འཇིག་ཚུལ། (དེ་བཞིན་)བདེ་འགྲོ་དཀོན་པར་གསུང་ཚུལ། (བདག་གི་)དེ་ཉིད་རིག་པས་
སྒྲུབ་པ། (སྐད་ཅིག་)དལ་བའི་དུས་སུ་འབད་ཚུལ། (འདི་འདྲའི་)མིན་ན་འགྱོད་པས་གདུང་ཚུལ་ལོ། །
(གལ་ཏེ་)གཉིས་པ་ལ། སྤང་བའི་བློ་བསྐྱེད་པ། སྤོང་བའི་ཐབས་བསྟེན་པ། སྤང་བར་ནུས་
པའི་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། དགྲ་ཡི་མཆོག་ཏུ་བསམས་ཏེ། བདག་ལ་གནོད་པར་བསམས་
ཏེ་སྤང་ཚུལ་ལོ། །(དེ་ལྟར་)དང་པོ་ལ། བྲན་དུ་བྱེད་པས། (ཞེ་སྡང་)སྡུག་བསྔལ་སྦྱོར་བས། (གལ་ཏེ་)
ཡུན་རིང་གནོད་པས། (བདག་གིས་)བསྟེན་པར་དཀའ་བས་སྤང་ཚུལ་ལོ། །(མཐུན་པར་)ཐབས་
ལ། བརྩོན་པས་ཉོན་མོངས་གཞོམ་ཚུལ། (དེ་ལྟར་)དེ་ཡི་སྡུག་བསྔལ་བཟོད་ཚུལ། གཉེན་པོ་
2-1-5


སྟོབས་ལྡན་བསྐྱེད་ཚུལ་ལོ། །(དེ་ལྟས་)གཉིས་པ་ལ། ཤིན་ཏུ་རིགས་པས། (རང་བཞིན་)དོན་ཆེན་
འགྲུབ་པས། (དོན་མེད་)ཁས་བླངས་དྲན་པས་བཟོད་ཚུལ་ལོ། །(ཕྱོགས་བཅུ་)སྤང་བར་ནུས་ཚུལ་
ལ། གནས་གཞན་མེད་པས། (ཐ་མལ་)རང་བཞིན་མེད་པས་སྤང་པར་ནུས་ཚུལ་ལོ། །དེ་ལ། 
མདོར་བསྟན། (ཉན་ཐོས་)རྒྱས་བཤད་(ཉན་ཐོས་)དོ། །ཤེས་བཞིན་བསྲུང་བ་ལ། བསླབ་པ་བསྲུང་
བའི་ཐབས་སུ་སེམས་བསྲུང་བ། སེམས་བསྲུང་བའི་ཐབས་སུ་དྲན་ཤེས་བསྲུང༌། ཐབས་
དེ་དག་ཉམས་སུ་བླང་བར་གདམས་པའོ། །(ལུས་ཀྱིས་)དང་པོ་ལ། མདོར་བསྟན། (བསླབ་པ་)
རྒྱས་བཤད། དོན་བསྡུའོ། །(བདག་གིས་)བར་བ་ལ་མ་བསྲུངས་བའི་ཉེས་དམིགས། (སེམས་ཀྱི་)
སེམས་བསྲུངས་པའི་ཕན་ཡོན། །དེ་བསྲུང་བར་གདམས་པ། (དེ་ལྟས་)ཚུལ་ཇི་ལྟར་བསྲུང་ཚུལ་
ལོ། །ཕན་ཡོན་ལ། སྤྱིར་བསྟན་པ་དང༌། (ཀུན་ནས་)སོ་སོར་བཤད་པའོ། །དེ་ལ་སེམས་བསྲུངས་
ན་འཇིགས་པ་སྤོང་ཚུལ་དང༌། སེམས་བསྲུང་ན་དགེ་བ་འགྲུབ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། མདོར་
བསྟན། (སྟག་དང་)རྒྱས་བཤད། (འདི་ལྟར་)དོན་བསྡུའོ། །(དེ་ལྟས་)གཉིས་པ་ལ། སྦྱིན་པ། (གལ་ཏེ་)
ཚུལ་ཁྲིམས། (ཉ་ལ་)བཟོད་པ། (སེམས་ཅན་)བརྩོན་འགྲུས། (སེམས་གསལ་)བསམ་གཏན། (བཟླས་
བརྗོད་)ཤེས་རབ་སེམས་གཙོ་བས་འགྲུབ་ཚུལ་ལོ། །(གང་གིས་)ཇི་ལྟར་བསྲུང་བ་ལའང༌། དོན་
དངོས་དང༌། (མ་གྲངས་)ཕན་ཡོན་ནོ། །(སྤྱོད་པ་)དྲན་ཤེས་བསྲུང་བ་ལ། བསྲུང་བར་གདམས་
པ། (སེམས་བསྲུང་)ཉམས་པའི་ཉེས་དམིགས། ཇི་ལྟར་བསྲུང་ཚུལ་ལོ། །བར་བ་ལ། སྤྱིར་བསྟན་
པ་དང༌། (ནད་ཀྱིས་)སོ་སོར་བཤད་པའོ། །
དེ་ལ་ཤེས་བཞིན་ཉམས་པའི། དྲན་པ་ཉམས་པའི་ཉེས་དམིགས་སོ། །དང་པོ་ལ། ཤེས་
རབ་གསུམ་ལས། (ཤེས་བཞིན་)ཚུལ་ཁྲིམས་རྣམ་དག་ཉམས་ཚུལ་ལོ། །(ཐོས་ལྡན་)གཉིས་པ་ལ། 
ངན་འགྲོ་བསྐྱེད་ཚུལ། (ཤེས་བཞིན་)བདེ་འགྲོ་འཇོམས་ཚུལ་ལོ། །(ཉོན་མོངས་)བསྲུང་ཚུལ་ལ། 
དྲན་པ་དང་ཤེས་བཞིན་བསྲུང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། ངོ་བོ་བསྲུང་ཚུལ། (དེ་བས་)རྒྱུ་ལ་གདམས་
2-1-6


པ། (བླ་མ་)དེ་ཡི་ཕན་ཡོན་ནོ། །(དེས་ནི་)གཉིས་པ་ལ། ཤེས་བཞིན་བརྟན་པར་བསྲུང་ཚུལ། (རེ་
ཞིག)དེ་ཉིད་རྒྱས་པར་བཤད་པ། མཚན་ཉིད་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའོ། །(ལུས་དང་)བར་བ་ལ། 
ལུས་དང་སེམས་ལ་བརྟགས་པ། བརྟགས་ནས་དབང་དུ་བྱ་བ། དེའི་སྤྱོད་ལམ་སྦྱང་བ། 
བསླབ་བྱ་ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། ལུས་ལ་བརྟགས་ནས་སྤྱོད་ཚུལ། (དོན་མེད་)
སེམས་ལ་བརྟགས་ནས་འཇོག་ཚུལ། (སེམས་ཀྱིས་)གནང་བའི་གནས་སྐབས་ཤེས་ཚུལ། (འཇིགས་
དང་)གང་ཞུགས་ཐོག་མར་སྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། །(གང་ཞིག་)དབང་དུ་བྱ་བ་ལ། ཚུལ་མིན་ལས་བཟློག་
ཚུལ། ཚུལ་བཞིན་ལ་འཇུག་ཚུལ། དམ་པའི་དོན་སྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། རྣམ་གཡེང་ལ་
ཆགས་པ་སྤོང་ཚུལ། (བྲེ་མོ་)དོན་མེད་ཀྱི་བྱ་བ་སྤོང་ཚུལ། (དོན་མེད་)དོན་ཐམས་ཅད་རིགས་པས་
སྒྲུབ་ཚུལ། (གང་ཚེ་) ཉོན་མོངས་ལ་གཉེན་པོ་བསྐྱེད་ཚུལ། (གང་ཚེ་)ཐམས་ཅད་དུ་བརྟགས་ནས་
འཇུག་ཚུལ་ལོ། །(དེ་ལྟར་)གཉིས་པ་ལ། གཞན་དོན་ལ་སྤྲོ་བས་འཇུག་ཚུལ་དང༌། (ཤིན་ཏུ་)གཞན་
རྐྱེན་གྱིས་སྐྱོ་བ་སྤང་ཚུལ་ལོ། །(ཕན་ཚུན་)གསུམ་པ་ལ། དལ་འབྱོར་དཀོན་པ་བསམ་པ། (རིང་
ཞིག་)ལུས་ལ་ཆགས་པ་སྤོང་བ། (བྱ་རྒོད་)དགེ་བའི་ལས་ལ་བཀོལ་བའོ། །དེ་ལ་ཐུན་མོང་དུ་
བསྟན་པ། (མིའོ་)རང་དོན་ལ་བཀོལ་ཚུལ། (བྲན་གཡོག་)གཞན་དོན་དུ་བཀོལ་ཚུལ་ལོ། །(འགྲོ་དང་)
སྤྱོད་ལམ་སྦྱང་བ་ལ། སྤྱོད་ལམ་རྒྱས་པར་བཤད་པ། བསྡུས་དེ་སེམས་ཉིད་སྦྱང་ཚུལ། (བྱང་ཆུབ་)
ལྟུང་བའི་གཉེན་པོ་བསྟེན་ཚུལ་ལོ། །(ཉིན་དང་)དང་པོ་ལ། ཞི་ཞིང་དུལ་བར་སྤྱད་ཚུལ། (དེ་ལྟར་)
གདམས་ངག་མཐུན་པར་བཟུང་ཚུལ། (གཞན་ལ་)གཞན་དག་དགའ་བ་བསྐྱེད་ཚུལ། (བསོད་ནམས་)
སྨྲ་ཞིང་བལྟ་བའི་སྤྱོད་ལམ། (སྨྲ་ན་)དགེ་བ་ཆེན་པོ་སྤྱད་ཚུལ། (རྟག་པར་)ལས་རྣམས་རང་གིས་
སྒྲུབ་ཚུལ། (མཁས་ཤིང་)ཁྱད་པར་གཞན་དོན་སྤྱད་ཚུལ། (སྦྱིན་པའི་)ཟས་དང་གོས་ལ་སྤྱད་
ཚུལ། (ལོག་པར་)ལུས་ལ་ཇི་ལྟར་སྤྱད་ཚུལ། (དམ་པའི་)དམ་ཆོས་འཆད་པའི་སྤྱོད་ལམ། (མ་གུས་)
ཉིན་པར་འདུག་པའི་སྤྱོད་ལམ། (སོ་ཤིང་)མཚན་མོ་ཉལ་བའི་སྤྱོད་ལམ་མོ། །(མགོན་པོ་)བསླབ་བྱ་
2-1-7


ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་ལ། ལུང་དང་མཐུན་པར་བསླབ་ཚུལ། (རང་ངམ་) ཤེས་བྱ་ཀུན་ལ་བསླབ་
ཚུལ། (རྒྱལ་སྲས་)གཞན་དོན་ཁོ་ན་སྤྱད་ཚུལ། (དངོས་སམ་)དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་བསྟེན་
ཚུལ། (རྟག་པར་)སྟོན་པའི་གསུང་རབ་བལྟ་བ། (འདི་དང་)མཁོ་བའི་བསྟན་འཆོས་བལྟ་བ། (གང་ཕྱིར་)
དེ་དང་མཐུན་པར་སྤྱད་པའོ། །(གང་ལས་)བཟོད་པ་བསྒོམ་ཚུལ་ལ། སྒོམ་པར་གདམས་པ། ཇི་
ལྟར་སྒོམ་ཚུལ། བསྒོམ་པའི་ཕན་ཡོན་ནོ། །(འཁོར་ཚེ་)དང་པོ་ལ། སྐྱོན་ཡོན་བསམས་ཏེ་སྒོམ་
པར་གདམས་པ། (བསྐལ་པ་) ཁྲོ་བའི་ཉེས་དམིགས་རྒྱས་པར་བཤད་པ། (ཞེ་སྡང་) སླར་ཡང་སྐྱོན་
ཡོན་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའོ། །(ཁྲོ་བའི་)གཉིས་པ་ལ། མདོར་བསྟན། རྒྱས་པར་བཤད་པའོ། །
དང་པོ་ལ། ཁྲོ་བའི་རྒྱུ་ལ་བརྟག་པ། (མི་འདོད་) དེ་ཉིད་སྤང་བར་རིགས་ཚུལ། (དེ་ལྟས་) གཉེན་
པོ་དགའ་བ་བསྐྱེད་པའོ། །(ཅི་ལ་)རྒྱས་བཤད་ལ། གང་ལས་ཁྲོ་བ་འབྱུང་ཚུལ་དང༌། (བདག་གམ་)
དེ་ཡི་གཉེན་པོ་སྒོམ་ཚུལ་ལོ། །དེ་ལ། ཡིད་དུ་མི་འོང་པ་ལ་བཟོད་པ་སྒོམ་ཚུལ། ཡིད་དུ་འོང་
བའི་གེགས་ལ་བཟོད་པ་སྒོམ་ཚུལ། གནོད་བྱེད་བཟོད་པ་འགྲུབ་པའི་གྲོགས་སུ་བསྟན་པའོ། །
དང་པོ་ལ། བདག་ལ་ཉེས་པ་བྱུང་དུས། བཤེས་ལ་ཉེས་པ་བྱུང་དུས། དགྲ་ལ་ལེགས་པ་བྱུང་
དུས་སྒོམ་པའོ། །དང་པོ་ལ། སྡུག་བསྔལ་བྱུང་དུས། བརྙས་སོགས་བྱུང་དུས་སྒོམ་པའོ། །དང་
པོ་ལ། སྡུག་བསྔལ་དང་དུ་ལེན་པའི། ཆོས་ལ་ངེས་པར་སེམས་པའི་གནོད་པས་ཇི་མི་སྙམ་
པའི་བཟོད་པ་སྒོམ་པའོ། །དང་པོ་ལ། སྡུག་བསྔལ་ཆོས་ཀྱི་བསྐུལ་མར་བསྟན་པ། (བདེ་བའི་)
ཐར་པའི་དོན་དུ་བཟོད་པར་བྱ་བ། (དཀའ་བཟློག་)གོམས་པའི་དབང་ཤེས་བཟོད་པར་བྱ་
བ། (གོམས་ཏེ་)ལེགས་པར་བརྟགས་ནས་བཟོད་པར་བྱ་བ། (སྤྲུལ་དང་)རྙོག་པ་སྤངས་ཏེ་ཉོན་
མོངས་འཇོམས་ཚུལ། (མཁས་པས་)ཡོན་ཏན་བསམས་ཏེ་དང་དུ་བླང་པའོ། །(གཞན་ཡང་)གཉིས་
པ་ལ། བཟོད་པས་ཁྲོ་བ་བཟློག་ཚུལ། དེ་ལ་རྩོད་པ་སྤང་བའོ། །(གང་གིས་)དང་པོ་ལ། གཞན་
ལ་རང་དབང་མེད་པས་བཟོད་ཚུལ། རང་དབང་ཡོད་པར་འདོད་པ་དགག་པ། སྐབས་དོན་
2-1-8


བསྡུས་ཏེ་དོན་ལ་སྦྱར་བའོ། །(དེ་ལྟར་) དང་པོ་ལ། རྐྱེན་གྱིས་བསྐུལ་བས། སེམས་པ་མེད་
པས་རང་དབང་མེད་ཚུལ་ལོ། །(རྐྱེན་རྣམས་)དང་པོ་ལ། མདོར་བསྟན། (མཁྲིས་པ་)རྒྱས་
བཤད། (དཔེར་ན་)དོན་བསྡུའོ། །(ཉེས་པ་)གཉིས་པ་ལ། གྲངས་ཅན་པ་ཡིས་བཏགས་པ། (གཙོ་བོ་)
རིགས་པ་ཅན་པས་བཏགས་པ་དགག་པའོ། །(ཅི་སྟེ་) གསུམ་པ་ལ། གནོད་བྱེད་སྙིང་རྗེའི་
ཡུལ་དུ་བསྟན་པ། (བག་མེད་)རང་བཞིན་བསམས་ཏེ་ཁྲོ་བ་སྤང་ཚུལ། (གལ་ཏེ་)རྒྱུ་ལ་བརྟགས་ཏེ་
ཁྲོ་བ་སྤང་ཚུལ། (དབྱུག་པ་)གནོད་པ་རང་གི་ཉེས་པར་བསྟན་པ། ཁོ་ན་གནོད་བྱེད་ཁྲོ་བར་
རིགས་ཚུལ་ལོ། །བཞི་བ་ལ། ལེ་ལན་ཡིན་པས། (བདག་གིས་)གནོད་བྱ་བཟུང་པས། (དེ་ཡི་)སྡིག་
པ་སྤྱད་པས་ཉེས་ཚུལ་ལོ། །(བྱིས་པ་) ལྔ་པ་ལ། རྒྱུ་མཚན་མདོར་བསྟན། (བདག་གི་)རྒྱས་པར་
བཤད་པ། (འདི་དག་) འཁྲུལ་པ་སྤང་པའོ། །(གལ་ཏེ་བདག་)བརྙས་སོགས་བྱུང་དུས་བསྒོམ་པ་ལ། 
བརྙས་སོགས་གནོད་བྱེད་མིན་པས་བཟོད་ཚུལ། རྙེད་པའི་བར་ཆད་བྱེད་ཀྱང་བཟོད་ཚུལ། 
ཁྱད་པར་མི་སྙན་པ་ལ་བཟོད་ཚུལ་ལོ། །(གལ་ཏེ་སེམས་ཅན་) དང་པོ་ལ། སེམས་དང་ལུས་
ལ། (ཡིད་ནི་)འདི་དང་ཕྱི་མར་གནོད་པ་མེད་ཚུལ་ལོ། །(གཞན་དག་)གཉིས་པ་ལ། ལོག་འཚོའི་
སྡིག་པ་ལྗི་བར་བསྟན་པ། (རྙེད་པའི་) རྙེད་པས་འཆི་དུས་ཕན་པ་མེད་ཚུལ། (བདག་ལྟ་)གསོན་
པའི་དུས་སུ་ཕན་པ་དཀོན་ཚུལ་ལོ། །(གལ་ཏེ་རྙེད་)བཤེས་ལ་ཉེས་པ་བྱུང་དུས་བསྒོམ་པའང༌། 
ཆོས་ལ་ངེས་པར་སེམས་པའི། (སྐུ་གཟུགས་)གནོད་པས་ཇི་མི་སྙམ་པའི། སྡུག་བསྔལ་དང་དུ་
ལེན་པའི་བཟོད་པ་སྒོམ་པའོ། །བར་བ་ལ། རྒྱུ་མཚན་བརྟགས་ཏེ་བཟོད་ཚུལ། (ལུས་ཅན་)ལས་
ལ་བསམས་ཏེ་བཟོད་ཚུལ། (གང་གིས་)གཉེན་པོ་བྱམས་པ་བསྐྱེད་ཚུལ། (དེ་ལྟར་)སྤང་བྱ་གཞི་
ནས་གཞོམ་ཚུལ་ལོ། །(དཔེར་ན་)གསུམ་པ་ལ། སྡུག་བསྔལ་སེལ་བས། (གསད་བྱའི་)དོན་ཆེན་
འགྲུབ་པས། (འདོད་པའི་)དང་དུ་བླང་བའོ། །དགྲ་ལ་ལེགས་པ་བྱུང་དུས་སྒོམ་པ་ལ། བསྟོད་པ་
བྱུང་ཡང་བདེ་བ་བྱུང་ཡང༌། (ངང་གི་)འབྱོར་པ་བྱུང་ཡང་བཟོད་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། གཞན་ལ་
2-1-9


བསྟོད་པས་དགའ་བ་སྐྱེད་ཚུལ། (གཞན་གྱིས་)དེ་དང་འགལ་པའི་ཉེས་དམིགས་བསྟན་པའོ། །
(གཞན་ཡང་) གསུམ་པ་ལ། སེམས་བསྐྱེད་བསམས་ཏེ་བཟོད་ཚུལ། (འཇིག་རྟེན་)ཁྱད་པར་མེད་
པས་བཟོད་ཚུལ། (གལ་ཏེ་)རང་ཡང་ཡོན་ཏན་བསྟེན་ཚུལ། (བསོད་ནམས་)གཞན་ལ་འགྲན་པ་
སྤང་ཚུལ་ལོ། །(ཁྱོད་ནི་)ཡིད་དུ་འོང་བའི་གེགས་ལ་སྒོམ་པ་ལ། དགྲ་ལ་སྡུག་བསྔལ་འབྱུང་
བའི་གེགས་ལ། རང་ལ་བསྟོད་གྲགས་འབྱུང་བའི་གེགས་ལ་བཟོད་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། 
སྨོན་པས་གཞན་ལ་གནོད་པ་མེད་ཚུལ་དང༌། (གལ་ཏེ་) གནོད་ནའང་རང་ཉིད་ཉམས་པར་
འགྱུར་ཚུལ་ལོ། །(ཁྱོད་ཀྱི་) གཉིས་པ་ལ། གྲགས་པས་ཕན་པ་མེད་ཚུལ། (བསྟོད་དང་)ཕན་པར་
འདོད་པ་འཁྲུལ་ཚུལ། (གྲགས་པའི་)དཔྱད་ན་སྙིང་པོ་མེད་ཚུལ། (རེ་ཞིག་)གྲགས་པའི་ཉེས་
དམིགས་བསྟན་པ། (བསྟོད་སོགས་)བཀག་པས་ཕན་ཡོན་འཐོབ་ཚུལ་ལོ། །དེ་ལ་ངན་འགྲོ་
འགོག་ཚུལ་དང༌། (དེ་ཕྱིར་)འཆིང་བ་གཅོད་ཚུལ་ལོ། །(བདག་ནི་)གནོད་བྱེད་བཟོད་པ་འགྲུབ་
པའི་གྲོགས་སུ་བསྟན་པ་ལ། གནོད་བྱེད་བཟོད་པའི་རྒྱུ་རུ་བསྟན་པ། (འདི་ནི་)དེ་ལ་དགའ་བས་
ཕན་པ་སྒྲུབ་ཚུལ། (འཇིག་རྟེན་)དམ་པའི་ཆོས་བཞིན་མཆོད་པར་འོས་ཚུལ། (གལ་ཏེ་) སངས་
རྒྱས་བཞིན་དུ་མཆོད་པར་རིགས་ཚུལ། དེས་ན་སེམས་ཅན་མགུ་བར་བྱ་བ། མགུ་བར་བྱས་
པའི་ཕན་ཡོན་བསྟན་པའོ། །བཞི་བ་ལ། འབྲས་བུའི་ཆ་ནས། (དེ་ཕྱིར་)ཡོན་ཏན་གྱི་ཆ་ནས་
མཆོད་པར་རིགས་ཚུལ་ལོ། །(ཡོན་ཏན་)ལྔ་པ་ལ། རྒྱལ་པའི་བཀའ་དྲིན་བསམས་ཏེ་མགུ་བར་
བྱ་བ། (གཞན་ཡང་)གཞན་ལ་གནོད་པ་བྱས་ན་མི་དགེས་འབྱུང་ཚུལ། (གང་དག་)དེ་ཡི་སྡིག་བ་
བཤགས་ཏེ་དགེས་པ་བསྐྱེད་ཚུལ། (དེ་བས་)རང་བཞིན་རྣམ་དག་བསམས་ཏེ་གུས་པར་བྱ་
བའོ། །(འགྲོ་བ་)དྲུག་པ་ལ། དོན་གཉིས་འགྲུབ་ཚུལ་མདོར་བསྟན། (འདི་ཉིད་)དཔེ་ཡིས་རྒྱས་
པར་བཤད་པ། སྐབས་དོན་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའོ། །(སེམས་ཅན་) བར་བ་ལ་གནོད་པ་སྤང་
ཚུལ། (དཔེར་ན་)མགུ་བར་བྱེད་ཚུལ་དཔེ་ཡིས་བཤད་པའོ། །(དེ་ལྟས་)བརྩོན་འགྲུས་བརྩམ་ཚུལ་
2-1-10


ལ། འབྲེལ་བཀོད་དེ་ངོས་བཟུང༌། (དེ་ལྟར་) མི་མཐུན་ཕྱོགས་སྤང་ཚུལ། གཉེན་པོའི་སྟོབས་
བསྐྱེད་ཚུལ་ལོ། །བར་པ་ལ། མདོར་བསྟན་(དེ་ཡི་)རྒྱས་བཤད་དོ། །དེ་ལ། གང་ལས་ལེ་ལོ་
བྱུང་ཚུལ་དང༌། (སྙོམ་ལས་)དེ་ཉིད་རིམ་གྱིས་སྤང་ཚུལ་ལོ། །དེ་ལ། མི་སྦྱོར་པའི། ངན་ཞེན་
གྱི། (དགའ་བའི་)སྒྱིད་ལུག་པའི་ལེ་ལོ་སྤང་པའོ། །དང་པོ་ལ། ངེས་པར་འཆི་བ། (ཉོན་མོངས་) མྱུར་
དུ་འཆི་བ། (མྱུར་བར་)དམྱལ་བའི་སྡུག་བསྔལ། (ཁྱོད་ནི་)ཉེས་པ་གཞན་ཡང༌། (བརྩོན་མེད་) དལ་
འབྱོར་དཀོན་པ་བསམས་ཏེ་ལེ་ལོ་སྤང་པའོ། །(མི་ཡི་)གསུམ་པ་ལའང་། མདོར་བསྟན། (སྒྱིད་
ལུག་)རྒྱས་བཤད་དོ། །དེ་ལ་འབྲས་བུ་བྱང་ཆུབ་ལ་སྒྱིད་ལུག་སྤང་བ་དང་(བདག་གིས་)རྒྱའི་
དཀའ་སྤྱད་ལ་འཇིགས་པ་སྤང་པའོ། །དེ་ལ། ཁྱད་པར་བསམས་ཏེ་འཇིགས་པ་སྤངས། (འོན་ཏེ་)
གོམས་པར་བྱས་ནས་དཀའ་བ་མེད་ཚུལ། (ཚོད་མ་)འཁོར་བར་གནས་ཀྱང་སྐྱོ་བ་སྤང་པ། (སྡིག་
པ་)ཕན་ཡོན་བསམས་དེ་སྒྱིད་ལུག སྤང་ཚུལ་(འདི་ནི་)ལོ། །གཉེན་པོ་ལའང༌། མདོར་
བསྟན། (སེམས་ཅན་)རྒྱས་བཤད་དོ། །དེ་ལ་དཔུང་ཚོགས་བསྐྱེད་པ་དང༌། བརྩོན་འགྲུས་སྤེལ་
པའོ། །དང་པོ་ལ། འདུན་པའི། བརྟན་པའི། དགའ་བའི། དོར་བའི་དཔུང་ཚོགས་བསྐྱེད་
པའོ། །(སྟོབས་ཉམས་)དང་པོ་ལ། འདུན་པ་མེད་ན་དོན་གཉིས་ཉམས་ཚུལ། (བདག་དང་)འདུན་པ་
ཆོས་ཀྱི་རྩ་བ་གསུངས་ཚུལ། (དགེ་བའི་)དེའི་འང་རྩ་བ་ལས་འབྲས་བསམ་པ། དེས་ན་འདུན་པ་
བསྐྱེད་པར་གདམས་པའོ། །(དེ་བས་)གསུམ་པ་ལ། ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་དང༌། (སྡུག་བསྔལ་)དེ་
དག་གི་ཁྱད་པར་རོ། །དེ་ལ། དགེ་བས་རྒྱལ་བའི་སྲས་སུ་འགྱུར་ཚུལ་དང༌། (རྒྱ་ཆེ་) སྡིག་པས་
དམྱལ་བར་སྡུག་བསྔལ་མྱོངས་ཚུལ་ལོ། །(གཤིན་རྗེའི་)བརྟན་པའི་དཔུང་ལ། བརྟགས་ནས་
བརྟན་པར་བྱ་བ། (རྡོ་རྗེ་)དེ་ལས་བཟློག་པའི་ཉེས་དམིགས། (སྐྱེ་བ་)གསུམ་ལ་ང་རྒྱལ་བྱ་བའོ། །
དེ་ལ། མདོར་བསྟན། (ལས་དང་)རྒྱས་བཤད་དོ། །དེ་ལ་ལས་ཀྱི་ང་རྒྱལ། (བདག་ཉིད་)ནུས་པའི་ང་
རྒྱལ། ཉོན་མོངས་ང་རྒྱལ་རྒྱས་བཤད་དོ། །(ཉོན་མོངས་)བར་བ་ལ། གཉེན་པོའི་ང་རྒྱལ་བསྟེན་
2-1-11


ཚུལ། (ཤི་བའི་) སྤང་བྱའི་ང་རྒྱལ་སྨད་པ། (འགྲོ་གང་) གཉེན་པོ་ཅན་ལ་བསྔགས་པའོ། །(གང་ཞིག་)
དགའ་བའི་དཔུང་ལ། བདེ་བའི་ལས་ལ་དགའ་བར་བྱ་བ། (རྩེད་མོའི་)ལས་དེས་ངོམས་པ་མེད་
པར་བྱ་བ། (སྤུ་གྲིས་)དེས་ན་དེ་ལ་འཇུག་པར་གདམས་པའོ། །(དེ་ལྟས་)བརྩོན་འགྲུས་སྤེལ་བ་ལ། 
གཉེན་པོ་བསྐྱེད་དེ། དབང་དུ་བྱས་ཏེ་བརྩོན་འགྲུས་སྤེལ་པའོ། །དང་པོ་ལ། དྲན་པས་བཟུང་
ཚུལ། (འཐབ་རྙིང་)ཤེས་བཞིན་བསྟེན་ཚུལ། (ཇི་ལྟར་)སྤང་བྱ་སྤང་ཚུལ། (དེ་བས་)ཉེས་པ་འཆོས་ཚུལ་
ལོ། །(རྙེས་པ་)གཉིས་པ་ལ། ལུས་དབང་དུ་བྱས་ཏེ། (ཅི་ནས)སེམས་དབང་དུ་བྱས་ཏེ་སྤེལ་པའོ། །
(ཇི་ལྟར་)བསམ་གཏན་སྒོམ་ཚུལ་ལ། འབྲེལ་བཀོད་དེ་རྣམ་གཡེང་སྤང་ཚུལ། (དེ་ལྟར་)དེའི་དོན་
རྒྱས་པར་བཤད་པ། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་གཉིས་སྒོམ་ཚུལ་ལོ། །བར་བ་ལ། འཇིག་རྟེན་སྤོང་
ཚུལ་དང༌། རྣམ་རྟོག་སྤང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། མདོར་བསྟན། (ཆགས་པའི་)རྒྱས་བཤད་དོ། །དེ་
ལ་འདུ་འཛི་སྤང་ཚུལ་དང༌། དབེན་པ་བསྟེན་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། མཛད་གཤེས་ལ་ཆགས་
པའི་ཉེས་དམིགས། བྱིས་པ་དང་འགྲོགས་པ་སྤང་བ། རྙེད་བཀུར་ལ་སྙིང་པོ་མེད་ཚུལ། (བདག་
ནི་)འཇིག་རྟེན་ལ་ཞེན་པ་སྤང་པའོ། །(སེམས་ཅན་མོས་པ་)དང་པོ་ལ། གདུང་བ་བསྐྱེད་ཚུལ། (མི་རྟག་)
ཆོས་ལས་ཉམས་ཚུལ་ལོ། །(སེམས་ཅན་)གཉིས་པ་ལ། སྤོང་ཚུལ་མདོར་བསྟན། (བྱིས་དང་)ཉེས་
་་དམིགས་རྒྱས་བཤད། (སྐད་ཅིག་) བསྡུས་ཏེ་གདམས་པ། (དེ་ལྟར་)ཕྲད་ན་སྤྱོད་ཚུལ་ལོ། །(ཕྲད་ན་)
དབེན་པ་བསྟེན་ཚུལ་ལ། དབེན་པའི་ཡོན་ཏན་བསམས་པ་དང༌། དེ་ཉིད་བསྟེན་པར་
གདམས་པའོ། །(དེ་བས་) དང་པོ་ལ། འགྲོགས་ན་བདེ་བ་གྲོགས་ཀྱི། (ནགས་ན་)རང་དབང་ཐོབ་
པ་གནས་ཀྱི་(ཕུག་གམ་)སྒྲུབ་པར་སླ་བ་ཉེར་མཁོའི། (ལྷུང་བཟེད་)ཆོས་ལ་བསྐུལ་བ་རྐྱེན་གྱི། (དུར་
ཁྲོད་) མཚམས་སྦྱོར་བཟང་པོས་འཆི་བའི་ཡོན་ཏན་བསམ་པའོ། །(བཤེས་མེད་)རྣམ་རྟོག་སྤང་
ཚུལ་ལ། འདོད་པ་ལ་སྐྱོ་བ་བསྐྱེད་དེ། དབེན་པ་ལ་དགའ་བ་བསྐྱེད་དེ། སྤངས་བའོ། །དང་པོ་
ལ། མདོར་བསྟན། (འཇིག་རྟེན་) རྒྱས་བཤད་དོ། །དེ་ལ། ནང་སེམས་ཅན་ལ་ཆགས་པའི། ཕྱི་ཡོ་
2-1-12


བྱད་ལ་ཆགས་པའི་རྣམ་རྟོག་སྤང་པའོ། །དང་པོ་ལ། རང་བཞིན་ལ་བརྟགས་ཏེ། མི་གཙང་
བར་དྲན་པས་ཆགས་པ་སྤང་པའོ། །དང་པོ་ལ། ཉེས་པའི་རྩ་བར། (ཕོ་ཉ་)སྙིང་པོ་མེད་པར། (གང་
ཞིག་)འཇིགས་པའི་གནས་སུ་བསམས་ཏེ་ཆགས་པ་སྤང་པའོ། །(རུས་གོང་)གཉིས་པ་ལ། ངོ་བོ་
ལ་བསམས་ཏེ། གཞན་ལ་ཡང་དཔགས་ཏེ་ཆགས་པ་སྤང་པའོ། །དང་པོ་ལ། བརྟགས་ན་སྙིང་
པོ་མེད་ཚུལ། (ཟས་ནི་)རེག་དང་ལྟ་འདོད་འཁྲུལ་ཚུལ། (བདག་ནི་)འཁྲུལ་པ་ཅན་ལ་སྨད་པའོ། །
(མི་གཙང་)གཉིས་པ་ལ། མི་གཙང་གནས་ལ་རེག་པ་སྤང་ཚུལ། (ས་ཕྱོགས་)རྒྱུ་ལ་བསམས་ཏེ་
ཆགས་པ་སྤང་ཚུལ། (གལ་ཏེ་)དེ་ཡིས་གཞན་ཡང་བཙོག་པར་བྱེད་ཚུལ། (ག་བུར་)གཞན་ལའང་
བལྟས་ཏེ་རྣམ་པར་དཔྱད་ཚུལ། (གལ་ཏེ་)གཞན་རྒྱུས་གཞན་ལ་ཆགས་པ་སྤང་ཚུལ། (ལུས་ལ་)
འཇིགས་པའི་གནས་ལ་ཞེན་པ་རྨོངས་ཚུལ། (གལ་ཏེ་)གྲོང་གི་གནས་ལ་དགའ་བ་སྤང་
ཚུལ། (རུས་གོང་)འདི་དང་ཕྱི་མར་གནོད་པར་འགྱུར་ཚུལ་ལོ། །(དེ་ལྟར་)ཕྱི་ཡོ་བྱད་ལ་ཆགས་པའི་
རྣམ་རྟོག་སྤང་བ་ལ། འདོད་པ་སྤྱད་པའི་གནས་སྐབས་མེད་ཚུལ། (བྱིས་པས་) ཚེ་འདིར་སྡུག་
བསྔལ་མང་པོ་བསྐྱེད་ཚུལ། (འདོད་ལྡན་ངན་པ་)གཏན་དུ་འཁོར་བའི་གནས་སུ་འཆིང་ཚུལ། (པགས་
དང་)དེས་ན་འདོད་པས་སྐྱོ་བ་བསྐྱེད་ཚུལ་ལོ། །དེ་ལ་ཉེས་དམིགས་དཔེ་ཡིས་བསྟན་པ། (འདོད་
ལྡན་)དོན་མེད་དཀའ་བ་སྤྱད་ཚུལ། (འདོད་པ་)ཉེས་པ་དཔེ་ལས་འདས་ཚུལ་ལོ། །(དམྱལ་སོགས་)
དབེན་པ་ལ་དགའ་བ་བསྐྱེད་དེ་སྤང་ཚུལ་ལ། ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་དང༌། (དེ་ལྟར་)དགའ་བའི་
ཁྱད་པར་རོ། །དེ་ལ། རྒྱལ་པོ་ལས། (སྐལ་ལྡན་)དབང་པོ་ལས། (ཁང་སྟོང་)མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་
ལོ། །བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་གཉིས་བསྒོམ་ཚུལ་ལ། མདོར་བསྟན། (དེ་ལ་སོགས་) རྒྱས་བཤད་དོ། །
དེ་ལ། ཀུན་རྫོབ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས། དོན་དམ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་སྒོམ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་
ལ། བདག་གཞན་མཉམ་པ་སྒོམ་པ་དང༌། བདག་གཞན་བརྗེ་བ་བསྒོམ་པའོ། །དང་པོ་ལ། 
སྒོམ་པའི་འཐད་པ་མདོར་བསྟན་(བདག་དང་)རྒྱུ་མཚན་རྒྱས་པར་བཤད་པ། དེས་ན་སྒོམ་པར་
2-1-13


གདམས་པའོ། །(དེ་བས་ཇི་)བར་བ་ལ། ཐ་དད་ཡིན་ཡང་སྒོམ་ཚུལ། (ལག་པ་)ཞེན་པས་སྒོམ་པར་
ནུས་ཚུལ། (གལ་ཏེ་) སྒོམ་ཚུལ་རིག་པས་སྒྲུབ་ཚུལ། མཉམ་པར་བསྒོམ་པའི་ཕན་ཡོན་ནོ། །(དེ་
ལྟར་)གསུམ་པ་ལ། རྟགས་དགོད་པ་དང༌། (བདག་གིས་) ཁྱབ་པ་སྒྲུབ་པའོ། །དེ་ལ། རྟགས་
གཉིས་པའི་ཁྱབ་པ། (གང་ཚེ་) རྟགས་དང་པོའི་ཁྱབ་པ་སྒྲུབ་པའོ། །དེ་ལ། མཚུངས་པའི་སྒོ་ནས་
གྲུབ་ཚུལ། (གང་ཚེ་)མི་མཚུངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དགག་པ། (གལ་ཏེ་)དེ་དག་ལ་རྩོད་པ་སྤང་པའོ། །
(ཅི་ཕྱིར་) བདག་གཞན་བརྗེ་བ་བསྒོམ་པ་ལ། རྒྱུ་མཚན་མདོར་བསྟན། (བདག་གི་)རྒྱས་པར་
བཤད་པ། ཇི་ལྟར་བརྗེ་ཚུལ། བརྗེས་ནས་སྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། །གཉིས་པ་ལ། གཞན་གྱི་སྡུག་
བསྔལ་བླང་ཚུལ། བདག་ཉིད་གཞན་ལ་གཏོང་ཚུལ། བདག་གཞན་གཙོ་བོའི་སྐྱོན་ཡོན། མ་
བརྗེས་པའི་ཉེས་དམིགས། (བདག་བདེ་)རྩ་བ་བདག་འཛིན་སྤང་ཚུལ་ལོ། །(འཇིག་རྟེན་)དང་པོ་ལ། 
རྒྱུ་མཚན་བསམས་ཏེ་སྒོམ་ཚུལ། (ཇི་ལྟར་)ཆུང་ངུ་ཉིད་ནས་སྒོམ་ཚུལ། (དེ་བས་)དཀའ་ཡང་དོན་
གཉིས་འགྲུབ་ཚུལ་ལོ། །(དཀའ་ལས་)གཉིས་པ་ལ། ཚེ་འདིའི་འཇིགས་པ་བསམས་ཏེ། (བདག་
ལུས་) ཕྱི་མའི་སྡུག་བསྔལ་བསམས་ཏེ་གཏོང་ཚུལ་ལོ། །(ལུས་གང་)གསུམ་པ་ལ། ཁྱད་པར་
རྒྱས་པར་བཤད་པ། (གལ་ཏེ་)བསྡུས་ཏེ་དཔེ་དང་སྦྱར་བའོ། །(མང་དུ་)ཇི་ལྟར་བརྗེ་ཚུལ་ལ། དོན་
དངོས་བསྟན་པ། (དེ་ལྟས་) བསམ་པས་འཇུག་ཚུལ། (བདག་ནི་)སྦྱོར་བས་འཇུག་ཚུལ་ལོ། །(གཞན་
དབང་)བརྗེས་ནས་སྒྲུབ་ཚུལ་ལ། བསམ་པས། སྦྱོར་བས་སྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། སྒོམ་ཚུལ་
མདོར་བསྟན། (དམན་སོགས་)རྒྱས་པར་བཤད་པ། བརྟགས་ནས་འཇུག་ཚུལ་ལོ། །བར་བ་ལ། 
མཐོ་བ་ལ་ཕྲག་དོག མཉམ་པ་ལ་འགྲན་སེམས། (བདག་དང་)དམའ་བ་ལ་ང་རྒྱལ་སྒོམ་ཚུལ་ལོ། །
(ཉོན་མོངས་)དང་པོ་ལ། འཇིག་རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་ལ། (འདི་ནི་)མཐོ་བ་ཡོན་ཏན་ལ་བརྟགས་ཏེ་
སྒོམ་ཚུལ་ལོ། །(འདི་ནི་འཇིག་རྟེན)འཇུག་ཚུལ་ལ། ཕན་ན་བསྟེན་ཚུལ། (ཅི་སྟེ་)གནོད་ན་གཞོམ་
ཚུལ། (འདི་ནི་)རང་དོན་སྨད་པ། (ཡིད་ཁྱོད་)གཞན་དོན་བསྔགས་པའོ། །(དེ་ལྟར་)སྦྱོར་བས་སྒྲུབ་
2-1-14


ཚུལ་ལ། སྒྲུབ་ཚུལ་དངོས་དང༌། དབང་དུ་བྱེད་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། ལེགས་པ་གཞན་ལ་
གཏོར་ཚུལ། (གཞན་གྱི་)ཉེས་པ་བདག་གིས་བླང་ཚུལ། (བདག་ནི་)བསྡུས་ཏེ་སྒྲུབ་པར་གདམས་
པའོ། །(མདོར་ན་)གཉིས་པ་ལ། དབང་དུ་བྱེད་ཚུལ་མདོར་བསྟན། (དེ་བྱ་)རང་དོན་སེམས་པ་
གཞོམ་ཚུལ། (འོན་ཏེ་)གཞན་དོན་བསམས་ན་ལེགས་ཚུལ། (དེ་སྟེ་)ལུས་ལ་ཞེན་ན་འཆིང་ཚུལ། (ཇི་
ལྟར་)ལྟོས་པ་མེད་ན་ལེགས་ཚུལ། (གང་ཞིག་) བརྟགས་ཏེ་ཆགས་ཞེན་སྤང་ཚུལ། (ཐ་མར་) དེས་
ན་བཏང་ཞིང་བསྲུང་ཚུལ་ལོ། །(དེས་ན་)དོན་དམ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྒོམ་པ་ལ། བྱིས་པའི་
སྤྱོད་པ་སྤང་ཚུལ། (དེ་བས་)རིགས་པས་བརྟན་པར་བྱེད་ཚུལ། (རྒྱལ་སྲས་)མཉམ་གཞག་ཟབ་མོ་
བསྒོམ་ཚུལ་ལོ། །(དེ་བས་)ཤེས་རབ་བསྐྱེད་ཚུལ་ལ། ཤེས་རབ་བསྐྱེད་པར་གདམས་པ། (ཡན་
ལག་)ཤེས་རབ་ཇི་ལྟར་བསྐྱེད་ཚུལ། ཤེས་བར་ཐོབ་པའི་བྱ་བའོ། །བར་བ་ལ། ཡུལ་དང་
བཅས་པ་ངོས་བཟུང༌། བདག་མེད་ཉེས་པ་འཇུག་ཚུལ། མཐར་འཛིན་མཐའ་དག་དགག་
པའོ། །དང་པོ་ལ། ཡུལ་སྟོང་ཉིད་དུ། ཡུལ་ཅན་ལམ་དུ་བསྒྲུབ་པའོ། །དང་པོ་ལ། བདེན་པ་
གཉིས་ཀྱི་རྣམ་གཞག(ཀུན་རྫོབ་)སྒྱུ་མ་ལྟ་བུར་བསྟན་པ། དེ་ལ་རྩོད་པ་སྤང་པའོ། །བར་བ་ལ། 
གང་ཟག་གི་དབྱེ་བ། (དེ་ལ་)དེ་དག་གི་བློ་ཁྱད། (དེ་ལ་)དེ་ཡི་དབང་གིས་རྩོད་ཚུལ་ལོ། །(གཉི་ག་)
གསུམ་པ་ལ། ཀུན་རྫོབ་ལ་བརྟེན་པའི། དོན་དམ་ལ་བརྟེན་པའི་རྩོད་པ་སྤང་པའོ། །དང་པོ་
ལ། ཚད་མའི་བསལ་བ། (གཟུགས་སོགས་)ལུང་དང་འགལ་བ། ཧ་ཅང་ཐལ་བ་སྤང་པའོ། །བར་
པ་ལ། དངོས་བོར་གསུངས་པའི། (འཇིག་རྟེན་)ཞིང་དུ་གསུངས་པའི་ལུང་འགལ་སྤང་པའོ། །( སྒྱུ་
འདྲའི་)གསུམ་པ་ལ། ཉིང་མཚམས་མི་སྤྱོད་པར། (གལ་ཏེ་) དགེ་སྡིག་མི་འབྱུང་བར། (སྒྱུ་མའི་)
སྤྱོད་པ་དོན་མེད་དུ་ཐལ་བ་སྤང་པའོ། །(གལ་ཏེ་) དོན་དམ་ལ་བརྟེན་པའི་རྩོད་པ་སྤང་པ་ལ། 
འཁྲུལ་པ་མེད་ན་སྒྱུ་མ་མི་དམིགས་པར། འཁྲུལ་གཞི་མེད་ན་འཁོར་འདས་མི་འབྱུང་བར་
ཐལ་བ་སྤང་པའོ། །(གལ་ཏེ་)དང་པོ་ལ། རྒོལ་བ་དང༌། (གང་ཚེ་) ལན་ནོ། །དེ་ལ་མཚུངས་ཚུལ་
2-1-15


མདོར་བསྟན། (གང་ཚེ་ཁྱོད་ལའང་)བརྒལ་ལན་རྒྱས་བཤད། སྐབས་དོན་བསྡུ་བའོ། །(ཇི་ལྟར་)བར་
བ་ལ། སྒྱུ་མ་སེམས་སུ་འདོད་པ་དགག་པ་དང༌། དོན་སེམས་གཉི་ག་མིན་པ་དགག་པའོ། །
(སེམས་ལས་)དང་པོ་ལ། ལུང་དང་རིགས་པས་དགག་པ། (གང་ཚེ་སེམས་)དཔེ་ལས་འཁྲུལ་བ་སྤང་
བ། (ཇི་ལྟར་) སྒྲུབ་བྱེད་མངོན་སུམ་མེད་ཚུལ། (གང་ཚེ་འགས) རྗེས་དཔག་འདོད་པ་དགག་པ། 
(གལ་ཏེ་རང་)དེས་ན་བདེན་ཞེན་བཟློག་པའོ། །(ཇི་ལྟར་མཐོང་)ཡུལ་ཅན་ལམ་དུ་སྒྲུབ་པ་ལ། ཀུན་
རྫོབ་སྒྱུ་མར་ཤེས་པ། དོན་དམ་སྟོང་པར་ཤེས་པ་ལམ་དུ་སྒྲུབ་པའོ། །དང་པོ་ལ། རྒོལ་བ་
དང༌། (སྒྱུ་མ་ལྟ་བུར་)དེའི་ལན་ནོ། །ལན་ལ་སྟོང་ཉིད་བསྒོམས་པས་བཟུང་བ་སྤང་ཚུལ། (དེ་བྱེད་)
སྟོང་ཉིད་བསྒོམས་པས་འཛིན་པ་སྤང་ཚུལ། (གང་ཚེ་)སྟོང་ཉིད་བསྒོམས་པས་འབྲས་བུ་འགྲུབ་
ཚུལ། (ཡིད་བཞིན་)བྱེད་པོ་འགགས་ཀྱང་བྱ་བ་བྱེད་ཚུལ། (དཔེར་ན་)རྟོག་པ་མེད་ཀྱང་བསོད་ནམས་
ཐོབ་ཚུལ་ལོ། །(སེམས་མེད་) དོན་དམ་སྟོང་པར་ཤེས་པ་ལམ་དུ་སྒྲུབ་པ་ལ། རྩོད་པ་དང༌། (བདེན་
པ་)དེའི་ལན་ནོ། །དེ་ལ། ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་མདོར་བསྟན། (གང་ཕྱིར་)བརྒལ་ལན་རྒྱས་པར་
བཤད་པ། བསྡུས་ཏེ་སྒོམ་པར་གདམས་པའོ། །(དེ་ལྟར་)བར་པ་ལ། ཐེག་ཆེན་གྱི་གཞུང་བཀའ་
ཡིན་པར། (གལ་ཏེ་)དོན་ལམ་ཡིན་པར་སྒྲུབ་པའོ། །དེ་ལ། བྲལ་བའི་ཉེས་དམིགས་བསྟན་པ། 
སླར་ཡང་གཞུང་གི་རྒོལ་ལན། (ངག་གང་)བསྟེན་པའི་འབྲས་བུ་འགྲུབ་ཚུལ་ལོ། །(རྨོངས་པ་)དང་
པོ་ལ། མྱང་འདས་དཀའ་བའི། (བསྟན་རྩ་) ལས་ཀྱིས་གནོད་པའི། (ཉོན་མོངས་)སྲེད་པ་གནས་
པའི། (རེ་ཞིག)སླར་ཡང་ལྡོག་པའི་ཉེས་པའོ། །(དམིགས་པ་)བདག་མེད་གཉིས་ལ་འཇུག་ཚུལ་ལ། 
མདོར་བསྟན། (གལ་ཏེ་)རྒྱས་བཤད་དོ། །དེ་ལ། གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ལ། ཆོས་ཀྱི་བདག་
མེད་ལ་འཇུག་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། རྣམ་པར་ཕྱེ་སྟེ་དགག་པ། (སོ་དང་)གཞན་གྱིས་བཏགས་
པ་དགག་པ། དེ་ལ་རྩོད་པ་སྤང་པའོ། །བར་པ་ལ། གྲངས་ཅན་པ་ཡིས་བཏགས་པ། རིགས་
ཅན་པས་བཏགས་པ་དགག་པའོ། །(སེམས་མེད་)དང་པོ་ལ། སྒྲ་འཛིན་རྟག་པ་དགག་པ། (གལ་ཏེ་
2-1-16


སྒྲ་)དེས་གཟུགས་འཛིན་པ་དགག་པ། (དེ་ཉིད་ཀྱིས་) དཔེ་དང་སྦྱོར་བ་དགག་པ། (གཅིག་ཉིད་)རྟག་
གཅིག་བདེན་པར་དགག་པའོ། །(གར་མཁན་)རྩོད་པ་སྤང་པ་ལ། ཐུན་མོང་པའི་ལས་འབྲས་མི་
འཐད་པར། (གལ་ཏེ་བདག་)ཐེག་ཆེན་པའི་སྙིང་རྗེ་མི་འཐད་པར་ཐལ་བ་སྤང་པའོ། །(གལ་ཏེ་སེམས་
ཅན་)ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་ལ། ལུས་དང་ཚོར་བ་དང་སེམས་དང༌། ཆོས་དྲན་པ་ཉེ་བར་བཞག་
སྟེ་བདག་མེད་ལ་འཇུག་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། ཆ་ཤས་ལུས་སུ་ཞེན་པ་སྤང་པ། (ལུས་ནི་)ཆ་ལ་
གནས་ན་འཁྲུལ་པར་འགྱུར་ཚུལ། (གལ་ཏེ་)ཚོགས་པའང་བདེན་པ་མེད་པར་བསྟན་པ། (ཕྱི་དང་)
ཡན་ལག་ཐོ་ཡོར་ལྟ་བུར་བསྟན་པ། (དེས་ན་)ཉིང་ལག་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུར་བསྟན་པ། (དེ་བཞིན་)
དེས་ན་རྨི་ལམ་ལྟ་བུར་སྒོམ་ཚུལ་ལོ། །(དེ་ལྟར་)ཚོར་བ་དྲན་པ་ཉེ་བར་བཞག་པ་ལ། རང་
བཞིན་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ། རྒྱུ་ལ་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ། དེས་ན་སྲེད་པ་སྤང་ཚུལ། (དེ་ལྟར་)
མཐོང་སོགས་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ། (མཐོང་བ་)རང་གཞན་བརྟགས་ཏེ་དགག་པའོ། །(རང་གིས་)
དང་པོ་ལ། ཚོར་བ་དོན་ལ་མེད་ཚུལ། (སྡུག་བསྔལ་)དེ་ལ་འཕྲོས་པའི་བརྒལ་ལན། (སྟོབས་དང་)
གཉེན་པོ་རྣམ་དཔྱོད་བསྒོམ་ཚུལ་ལོ། །(དེ་ཉིད་)གཉིས་པ་ལ། དབང་དོན་རེག་པ་མེད་
ཚུལ། (གལ་ཏེ་)རྣམ་ཤེས་རེག་པ་མེད་ཚུལ། (རྣམ་ཤེས་)ཚོགས་པའང་དོན་ལ་མེད་ཚུལ་ལོ། །
(ཚོགས་པ་) སེམས་དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་ལ། ཡིད་ཤེས་བདེན་མེད་དུ་བསྟན་པ་དང༌། (ཡིད་
ནི་)དབང་ཤེས་སྐྱེ་མེད་དུ་སྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། །(ཤེས་བྱ་)ཆོས་དྲན་པ་ཉེར་གཞག་ལ། དཔྱད་ན་སྐྱེ་བ་
མེད་ཚུལ་དང༌། (དེ་ལྟར་) དེ་ལ་རྩོད་པ་སྤང་པའོ། །དེ་ལ། བདེན་གཉིས་མི་འཐད་པར། (གལ་ཏེ་)
སྤྱོད་ཚུལ་མི་འཐད་པར་ཐལ་བ་སྤང་བའོ། །(རྟོག་དང་)མཐར་འཛིན་མཐའ་དག་དགག་པ་ལ། 
ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་དང༌། ཁྱད་པར་དུ་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ལ། གཟུང་འཛིན་བདེན་པ་
དགག་པ། (གང་གི་)ལྟོས་པས་དོན་ལ་མེད་ཚུལ། (དེ་སྟེ་)དཔེ་དང་སྦྱོར་བ་དགག་པའོ། །(མྱུ་གུ་)
གཉིས་པ་ལ། རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་མཐའ་ལ་ཞེན་པ་དགག་པ། ཡོད་མེད་ཀྱི་མཐའ་ལ་ཞེན་པ་དགག་
2-1-17


པ། (དངོས་པོ་ཡོད་) སྐྱེ་འགག་དང་བྲལ་བའི་དོན་ལ་གདམས་པའོ། །(དེ་ལྟར་འགག་)དང་པོ་ལ། རྒྱུ་
མེད་དུ་འདོད་པ་དགག་པ། (རེ་ཞིག་)མི་མཐུན་པས་བསྐྱེད་པ་དགག་པ། རྟེན་འབྲེལ་གྱི་དོན་ལ་
གདམས་པའོ། །(དེ་བས་)བར་པ་ལ། དབང་ཕྱུག་རྟག་པས། རྡུལ་ཕྲན་རྟག་པས། (གང་དག་)གཙོ་
བོ་རྟག་པས་བསྐྱེད་པ་དགག་པའོ། །དང་པོ་ལ། རང་བཞིན་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ་དང༌། (དབང་
ཕྱུག་)ཕྱེད་པོ་འདོད་པ་དགག་པའོ། །(ངེས་བསྐྱེད་)གསུམ་པ་ལ། འདོད་པ་བརྗོད་པ་དང༌། (གཙོ་བོ་)
དེ་ཉིད་དགག་པའོ། །དེ་ལ། རང་བཞིན་ཡོན་ཏན་རྣམ་འགྱུར་དགག་པ། (གཅིག་ལ་)བདེ་སོགས་
དོན་ལ་གྲུབ་པ་དགག་པ(སེམས་མེད་)བདེ་སོགས་རྟག་པར་འདོད་པ་དགག་པ། (བདེ་སོགས་)རྒྱུ་
ལ་འབྲས་བུ་གནས་པར་འདོད་པ་དགག་པ། (གལ་ཏེ་མེད་)གཉེན་པོའི་ཚུལ་ལ་རྩོད་པ་སྤང་པའོ། །
(གལ་ཏེ་ཚད་)ཤེས་རབ་ཐོབ་པའི་བྱ་བ་ལ། རང་གིས་སྟོང་ཉིད་སྒོམ་ཚུལ་དང༌། གཞན་ལ་སྙིང་
རྗེ་སྒོམ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། འཇིག་རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་ལ། (དེ་ལྟར་སྟོང་)ཁྱད་པར་ཞེན་ཡུལ་ལ་
བརྟགས་ཏེ་སྒོམ་པའོ། །(དེ་ཉིད་དུ་)གཉིས་པ་ལ། དམིགས་ཡུལ་སེམས་ཅན་ཀུན་ལ་སྒོམ་པ་
དང༌། རྣམ་པ་ཕན་བདེ་འབྱུང་བའི་སྙིང་རྗེའོ། །དང་པོ་ལ། ཚེ་འདི་ཡི་དཀའ་སྤྱད་ལ། (བདག་ཉིད་)
ཕྱི་མའི་སྡུག་བསྔལ་ལ། (བདེ་འགྲོར་)འཁོར་བའི་ཉེས་དམིགས་ལ་བསམས་ཏེ་སྒོམ་པའོ། །དེ་
ལ། དེ་ཉིད་རྟོགས་པ་མེད་པའི། (སྲིད་པ་) སྡུག་བསྔལ་བརྒྱུད་མར་འབྱུང་བའི། (དེར་ཡང་) དེ་ཡང་
རིགས་པ་མིན་པའི་ཉེས་དམིགས་སོ། །(དེ་ལྟར་)རྣམ་པ་ལ། སྡུག་བསྔལ་ཞི་བར་བྱད་པའི། (དེ་
ལྟར་སྡུག)དམིགས་མེད་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་སྙིང་རྗེའོ། །(ནམ་ཞིག་)ཞུགས་པ་མཐར་ཕྱིན་པའི་
བྱ་བ་ལ། བསགས་པའི་དགེ་བ་བསྔོ་བ་དང༌། བཀའ་དྲིན་དྲན་པའི་ཕྱག་འཚལ་བའོ། །(གང་
གིས་)དང་པོ་ལ། གཞན་གྱི་དོན་དུ། རང་གི་དོན་དུ། བསྟན་པའི་དོན་དུ་བསྔོ་བའོ། །(འགྲོ་བའི་)
དང་པོ་ལ། ཕལ་པའི་དོན་དུ། མཆོག་གི་དོན་དུ་བསྔོ་བའོ། །དང་པོ་ལ། སྤྱིའི་དོན་དུ། ངན་
འགྲོའི་དོན་དུ། བདེ་འགྲོའི་དོན་དུ་བསྔོ་བའོ། །དང་པོ་ལ། ལམ་ལ་འཇུག་པར། (བདག་གིས་)
2-1-18


ཕན་བདེ་ཐོབ་པར་བསྔོ་བའོ། །(ཕྱོགས་རྣམས་)གཉིས་པ་ལ། དམྱལ་བའི། དུད་འགྲོའི། (དུད་འགྲོ་)
ཡི་དྭགས་ཀྱི་དོན་དུ་བསྔོ་བའོ། །(སྒྲ་མི་)དང་པོ་ལ། སྡུག་བསྔལ་རང་ཉིད་ཞི་བར། གཞན་གྱི་
མཐུ་ཡིས་ཞི་བར་བསྔོ་བའོ། །དང་པོ་ལ། སྤྱིའི་སྡུག་བསྔལ་ཞི་བར་(འཇིག་རྟེན་)ཁྱད་པར་ཚ་
གྲང་ཞི་བར་(གྲང་བས)ས་ཕྱོགས་ཡིད་དུ་འོང་བར། (རལ་གྲི་)སྡུག་བསྔལ་བདེ་བར་འགྱུར་བར་
བསྔོ་བའོ། །(སོལ་ཕུང་)གཉིས་པ་ལ། རྡོ་རྗེ་འཛིན་པའི། (ཅི་ཕྱིར་)སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི། (མེ་ཏོག་)
འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི། (གྲོགས་དག་)རྒྱལ་སྲས་གཞན་གྱི་མཐུས་ཞི་བར་བསྔོ་བའོ། །(དེ་ལྟར་)
བདེ་འགྲོ་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ལ། རྒུད་པ་ཞི་བར། འབྱོར་པ་ཐོབ་པར་བསྔོ་བའོ། །དང་པོ་ལ། 
སྤྱིའི་དོན་དུ། (ལོང་བ་)འགྲོན་པོའི་དོན་དུ་བསྔོ་བའོ། །(འགྲོན་པོ་) གཉིས་པ་ལ། ལུས་དང་ལོངས་
སྤྱོད་འབྱོར་པར་(མི་དལ་)གཟུགས་དང་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པར། (སེམས་ཅན་)དགེ་ཞིང་ཡུན་དུ་འཚོ་
བར། (བདག་གི་)ཞིང་ཁམས་ཡོངས་སུ་དག་པར། (དཔག་བསམ་)ཆོས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་ཚང་
བར། (ལུས་ཅན་)འཇིག་རྟེན་དར་ཞིང་དགེ་བར་བསྔོ་བའོ། །(ལྷ་ཡང་)མཆོག་གི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ལ། 
དགེ་འདུན་གནས་བཅས་དོན་དུ། (གཙུག་ལག་) དགེ་སློང་ཕ་མའི་དོན་དུ། (བསླབ་པ་) རབ་བྱུང་
སྤྱིའི་དོན་དུ་(དེ་བཞིན་) ཁྱད་པར་མཁས་པའི་དོན་དུ། (མཁས་པ་)སངས་རྒྱས་རྒྱན་དུ་མཆོད་
པ། (སེམས་ཅན་)དམ་པའི་དགོངས་པ་འགྲུབ་པར། (བྱང་ཆུབ་)ཉན་རང་རྣམས་ཀྱང་བདེ་བར་བསྔོ་
བའོ། །(དེ་བཞིན་)རང་གི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ལ། ཚེ་རབས་མང་པོའི། (བདག་ཀྱང་)མགོན་དང་བཅས་
པའི། (གང་ཚེ་)གཞན་དོན་འགྲུབ་པའི་དོན་དུ་བསྔོ་བའོ། །(ཕྱོགས་བཅུ་)དེ་ལྟར་འདི་ཡང་སློབ་མའི་
ངོར། །བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་གྱིས་བསྡེབས། །དགེ་བས་འགྲོ་ཀུན་ཐེག་ཆེན་གྱི། །བསམ་
སྦྱོར་ཕུན་ཚོགས་དང་ལྡན་ཤོག །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པའི་བསྡུས་དོན། 
བོད་ཀྱི་པཎྜི་ཏ་མ་ཏིས་བཟང་ལྡན་ཡང་དགོན་དུ་སྦྱར་བའོ། །བསྟན་པ་དང་སེམས་ཅན་ལ་
ཕན་ཐོགས་པར་གྱུར་ཅིག། མངྒ་ལཾ་བྷ་ཝནྟུ། 
2-1-19


༄༅། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པའི་རྣམ་པར་
བཤད་པ་གཞུང་དོན་རབ་གསལ་སྣང་བ་
བཞུགས་སོ། །
༄༅། །ༀ་ན་མོ་མཉྫུ་ནཱ་ཐཱ་ཡ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པའི་རྣམ་པར་
བཤད་པ་གཞུང་དོན་རབ་གསལ་སྣང་བ་ཞེས་བྱ་བ། བཅོམ་ལྡན་འདས་གསུང་གི་དབང་
ཕྱུག་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །
གང་གིས་དང་པོར་སྨོན་འཇུག་བདག་ཉིད་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོར་ཐུགས་བསྐྱེད་ནས། །
གྲངས་མེད་བསྐལ་པར་ཚོགས་གཉིས་ཟུང་འཇུག་ཕ་རོལ་ཕྱིན་དྲུག་ལེགས་སྤྱད་པས། །
སྒྲིབ་གཉིས་རྣམ་སྤངས་དོན་གཉིས་མཐར་ཕྱིན་སྐུ་གཉིས་ཟུང་འཇུག་རབ་བརྙེས་པ། །
བཅོམ་ལྡན་ཐུབ་དབང་ལྷ་ཡི་ལྷ་ལ་འགྲོ་ཀུན་ཀུན་ནས་དང་བས་འདུད། །
མཁྱེན་རབ་དབང་ཕྱུག་འཇམ་པའི་དབྱངས་ལ་རྟག་ཏུ་གུས་པས་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །
ཐུགས་རྗེའི་བདག་ཉིད་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱིས་འགྲོ་ཀུན་རྟག་ཏུ་སྐྱོང་གྱུར་ཅིག །
མཐུ་སྟོབས་ཐོགས་མེད་རྡོ་རྗེ་འཛིན་པས་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལས་རྒྱལ་བར་མཛོད། །
ཐུགས་རྗེ་རབ་མྱུར་སྒྲོལ་མའི་མཐུ་ཡིས་ཆོས་དོན་མ་ལུས་མྱུར་འགྲུབ་ཤོག །
འཁོར་བའི་བྱ་བ་སྙིང་པོ་མེད་ལ་ཆགས་པ་མཐའ་དག་རབ་ཞི་ཞིང༌། །
བྱམས་དང་ཐུགས་རྗེའི་ཆུ་རྒྱུན་བསིལ་བས་ཞེ་སྡང་མེ་ཚོགས་ཞི་མཛད་ལ། །
2-1-20


མཁྱེན་རབ་རྣམ་དག་ཉིན་བྱེད་འོད་ཀྱིས་གཏི་མུག་མུན་པ་ཞི་གྱུར་པ། །
ཞི་ཞིང་དུལ་བས་དུག་གསུམ་ཞི་མཛད་ཞི་བའི་ལྷ་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །
དེ་ཡི་གསུང་རབ་རྣམ་པར་འགྲེལ་མཛད་འཕགས་པའི་ཡུལ་གྱི་མཁས་རྣམས་དང༌། །
གངས་ཅན་ཁྲོད་འདིར་གསལ་བར་སྟོན་མཛད་དམ་པ་རྣམས་ལའང་ཕྱག་འཚལ་ནས། །
དད་ལྡན་སློབ་མས་ཡང་ཡང་བསྐུལ་ཕྱིར་བྱང་ཆུབ་སྤྱོད་ལ་འཇུག་པའི་གཞུང༌། །
ཇི་ལྟར་ནུས་བཞིན་ལེགས་པར་བཤད་ཀྱིས་དོན་གཉེར་ལྡན་རྣམས་དགྱེས་པར་མཛོད། །
འདིར་གང་དག་ཐར་བ་མཐར་ཐུག་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་ཐོབ་པར་འདོད་
པའི་སྐལ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱིས། དལ་འབྱོར་གྱི་ལུས་རིན་པོ་ཆེ་ཐོབ་པའི་དུས་སུ་འཁོར་
བའི་བྱ་བ་སྙིང་པོ་མེད་པ་ལ་ཆགས་པ་སྤངས་ནས། བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་
བསྐྱེད་པ་དང་ལྡན་ཞིང་སྦྱོར་བ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་བརྩོན་པའི་ཚུལ་གྱིས་
སྒོ་གསུམ་གྱི་དགེ་བ་ཐམས་ཅད་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ལམ་དུ་བསྒྱུར་ཏེ། དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་
བྱ་བ་ཁོ་ན་ནན་ཏན་སྙིང་པོར་བྱ་བ་ཉིད་དོ། །དེའི་ཚུལ་ཡང་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་
ཉིད་ཀྱིས་སྨོན་པ་དང་འཇུག་པའི་བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོར་ཐུགས་བསྐྱེད་ནས། 
བསོད་ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྐལ་པ་གྲངས་མེད་པ་གསུམ་དུ་ཉེ་བར་
བསགས་པ་ལས། རང་གཞན་གྱི་དོན་གཉིས་མཐར་ཕྱིན་པ་སྐུ་གཉིས་ཀྱི་གོ་འཕང་ཕུན་སུམ་
ཚོགས་པ་བརྙེས་ཏེ། གདུལ་བྱ་རྣམས་ཀྱང་དེ་ལ་དགོད་པའི་ཆེད་དུ་ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་
ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་རིམ་པ་ལྟར་བསྐོར་བས་གསལ་བར་མཛད་ཅིང་རྒྱལ་བའི་སྲས་པོ་དམ་པ་
རྣམས་ཀྱི་དགོངས་འགྲེལ་གྱི་བསྟན་བཅོས་རབ་ཏུ་མང་པོ་དག་གིས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་གསལ་བར་
མཛད་པས། རེ་ཞིག་དང་པོར་བླང་དོར་གྱི་གནས་བདེ་བླག་ཏུ་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་གསུང་
2-1-21


རབ་ལུང་གི་ཆོས་ལ་ཐོས་བསམ་རྣམ་པར་དག་པས་འཇུག་པར་བྱའོ།      །
དེ་ལ། དམ་པའི་ཆོས་ལ་འཇུག་ཚུལ་ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་དང༌། སྐབས་སུ་བབ་པའི་
བསྟན་བཅོས་ཁྱད་པར་དུ་བཤད་པ་གཉིས་ལས། 
དང་པོ་ལའང༌། ཐོབ་པར་བྱ་བ་ཐར་པའི་ཕན་ཡོན། སྤང་བར་བྱ་བ་འཁོར་བའི་ཉེས་
དམིགས། བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ཆོས་ལ་འཇུག་ཚུལ་ལོ། །
དང་པོ་ནི། དམ་པའི་ཆོས་ལ་ཞུགས་པ་རྣམས་ཀྱི་འབྲས་བུ་མཐར་ཕྱིན་པ་ནི། སངས་
རྒྱས་ལ་མངའ་བའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་ཡིན་ལ། དེའང་རྒྱ་ཆེར་ལུང་རྣམ་དག་ལས་འབྱུང་བ་
ལྟར་མཐའ་ཡས་ཤིང༌། མདོར་བསྡུ་ན་དོན་གཉིས་མཐར་ཕྱིན་པ་སྐུ་གཉིས་དང་འབྲེལ་བའི་
འབྱོར་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་རྣམས་ཏེ། རྒྱུད་བླ་མར། བདག་ཉིད་ཀྱི་ནི་འབྱོར་བའི་གནས། །
དམ་པའི་དོན་གྱི་སྐུ་ཡིན་ཏེ། །དྲང་སྲོང་རྣམས་ཀྱི་བརྡ་ཡི་སྐུ། །ཕ་རོལ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་
གནས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ཉིད་འཇིག་རྟེན་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་འབྱོར་པ་
ཐམས་ཅད་ཀྱི་ནང་ནས་ཆེས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པར་ཡང་གསུངས་ཏེ། མདོ་སྡེའི་རྒྱན་ལས། ཉན་
ཐོས་རྣམས་ཀྱི་འབྱོར་པས་ནི། །འཇིག་རྟེན་པ་ཡི་ཟིལ་གྱིས་གནོན། །རང་སངས་རྒྱས་གྱི་ས་
པ་ཡིས། །ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཡང་ཟིལ་གྱིས་གནོན། །དེ་ཡིས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཡི། །འབྱོར་
བའི་ཆར་ཡང་མི་ཕོད་དོ། །དེ་ཡིས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཡི། །འབྱོར་བའི་ཆར་ཡང་མི་ཕོད་
དོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །ཡོན་ཏན་གྱི་འབྱོར་བ་མཐར་ཐུག་པ་དང་ལྡན་པའི་སངས་རྒྱས་ཉིད་
ནི། གང་ལས་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ། ཇི་ལྟར་འགྲུབ་པའི་ཚུལ། གང་ཞིག་གྲུབ་པའི་དོན། སྒྲུབ་པར་
རིགས་པའི་ཚུལ་རྣམས་ཀྱིས་བཤད་པར་བྱ་སྟེ།      
དེ་ལ་དང་པོ་རྒྱུ་ནི་འཆད་པར་འགྱུར་པ་ལྟར་བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་
བསྐྱེད་ནས་སྦྱོར་བ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་གིས་བསྡུས་པའི་ཚོགས་གཉིས་རྒྱ་ཆེན་པོ་རིམ་
2-1-22


གྱིས་རྫོགས་པར་བྱེད་པ་སྟེ། སྦྱིན་དང་ཚུལ་ཁྲིམས་བསོད་ནམས་ཀྱི། །ཚོགས་ཡིན་ཤེས་རབ་
ཡེ་ཤེས་ཀྱི། །གསུམ་པོ་གཞན་ནི་གཉི་གའི་སྟེ། །ལྔ་ཆར་ཡང་ནི་ཡེ་ཤེས་ཚོགས། །ཞེས་པ་
རྣམས་སོ། །དེའང་གཙོ་ཆེར་མཉམ་གཞག་ཏུ་མི་རྟོག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་སྒོམ་པ་ནི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་
ཚོགས་ཡིན་ལ། རྗེས་ཐོབ་ཏུ་སེམས་ཅན་རྣམས་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་བྱེད་པ་ནི་བསོད་ནམས་
ཀྱི་ཚོགས་ཡིན་པས་དེ་དག་ལ་འབད་པར་རིགས་ཏེ། རྣམ་པར་མི་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ནི། །སངས་
རྒྱས་ཆོས་རྣམས་སྦྱོང་བར་བྱེད། །གཞན་ནི་ཇི་བཞིན་རྣམ་འཇོག་པས། །སེམས་ཅན་རྣམ་
ཡོངས་སྨིན་པར་བྱེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ལྟར་སེམས་བསྐྱེད་ནས་བསྐལ་པ་གྲངས་མེད་པ་
གཅིག་གི་བར་དུ་ཚོགས་བསགས་པ་ལས་ས་དང་པོ་ཐོབ་ཅིང༌། གྲངས་མེད་གཉིས་པས་ས་
བདུན་པའི་བར་དང༌། གྲངས་མེད་གསུམ་པས་ས་བཅུ་པའི་བར་ཐོབ་ནས་མངོན་པར་རྫོགས་
པར་འཚང་རྒྱ་བ་སྟེ། (མཛོད་དུ་)དེ་གྲངས་མེད་གསུམ་ལ་འཚང་རྒྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །འོན་
ཀྱང་བརྩོན་འགྲུས་དང་ཐབས་ལ་མཁས་པའི་ཁྱད་པར་གྱིས་བསྐལ་པ་མང་པོའང་དུས་ཐུང་
ངུར་འདུ་བ་སྲིད་དེ། དུས་གསུམ་བརྟག་པར། རྨི་ལམ་ན་ནི་ལོ་གཅིག་ཀུན། །ཡུད་ཙམ་གྱིས་
ནི་དམིགས་པ་སྟེ། །དེས་ནི་དཔག་མེད་དུས་རྣམས་ཀྱང༌། །སྐད་ཅིག་ཉིད་དུ་འདུ་བར་འགྱུར། །
ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་)འགྲུབ་ཚུལ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་) གང་ལས་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། བསོད་ནམས་
ཀྱི་ཚོགས་ཀྱི་དོན་དུ་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་པ་བསྒྲུབས་པ་ལས་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་འབྲས་བུ་
གཟུགས་ཀྱི་སྐུ་འགྲུབ་ཅིང༌། ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་ཀྱི་དོན་དུ་མི་རྟོག་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་བསྒོམས་
པ་ལས་དྲི་མ་དང་བྲལ་བའི་འབྲས་བུ་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་འགྲུབ་པ་སྟེ། རིན་ཆེན་ཕྲེང་བར། སངས་
རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་གཟུགས་ཀྱི་སྐུ། །བསོད་ནམས་ཚོགས་ལས་ཡང་དག་འཁྲུངས། །ཆོས་ཀྱི་སྐུ་
དེ་མདོར་བསྡུ་ན། རྒྱལ་པོ་ཡེ་ཤེས་ཚོགས་ལས་འཁྲུངས། ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
2-1-23


(གཉིས་པ་)གནས་གང་དུ་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། འོག་མིན་ཆེན་པོར་ལོངས་སྐུའི་རྟེན་ལ་ཆོས་ཀྱི་
སྐུ་མངོན་དུ་མཛད་ཅིང༌། གླིང་བཞི་པ་བྱེ་བ་ཕྲག་བརྒྱ་ལ་སོགས་པར་སྤྲུལ་པའི་སྐུས་ཅིག་ཅར་
མངོན་པར་བྱང་ཆུབ་པར་མཛད་པ་སྟེ། ལང་ཀར་གཤེགས་པར། གཙང་མའི་གནས་རྣམས་
སྤངས་པ་ཡི། །འོག་མིན་ཞེས་བྱ་ཉམས་དགའ་བར། །ཡང་དག་རྫོགས་སངས་དེར་སངས་
རྒྱས། །སྤྲུལ་པ་པོ་འདིར་མངོན་སངས་རྒྱས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)གནས་གྱུར་ལས་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། དཔྱད་ན་དོན་ལ་མེད་པའི་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་
མཐའ་དག་སྤངས་ནས་མི་སྣང་ཞིང༌། རྟག་ཏུ་མི་འགྱུར་བར་ཡོད་པ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་མཐའ་
དག་མངོན་སུམ་དུ་སྣང་བས། ཇི་ལྟར་བཞེད་པ་བཞིན་ཟག་པ་མེད་པའི་འབྱོར་པ་ལ་སྤྱོད་པ་
སྟེ། རྒྱན་ལས། དོན་མེད་པ་དང་དོན་ཡོད་དག །མི་སྣང་སྣང་བ་ཡིན་ཤེས་བྱ། །དེ་ནི་གནས་
གཞན་གྱུར་པ་སྟེ། །འདོད་དགུར་སྤྱོད་ཕྱིར་ཐར་པ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གསུམ་པ་)གྲུབ་པའི་དོན་ལ། སྐུ་གསུམ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པའི་དོན། །ཡེ་ཤེས་བཞི་དང་
ལྡན་པའི་དོན། །ཕྲིན་ལས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་དོན། །ཟག་མེད་དབྱིངས་ན་ཟབ་པའི་དོན་
ནོ། །དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ཐུན་མོང་གི་དབྱེ་བ་ནི། རང་དོན་མཐར་ཕྱིན་པ་ངོ་བོ་
ཉིད་ཀྱི་སྐུ་དང༌། གཞན་དོན་ལའང་གདུལ་བྱ་ཉེ་བ་ལ་སྣང་བ་ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པའི་སྐུ་
དང༌། རིང་བ་ལ་སྣང་བ་སྤྲུལ་པའི་སྐུ་སྟེ་གསུམ་ཡིན་ལ། དེ་དག་གི་དང་པོ་ནི་ཕྱི་མ་གཉིས་ཀྱི་
རྟེན་ཡིན་ཞིང༌། ཕྱི་མ་གཉིས་པོའང་རིམ་པ་ལྟར་རྟེན་དང་བརྟེན་པ་སྟེ། སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་
སྐུ་དབྱེ་བ། །རང་གཞན་ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པ་དང༌། །གཞན་ནི་སྤྲུལ་པའི་སྐུ་ཡིན་ཏེ། །དང་
པོ་གཉིས་པོའི་རྟེན་ཡིན་ནོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སོ་སོའི་རང་བཞིན་ལ། (གསུམ་གྱི་དང་པོ་རང་བཞིན་ལ་)ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་སྐུ་ནི། ཟག་
པ་མེད་པའི་ཡོན་ཏན་ཐམས་ཅད་དང་ལྡན་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་རང་བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་
2-1-24


དག་པ་ཉིད་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་ཐམས་ཅད་དང་ཡང་བྲལ་ནས་དག་པ་གཉིས་ལྡན་གྱི་ངོ་བོ་ཉིད་
དུ་གྱུར་པ་སྟེ། ཡུམ་གྱི་རྒྱན་དུ། ཐུབ་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་སྐུ་ནི། །ཟག་པ་མེད་པའི་ཆོས་གང་དག །
ཐོབ་གྱུར་རྣམ་ཀུན་རྣམ་དག་པ། །དེ་དག་རང་བཞིན་མཚན་ཉིད་ཅན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པའི་སྐུ་ནི། འོག་མིན་ཆེན་པོར་མཚན་དང་དཔེ་བྱད་ཀྱིས་
བརྒྱན་པའི་སྐུས་རྒྱལ་སྲས་འཕགས་པ་རྣམས་དང་ལྷན་ཅིག་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་ཁོ་ན་ལ་
རྒྱུན་མི་འཆད་པར་ཉེ་པར་སྤྱོད་པ་སྟེ། མཚན་ནི་སུམ་ཅུ་རྩ་གཉིས་དང༌། །དཔེ་བྱད་བརྒྱད་
ཅུའི་བདག་ཉིད་འདི། །ཐེག་ཆེན་ཉེ་བར་ལོངས་སྤྱོད་ཕྱིར། །ཐུབ་པའི་ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་
སྐུར་བཞེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)སྤྲུལ་པའི་སྐུ་ནི་གདུལ་བྱ་མཐའ་ཡས་པ་དང་མཐུན་པར་རྣམ་འཕྲུལ་སྣ་ཚོགས་
པས་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་རྒྱུན་མི་ཆད་པར་མཛད་པ་སྟེ། གང་གི་འཁོར་བ་ཇི་སྲིད་པར། །འགྲོ་
ལ་ཕན་པར་སྣ་ཚོགས་དག །མཉམ་དུ་མཛད་པའི་སྐུ་དེ་ནི། །ཐུབ་པའི་སྤྲུལ་སྐུ་རྒྱུན་མི་འཆད། །
ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེའང་དྲི་ཟ་གདུལ་བའི་དོན་དུ་རྒྱུད་མངས་བསྒྲེང་བ་ལ་སོགས་པ་བཟོའི་
སྤྲུལ་པ་དང༌། རི་བོང་དང་རུ་རུ་ལ་སོགས་པར་སྟོན་པ་སྐྱེ་བའི་སྤྲུལ་པ་དང༌། ཤཱཀྱ་ཐུབ་པ་ལ་
སོགས་པར་སྟོན་པ་བྱང་ཆུབ་མཆོག་གི་སྤྲུལ་པ་དང༌། དུས་ལ་བབ་ན་མྱ་ངན་ལས་འདའ་བར་
ཡང་སྟོན་པས་གདུལ་བྱ་རྣམས་རྣམ་གྲོལ་ལ་སྦྱོར་བར་མཛད་པ་སྟེ། རྒྱན་ལས། བཟོད་དང་
སྐྱེ་དང་བྱང་ཆུབ་ཆེ། །མྱ་ངན་འདས་པ་རྟག་སྟོན་པ། །སངས་རྒྱས་སྤྲུལ་པའི་སྐུ་དེ་ནི། །རྣམ་
པར་གྲོལ་བའི་ཐབས་ཆེན་པོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །ཁྱད་པར་དུ་ཡང་བྱང་ཆུབ་མཆོག་གི་སྤྲུལ་
པས་མཛད་པ་བཅུ་གཉིས་སྟོན་ཚུལ་ནི། རྒྱུད་བླ་མར། དགའ་ལྡན་གནས་ནས་འཕོ་བ་༡དང༌། །
ལྷུམས་སུ་འཇུག་༢དང་བལྟམས་པ་༣དང༌། །བཟོ་ཡི་གནས་ལ་མཁས་པ་༤དང༌། །བཙུན་
མོའི་འཁོར་དགྱེས་རོལ་པ་༥དང༌། །ངེས་འབྱུང་༦དཀའ་བ་སྤྱོད་པ་༧དང༌། །བྱང་ཆུབ་སྙིང་པོར་
2-1-25


གཤེགས་པ་༨དང༌། །བདུད་སྡེ་འཇོམས་༩དང་རྫོགས་པར་ནི། །བྱང་ཆུབ་༡༠ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་
༡༡དང༌། །མྱ་ངན་འདས་པར་༡༢གཤེགས་མཛད་རྣམས། །ཡོངས་སུ་མ་དག་ཞིང་རྣམས་སུ། །
སྲིད་པ་ཇི་སྲིད་གནས་པར་སྟོན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེའང་སྟོན་པ་འདི་ཉིད་ལ་ཉེ་བར་
མཚོན་ན། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་དེས་དགའ་ལྡན་པའི་ལྷའི་བུ་དམ་པ་ཏོག་དཀར་པོ་ཞེས་བྱ་
བར་འཁྲུངས་ནས་ལྷའི་ཚོགས་དཔག་ཏུ་མེད་པ་སྨིན་ཅིང་གྲོལ་བར་མཛད་དེ་འཛམ་བུའི་
གླིང་པ་རྣམས་གདུལ་བའི་དུས་ལ་བབ་པ་ན་རིན་པོ་ཆེའི་ཅོད་པན་བྱམས་པ་ལ་གནང་ནས་
རྒྱལ་ཚབ་ཏུ་དབང་བསྐུར་ཞིང་ལྷ་རྣམས་ལ་ཁོ་བོ་མི་རྣམས་གདུལ་བའི་ཕྱིར་འགྲོ་སྟེ་ཁྱེད་
རྣམས་ལ་མི་ཕམ་པས་ཆོས་སྟོན་པར་འགྱུར་གྱི་བག་ཡོད་པར་གྱིས་ལ་འཛམ་བུའི་གླིང་དུ་
ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བ་ན་ཡང་མཉན་པའི་ཆེད་དུ་ཤོག་ཅིག་ཅེས་གསུངས་ནས་རིམ་
གྱིས་བྱོན་པ་ལྟ་བུ་དགའ་ལྡན་གྱི་གནས་ནས་འཕོ་བའི་མཛད་པ་༡དང༌། དེ་ནས་སྤྲུལ་པའི་
ལུས་ལེན་པའི་ཚུལ་བྲམ་ཟེ་རྣམས་ཀྱི་རིག་བྱེད་ལས་འབྱུང་བ་དང་མཐུན་པར་གླང་པོ་ཆེ་ཤིན་
ཏུ་དཀར་བ་མཆེ་བ་དྲུག་དང་ལྡན་པ་རྒྱབ་གསེར་གྱི་དྲྭ་བས་གཡོགས་པ་ཞིག་ཏུ་སྤྲུལ་ཏེ་ཡུམ་
གསོ་སྦྱོང་ལ་གནས་པའི་གློ་གཡས་པ་ནས་དགེ་བའི་ལྟས་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་དང་བཅས་
པས་ཞུགས་ཤིང༌། ལྷུམས་དེ་ཡང་རིན་པོ་ཆེ་བཀོད་པ་ཞེས་བྱ་བའི་གཞལ་མེད་ཁང་ཆེན་པོར་
བྱིན་གྱིས་བརླབས་ནས་ཟླ་བ་བཅུའི་བར་དུ་བདེ་བའི་ངང་ལ་བཞུགས་པ་ལྟ་བུ་ལྷུམས་སུ་
འཇུག་པའི་མཛད་པ་༢དང༌། དེ་ནས་རྒྱལ་པོའི་ཁབ་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེན་པོའི་སྐྱེད་མོས་ཚལ་
རྣམས་སུ་མེ་ཏོག་སྣ་ཚོགས་ཁ་འབུས་པ་དང༌། གཏེར་ཆེན་པོ་ཉི་ཁྲི་ཡང་ཁ་བྱེ་བ་དང་མཛོད་
ཀྱི་རིན་པོ་ཆེ་རྣམས་ལས་ཀྱང་རིན་པོ་ཆེའི་མྱུ་གུ་འཕེལ་བ་ལ་སོགས་པའི་ལྟས་བཟང་པོ་
བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་བྱུང་ཞིང༌། བཙའ་བའི་དུས་ལ་བབ་པ་ན་ལྷ་མོ་སྒྱུ་འཕྲུལ་ཆེན་མོ་ལུམྦི་
ནིའི་ཚལ་ལེགས་པར་བརྒྱན་པའི་ནང་དུ་གཤེགས་པ་ལ། ཤིང་ལྗོན་པ་ཆེན་པོས་ཕྱག་བྱས་
2-1-26


པའི་ཡལ་ག་ནས་བཟུང་བ་དང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྐུ་ནོར་བུ་ལྟར་དྭང་ཞིང་མཚན་དང་
དཔེ་བྱད་ཀྱིས་མཛེས་པ་རྒྱན་དང་ན་བཟའ་དང་བཅས་པ་ཡུམ་ལ་གནོད་པ་མེད་པར་གློ་
གཡས་པ་ནས་འཁྲུངས་པ་ལ་ཚངས་པ་དང་བརྒྱ་བྱིན་ལ་སོགས་པའི་ལྷའི་ཚོགས་དཔག་ཏུ་
མེད་པས་མཆོད་ཅིང༌། ཕྱོགས་དྲུག་ཏུ་གོམ་པ་བདུན་བདུན་བོར་བ་ལས་པད་མ་འདབ་མ་
སྟོང་དང་ལྡན་པ་ཤིང་རྟའི་འཕང་ལོ་ཙམ་རེ་རེ་ཡང་བྱུང་ཞིང་ང་ནི་འཇིག་རྟེན་ན་མཆོག་གོ་
ཞེས་པ་ལ་སོགས་པས་སེང་གེའི་སྒྲ་བསྒྲགས་པར་ཡང་མཛད་དེ་མངོན་ཤེས་དང་ལྡན་པའི་
བྲམ་ཟེས་མཚན་བཟང་པོར་ཡང་ལུང་བསྟན་པ་ལྟ་བུ་ལྷུམས་ནས་བལྟམས་པའི་མཛད་པ་
༣དང༌། དེ་ནས་ཡིག་ཤིང་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེས་སྤྲས་པ་གསེར་གྱི་ཡང་མིག་ཅན་ཐོགས་ཏེ་བྱིས་
པ་ཀུན་གྱི་བཤེས་གཉེན་གྱི་ཡི་གེའི་གྲར་བྱོན་ནས་ཨཱ་ལི་དང་ཀཱ་ལི་རྣམས་ལ་སློབ་པའི་ཚུལ་
བསྟན་ཞིང༌། སློབ་དཔོན་གྱིས་མིང་ཙམ་ཡང་མི་ཤེས་པའི་ཡི་གེའི་རིགས་མཐའ་ཡས་པ་
མངོན་སུམ་དུ་བསྟན་པས་བྱིས་པ་སུམ་ཁྲི་ཉིས་སྟོང་ཡང་སྨིན་པར་མཛད་ལ། རྩིས་པ་ཤཱཀྱ་
སྲིད་སྒྲུབ་ཀྱི་དྲུང་དུ་བྱོན་ནས་རྩིས་དང་ཤོད་དགོད་པ་དང་འཕོང་དང་གྱད་ཀྱི་འཛིན་སྟངས་ལ་
སོགས་པ་འཇིག་རྟེན་པའི་བསླབ་པའི་གནས་རྣམས་ལ་ཡང་སློབ་པ་ལྟར་མཛད་ཅིང་སློབ་
དཔོན་ལས་ལྷག་པའི་གོ་འཕང་བརྙེས་པས་སྐྱེ་དགུ་རྣམས་ཤིན་ཏུ་ངོ་མཚར་བར་མཛད་པ་ལྟ་
བུ་བཟོའི་གནས་ལ་མཁས་པའི་མཛད་པ་༤དང༌། དེ་ནས་དགུང་ལོ་བཅོ་ལྔ་ལོན་པ་ན་རྒྱལ་
པོའི་གདུང་རྒྱུན་མི་གཅད་པའི་དོན་དུ་ཡོན་ཏན་ཁྱད་པར་ཅན་དང་ལྡན་པའི་བཙུན་མོ་རྣམས་
བཞེས་པར་གསོལ་བ་བཏབ་པ་དང༌། དེ་དག་གི་ཕ་ཤཱཀྱ་ལག་ན་བེ་ཅོན་ལ་སོགས་པས་ཀྱང་
སྒྱུ་རྩལ་མཁས་པ་དེ་ལ་སྦྱིན་པར་བྱའོ་ཞེས་སྨྲས་པ་ལྷས་སྦྱིན་ལ་སོགས་པའི་སྐྱེ་བོ་མང་པོས་
ཐོས་ནས། ཡི་གེ་དང་རྩིས་དང་གྱད་ཀྱི་འཛིན་སྟངས་དང་བང་དང་འཆོངས་པ་དང་འཕོང་གི་
སྦྱོར་བ་ལ་སོགས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་ཐམས་ཅད་ལ་འགྲན་པས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་མཆོག་ཏུ་
2-1-27


གྱུར་ཏེ། ས་འཚོ་མ་དང་གྲགས་འཛིན་མ་དང་ལེགས་སྐྱེས་མ་དང་རི་དྭགས་འཛིན་མ་རྣམས་
འཁོར་ཉི་ཁྲི་{ཉི་ཁྲི་}དང་བཅས་པ་ཁབ་ཏུ་བཞེས་པའི་ཚུལ་བསྟན་པ་ལྟ་བུ་བཙུན་མོའི་འཁོར་
དང་དགྱེས་པར་རོལ་པའི་མཛད་༥པ་དང༌། དེ་ནས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དུས་ལས་མི་
འདའ་ཡང་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་བསྐུལ་བ་ཆོས་ཉིད་ཡིན་པས་དེ་དག་གིས་བྱིན་གྱིས་
བརླབས་པའི་རོལ་མོ་རྣམས་ལས་སྔོན་གྱིས་དམ་བཅས་པ་དྲན་པར་གྱིས་ཤིག་ཅེས་པ་ཡང་
ཡང་བྱུང་བས་རབ་ཏུ་འབྱུང་བར་བཞེད་པ་ལ། ཡབ་ཀྱིས་སྐྱེད་མོས་ཚལ་དུ་འདོད་ཡོན་ལ་
རྩེར་བཏང་བའི་ལམ་དུ་རྒས་བ་དང་ན་བ་དང་ཤི་བའི་སྡུག་བསྔལ་རྣམས་གཟིགས་ཤིང་དགེ་
སྦྱོང་གི་ཡོན་ཏན་ཡང་གཟིགས་ནས་ཡབ་ལ་རབ་ཏུ་འབྱུང་བར་ཞུས་པས་མ་གནང་བར་ཁང་
བཟངས་ཟབ་མོར་བཅུག་སྟེ་ཕྱོགས་བཞི་ནས་ཤཱཀྱ་ལྔ་བརྒྱ་ལྔ་བརྒྱས་སྲུང་ཞིང་གནས་པ་
ལས། ཞག་བདུན་འདས་པའི་ནམ་བྱེད་ན་ལྷའི་མཐུས་མི་རྣམས་གཉིད་འཐུག་པོར་གྱུར་པ་
དང་ཡབ་ལ་ཞུས་ཤིང་གནང་སྟེ། འདུན་པ་དང་ལྷན་ཅིག་རྟའི་རྒྱལ་པོ་ལ་ཆིབས་ནས་རྒྱལ་པོ་
ཆེན་པོ་བཞི་ལ་སོགས་པ་ལྷའི་ཚོགས་དཔག་ཏུ་མེད་པས་མཆོད་བཞིན་བས་བར་སྣང་ལ་
མཆོད་རྟེན་རྣམ་དག་དྲུང་དུ་བྱོན་ཏེ་རྟ་མཆོག་རྒྱན་དང་བཅས་པ་འདུན་པ་ལ་བཟློག་ཅིང༌། 
རལ་གྲི་ཨུཏྤལ་ལྟ་བུས་ཉིད་ཀྱི་དབུ་སྐྲ་ཉིད་ཀྱིས་བཞར་ནས་ལྷ་རྣམས་ཀྱིས་སྤྲུལ་པའི་རྔོན་
པས་ན་བཟའ་ངུར་སྨྲིག་ཕུལ་བ་ཡང་བླངས་ཏེ་དཔལ་རང་བྱུང་གི་བསྙེན་པར་རྫོགས་པར་
མཛད་པ་ལྟ་བུ་རྒྱལ་པོའི་ཁབ་ནས་ངེས་པར་འབྱུང་བའི་མཛད་པ་༦དང༌། དེ་ནས་ཚུལ་ཁྲིམས་
དང་བརྟུལ་ཞུགས་དམན་པ་ལ་མཆོག་ཏུ་འཛིན་པའི་ལྟ་བས་གཅེར་བུ་དང་རྩེ་གསུམ་ལ་
འཕྱོང་བ་དང་མེ་ལྔ་བསྟེན་པ་ལ་སོགས་པའི་དཀའ་སྤྱད་ཙམ་གྱིས་གྲོལ་བར་རློམ་པའི་མུ་
སྟེགས་པ་རྣམས་སུན་དབྱུང་བའི་ཕྱིར་ཆུ་བོ་ནཻ་རཉྫ་ནའི་འགྲམ་དུ་དབུགས་འབྱུང་རྔུབ་བཀག་
སྟེ་མི་གཡོ་བ་ལ་སོགས་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་མཐའ་ཡས་པ་ལ་སྙོམས་པར་ཞུགས་ནས་ཏིལ་
2-1-28


ཕྱེད་ཕྱེད་ཙམ་གསོལ་བའི་དཀའ་བ་ལོ་དྲུག་སྤྱད་པས་སྐུ་ཤིན་ཏུ་རིད་ཅིང་སྐེམས་པར་གྱུར་པ་
ལ། སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་ཐུགས་རྗེའི་འོད་ཟེར་གྱིས་བསྐུལ་ཏེ། ཏིང་ངེ་འཛིན་ལས་
བཞེངས་པ་དང་ལྷ་རྣམས་ཀྱིས་བསྐུལ་ནས་ཞིང་བའི་བུ་མོ་ལེགས་སྐྱེས་མ་ལ་སོགས་པས་
འབྲས་ཆན་དང་འོ་ཐུག་དྲངས་པ་གསོལ་བས་སྐུ་གསེར་གྱི་གཏན་པ་ཕྱིས་པ་ལྟར་གྱུར་པ་ལྟ་
བུ་དཀའ་བ་སྤྱད་པའི་མཛད་པ་༧དང༌། དེ་ནས་དུས་གསུམ་གྱི་སངས་རྒྱས་མང་པོས་ཀྱང་བྱང་
ཆུབ་བརྙེས་པའི་གནས་རྡོ་རྗེའི་གདན་ལ་ཐུགས་གཏད་དེ་གཤེགས་པའི་ལམ་དུ་རྩྭ་འཚོང་
བཀྲ་ཤིས་ཀྱིས་རྩྭ་ཀུ་ཤ་རྨ་བྱའི་མགྲིན་པ་ལྟར་སྔོ་ཞིང་འཇམ་ལ་དྲི་ཞིམ་པ་ཕུལ་བ་རྣམས་
བླངས་ཏེ། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་ཤིང་དྲུང་དུ་མ་འཁྲུགས་པར་བཏིང་བ་ལ་སྐྱིལ་མོ་ཀྲུང་གིས་བཞུགས་
ཤིང་སྐུ་དྲང་པོར་བསྲང་བའི་ཞལ་ཤར་ཕྱོགས་སུ་གཟིགས་ནས་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་མ་ཐོབ་ཀྱི་
བར་དུ་སྟན་དེ་ཉིད་ལས་མི་གཡོ་བར་དམ་བཅའ་བ་མཛད་པ་ལ་རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པ་
རྣམས་ཀྱིས་ཡང་དག་པར་བསྟོད་པ་ལྟ་བུ་བྱང་ཆུབ་སྙིང་པོར་གཤེགས་པའི་མཛད་པ་༨དང༌། 
དེ་ནས་སྲོད་ཀྱི་དུས་སུ་སྨིན་མཚམས་ནས་བདུད་ཀྱི་དཀྱིལ་འཁོར་རྣམ་པར་འཇིག་པ་ཞེས་བྱ་
བའི་འོད་ཟེར་མཐའ་ཡས་པ་བཀྱེ་ཞིང༌། འོད་ཀྱི་རྩེ་མོ་ལས་བདུད་ཟིལ་གྱིས་གནོན་པའི་སྒྲ་
ཆེན་པོ་བྱུང་བས་སྟོང་གསུམ་གྱི་སྟོང་ཆེན་པོའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་སྣང་བ་ཆེན་པོ་དང་
བཅས་པས་ཁྱབ་པར་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པ་དང༌། བདུད་སྡིག་ཅན་འཁོར་དང་བཅས་པ་ཤིན་
ཏུ་འཁྲུགས་ནས་འཇིགས་སུ་རུང་བའི་རྣམ་འགྱུར་དུ་མ་དང་བཅས་པའི་དཔུང་གི་ཚོགས་ཆེན་
པོ་སྟེང་གི་བར་སྣང་ལ་འོངས་ཏེ། རི་དང་བྲག་དང་མེ་དང་ཐོག་དང་འཁོར་ལོ་དང་མདུང་ཐུང་
དང་རལ་གྲི་དང་གཏུན་ཤིང་དང་མདའ་བོ་ཆེ་ལ་སོགས་པའི་མཚོན་ཆ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་སེར་
བ་དྲག་པོའི་རྒྱུན་བཞིན་དུ་བར་དང་མཚམས་མེད་པ་ཕབ་ཀྱང༌། དེ་ཡི་བྱམས་པའི་མཐུ་ལས་
གནོད་པ་མེད་ཅིང་མེ་ཏོག་གི་ཆར་འབབ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ནས་ལྡིང་ཞིང་འབབ་པར་གྱུར་བས་ཞེ་
2-1-29


སྡང་གི་རྣམ་འགྱུར་གྱིས་ཀྱང་བརྫི་བར་མ་ནུས་ལ། བདུད་ཀྱི་བུ་མོ་ཤིན་ཏུ་མཛེས་མ་རྣམས་
ཀྱིས་ཆགས་པའི་རྣམ་འགྱུར་མཐའ་ཡས་པ་བསྟན་པས་ཀྱང་བསླུ་བར་མ་ནུས་པ་ལྟ་བུ་བདུད་
ཀྱི་སྡེ་མཐའ་དག་འཇོམས་པའི་མཛད་པ་༩དང༌། དེ་ནས་ནམ་གྱི་ཆ་སྟོད་ལ་བསམ་གཏན་
བཞི་མངོན་དུ་མཛད་ཅིང་གུང་ཐུན་ལ་མངོན་པར་ཤེས་པ་རྣམས་བསྐྱེད་ནས་ཐོ་རངས་ཟག་
པ་ཟད་པ་མངོན་དུ་མཛད་དེ། ས་བཅུ་རྒྱུན་གྱི་ཐ་མར་རྡོ་རྗེ་ལྟ་བུའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་སྐད་ཅིག་
གཅིག་དང་ལྡན་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་སྤང་བར་བྱ་བའི་ལྷག་མ་མ་ལུས་པ་སྤངས་ཤིང་རྟོགས་
པ་མཐར་ཐུག་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་ནས་སྐུ་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་བདག་ཉིད་དུ་མངོན་པར་རྫོགས་
པར་སངས་རྒྱས་པས་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་ཐམས་ཅད་དུ་ས་གཡོ་བ་དང་འོད་གསལ་བ་དང་
མེ་ཏོག་གི་ཆར་འབབ་པ་ལ་སོགས་པའི་ལྟས་བཟང་པོ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་བྱུང་བ་ལ་
ཕྱོགས་བཅུའི་སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་བསྔགས་ཤིང་ལྷ་དང་བཅས་པའི་འགྲོ་བ་མང་
པོས་ཀྱང་མཆོད་ཅིང་བསྟོད་པའི་གོ་འཕང་ཐོབ་པ་ལྟ་བུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་བྱང་ཆུབ་
པའི་མཛད་པ་༡༠དང༌། དེ་ནས་ཚངས་པ་དང་བརྒྱ་བྱིན་ལ་སོགས་པའི་ལྷའི་ཚོགས་དཔག་ཏུ་
མེད་པས་གསེར་གྱི་འཁོར་ལོ་རྩིབས་སྟོང་དང་ལྡན་པ་ཡོན་དུ་ཕུལ་ཏེ་གསོལ་བ་ཡང་ཡང་
བཏབ་པས་ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱིར་བྱོན་ཏེ་འཁོར་ལྔ་སྡེ་བཟང་པོ་ལ་སོགས་པའི་གདུལ་བྱ་རྣམས་ལ་
བཀའ་དང་པོ་བདེན་པ་བཞིའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལོ་བདུན་དུ་བསྐོར་བས་གང་ཟག་གི་བདག་
ཏུ་ལྟ་བ་ལས་བཟློག་ནས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ལམ་ལ་འཇུག་པར་མཛད་པ་དང༌། བྱ་རྒོད་
ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པར་བྱོན་ཏེ་གང་ཟག་སྡེ་བཞི་ལ་སོགས་པའི་གདུལ་བྱ་རྣམས་ལ་བཀའ་
བར་བ་མཚན་ཉིད་མེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལོ་བཅུའི་བར་དུ་བསྐོར་བས་དངོས་པོར་
འཛིན་པའི་ལྟ་བ་ལས་བཟློག་ནས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ལམ་གྱིས་སྨིན་པར་མཛད་པ་དང༌། 
མཉན་ཡོད་དང་ལང་ཀ་པུ་རི་ལ་སོགས་པར་བྱོན་ཏེ་རང་བཞིན་སྣ་ཚོགས་པའི་གདུལ་བྱ་
2-1-30


རྣམས་ལ་བཀའ་ཐ་མ་དོན་དམ་རྣམ་པར་ངེས་པའི་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་ལོ་སུམ་ཅུར་བསྐོར་
བས་ཡོད་མེད་རྟག་ཆད་ཀྱི་མཐར་འཛིན་པའི་ལྟ་བ་ལས་བཟློག་ནས་མུ་བཞིའི་སྤྲོས་པ་དང་
བྲལ་བའི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ལ་སྦྱོར་བར་མཛད་པ་ལྟ་བུ་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བའི་མཛད་
པ་༡༡དང༌། དེ་ནས་རེ་ཞིག་འོས་སུ་གྱུར་པའི་གདུལ་བྱ་རྣམས་ཀྱི་དོན་བྱ་བ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་
པར་གཟིགས་ཏེ་ལེ་ལོ་ཅན་རྣམས་ཆོས་ལ་བསྐུལ་བ་དང༌། རྟག་འཛིན་ཅན་རྣམས་དེ་ལས་
བཟློག་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆེད་དུ་གྲོང་ཁྱེར་རྩྭ་མཆོག་ཏུ་གཤེགས་ནས་ཤིང་སཱ་ལ་ཟུང་གི་ཚལ་
དུ་གཟིམས་མལ་གྱི་ཐ་མ་མཛད་ཅིང༌། ས་གཡོ་བ་ལ་སོགས་པའི་ཆོ་འཕྲུལ་བསམ་གྱིས་མི་
ཁྱབ་པ་དང་བཅས་པས་བུད་ཤིང་ཟད་པའི་མེ་བཞིན་དུ་གཟུགས་ཀྱི་སྐུ་མྱ་ངན་ལས་འདའ་
བའི་ཚུལ་བསྟན་པ་དང༌། ཀུན་དགའ་བོ་ལ་སོགས་པས་འཁོར་ལོས་བསྒྱུར་བའི་རྒྱལ་པོ་ལ་
བྱ་བ་བཞིན་དུ་སྐུ་ལ་ཤིང་བལ་འཇམ་པོས་དཀྲིས་ཤིང་རས་ཟུང་སྟོང་གིས་ཀྱང་དཀྲིས་ནས་
འབྲུ་མར་གྱིས་བཀང་བའི་སྒྲོམ་དུ་བཅུག་སྟེ་ཙན་དན་གྱི་མེ་ཤིན་ཏུ་ཚ་བས་སྦྱངས་ཀྱང་འཚིག་
པར་མ་གྱུར་བ་ལས་ཉིད་ཀྱི་ཐུགས་ཀ་ནས་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་མེ་བྱུང་བས་ཞག་བདུན་དུ་སྦྱངས་པ་ལ་
ལྷ་དང་བཅས་པའི་འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་པས་མཆོད་པའི་ཚོགས་ཚད་མེད་པ་ཕུལ་བས་རིང་
བསྲེལ་མ་ག་དྷཱའི་ཁལ་བཅུ་གཉིས་བྱོན་པ་ཆ་བརྒྱད་དུ་གྱུར་ནས་སེར་སྐྱ་ལ་སོགས་པའི་གྲོང་
ཁྱེར་ཆེན་པོ་རྣམས་སུ་བབས་ཏེ་སྐུ་གདུང་གིས་ཀྱང་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་མཛད་པ་
ལྟ་བུ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པར་གཤེགས་པའི་མཛད་པ་༡༢རྣམས་སོ། །
(གསུམ་པ་)དེ་དག་གི་འཇོག་ཚུལ་ནི། འགའ་ཞིག་སྐུ་བཞིར་འདོད་པའང་རང་དོན་དོན་
དམ་པའི་སྐུ་ལ་དག་པ་གཉིས་ལྡན་གྱི་ཆ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་སྐུ་དང༌། ཡེ་ཤེས་མཐར་ཐུག་པའི་ཆ་
ཆོས་ཀྱི་སྐུར་ཕྱེ་བའམ། ཡང་ན་བདེ་བ་ཆེན་པོ་དང་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་དེ་དག་ཏུ་ཕྱེ་བ་ཡིན་གྱི། 
བསྡུ་ན་སྐུ་གསུམ་དུ་མི་འདོད་པ་མ་ཡིན་ལ། གཞན་དག་སྐུ་གཉིས་སུ་འདོད་པའང་རང་དོན་
2-1-31


གྱི་སྐུ་གཉིས་པོ་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་དང༌། གཞན་དོན་གྱི་སྐུ་གཉིས་པོ་གཟུགས་ཀྱི་སྐུར་འདོད་པ་ཡིན་
གྱི། ཕྱེ་ན་གསུམ་དང་བཞིར་མི་འདོད་པ་མ་ཡིན་པས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་འགལ་བ་མེད་པར་
བལྟ་སྟེ། རྒྱན་ལས། སྐུ་གསུམ་དག་གིས་སངས་རྒྱས་ཀྱི། །སྐུ་བསྡུས་པར་ནི་ཤེས་བྱ་སྟེ། །སྐུ་
གསུམ་དག་གིས་རང་བཞིན་གྱི། །དོན་འདི་རྟེན་དང་བཅས་པར་བསྟན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཡེ་ཤེས་ལའང་(གསུམ་ལས་དང་པོ་) ཐུན་མོང་གི་དབྱེ་བ་ནི། ལྔར་འབྱེད་པ་ན། 
ཆོས་རྣམས་ཀུན་གྱི་དེ་བཞིན་ཉིད། །སྒྲིབ་གཉིས་དག་པའི་མཚན་ཉིད་དེ། །དངོས་པོ་ཤེས་
པ་དེ་ལ་དམིགས། །དབང་ཟད་མི་ཤེས་མཚན་ཉིད་དོ། །ཞེས་པ་ལྟར་དེ་བཞིན་ཉིད་དག་པ་
གཉིས་ལྡན་དུ་གྱུར་པ་ཆོས་དབྱིངས་ཡེ་ཤེས་ཡིན་ལ། འདིར་ནི་མེ་ལོང་ལྟ་བུ་ལ་སོགས་པ་
བཞིའི་དང་པོ་ནི་མི་གཡོ་ཞིང་རྟེན་དུ་གྱུར་པ་དང༌། ཕྱི་མ་གསུམ་ནི་དེ་ལ་བརྟེན་པར་གྱུར་པ་
སྟེ། མེ་ལོང་ཡེ་ཤེས་མི་གཡོ་སྟེ། །ཡེ་ཤེས་གསུམ་ནི་དེ་ལ་བརྟེན། །མཉམ་པ་ཉིད་དང་སོ་སོར་
རྟོག །བྱ་བ་སྒྲུབ་པ་ཁོ་ན་འོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སོ་སོའི་ངོ་བོ་ལ། (བཞི་ལས་དང་པོ་)མེ་ལོང་ལྟ་བུའི་ཡེ་ཤེས་ནི། ང་ཡིར་འཛིན་པ་
མེད་པའི་སྒོ་ནས་ཡུལ་མཐའ་དག་དུས་རྟག་ཏུ་མེ་ལོང་གི་གཟུགས་བརྙན་ལྟར་གསལ་བར་
མཁྱེན་པས་ཤེས་བྱ་ཐམས་ཅད་ལ་མ་རྨོངས་ཤིང་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པར་འཆར་པ་ལ་ལྟོས་པའང་
མ་ཡིན་པ་སྟེ། མེ་ལོང་ཡེ་ཤེས་ང་ཡིར་མེད། །ཡོངས་སུ་མ་ཆད་རྟག་ཏུ་ལྡན། །ཤེས་བྱ་ཀུན་ལ་
མ་རྨོངས་ཤིང༌། །རྟག་ཏུ་དེ་ལ་མངོན་ཕྱོགས་མིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)མཉམ་པ་ཉིད་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་ནི། སློབ་ལམ་དུ་བདག་གཞན་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་
བསྒོམས་པ་ལས་མི་གནས་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་པས་ན་སྲིད་ཞི་མཉམ་པ་ཉིད་
དུ་མཁྱེན་པ་སྟེ། མཉམ་ཉིད་ཡེ་ཤེས་སེམས་ཅན་ལ། །སྒོམ་པ་དག་པ་ལས་འདོད་དེ། །མི་
གནས་ཞི་བར་ཞུགས་པ་ནི། །མཉམ་ཉིད་ཡེ་ཤེས་ཡིན་པར་འདོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
2-1-32


(གསུམ་པ་)སོ་སོར་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ནི། ཤེས་བྱ་ཐམས་ཅད་ཐོགས་མེད་དུ་མཁྱེན་ཞིང་
ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་གཟུངས་མཐའ་ཡས་པ་དང་ལྡན་པ་སྟེ། སོ་སོར་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ནི། །
ཤེས་བྱ་ཀུན་ལ་རྟག་མི་ཐོགས། །ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་གཟུངས་རྣམས་ཀྱི། །གཏེར་དང་འདྲ་བ་
ཁོ་ན་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)བྱ་བ་སྒྲུབ་པའི་ཡེ་ཤེས་ནི། ཞིང་ཁམས་མཐའ་ཡས་པར་སྤྲུལ་པ་སྣ་ཚོགས་པ་
བསྟན་ནས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དོན་སྒྲུབ་པ་མཁྱེན་པ་སྟེ། བྱ་བ་སྒྲུབ་པའི་ཡེ་ཤེས་ནི། །
ཁམས་རྣམས་ཀུན་ཏུ་སྣ་ཚོགས་ཤིང༌། །དཔག་མེད་བསམ་ཡས་སྤྲུལ་བ་ཡིས། །སེམས་ཅན་
ཀུན་དོན་སྒྲུབ་པ་འོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)འབྱུང་ཚུལ་གྱིས་བསྡུ་བ་ནི། དམ་པའི་ཆོས་མང་དུ་ཐོས་ཤིང་འཛིན་པ་དང༌། 
བདག་གཞན་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་བསྒོམ་པ་དང༌། ཡང་དག་པའི་ཆོས་གསལ་བར་བསྟན་པ་
དང༌། གཞན་གྱི་དོན་བྱ་བ་སྒྲུབ་པ་རྣམས་ལས་རིམ་པ་ལྟར་འབྱུང་བ་སྟེ། འཛིན་པའི་ཕྱིར་དང་
སེམས་མཉམ་ཕྱིར། །ཡང་དག་ཆོས་རབ་སྟོན་ཕྱིར་དང༌། །བྱ་བ་སྒྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར། །ཡེ་
ཤེས་བཞི་བོ་ཡང་དག་འབྱུང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)ཕྲིན་ལས་ལ། (གཉིས་ལས་དང་པོ་)ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་དོན་ནི། དཔེར་ན་ལྷའི་རྔ་
ལ་རྟོག་པ་མེད་བཞིན་དུ་ཆོས་ཀྱི་སྡོམ་བཞི་སྟོན་པ་དང༌། ནོར་བུ་ལ་འབད་རྩོལ་མེད་བཞིན་
དུ་འོད་ཟེར་སྤྲོ་བ་དང་མཐུན་པར་རང་རང་གི་མོས་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་ཆོས་སྟོན་པ་དང་
སྤྲུལ་པ་མཛད་པ་ལ་སོགས་པས་གདུལ་བྱ་རྣམས་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་མཛད་ཀྱང་རྣམ་རྟོག་
དང་འབད་རྩོལ་མི་མདའ་བར་འཇུག་པ་སྟེ། ཇི་ལྟར་རྔ་དག་མ་བརྡུངས་པར། །སྒྲ་ནི་ཀུན་ཏུ་
འབྱུང་པ་ལྟར། །དེ་བཞིན་རྒྱལ་བ་གཟོ་མེད་པར། །བཤད་པ་དག་ནི་ཀུན་ཏུ་འབྱུང༌། །ཇི་ལྟར་
ནོར་བུ་འབད་མེད་པར། །རང་གི་འོད་ནི་སྟོན་པ་ལྟར། །སངས་རྒྱས་རྣམ་ཀྱང་གཟོ་མེད་པར། །
2-1-33


དེ་བཞིན་མཛད་པ་ངེས་པར་སྟོན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱུན་མི་འཆད་པའི་དོན་ནི། དཔེར་ན་འདུས་མ་བྱས་ནམ་མཁའི་དབྱིངས་སུ་
འདུས་བྱས་ཀྱི་སྐྱེ་འཇིག་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་ལྟར། ཟག་པ་མེད་པའི་དབྱིངས་སུ་སངས་རྒྱས་
ནས་ཀྱང་གདུལ་བྱ་ནམ་དུས་ལ་བབ་པ་ན་ཕྲིན་ལས་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་འབྱུང་པ་སྟེ། ཇི་ལྟར་
མཁའ་ལ་འཇིག་རྟེན་གྱི། །བྱ་བ་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་ལྟར། །དེ་བཞིན་ཟག་མེད་དབྱིངས་ན་ཡང༌། །
རྒྱལ་བའི་མཛད་པ་རྒྱུན་མི་འཆད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཟབ་པའི་དོན་ནི། འཁོར་འདས་ཀྱི་རང་བཞིན་ལ་ཁྱད་པར་མེད་པའི་ཕྱིར་དག་
དགོས་པ་ཡང་མ་ཡིན་ལ། སངས་རྒྱས་པ་ན་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་མཐའ་དག་སྤངས་བའི་ཕྱིར་མ་
དག་པའང་མ་ཡིན་པས་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་སྟེ། སྔ་མ་ཕྱི་མ་ཁྱད་མེད་ཀྱང༌། །སྒྲིབ་པ་ཀུན་
གྱི་དྲི་མེད་པ། །དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་སངས་རྒྱས་འདོད། །དག་པ་མ་ཡིན་མ་དག་མིན། །ཞེས་པ་
ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཟག་པ་མེད་པའི་དབྱིངས་ན་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ནམ་མཁའ་ལྟར་རོ་གཅིག་པའི་
ཕྱིར་མང་པོ་མ་ཡིན་ལ། སྔོན་གྱི་སྨོན་ལམ་གྱི་དབང་གིས་གཟུགས་ཀྱི་སྐུ་སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་
བའི་ཕྱིར་གཅིག་པུ་ཡང་མ་ཡིན་པས་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་སྟེ། ཟག་མེད་དབྱིངས་ན་སངས་
རྒྱས་རྣམས། །མཁའ་ལྟར་ལུས་ནི་མེད་ཕྱིར་དང༌། །སྔོན་གྱི་ལུས་རྗེས་འབྲང་བའི་ཕྱིར། །མང་
པོ་མ་ཡིན་གཅིག་ཉིད་མིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(བཞི་པ་)སྒྲུབ་པར་རིགས་པ་ནི། དེ་ལྟར་སངས་རྒྱས་ཐོབ་པ་ན་ཡོན་ཏན་མཐར་ཐུག་པ་
དང་ལྡན་པས་དོན་གཉིས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཐམས་ཅད་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་བློ་དང་ལྡན་པ་
རྣམས་ཀྱིས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་ནས་ཚོགས་གཉིས་ཀྱི་དགེ་བ་ལ་འབད་པར་
རིགས་ཏེ། དེ་ལྟར་སངས་རྒྱས་ཉིད་ནི་དཀར་པོའི་ཆོས། །དཔེ་མེད་ལྡན་ཕྱིར་ཕན་བདེའི་རྒྱུ་
མཚན་ཕྱིར། །བདེ་དགེ་དམ་པ་མི་ཟད་རྒྱུ་མཚན་ཕྱིར། །བློ་ལྡན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དགེ་བླང་
2-1-34


བའི་རིགས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དོན་དམ་པའི་སངས་རྒྱས་ནི་རང་བཞིན་གྱི་རྣམ་པར་དག་
པའི་ཚུལ་གྱིས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྙིང་པོར་བཞུགས་པའི་ཕྱིར་ཡང་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་
སྦྱོང་བ་ལ་འབད་པར་རིགས་ཏེ། དེ་བཞིན་ཉིད་ནི་ཐམས་ཅད་ལ། །ཁྱད་པར་མེད་ཀྱང་དག་
གྱུར་པས། །དེ་བཞིན་གཤེགས་ཉིད་དེ་ཡི་ཕྱིར། །འགྲོ་ཀུན་དེ་ཡི་སྙིང་པོ་ཅན། །ཞེས་པ་ལྟར་
རོ།      །
(གཉིས་པ་)སྤང་པར་བྱ་བ་འཁོར་བའི་ཉེས་དམིགས་ནི། དེ་ལྟར་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་རང་
བཞིན་དུ་གནས་ཀྱང་དམ་པའི་ཆོས་ལ་བརྩོན་པར་མ་བྱས་ན། མེད་བཞིན་དུ་བདག་ཏུ་འཛིན་
པ་ལ་སོགས་པ་ཚུལ་བཞིན་མ་ཡིན་པ་ཡིད་ལ་བྱེད་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་དབང་གིས་ཉོན་
མོངས་པ་རྣམས་འབྱུང་ཞིང༌། དེས་ཀུན་ནས་བསླངས་པའི་ལས་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་སྤྱད་
པ་ལས། མཐའ་མེད་པའི་འཁོར་བ་རྣམས་སུ་སྐྱེས་ནས་བཟོད་པར་དཀའ་བའི་སྡུག་བསྔལ་
སྣ་ཚོགས་པ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་སྟེ། རིན་ཆེན་ཕྲེང་བར། ཇི་སྲིད་ཕུང་པོར་འཛིན་ཡོད་པ། །དེ་
སྲིད་དེ་ལ་ངར་འཛིན་ཡོད། །ངར་འཛིན་པ་ལས་ཡང་ལས་ཏེ། །ལས་ལས་ཀྱང་ནི་སྐྱེ་བར་
འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ཡང་བཤེས་སྤྲིང་དུ། འདི་ན་ཁ་ཅིག་མདུང་ཐུང་སུམ་བརྒྱ་
ཡིས། །རབ་ཏུ་དྲག་བཏབ་སྡུག་བསྔལ་གང་ཡིན་པ། །དེས་ནི་དམྱལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཆུང་
ངུའི་ཡང༌། །དཔེར་ཡང་མི་ཕོད་འོལ་ཡང་མི་མཆི་འོ། །ཞེས་པ་ལྟར་དམྱལ་བ་རྣམས་ལ་ཚ་
གྲང་དང་གཅོད་འདྲལ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་ཡས་པ་དང༌། ཁ་ཅིག་ཁ་ནི་ཁབ་ཀྱི་
མིག་ཙམ་ལ། །ལྟོ་བ་རི་ཡི་གཏོས་ཙམ་བཀྲེས་པས་ཉེན། །མི་གཙང་གྱི་ནར་བོར་བ་ཅུང་ཟད་
ཙམ། །འཚལ་བའི་མཐུ་དང་ལྡན་པ་མ་ལགས་སོ། །ཞེས་པ་ལྟར་ཡི་དྭགས་རྣམས་ལ་བཀྲེས་
སྐོམ་དང་དབུལ་ཕོངས་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དང༌། ཁ་ཅིག་མུ་ཏིག་བལ་དང་རུས་པ་
ཁྲག །ཤ་དང་པགས་པའི་ཆེད་དུ་འཆི་བར་འགྱུར། །དབང་མེད་གཞན་ནི་རྡོག་པ་ལག་པ་
2-1-35


དང༌། །ལྕགས་དང་ལྕགས་ཀྱུ་རྣམས་ཀྱིས་བཏབ་སྟེ་བཀོལ། །ཞེས་པ་ལྟར་དུད་འགྲོ་རྣམས་
ལ་གཅིག་གིས་གཅིག་ཟ་བ་དང་དབང་མེད་པར་གཞན་གྱིས་བཀོལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་
བསྔལ་དང༌། སྐྱེས་རབ་ལས། གཅིག་ནི་སྲུང་བས་ཉོན་མོངས་ལ། །གཉིས་པ་ཚོལ་བས་ཤ་
ཐང་ངོ༌། །ཕྱུག་གམ་ཡང་ན་དབུལ་ཡང་རུང༌། །གང་ནའང་དགའ་བ་མེད་འགྱུར་བ། །ཞེས་
པ་ལྟར་མི་རྣམས་ལའང་ཡོད་པ་སྲུང་བ་དང་མེད་པ་ཚོལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དང༌། 
དྲན་པ་ཉེར་གཞག་ཏུ། ལྷ་ཡི་གནས་ནས་ལྟུང་བ་ན། །སྡུག་བསྔལ་རབ་ཏུ་སྐྱེ་བ་ནི། །དེ་ལ་
སེམས་ཅན་དམྱལ་བ་ཡིས། །བཅུ་དྲུག་ཆར་ཡང་མི་ཕོད་དོ། །ཞེས་པ་ལྟར་ལྷ་རྣམས་ལའང་
འཆི་འཕོ་ལྟུང་འགྱུར་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་ཡོད་ལ། ཟག་བཅས་
ཀྱི་བདེ་བ་ཅུང་ཟད་ཡོད་ཀྱང་དཔྱད་ན་འགྱུར་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཡིན་པས་སྙིང་པོ་མེད་ཅིང༌། 
ཐམས་ཅད་ལའང་ཁྱབ་པ་འདུ་བྱེད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ཡོད་པས་འགྲོ་བ་རྒྱུད་ལྔས་བསྡུས་པའི་
འཁོར་བ་ཐམས་ཅད་ནི་ཤིན་ཏུ་སྡུག་བསྔལ་བར་གནས་པ་ཉིད་དེ། རྒྱུད་བླ་མར། མི་གཙང་
བ་ལ་དྲི་ཞིམ་མེད་བཞིན་འགྲོ་ལྔ་དག་ན་བདེ་བ་མེད། །དེ་ཡི་སྡུག་བསྔལ་རྟག་ཏུ་མེ་མཚོན་རྒྱ་
ཚྭ་ལ་སོགས་རེག་སྐྱེས་བཞིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(དང་པོ་)གང་ལ་འཇུག་པར་བྱ་བའི་ཆོས་ནི། རྣམ་བཤད་རིགས་པ་ལས། ཆོས་ནི་ཤེས་
བྱ་ལམ་དང་ནི། །མྱ་ངན་འདས་དང་ཡིད་ཀྱི་ཡུལ། །བསོད་ནམས་ཚེ་དང་གསུང་རབ་དང༌། །
འབྱུང་འགྱུར་ངེས་དང་ཆོས་ལུགས་ལའོ། །ཞེས་ཆོས་ཀྱི་སྒྲ་ཡུལ་བཅུ་ལ་འཇུག་པར་གསུངས་
པ་ལས། མྱ་ངན་ལས་འདས་བའི་བདེ་བ་ཐོབ་པའི་ཆེད་དུ་ལམ་གྱི་ཆོས་ལ་འབད་དགོས་
ཤིང༌། དེའི་ཕྱིར་ཡང་གསུང་རབ་ལུང་གི་ཆོས་ལ་ཐོས་བསམ་གྱིས་འཇུག་པར་བྱ་བ་ཡིན་
ལ། ཁྱད་པར་དུའང་བདེ་བར་གཤེགས་པའི་བསྟན་པ་དམ་པའི་ཆོས་ཐོས་པ་ལས་དད་པ་སྐྱེ་
བས་ཐོག་མར་དགེ་བ། བསམ་པ་ལས་དགའ་བ་སྐྱེ་བས་བར་དུ་དགེ་བ། བསྒོམས་པ་ལས་
2-1-36


རྟོགས་པ་སྐྱེ་བས་ཐ་མར་དགེ་བ། བདེན་པ་གཉིས་ཀའི་དོན་སྟོན་པས་དོན་བཟང་པོ་གྲགས་
པ་བརྗོད་ཅིང་གཟུང་སླ་བས་ཚིག་འབྲུ་བཟང་པོ། ཕྱི་རོལ་པ་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་སྟོན་
པས་མ་འདྲེས་བ། ཉོན་མོངས་པ་ཐམས་ཅད་སྤོངས་བར་བྱེད་པས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ། རང་
བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་དག་པ་སྟོན་པས་ཡོངས་སུ་དག་པ། གློ་བུར་གྱིས་དྲི་མས་དག་པ་སྟོན་
པས་ཡོངས་སུ་བྱང་བ་ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དཔག་ཏུ་མེད་པ་དང་ལྡན་པ་སྟེ། དད་དང་
དགའ་དང་བློ་རྣམས་ཀྱི། །རྒྱུ་ཕྱིར་ཆོས་འདི་དགེ་བ་ཡིན། །དོན་རྣམས་གཉིས་ལྡན་གཟུང་
སླ་དང༌། །ཡོན་ཏན་བཞི་ཅན་ཚངས་སྤྱོད་སྟོན། །གཞན་དང་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་སྟོན་པ་དང༌། །
ཁམས་གསུམ་ཉོན་མོངས་རྣམ་སྤོང་རྫོགས་བྱེད་དང༌། །ངོ་བོ་ཉིད་དག་དྲི་མས་དག་པ་སྟེ། །
ཚངས་སྤྱོད་ཡོན་ཏན་བཞི་ལྡན་ཡིན་པར་འདོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་)དེ་ལ་ཇི་ལྟར་འཇུག་པའི་ཚུལ་ནི། མཛོད་ལས། ཚུལ་གནས་ཐོས་དང་བསམ་
ལྡན་པས། །སྒོམ་པ་ལ་ནི་རབ་ཏུ་སྦྱོར། །ཞེས་པ་ལྟར་གཉིས་ལས། 
དང་པོ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྣམ་དག་ལ་འཇུག་ཚུལ་ནི། ཡོན་ཏན་ཁྱད་པར་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་
རྟེན་ཡིན་པས་སོ་སོར་ཐར་བ་རིས་བརྒྱད་ཀྱི་ནང་ནས་ཇི་ལྟར་ནུས་པའི་བསླབ་པ་བླངས་ནས་
ཡང་དག་པར་སྲུང་པ་སྟེ། བཤེས་སྤྲིང་ལས། ཁྲིམས་ནི་རྒྱུ་དང་མི་རྒྱུའི་ས་བཞིན་དུ། །ཡོན་
ཏན་ཀུན་གྱི་གཞི་རྟེན་ལགས་པར་གསུངས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་དག་ལས་ཀྱང་རབ་ཏུ་བྱུང་
བའི་སྡོམ་པ་དང་ལྡན་པ་ནི་ཆེས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་སྟེ། རྒྱན་ལས། རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་ཕྱོགས་
དག་ནི། །ཡོན་ཏན་ཚད་མེད་རྣམས་དང་ལྡན། །དེས་ན་སྡོམ་བརྩོན་ཁྱི མ་པ་ཡི། །བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའ་ལས་ཁྱད་འཕགས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་ནས་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་ལ་འཇུག་ཚུལ་ནི། མཛོད་ལས། སྟོན་པའི་དམ་
ཆོས་རྣམ་གཉིས་ཏེ། །ལུང་དང་རྟོགས་པའི་བདག་ཉིད་དོ། །དེ་འཛིན་བྱེད་པ་སྨྲ་བྱེད་དང༌། །
2-1-37


སྒྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཁོ་ན་འོ། །ཞེས་པ་ལྟར་གཉིས་ལས། 
(དང་པོ)ལུང་གི་ཆོས་ལ་འཆད་ཉན་གྱིས་འཇུག་ཚུལ་ལ། གང་ལ་འཆད་ཉན་བྱ་བའི་
གཞུང་ལུགས། གང་གིས་འཆད་ཉན་བྱེད་པའི་གང་ཟག ཇི་ལྟར་འཆད་ཉན་བྱེད་ཚུལ་བསྟན་
པ། དེ་ལྟར་འཆད་ཉན་བྱས་པའི་ཕན་ཡོན་ནོ། །
དང་པོ་ལ་ལེགས་པར་གསུངས་པའི་བཀའ་དང༌། དགོངས་པ་འགྲེལ་བའི་བསྟན་འཆོས་
གཉིས་ལས། (དང་པོ་)བཀའ་ལ་བཞིའི། (དང་པོ་)བསྡུས་ཚུལ་ལ་རིམ་པ་གསུམ་གྱི་དང་པོ་ནི། 
ལྷ་རྣམས་འཕྱ་བ་སྤང་བ་ལ་སོགས་པའི་ཆེད་དུ་སྟོན་པ་མྱ་ངན་འདས་པའི་ཕྱི་ལོ་དབྱར་ནྱ་གྲོ་
དྷའི་ཕུག་ཏུ་རྒྱལ་པོ་མ་སྐྱེས་དགྲས་སྦྱིན་བདག་མཛད་དེ། དགྲ་བཅོམ་པ་ལྔ་བརྒྱར་གཅིག་
གིས་མ་ཚང་བ་འཚོགས་ནས་ཀུན་དགའ་བོས་མདོ་སྡེ་དང་ཉེ་བ་འཁོར་གྱིས་འདུལ་བ་དང་
འོད་སྲུང་གིས་མངོན་པ་རྣམས་བསྡུས་ཤིང༌། གཉིས་པ་ནི། དགེ་སློང་ལྷ་ཆེན་པོས་རུང་བ་མ་
ཡིན་པའི་བསླབ་པའི་གཞི་བཅུ་བཅས་པ་བསལ་བ་ལ་སོགས་པའི་ཆེད་དུ་རྒྱལ་བ་གཤེགས་
ནས་ལོ་བརྒྱད་ཅུ་ན་གྲོང་ཁྱེར་ཡངས་པ་ཅན་དུ་ཆོས་རྒྱལ་མྱ་ངན་མེད་ཀྱིས་སྦྱིན་བདག་མཛད་
ནས་ཆོས་སྐྱོབ་ལ་སོགས་པའི་དགྲ་བཅོམ་པ་བདུན་བརྒྱས་ཞལ་ཐོན་དུ་མཛད་ཅིང་བསྡུས་ལ། 
གསུམ་པ་ནི། སྡེ་བ་སོ་སོའི་ལྟ་སྤྱོད་ལ་སྒྲོ་སྐུར་སྤང་བ་ལ་སོགས་པའི་ཆེད་དུ་སྟོན་པ་གཤེགས་
ནས་ལོ་སུམ་བརྒྱ་ན་ཁ་ཆེའི་དགོན་པར་རྒྱལ་པོ་ཀ་ནིཥྐས་སྦྱིན་བདག་མཛད་དེ། བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའ་ལྔ་བརྒྱ་དང་དགྲ་བཅོམ་པ་ལྔ་བརྒྱ་དང་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོའི་པཎྜི་ཏ་ཉིས་བརྒྱ་ལྔ་
བཅུ་རྣམས་འཚོགས་ནས་བསྡུས་ཤིང་གཞུང་ཡི་གེར་ཡང་བཀོད་པས་བསྟན་པ་ཡུན་རིང་དུ་
གནས་པར་མཛད་པའོ། །
(གཉིས་པ་)མཚན་ཉིད་ནི། དངོས་ཀྱི་བདག་རྐྱེན་སངས་རྒྱས་ལས་བྱུང་བའི་ངག་གང་ཞིག་
བརྗོད་བྱའི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་ཞིང་རྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཚིག་རྣམ་པར་དག་པ་དང་
2-1-38


འབྲེལ་ལ། བྱེད་ལས་ཁམས་གསུམ་པའི་ཉོན་མོངས་པ་སྤོང་པར་བྱེད་པ་དང༌། མྱ་ངན་ལས་
འདས་པའི་ཕན་ཡོན་སྟོན་པར་བྱེད་པ་སྟེ། རྒྱུད་བླ་མར། གང་ཞིག་དོན་ལྡན་ཆོས་དང་ཉེར་
འབྲེལ་ཞིང༌། །ཁམས་གསུམ་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་སྤོང་བྱེད་གསུང༌། །ཞི་བའི་ཕན་ཡོན་སྟོན་
པར་བྱེད་པ་གང༌། །དེ་ཉིད་དྲང་སྲོང་གསུང་ཡིན་བཟློག་པ་གཞན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་) དབྱེ་བ་ནི། བརྗོད་བྱའི་སྒོ་ནས་ཕྱེ་ན་བསླབ་པ་གསུམ་སྟོན་ཞིང་སྒྲུབ་པར་
བྱེད་པ་སྡེ་སྣོད་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་དང༌། བརྗོད་ཚུལ་གྱིས་ཕྱེ་ན་མདོའི་སྡེ་ལ་སོགས་པ་གསུང་
རབ་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་དང༌། མཆོག་དམན་གྱིས་ཕྱེ་ན་ཐེག་པ་གསུམ་དང་གྲུབ་མཐའ་
བཞི་དང་སྔགས་དང་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་སོགས་པ་དང༌། འབྱུང་ཁུངས་ཀྱིས་ཕྱེ་ན་ཞལ་ནས་
གསུངས་པའི་བཀའ་དང་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པའི་བཀའ་དང་རྗེས་སུ་གནང་བའི་བཀའ་ལ་
སོགས་པ་དང༌། རིམ་པས་ཕྱེ་ན་འཁོར་ལོ་གསུམ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སོ། །
(བཞི་པ་)ངེས་ཚིག་ནི། གསུང་རྣམས་ཀྱི་ནང་ནས་རབ་བམ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པའི་དོན་གྱིས་
ན་གསུང་རབ་ཅེས་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)བསྟན་བཅོས་ལའང༌། (གསུམ་ལས་དང་པོ་)མཚན་ཉིད་ནི། རྩོམ་པ་པོ་ཚད་མར་
གྱུར་པས་བཀའི་དགོངས་འགྲེལ་དུ་བྱས་པའི་ངག་གང་ཞིག་བྱེད་ལས་བཀའ་དང་མཐུན་པ་
སྟེ། རྒྱུད་བླ་མ་ལས། གང་ཞིག་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་འབའ་ཞིག་གི། དབང་བྱས་རྣམ་གཡེང་
མེད་ཡིད་ཅན་གྱིས་བཤད། །ཐར་པ་ཐོབ་པའི་ལམ་དང་རྗེས་མཐུན་པ། །དེ་ཡང་དྲང་སྲོང་
བཀའ་བཞིན་སྤྱི་བོས་བླང༌། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དབྱེ་བ་ནི། མཆོག་དམན་གྱིས་ཕྱེ་ན་རྣམ་པར་ངེས་པར་སྡུ་བར། དོན་མེད་དོན་
ལོག་དོན་མཆོག་ལྡན། །ཐོས་རྩོད་སྒྲུབ་པ་ལྷུར་ལེན་དང༌། །སྙིང་མེད་ངན་གཡོ་སྡུག་བསྔལ་
སྤོང༌། །བསྟན་བཅོས་གསུམ་ཚན་གསུམ་དུ་འདོད། །ཅེས་གསུངས་པའི་ཕྱི་མ་རེ་རེ་བླང་བྱ་
2-1-39


ཡིན་པ་ལྟ་བུ་དང༌། བྱེད་ལས་ཀྱིས་ཕྱེ་ན་རྒྱ་ཆེན་པོ་སྡུད་པར་བྱེད་པ་དང་ཟབ་མོ་རྣམ་པར་
འབྱེད་པར་བྱེད་པའི་བསྟན་བཅོས་ལ་སོགས་པ་དང༌། བཤད་བྱའི་དབང་གིས་ཕྱེ་ན་བཀའ་
སྤྱིའི་དགོངས་པ་འགྲེལ་པར་བྱེད་པ་སྒྲ་དང་ཚད་མའི་བསྟན་བཅོས་ལྟ་བུ་དང༌། བྱེ་བྲག་ཏུ་
བཀའ་དང་པོའི་ལྟ་བ་དང་སྤྱོད་པ་གཙོ་ཆེར་གསལ་བར་སྟོན་པ་མཛོད་དང་འདུལ་བ་མདོ་
རྩ་ལྟ་བུ་དང༌། བར་བའི་ལྟ་བ་དང་སྤྱོད་པ་གཙོ་ཆེར་གསལ་བར་སྟོན་པ་དབུ་མ་རིགས་པའི་
ཚོགས་དང་བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ལྟ་བུ་དང༌། ཐ་མའི་ལྟ་བ་དང་སྤྱོད་པ་གཙོ་ཆེར་
གསལ་བར་སྟོན་པ་ས་སྡེ་ལྔ་དང་སྡོམ་པ་ཉི་ཤུ་བ་ལྟ་བུ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སོ། །
(གསུམ་པ་)ངེས་ཚིག་ནི། སྤྱིར་བཏང་དུ་སློབ་མའི་བློ་འཆོས་པས་སམ། ཁྱད་པར་ཅན་ནི་
ཉོན་མོངས་པ་དང་ཉེས་པར་སྤྱོད་པ་ལས་འཆོས་ཤིང་ངན་འགྲོ་དང་སྲིད་པ་ལས་སྐྱོབ་པར་
བྱེད་པས་ན་བསྟན་བཅོས་ཞེས་བྱ་སྟེ། རྣམ་བཤད་རིགས་པར། ཉོན་མོངས་དགྲ་རྣམས་མ་
ལུས་འཆོས་པ་དང༌། །ངན་འགྲོ་སྲིད་ལས་སྐྱོབ་པ་གང་ཡིན་པ། །འཆོས་སྐྱོབ་ཡོན་ཏན་ཕྱིར་
ན་བསྟན་འཆོས་ཏེ། །གཉིས་པོ་འདི་དག་གཞན་གྱི་ལུགས་ལ་མེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)གང་ཟག་ནི། མདོ་ལས། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་ཆོས་དང་ལྡན་པའི་ཆོས་
ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བའི་རྗེས་སུ་སྐོར་བར་བྱེད་པའི་གང་ཟག་ནི་གཉིས་ཏེ། གང་ཞིག་གུས་
པས་ཆོས་འཆད་པ་དང༌། གང་ཞིག་གུས་པས་དེ་ཉན་པའོ། །ཞེས་པ་ལྟར་གཉིས་ལས། (དང་
པོ་)འཆད་པ་པོའི་སློབ་དཔོན་ནི། བསླབ་པ་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་ལ་གནས་ཤིང་ལུང་དང་མངོན་
པར་རྟོགས་པའི་ཡོན་ཏན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྷག་པར་ལྡན་པས་རྙེད་པ་དང་བཀུར་སྟི་
ལ་ལྟོས་པ་མེད་པར་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོས་གདུལ་བྱ་རྣམས་ཀྱི་སྐལ་བ་དང་མཐུན་པར་ཇི་ལྟར་
འོས་པའི་ཕན་འདོགས་པ་ལ་བརྩོན་པ་སྟེ། རྒྱན་ལས། བཤེས་གཉེན་དུལ་བ་ཞི་ཞིང་ཉེར་
ཞི་བ། །ཡོན་ཏན་ལྷག་པ་བརྩོན་བཅས་ལུང་གིས་ཕྱུག །དེ་ཉིད་རབ་ཏུ་རྟོགས་པ་སྨྲ་མཁས་
2-1-40


ལྡན། །བརྩེ་བའི་བདག་ཉིད་སྐྱོ་ཡིད་སྤངས་ལ་བརྟེན། །ཞེས་པ་དང༌། འོད་ལྡན་དུའང༌། ཚུལ་
ཁྲིམས་ལྡན་ཞིང་འདུལ་བའི་(བི་དྷི་ཆོ་གའམ)རྣམ་པ་ཤེས། །ནད་པར་སྙིང་བརྩེ་འཁོར་ནི་དག་པ་
དང༌། །ཆོས་དང་ཟང་ཟིང་ཕན་འདོགས་བརྩོན་པ་སྟེ། །དུས་སུ་འདོམས་པའི་བླ་མ་དེ་ལྟར་
བསྔགས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཉན་པ་པོའི་སློབ་མ་ཡང་ལྟ་བ་ངན་པ་ལ་མཆོག་ཏུ་འཛིན་པའི་ཕྱོགས་ཞེན་
སྤངས་པས་གཟུ་པོར་གནས་ཤིང༌། ལེགས་བཤད་དང༌། ཉེས་བཤད་ཀྱི་ཆ་རྣམ་པར་འབྱེད་
པའི་བློ་གྲོས་དང་ལྡན་ལ། གང་ཉན་པར་འདོད་པའི་ཆོས་དེ་ཉིད་དད་པ་དང་བརྩོན་འགྲུས་
ཆེན་པོས་དོན་དུ་གཉེར་བར་བྱེད་པ་སྟེ། བཞི་བརྒྱ་བར། གཟུར་གནས་བློ་ལྡན་དོན་གཉེར་
བ། །ཉན་པོ་སྣོད་ཅེས་བྱ་བར་བཤད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)བྱེད་ཚུལ་ནི། འཆད་པ་པོས་ཀྱང་རྒྱུད་འཇམ་ཞིང་རྒྱགས་པ་དང་བྲལ་པའི་སྒོ་
ནས་སྐྱོ་བ་མེད་པར་དཔེ་མཁྱུད་སྤངས་ཏེ་རྣམ་གྲངས་སྣ་ཚོགས་པས་རིགས་པ་དང་མི་འགལ་
བར་གོ་བདེ་བས་རྙེད་བཀུར་ལ་ལྟོས་མེད་དུ་ཐེག་པ་ཐམས་ཅད་དང་མཐུན་པར་བཤད་པ་བྱ་
སྟེ། རྒྱན་ལས། སེམས་དཔའ་མཆོག་གི་སྟོན་པ་ནི། །འཇམ་ཞིང་རྒྱགས་བྲལ་མི་སྐྱོ་དང༌། །
གསལ་ཞིང་སྣ་ཚོགས་རིགས་པ་དང༌། །གོ་ཞིང་ཟང་ཟིང་མེད་ཀུན་འགྲོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
ཉན་པ་པོས་ཀྱང་ང་རྒྱལ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་ཐམས་ཅད་སྤངས་ནས་ཀུན་ཤེས་པར་འདོད་
པའི་བསམ་པས་ཆོས་དང་གང་ཟག་ལ་གུས་པ་ཆེན་པོས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་མཉན་པར་བྱ་སྟེ། རྣམ་
བཤད་རིགས་པར། ང་རྒྱལ་དང་ནི་མ་དད་དང༌། །དོན་དུ་གཉེར་བ་མེད་ཉིད་དང༌། །ཕྱི་རོལ་
རྣམ་གཡེང་ནང་དུ་བསྡུས། །སྐྱོ་བ་ཉན་པའི་དྲི་མ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཉི་
གས་ཀྱང་སྦྱོར་བ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དང་ལྡན་པས། དངོས་གཞི་ཆོས་འཆད་པ་དང་དེའི་ཆེད་
དུ་ཡོན་འབུལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྦྱིན་པ་དང༌། འཆད་ཉན་གྱི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་སྤོང་བའི་ཚུལ་
2-1-41


ཁྲིམས་དང༌། ཆོས་ལ་ལོག་སྒྲུབ་ཀྱིས་མི་སྐྱོ་བའི་བཟོད་པ་དང༌། དཀའ་སྤྱད་རྒྱ་ཆེན་པོ་ལ་སྤྲོ་
བའི་བརྩོན་འགྲུས་དང༌། ཆོས་ལ་སེམས་རྩེ་གཅིག་པའི་བསམ་གཏན་དང༌། དོན་རབ་ཏུ་རྣམ་
པར་འབྱེད་པའི་ཤེས་རབ་སྟེ། ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ལྡན་དུ་ཉམས་སུ་བླངས་ནས། འཇུག་
ཏུ་དགེ་བ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོར་བསྔོས་པས། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་སྒྲུབ་པར་འགྱུར་བར་བྱ་སྟེ། ཡུམ་
གྱི་རྒྱན་དུ། དེ་དག་སོ་སོར་སྦྱིན་ལ་སོགས། །རྣམ་པ་དྲུག་ཏུ་བསྡུས་པ་ཡིས། །གོ་ཆའི་སྒྲུབ་པ་
གང་ཡིན་དེ། །དྲུག་ཚན་དྲུག་གིས་ཇི་བཞིན་བཤད། ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཕན་ཡོན་ལ། (གསུམ་ལས་དང་པོ་)ལེགས་པར་བཤད་པའི་ཕན་ཡོན་ནི། འཕགས་པ་
སྡུད་པར། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་གང་ཞིག་ཤེས་རབ་མཆོག་བསྒོམས་ཏེ། །དེ་ལས་ལངས་
ནས་གོས་པ་མེད་པའི་ཆོས་བརྗོད་ཅིང༌། །དེ་ཡང་འགྲོ་བའི་དོན་དུ་བྱང་ཆུབ་རྒྱུར་བསྔོ་ན། །
དགེ་བ་དེ་དང་མཉམ་པ་འཇིགས་རྟེན་གསུམ་ན་མེད། །ཅེས་པ་དང༌། བྱམས་པ་སེང་གེའི་སྒྲ་
ཆེན་པོར་ཡང༌། སྟོང་ཆེན་འཇིག་རྟེན་ཁམས་འདི་གསེར་དག་གིས། །བཀང་སྟེ་གང་ལ་སྦྱིན་
པ་བྱིན་པས་ནི། །ཚིག་བཞིའི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་གཅིག་བརྗོད་པ། །དེ་ཡི་ཕན་འདོགས་དེ་
ལྟར་འགྱུར་མ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་དགེ་བ་མཚུངས་པ་མེད་པ་འཕེལ་བ་དང༌། ཕན་འདོགས་
མཆོག་ཏུ་འགྱུར་བ་ལ་སོགས་པ་ཐོབ་ཅིང༌། 
(གཉིས་པ་)གུས་པས་མཉན་པའི་ཕན་ཡོན་ཡང༌། མདོ་སྡེ་ལས། མིག་ལྡན་སྣང་བ་ཡོད་
གྱུར་ན། །གཟུགས་རྣམས་མཐོང་བ་ཇི་ལྟ་བར། །དེ་བཞིན་དགེ་དང་སྡིག་པའི་ཆོས། །ཐོས་
པས་རྣམ་པར་ཤེས་པར་འགྱུར། །ཞེས་པ་དང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྡེ་སྣོད་ལས། ཐོས་
པས་ཆོས་རྣམས་ཤེས་པར་འགྱུར༌། ཐོས་པས་སྡིག་ལས་ལྡོག་པར་འགྱུར། །ཐོས་པས་དོན་མ་
ཡིན་པ་སྤོང༌། །ཐོས་པས་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་ཐོབ། །ཅེས་པ་ལྟར་གནས་སྐབས་སུ་བླང་དོར་གྱི་
དམིགས་ཕྱེད་ཅིང༌། མཐར་ཐུག་རྣམ་པར་གྲོལ་བར་འགྱུར་བ་ལ་སོགས་པ་ཐོབ་ལ། 
2-1-42


(གསུམ་པ་)གཉི་གས་བསྒྲུབས་པའི་ཕན་ཡོན་ནི། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས། གང་ཆོས་ཉན་
པའི་རྒྱུའམ་ཆོས་འཆད་པའི་རྒྱུར་ཐ་ན་གོམ་པ་གཅིག་འདོར་རམ། ཐ་ན་དབུགས་གཅིག་
འབྱིན་ནམ་རྔུབ་ཀྱང་རུང་སྟེ་འདི་ཡང་དམ་པའི་ཆོས་ཡོངས་སུ་འཛིན་པའོ་ཞེས་བཀའ་སྩལ་
ཞིང༌། དེ་བཞིན་བཤེགས་པའི་གསང་བའི་མདོ་ལས། དམ་ཆོས་འཛིན་པའི་བསོད་ནམས་
གང༌། །སངས་རྒྱས་ཀུན་གྱིས་ནན་ཏན་དུ། །བསྐལ་པ་བྱེ་བར་བརྗོད་མཛད་ཀྱང༌། །མཐར་
ཕྱིན་པར་ནི་འགྱུར་མ་ལགས། །ཞེས་པ་ལྟར་བསོད་ནམས་བརྗོད་ཀྱིས་མི་ལང་ཞིང་མཐའ་
ཡས་པ་རྣམས་འཐོབ་པའོ། །
གཉིས་པ་རྟོགས་པའི་ཆོས་ལ་སྒྲུབ་པས་འཇུག་ཚུལ་ནི། དེ་ལྟར་ལུང་རྣམ་པར་དག་པ་
ལས་འབྱུང་བའི་དོན་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ལས་ཐོས་ཤིང་རང་གིས་ཀྱང་བསམས་པ་ལས་
རྟོགས་པ་རྣམས་བླང་དོར་གྱིས་གྲུབ་ཅིང་ཉམས་སུ་ལེན་པར་བྱེད་པ་སྟེ། ཏིང་ངེ་འཛིན་རྒྱལ་
པོ་ལས། ང་ཡིས་རབ་ཏུ་བཟང་བའི་ཆོས་བཤད་ཀྱང༌། །ཁྱེད་ཀྱིས་ཐོས་ནས་ཚུལ་བཞིན་མ་
བསྒྲུབ་ན། །ནད་པ་སྨན་གྱི་རྐྱལ་པ་ཐོགས་ན་ཡང༌། །རང་གི་ནད་ནི་གསོ་བར་མི་ནུས་བཞིན། །
ཞེས་པ་ལྟར་ཆོས་ཀྱི་དོན་ཤེས་ཀྱང་ཉམས་སུ་མ་བླངས་ན་ནི་སྨན་བཟང་བོ་ཡོད་ཀྱང་མ་སྤྱད་
པ་དང་འདྲ་བར་ཉོན་མོངས་པའི་ནད་རབ་ཏུ་ཞི་བར་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་ཟབ་མོའི་
དོན་མ་བསྒོམས་ན་ཆོས་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་བར་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་གཙོ་ཆེར་མཉམ་
བཞག་ཏིང་ངེ་འཛིན་སྒོམ་པ་ལ་བརྩོན་པར་བྱ་སྟེ། མདོ་ལས། ཆོས་འདི་བསྒོམས་པར་མ་
གྱུར་ན། །ཆོས་ཉིད་མཐོང་བར་མི་འགྱུར་ཏེ། །ཆུ་ནི་མཐོང་དང་ཐོས་པ་ཡིས། །མ་འཐུངས་
སྐོམ་པ་ཇི་ལྟར་སེལ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །རང་དོན་འབའ་ཞིག་དོན་དུ་གཉེར་བས་ནི་དེ་ཡང་
མི་འགྲུབ་ཅིང་སྡུག་བསྔལ་བར་གནས་པས། གཞན་དོན་གཙོ་བོར་བྱས་ན་གཉི་གའི་དོན་
གྲུབ་ནས་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་ཐོབ་པའི་ཕྱིར་རྗེས་ཐོབ་ཏུ་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་པ་ཁོ་ན་བསྒྲུབ་
2-1-43


པར་བྱ་སྟེ། རྒྱན་ལས། སྐྱེ་བོ་རྨོངས་པར་རང་གི་བདེ་དོན་བརྩོན། །དེ་མ་ཐོབ་པར་རྟག་ཏུ་
སྡུག་བསྔལ་འགྱུར། །བརྟན་པ་རྟག་ཏུ་གཞན་དོན་བརྩོན་པ་ནི། །གཉི་གའི་དོན་བྱས་མྱ་ངན་
འདའ་བར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །མདོར་ན་ཆོས་ལ་མཁས་པ་ཞེས་པའི་དོན་ཡང་སྒོ་
གསུམ་གྱི་སྤྱོད་ལམ་ཐམས་ཅད་ཤེས་བཞིན་དུ་རང་གཞན་ཕན་ལ་པར་འཇུག་པ་སྟེ། རིན་
ཆེན་ཕྲེང་བར། གང་ཞིག་ལུས་ངག་ཡིད་ཀྱི་ལས། །ཐམས་ཅད་ལེགས་པར་ཡོངས་བརྟགས་
ཏེ། །བདག་དང་གཞན་ལ་ཕན་ཤེས་ནས། །རྟག་ཏུ་བྱེད་པ་དེ་མཁས་པའོ། །ཞེས་པ་ལྟར་
རོ། །དེ་བཞིན་དུ་བསྟན་པ་འཛིན་པ་ཞེས་བྱ་བའི་དོན་ཡང་ཉེས་སྤྱོད་སྡིག་པའི་ལས་ཐམས་
ཅད་སྤངས་ནས་ལེགས་སྤྱོད་དགེ་བའི་ལས་ཕུན་ཚོགས་པ་ལ་བརྩོན་པས་རང་གི་སེམས་རྒྱུད་
འདུལ་བར་བྱེད་པ་སྟེ། བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས། སྡིག་པ་ཐམས་ཅད་མི་བྱ་སྟེ། དགེ་བ་ཕུན་
སུམ་ཚོགས་པ་སྤྱད། །རང་གི་སེམས་ནི་ཡོངས་སུ་གདུལ། །འདི་ནི་སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་
ཡིན། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ཡང་དལ་འབྱོར་གྱི་ལུས་ཐོབ་ཅིང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་
པ་དང་མཇལ་བ་འདི་ལྟ་བུའི་དུས་སུ་སྐྱེས་བུ་དམ་པའི་སྤྱོད་པ་ལ་འབད་པར་རིགས་ཏེ། དབུ་
མའི་སྙིང་པོར། དམ་ཆོས་སྒྲོན་མ་དང་བཅས་ཤིང༌། །མི་ཁོམ་བརྒྱད་སྤངས་དལ་བ་འདི། །
སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོའི་སྤྱོད་པ་ཡིས། །འབྲས་བུ་ཡོད་པར་བྱ་བའི་རིགས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་)སྐབས་སུ་བབས་པའི་བསྟན་བཅོས་ཁྱད་པར་དུ་བཤད་པ་ལ། (གཉིས་ལས་དང་པོ་)
མཛད་པ་པོའི་སློབ་དཔོན་ནི་དཔལ་ལྡན་འཕགས་པ་ཞི་བའི་ལྷ་ཡིན་ཞིང༌། དེ་ཡང༌། རྒྱལ་
སྲིད་རབ་སྤངས་༡གྲུབ་པ་བརྙེས༢། །གཙུག་ལག་གཉིས་ཀྱི་ཕྱོགས་༣ལས་རྒྱལ༤། རབ་བྱུང་
༥བདེན་གཟིགས་༦རྫུ་འཕྲུལ་བསྟན༧། །ངོ་མཚར་བདུན་ལྡན་དེ་ལ་འདུད། །ཅེས་པ་ལ་
སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པ་སྟེ། བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་འདི་ཉིད་ཡུལ་
ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱུད་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེན་པོར་མིའི་དབང་པོ་འཇམ་དཔལ་གོ་ཆ་ཞེས་པའི་སྲས་
2-1-44


རྒྱལ་བུ་ཞི་བའི་གོ་ཆ་ཞེས་བྱ་བར་གྱུར་ཅིང༌། དེ་ཡང་སྔོན་གྱི་རྒྱལ་བ་ལ་བྱ་བ་བྱས་པ་དང༌། 
ཐར་བ་ཆ་མཐུན་གྱི་དགེ་བའི་རྩ་བ་ཐོབ་པ་དང༌། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་རིགས་ལ་ཡང་དག་པར་
གནས་པས། བླ་མ་དང་དགེ་སྦྱོང་དང་བྲམ་ཟེ་ལ་སོགས་པ་རྒན་རབས་ལ་གུས་པ་དང༌། ནང་
བློན་དང་མཛའ་བཤེས་དང་ཕོ་བྲང་འཁོར་གྱི་མི་ཐམས་ཅད་ལ་ཡང་ཇི་ལྟར་འོས་པ་བཞིན་
ཕན་འདོགས་པ་དང༌། ཕོངས་པ་དང་ནད་པ་དང་སློང་མོ་པ་ལ་སོགས་པ་དམན་མ་རྣམས་
ཀྱང་སྙིང་རྗེས་སྐྱོང་བ་ལ་སོགས་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་འབའ་ཞིག་ལ་ཐུགས་གཞོལ་བའི་
ངང་ནས་རིག་པ་དང་སྒྱུ་རྩལ་ཐམས་ཅད་ལ་ཡང་མཁས་པར་གྱུར་པས་རྒྱལ་ཚབ་ཏུ་དབང་
བསྐུར་བར་བགྲོས་ཏེ། རིན་པོ་ཆེའི་ཁྲི་ཆེན་པོ་བཤམས་པ་ན་རྨི་ལམ་དུ་ཁྲི་ཆེན་པོ་དེ་ཉིད་
ལ་རྗེ་བཙུན་འཇམ་པའི་དབྱངས་བཞུགས་ནས། བུ་གཅིག་འདི་ནི་ང་ཡི་སྟན་ཡིན་ཏེ། །ང་ནི་
ཁྱོད་ཀྱི་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ཡིན། །ཁྱོད་དང་ང་གཉིས་སྟན་གཅིག་ལ་འདུག་པ། །འདི་
ནི་ཚུལ་དང་མཐུན་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་གསུངས་པ་རྨི་བ་དང༌། རང་གི་ཡུམ་རྡོ་རྗེ་རྣལ་འབྱོར་
མའི་སྤྲུལ་པས་ཆུ་དྲོན་མོའི་ཁྲུས་བྱེད་དུ་བཅུག་པ་ན་དེའི་དྲོད་མི་བཟོད་པ་གཟིགས་ནས། བུ་
སྙིགས་མའི་དུས་སུ་རྒྱལ་སྲིད་བཟུང་ན་ཉོན་མོངས་བའི་དབང་གིས་མི་དགེ་བ་སྤྱད་དེ། ཕྱི་མ་
ངན་སོང་དུ་འདི་བས་ཆེས་དྲག་པའི་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་བས་ན་འཇིག་རྟེན་
གྱི་བྱ་བ་ལ་སྙིང་པོ་མེད་ཀྱི་ཤར་ཕྱོགས་བྷང་གའི་ཡུལ་དུ་སོང་ཞིག དེར་འཇམ་པའི་དབྱངས་
ཀྱིས་བྱིན་གྱིས་རློབ་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་སྲིད་ཀྱི་འབྱོར་པ་
ལ་ཆགས་པ་སྤངས་ཏེ༡། རྟ་མཆོག་ལྗང་གུ་ལ་ཆིབས་ནས་ཉིན་ཞག་དུ་མར་བཟའ་བ་དང་
བཏུང་བ་ཡིད་ལ་མི་བྱེད་པར་དམ་པའི་ཆོས་དང་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་འབའ་ཞིག་ཡིད་
ལ་བྱེད་ཅིང་སོང་བ་ལས། བྷང་གའི་ནགས་མཐར་སླེབས་པ་དང་སྤྲུལ་བའི་བུ་མོ་ཞིག་དང་
ཕྲད་པ་རྟ་འཛིན་དུ་བཅུག་སྟེ་ངལ་བས་ཆུ་འཐུང་བར་བརྩམས་པ་ན། དེ་ནི་དུག་གི་ཆུ་ཡིན་
2-1-45


པས་མ་འཐུང་ཞིག་ཟེར་ནས་བདུད་རྩིའི་ཆུས་ཚིམ་པར་བྱས་པ་ལ་ཁྱེད་གང་ནས་འོངས་ཞེས་
དྲིས་པས། ནགས་ཚལ་ཆེན་པོ་འདིའི་དབུས་ན་བདག་གི་བླ་མ་ཡོན་ཏན་དུ་མའི་ཚོགས་ཀྱིས་
བརྒྱན་ཞིང༌། ཐུགས་རྗེ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་མངའ་བ་འཇམ་པའི་རྡོ་རྗེའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་སྒྲུབ་པ་
བཞུགས་ཏེ་དེའི་སྤྱན་སྔ་ནས་འོངས་སོ་ཞེས་ཐོས་སོ། །དེ་མ་ཐག་དབུལ་བོས་རིན་པོ་ཆེ་རྙེད་
པ་ལྟར་དགའ་བས་དབུགས་ཕྱུང་བར་གྱུར་ཏེ། ཀྱེ་དེ་བདག་ལ་སྟོན་ཅིག་ཅེས་སྨྲས་ནས་སོང་
བ་ན་ཤིན་ཏུ་ཟབ་པའི་ཐུགས་དང་ལྡན་ཞིང་ལུས་ངག་དུལ་བའི་སྤྱོད་ལམ་ལ་གནས་པའི་
བླ་མ་དེ་ཉིད་གསེར་གྱི་རི་བོ་བཞིན་དུ་གཟི་བྱིན་དང་ལྡན་པར་མཐོང་ནས། གུས་པས་ཕྱག་
བྱས་ཏེ་རྟ་མཆོག་རྒྱན་དང་བཅས་པ་ཕུལ་ནས་འཇམ་པའི་རྡོ་རྗེའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་གདམས་
པས་རྗེས་སུ་འཛིན་པར་ཞུས་ཤིང་གསོལ་བ་བཏབ་པ་དང༌། དེས་ཀྱང་སྐལ་བ་དང་འཚམ་
པར་གདམས་ངག་གནང་ཞིང་ལོ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་ཏིང་ངེ་འཛིན་ཟབ་མོ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་
བསྒྲུབས་པས་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱང་མངོན་སུམ་དུ་གཟིགས་ཏེ་གྲུབ་པ་བརྙེས་པར་༢གྱུར་
ཏོ། །དེ་ནས་ཡུལ་དབུས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེན་པོར་སྤྱོད་པའི་བརྟུལ་ཞུགས་ལ་སོང་ཞིག་ཅེས་བླ་
མས་རྗེས་སུ་གནང་བ་ལྟར་གཤེགས་ཏེ། མ་ག་དྷཱའི་རྒྱལ་པོའི་སྐུ་སྲུང་མཛད་ཅིང་འཇམ་པའི་
དབྱངས་ཀྱི་ཕྱག་མཚན་ཤིང་གི་རལ་གྲི་ཤུབས་དང་བཅས་པ་ཞིག་བཟུང་ནས་ཆོས་ཀྱི་མཐུ་
ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པས་ཕྱིར་རྒོལ་བ་རྣམས་ཟིལ་གྱིས་མནན་ཏེ་སྐྱེ་དགུ་ཐམས་ཅད་
བདེ་བར་མཛད་པ་ན་མཚན་ཡང་མི་གཡོ་བའི་སྡེ་ཞེས་གྲགས་ཤིང་བཀུར་སྟི་ཆེན་པོ་ཐོབ་པ་
ན། ཕྲག་དོག་ཅན་གཞན་དག་གིས་མ་བཟོད་པར་འདི་ལ་ནི་མཚོན་ཆ་ཡང་ཤིང་གི་རལ་གྲི་
ལས་མེད་པའི་ཕྱིར་རྒྱལ་པོའི་སྐུ་སྲུང་མི་ནུས་པས་བརྟག་པར་འཚལ་ལོ་ཞེས་ཞུས་པ་དང༌། 
ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཚོན་ཆ་རིམ་གྱིས་བལྟས་པ་ན་བདག་གི་རལ་གྲི་བལྟ་བར་མི་བཟོད་ཅེས་
གསུངས་ཀྱང་ཡང་ཡང་ནན་གྱིས་གསོལ་བ་བཏབ་པས། འོ་ན་ཕྱོགས་དབེན་པར་སྤྱན་ཡ་
2-1-46


ཅིག་ཕྱག་གིས་བཀབ་སྟེ་གཟིགས་སུ་གསོལ་ཞེས་སྨྲས་ནས་ཕྱུང་བས་དེའི་གཟི་བརྗིད་ཀྱིས་
རྒྱལ་པོའི་མིག་ཡ་གཅིག་ས་ལ་ལྷུང་སྟེ་དཔུང་དང་བཅས་པ་སྐྲག་ནས་སྐྱབས་སུ་སོང་བ་ལས། 
མིག་གི་བུ་གར་མིག་བཅུག་ནས་ཟུག་རྔུ་མེད་ཅིང་མཐོང་བར་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པས་འཇིག་
རྟེན་པ་ཐམས་ཅད་དད་པར་མཛད་༣དོ། །དེ་བཞིན་དུ་སྤྱོད་པའི་བརྟུལ་ཞུགས་ལ་གནས་
བཞིན་དུ་སོང་བ་ལས་ཕྱི་ནང་གཉི་གིས་སྦྱིན་བདག་རྒྱལ་པོ་ཞིག་ཡོད་པའི་སར་ཕྱི་པའི་པཎྜི་
ཏ་ཤངྐ་ནནྡ་ཞེས་བྱ་བ་འོངས་ནས་ནང་པ་དང་རྩོད་ཅིང་རྫུ་འཕྲུལ་འགྲན་ཏེ་གང་ཕམ་པ་རྒྱལ་
པ་དེའི་བསྟན་པ་ལ་འཇུག་དགོས་སོ་ཞེས་ཟེར་བ་ཐོས་ནས། ནང་པའི་གནས་བརྟན་ཐུགས་
མ་བདེ་བར་འཁོར་རྣམས་ལ་བསྙད་པས་དགེ་བསྙེན་ཞིག་ན་རེ་བདག་གིས་བཀྲུ་བཤལ་
དོར་བའི་ཟེགས་མ་ཅུང་ཟད་སྒོ་དྲུང་ན་འདུག་པའི་རྣལ་འབྱོར་པ་ཞིག་གི་ཞབས་ལ་འཐོར་བ་
རྣམས་ལྕགས་བསྲེགས་ལ་ཕོག་པ་བཞིན་ཁོལ་ཞིང་འབར་བར་མཐོང་བས་དེས་བཟློག་པར་
ནུས་སམ་ཞེས་ཟེར་ཏེ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་བཙལ་ནས་གསོལ་བ་བཏབ་ཅིང་ཞལ་གྱིས་བཞེས་
པ་དང༌། རྒྱལ་པོ་ལ་ཞུས་ནས་སྐྱེ་བོ་མང་པོ་འདུས་པའི་དབུས་སུ་ཁྲི་ཆེན་པོ་བཤམས་པ་ལ་ཕྱི་
ནང་གི་པཎྜི་ཏ་རྣམས་འཁོད་ནས་གྲུབ་མཐའ་ལ་བརྩད་པས་ཀྱང་སློབ་དཔོན་མཆོག་ཏུ་གྱུར་
ཅིང༌། མུ་སྟེགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བར་སྣང་ལ་རྡུལ་ཚོན་གྱི་དཀྱི ལ་འཁོར་བྲིས་པ་ན་སློབ་དཔོན་
གྱིས་ཟད་པར་རླུང་གི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་མཉམ་པར་བཞག་མ་ཐག་དཀྱིལ་འཁོར་དང་བཅས་
པའི་མུ་སྟེགས་པ་རྣམས་དང་རྒྱལ་པོ་ཡང་རླུང་གིས་ཁྱེར་ཏེ་ལྗོན་ཤིང་རྣམས་ཀྱང་འགྱེལ་ཞིང་
གྲུག་པར་གྱུར་པ་ལ་སོགས་པས་ཚར་བཅད་ཅིང༌། སླར་ཡང་ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱི་མཐུས་རྗེས་སུ་
བཟུང་སྟེ་མདུན་དུ་བཀུག་པ་ལ་ཁྲུས་དང་བྱུག་པ་དང་གོས་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པས་བདེ་བར་
བྱས་ནས་མུ་སྟེགས་ཅན་མང་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ལ་བཅུག་པས་ཆོས་ཀྱི་གཙུག་ལག་
ཀྱང་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་མཛད་༤དོ། །དེ་ནས་དཔལ་ལྡན་ན་ལེནྡྲའི་གཙུག་ལག་ཁང་ཆེན་
2-1-47


པོར་བྱོན་ནས་མཁན་པོའི་ཁྱུ་མཆོག་རྒྱལ་བའི་ལྷ་ལས་རབ་ཏུ་བྱུང་སྟེ་མཚན་ཡང་ཞི་བའི་ལྷ་
ཞེས་བྱ་བར་བཏགས་ཤིང་༥། སྡེ་སྣོད་གསུམ་ལ་ཐོས་བསམ་རྣམ་པར་དག་པའང་མཛད་ནས་
ཤིན་ཏུ་གཅེས་པའི་དོན་རྣམས་ཕྱོགས་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་པ་བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང་
མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པའང་མཛད་ལ། གཙོ་ཆེར་ནང་དུ་ཡང་དག་
འཇོག་གི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ཟབ་མོ་སྒོམ་པ་ལ་ཆེས་ཆེར་བརྩོན་པར་མཛད་དོ། །དེ་ལྟར་སྒྲུབ་པ་
ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་བརྩོན་པས་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དཔག་ཏུ་མེད་པ་མངའ་ཡང་
གཞན་དག་གིས་དེ་ལྟར་མ་རྟོགས་པར་ཕྱིའི་ཀུན་ཏུ་སྤྱོད་པ་ལ་དཔགས་ཏེ་ཟ་བ་(བྷུཀྟ་)ཉལ་བ་
(སུཔྟ་)འཆག་པ་(ཀུཙྪི་ཝ་)གསུམ་ལས་གཞན་མི་བྱེད་པར་སྣང་བས་བྷུ་སུ་ཀུ་པ་ཞེས་བསྒྲགས་
ཤིང༌། འདི་ནི་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་བྱ་བ་འཁོར་ལོ་གསུམ་ལས་གང་ཡང་མི་བྱེད་པར་དགེ་འདུན་
གྱི་ནང་དུ་འདུག་པར་མི་རིགས་པས་བརྟགས་ལ་སུན་དབྱུང་བར་རིགས་སོ་ཞེས་བགྲོས་ནས། 
ལོ་རེ་ཞིང་ཆོ་འཕྲུལ་གྱི་ཟླ་བ་ལ་གསུང་རབ་འདོན་པའི་སྲོལ་ཡོད་པ་སློབ་དཔོན་ལ་ཞུས་པས་
བདག་གིས་ནི་ཅི་ཡང་མི་ཤེས་སོ་ཞེས་ཡང་ཡང་གསུངས་ཀྱང་ནན་གྱིས་བཅོལ་བ་ཞལ་གྱིས་
བཞེས་པ་དང༌། གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཕྱི་རོལ་དབང་ལྡན་གྱི་མཚམས་སུ་ས་ཕྱོགས་ཡངས་པར་
མཆོད་པ་རྣམ་པ་མང་པོ་བཤམས་ཤིང་སྐྱེ་བོའི་ཚོགས་མང་པོ་འདུས་པའི་དབུས་སུ་སེང་གེའི་
ཁྲི་མཐོན་པོ་བཤམས་པ་ལ་སྤྱན་དྲངས་ཏེ་བཞུགས་ནས། སྔོན་དྲང་སྲོང་གིས་གསུངས་པ་
གྲགས་པ་ཞིག་གདོན་ནམ། དེའི་རྗེས་སུ་བྱུང་བ་སྔར་མ་གྲགས་པ་ཞིག་གདོན་ཞེས་གསུངས་
པ་ན། ཐམས་ཅད་ངོ་མཚར་དུ་གྱུར་ཏེ་མ་གྲགས་པ་ཞིག་འདོན་པར་ཞུས་པས། བསྟན་
འཆོས་འདི་གསུངས་པ་ལས། གང་ཚེ་དངོས་དང་དངོས་མེད་དག། ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའི་
བདེན་པ་བཞིའི་ཆོས་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་གཟིགས་ཤིང་༦། འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་ཡང་
མདུན་གྱི་ནམ་མཁའ་ལ་བཞུགས་པ་སྐྱེ་བོ་མང་པོས་མཐོང་ནས་ཤིན་ཏུ་དད་པར་གྱུར་ཏེ་སྐྱེས་
2-1-48


བུ་དམ་པ་འདི་ནི་བློ་གྲོས་མི་ཟད་པའོ་ཞེས་ཀྱང་གྲགས་སོ། །དེ་ནས་བསྔོ་བའི་ལེའུ་གསུངས་
ཤིང་རྗེ་བཙུན་དང་བཅས་པ་ནམ་མཁའ་ལ་འཕགས་ནས་སྐུ་མི་སྣང་བར་གྱུར་ཀྱང་གསུང་
ཐོས་པའི་སྒོ་ནས་གཞུང་རྫོགས་པར་གསུངས་ཏེ་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱུད་སོ་བ་ནཱ་ཐ་ཞེས་བྱ་བའི་
རྟེན་ཡོད་པ་དང་ཉེ་བར་བྱོན་པ་ན། མུ་སྟེགས་ཀྱི་ཀུན་ཏུ་རྒྱུ་ལྔ་བརྒྱ་ཙམ་གནས་པ་ཞག་བདུན་
གྱི་བར་དུ་རླུང་ཚུབ་ཆེན་པོ་བྱུང་བས་འཚོ་བ་ཆད་པ་རྣམས་བདག་ཅག་གི་འཚོ་བ་སྒྲུབ་ནུས་པ་
ཡོད་ན་དེའི་གསུང་སྤྱི་བོས་ལེན་ཏོ་ཞེས་ཟེར་བ་ལ། སློབ་དཔོན་གྱིས་འབྲས་ཆན་ལྷུང་བཟེད་
གང་ཙམ་གྱི་བསོད་སྙོམས་ཏིང་ངེ་འཛིན་གྱིས་མང་པོར་བྱིན་གྱིས་བརླབས་ནས་ཐམས་ཅད་
བདེ་བས་ཚིམ་པར་མཛད་དེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ལ་བཙུད་པར་༧གྱུར་ཏོ། །དེའི་ཤུལ་དུ་
ན་ལེནྡྲར་པཎྜི་ཏ་རྣམས་ཀྱིས་གཞུང་ཡི་གེར་བཀོད་པ་ན་ཁ་ཆེ་བ་རྣམས་ཀྱི་ལེའུ་དགུའི་བདག་
ཉིད་ཤློ་ཀ་བདུན་བརྒྱ་ཡོད་པར་བཟུང་ལ། ཡུལ་དབུས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ལེའུར་བཅུའི་བདག་
ཉིད་ཤློ་ཀ་སྟོང་ཡོད་པར་བཟུང་བ་མ་མཐུན་པ་དང༌། བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང༌། 
མདོ་རྣམས་ཀུན་ལས་བཏུས་པའང་བལྟ་ཞེས་གསུངས་པའི་བསྟན་འཆོས་གཉིས་པོའང་མ་
རྙེད་པར། གཟུངས་ཐོབ་པའི་པཎྜི་ཏ་གཉིས་ཀྱིས་ཕྱིན་ནས་ཞུས་པས། གཞུང་གི་ཚད་ཡུལ་
དབུས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བསྡུས་པ་ལྟར་ཡིན་ལ། བསྟན་འཆོས་གཉིས་པོའང་ཁོ་བའི་སྤོང་ཁང་
ན་ཡོད་པས་ལྟོས་ཤིག་ཅེས་རྗེས་སུ་བསྟན་ཞིང༌། དེ་དག་གི་ལུང་ཡང་གནང་བས་བསྟན་པ་
ལ་ཕན་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་མཛད་དེ། གཞན་ཡང༌། འཇམ་དབྱངས་སྤྲུལ་བ་ཞི་བའི་ལྷས། །ཞེས་ཛེ་
ཏཱ་རིས་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་རྣམ་པར་འཕྲུལ་པར་གསུངས་པ་དང༌། འཕགས་པ་ཞི་བའི་
ལྷ་ཉིད་ཀྱིས། །ཞེས་ཤེས་རབ་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་འཕགས་པའི་གང་ཟག་ཏུ་གསུངས་པ་དང༌། 
རྒྱལ་བའི་བསྟན་ལ་བདག་ཉིད་ཆེ། །སྐྱེས་བུ་མང་པོ་བྱོན་མོད་ཀྱི། །ཞི་བ་ལྷ་ཡི་མཛད་པ་འདྲ། །
ཉམས་དང་དགོངས་པ་ཅན་མི་རྙེད། །ཅེས་བི་བྷཱུ་ཏི་ཙནྡྲས་མཛད་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཅན་
2-1-49


དུ་གསུངས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དཔག་ཏུ་མེད་པ་དང་ལྡན་པའོ།      །
(གཉིས་པ་)དེས་མཛད་པའི་བསྟན་བཅོས་ལ། དོན་དང་མཐུན་པའི་མཚན་གྱི་དོན། དོན་
ཆེན་སྒྲུབ་པ་སྤྱིའི་ཕྱག དོན་མཆོག་ལྡན་པའི་བསྟན་འཆོས་དངོས། དོན་དེ་ལེགས་པར་བསྒྱུར་
བའི་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ། དོན་དང་མཐུན་པའི་མཚན་གྱི་དོན་ལ་བཞི། 
(དང་པོ་)བསྒྱུར་བ་ནི་ལེགས་པར་སྦྱར་བའི་སྐད་ཡིན་ཡང་འདྲ་བ་ལ་བཏགས་ནས་རྒྱ་གར་
གྱི་སྐད་དུ་གཞུང་གི་མཚན་བོ་དྷི་སཏྭ་ཙཪྻ་ཨ་ཝ་ཏཱ་ར་ཞེས་པ་བོད་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ན་བོ་དྷི་བྱང་
ཆུབ་སཏྭ་སེམས་དཔའ་ཙཪྻ་སྤྱོད་པ་ལ་ཨ་ཝ་ཏཱ་ར་འཇུག་པ་ཞེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)བཤད་པ་ནི་སྤངས་རྟོགས་མཐར་ཕྱིན་པའི་བྱང་ཆུབ་ཐོབ་པའི་ཆེད་དུ་དེའི་
ཐབས་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱི་སྤྱོད་པའམ་ལམ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ཉམས་སུ་བླང་
བའི་ཚུལ་ལ་འཇུག་པ་སྟོན་པའོ། །
(གསུམ་པ་)འདོགས་ཚུལ་ནི་དཔེ་དང་གཞུང་ཚད་དང་ཞུ་བ་པོ་དང་ཡུལ་དང་དུས་དང་
བརྗོད་བྱ་ལས་བཏགས་པ་ལ་སོགས་པ་མང་དུ་ཡོད་པ་ལས། འདིར་ནི་བརྗོད་བྱ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་
སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་ཚུལ་སྟོན་པས་ན་རྗོད་བྱེད་ལའང་དེ་སྐད་ཅེས་བྱ་སྟེ། (ཕྱོགས་གླང་གིས་)བསྒྲུབ་
བྱའི་དོན་དེ་དང་ལྡན་པས། །གཞུང་ལམ་དག་ལ་དེའི་སྒྲ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)དགོས་པ་ལ་སྤྱིར་མིང་བཏགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དགོས་པ་ནི། གང་ལ་བརྡ་
སྦྱར་བ་དེའི་དོན་བདེ་བླག་ཏུ་གོ་བ་སྟེ། མདོ་(ལང་གཤེགས་)ལས། མིང་དུ་གདགས་པར་མ་
མཛད་ན། །འཇིག་རྟེན་ཐམས་ཅད་རྨོངས་པར་འགྱུར། །དེ་བས་རྨོངས་པ་བསལ་བའི་ཕྱིར། །
མགོན་པོས་མིང་དུ་གདགས་པར་མཛད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །ཁྱད་པར་བརྗོད་བྱ་དང་མཐུན་
པར་བཏགས་པས་ནི་བསྟན་འཆོས་ཀྱི་སྤྱིའི་རྣམ་པ་ཙམ་གོ་བ་ཡིན་ལ་ཀླད་དུ་སྨོས་པ་དང་རྒྱ་
སྐད་བོད་སྐད་གཉིས་ཀས་སྨོས་པ་ནི་བདེ་བླག་ཏུ་རྟོགས་པ་དང་ལེགས་སྦྱར་ལ་བག་ཆགས་
2-1-50


འཇོག་པ་དང་སྒྱུར་པ་པོའི་བཀའ་དྲིན་དྲན་པ་དང་ཕལ་ཆེར་འབྱུང་ཁུངས་བཟང་བར་ཤེས་པ་
ལ་སོགས་པའི་ཆེད་དུའོ།      །
(གཉིས་པ་)སྤྱིའི་ཕྱག་ནི། གང་ཟག་དམ་པ་རྣམས་བྱ་བ་དམ་པ་ལ་འཇུག་པའི་སྔོན་དུ་དེ་
མཐར་ཕྱིན་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཡུལ་དམ་པ་ལ་འདུད་པ་ཡིན་ལ། འདིར་ཡང་བསྟན་འཆོས་
རྩོམ་པ་དང་སྒྱུར་བ་པོ་དང་ཡི་གེ་པ་དང་འཆད་ཉན་པ་ལ་སོགས་པ་གཞུང་ལུགས་ལ་འཇུག་
པ་རྣམས་ཀྱིས་དེ་དང་དེའི་སྔོན་དུ་དགོས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་དེ་དག་གྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། 
ཡུལ་བླ་ན་མེད་པ། སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཐམས་ཅད་ལ་ཕྱག་འཚལ་ལོ༵། །
ཞེས་པ་སྟེ། དེ་ཡང༌། (སྐྱབས་གསུམ་བདུན་ཅུ་པར་)མ་རིག་གཉིད་ལས་སངས་ཕྱིར་དང༌། །
ཤེས་བྱ་ལ་ཡང་བློ་རྒྱས་ཕྱིར། །སངས་རྒྱས་པདྨ་ལྟར་སངས་རྒྱས། །དེ་ཕྱིར་སངས་རྒྱས་ཞེས་
བྱ་འོ། །ཞེས་པ་ལྟར་སྒྲིབ་པ་གཉིས་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་མ་ལུས་པར་སྤངས་ཤིང་ཤེས་
བྱ་ཇི་ལྟ་བ་དང་ཇི་སྙེད་པའི་དོན་མཐའ་དག་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་
དང༌། (རྒྱན་ལས་)འདོད་ལ་མ་ཆགས་(སྦྱིན་པ་དང་)ལས་གསུམ་རྣམ་པར་དག(ཚུལ་ཁྲིམས་དང་)། ཁྲོ་
བ་ཟིལ་གནོན་(བཟོད་པ་དང་)ཡོན་ཏན་མཆོག་ལྷུར་ལེན(བརྩོན་འགྲུས་དང་)། །ཆོས་ལ་མི་གཡོ་
(བསམ་གཏན་དང་)དེ་ཉིད་ཟབ་མོ་མཐོང་(ཤེས་རབ་ཀྱིས་)། །བྱང་ཆུབ་(ཆེན་པོ་ལ་)དགའ་ལྡན་(ནི་)བྱང་
ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་སྤྱོད་པ་ལ་
སྙིང་སྟོབས་དང་ལྡན་པའི་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་ཐམས་ཅད་ལ་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གུས་
པའི་སྒོ་ནས་ཕྱག་འཚལ་ཞིང་སྐྱབས་སུ་མཆིའོ་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་རྗེས་སུ་བཟུང་དུ་གསོལ་
ལོ་ཞེས་པའི་དོན་ཏོ། །འདི་ལ་ཁ་ཅིག་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་དང༌། སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའ་དང༌། འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུར་གྱུར་པ་རྣམས་ལ་ཕྱག་འཚལ་བས་རིམ་པ་
ལྟར་འདུལ་བ་དང་མདོ་སྡེ་དང་མངོན་པའི་སྡེ་སྣོད་རྣམས་སུ་མཚོན་ནོ་ཞེས་ཀྱང་གསུངས་
2-1-51


མོད། སྔོན་དེ་ལྟར་བཀས་བཅད་པ་སྲིད་ཀྱང༌། ད་ལྟ་ངེས་པ་མེད་དེ་སྒྱུར་བ་པོ་རང་དད་པའི་
ལྷ་དང༌། རྒྱུད་དང་སྒྲུབ་ཐབས་ཕལ་ཆེར་བར་བརྗོད་བྱ་དང་མཐུན་པར་ཕྱག་འཚལ་བའི་ཕྱིར་
རོ།      །
(གསུམ་པ་)བསྟན་འཆོས་དངོས་ལ། ཐོག་མར་རྩོམ་པ་ལ་འཇུག་ཚུལ། འཇུག་བྱ་བསྟན་
འཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན། ཞུགས་པ་མཐར་ཕྱིན་པའི་བྱ་བའོ། །དང་པོ་ལ། མཆོད་པར་བརྗོད་པ། 
བརྩམ་པར་དམ་བཅའ་བ། བརྩམས་པའི་དགོས་པའོ། །
(དང་པོ་)མཆོད་བརྗོད་ལ་དགོས་པ་གང་གི་དོན་དུ་ཞེ་ན། སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་ཐོས་
པས་དང་བའི་དད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ཀྱང་ལམ་དང་གཞུང་ལ་འཇུག་པར་འགྱུར་བ་དང༌། 
ཡུལ་དམ་པ་ལ་ཕྱག་བྱས་པ་ཙམ་གྱིས་ཀྱང་མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པའི་
འབྲས་བུ་འཐོབ་པ་སྟེ། (སངས་རྒྱས་མང་བྱེད་ཀྱི་)མདོ་ལས། གང་ཞིག་རྒྱལ་བ་རྣམ་འདྲེན་ལ། །བྱ་
བ་ཆུང་ངུའང་བྱེད་གྱུར་པ། །དེས་ནི་མཐོ་རིས་སྣ་ཚོགས་དག །བགྲོད་ནས་(ཨ་མྲྀ་ཏ་བདུད་རྩི་འམ་)
འཆི་མེད་གོ་འཕང་འཐོབ། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །གང་ཟག་གང་གིས་ཞེ་ན། རྩོམ་པ་པོ་རྗེས་
འཇུག་དང་བཅས་པ་རྣམས་ཀྱིས་སོ། །ཡུལ་གང་ལ་ཞེ་ན། འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་མ་ལུས་
པ་སྤངས་ཤིང་ཟག་པ་མེད་པའི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་རྟོགས་པའི་ངང་དུ་གཤེགས་པ་ནི་སངས་རྒྱས་
དཀོན་མཆོག་ཡིན་ལ། དེའང་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་འདུས་མ་བྱས་ཤིང་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པ་སོ་སོ་
རང་རིག་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པས་རང་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་གྲུབ་ཅིང༌། དེ་
ཉིད་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཡོད་པར་མཁྱེན་ནས་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོས་ལམ་སྟོན་ཅིང་སྡུག་
བསྔལ་དང་ཉོན་མོངས་པ་སྤོང་བར་ནུས་པ་གཞན་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་བའང་གྲུབ་པས་
དོན་གཉིས་མཐར་ཕྱིན་པའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པ་སྟེ། རྒྱུད་བླ་མར། འདུས་མ་བྱས་ཤིང་ལྷུན་
གྱིས་གྲུབ། །གཞན་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྟོགས་མིན་པ། །མཁྱེན་དང་བརྩེ་དང་ནུས་པར་ལྡན། །དོན་
2-1-52


གཉིས་ལྡན་པའི་སངས་རྒྱས་ཉིད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ལ་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་
མཆོག་དང་ལྡན་པའི་སྟོང་བ་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་གྱུར་པའང་མངའ་བ་ནི་ཆོས་དཀོན་མཆོག་
ཡིན་ལ། དེ་ཡང་གང་ཞིག་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་འགོག་པའི་བདེན་པ་བསམ་གྱིས་མི་
ཁྱབ་ཅིང་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པ་དང་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཞི་བ་མཐར་ཐུག་པ་ཡིན་ཞིང༌། དེ་
ལ་གང་གིས་འདོད་ཆགས་དང་བྲལ་བ་ལམ་གྱི་བདེན་པ་དྲི་མས་དག་ཅིང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྣང་
བ་གསལ་བ་ཅན་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པའི་གཉེན་པོར་གྱུར་པ་མཐར་ཐུག་པ་དང་ཡང་ལྡན་
པ་སྟེ། བསམ་མེད་གཉིས་མེད་རྟོག་མེད་པ། །དག་གསལ་གཉེན་པོའི་ཕྱོགས་ཉིད་ཀྱིས། །
གང་ཞིག་གང་གིས་ཆགས་བྲལ་བ། །བདེན་གཉིས་མཚན་ཉིད་ཅན་དེ་ཆོས། །ཞེས་པ་ལྟར་
རོ། །སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཐུགས་ལས་འཁྲུངས་པའི་སྲས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་རྣམས་ནི་
དགེ་འདུན་དཀོན་མཆོག་ཡིན་ལ། དེའང་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པ་ཇི་ལྟ་བ་
མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་དང༌། དེས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁྱབ་པར་གཟིགས་པ་ཇི་སྙེད་པ་
མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་གཉིས་དང་ལྡན་པས་ཐེག་ཆེན་འཕགས་པ་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་ཡོན་ཏན་
དང་ལྡན་པ་སྟེ། ཇི་ལྟར་ཇི་སྙེད་ནང་གི་ནི། །ཡེ་ཤེས་གཟིགས་པ་དག་པས་ན། །བློ་ལྡན་ཕྱིར་
མི་ལྡོག་པའི་ཚོགས། །བླ་མེད་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་ཉིད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་དང་བཅས་པའི་
དཀོན་མཆོག་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པ་གསུམ་ནི་ལུས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྐྱབས་གནས་མཆོག་ཏུ་
གྱུར་པ། འབྱུང་བ་དཀོན་ཕྱིར་དྲི་མེད་ཕྱིར། །མཐུ་ལྡན་ཕྱིར་དང་འཇིག་རྟེན་གྱི། །རྒྱན་གྱུར་
ཕྱིར་དང་མཆོག་ཉིད་ཕྱིར། །འགྱུར་བ་མེད་ཕྱིར་དཀོན་མཆོག་ཉིད། །ཅེས་པ་ལྟ་བུ་ད༵ང༌། 
དེར་མ་ཟད་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་ཞིང་ཕན་འདོགས་པ་ལ་སོགས་པས་ཕྱག་བྱ་བའི་འོས་སུ་གྱུར་
པ་ཉན་ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་དང་མཁན་པོ་དང་སློབ་དཔོན་དང་སྐུ་གཟུགས་དང་མཆོད་
རྟེན་ལ་སོགས་པ་ཀུན་ལའང་ཞེས་པའོ། །ཚུལ་ཇི་ལྟར་ཞེ་ན། ལུས་གུས་པས་འབུལ་ཞིང་
2-1-53


འདུད་པ་དང༌། ངག་གུས་པས་བསྟོད་པའི་ཚིག་བརྗོད་པ་དང༌། ཡིད་གུས་པས་ཡོན་ཏན་རྗེས་
སུ་དྲན་པའི་སྒོ་ནས་ཕྱག་འཚལ་ཞིང་ཞབས་ལ་གུས་པས་བཏུད་དེ༵་ཞེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)དམ་བཅའ་ལའང་དགོས་པ་གང་གི་དོན་དུ་སྙམ་ན། བརྩམ་པར་དམ་བཅའི་
ངག་སྔོན་དུ་སྨོས་པས་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་རྣམས་དམ་བཅས་པའི་ཁུར་མི་འདོར་བའི་ཕྱིར་རྩོམ་
པ་མཐར་ཕྱིན་པར་འགྱུར་པ་སྟེ། བརྒྱད་སྟོང་འགྲེལ་བར། གཞན་དོན་བརྩེ་བ་ཅན་རྣམས་
སྲོག་ཕྱིར་ཡང༌། །རང་གི་ནུས་པ་ལྷོད་པར་མི་བྱེད་དེ། །སྐྱེས་བུ་དམ་པ་ཁུར་ལྕི་ཁུར་བ་དག །
ཉམ་ངའི་གནས་སུ་ནམ་ཡང་འདོར་མི་བྱེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །བརྗོད་པར་བྱ་བ་གང་ཞིག་
སྙམ་ན། བདེ་བར་གཤེགས་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྲས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱི་སེམས་
བསྐྱེད་སྔོན་དུ་སོང་བའི་སྡོམ་པ་མི་དགེ་བ་སྤོང་བ་དང་དགེ་བ་ཆོས་སྡུད་དང་སེམས་ཅན་དོན་
བྱེད་ཀྱི་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉམས་སུ་བླང་བའི་ཚུལ་ལ་འཇུག་པ་ནི༵་ཞེས་པའོ། །ཅི་སྟེ་རང་དགར་
བརྗོད་དམ་སྙམ་ན་མ་ཡིན་ཏེ། གང་ཞིག་རྒྱལ་བའི་བསྟན་པ་འབའ་ཞིག་གི་དབང་བྱས་ཞེས་
པ་ལྟར་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ལུང་རྣམ་དག་ལས་འབྱུང་བ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བརྗོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
འོ་ན་ལུང་ཉིད་ཀྱིས་ཆོག་མོད་སྙམ་ན། མདོ་སྡེ་སྣ་ཚོགས་ལས་ཚིག་ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པར་བཤད་
པ་རྣམས་བློ་དང་བརྩོན་འགྲུས་ཞན་པ་དག་གིས་གཟུང་བར་མི་ནུས་པས། དོན་ཚང་ལ་མ་
ནོར་བར་མདོར་བསྡུས་ནས་ནི་བརྗོད་པར་བྱ་སྟེ༵་གཞུང་ཉུང་ངུས་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་བདེ་བླག་ཏུ་
རྟོགས་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(དང་པོ་)གཞན་དོན་འགྲུབ་པར་དཀའ་ཚུལ་ནི། སྔོན་ཆད་ལུང་རྣམ་དག་རྣམས་ལས་མ་
བྱུང་བའི་དོན་ལྷག་པོ་འགའ་ཡང་གཞུང་འདིར་བརྗོད་པར་བྱར་མེ༵ད་ཅིང༌། དེར་མ་ཟད་ཚིག་
རྒྱན་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་མཛེས་པའི་སྙན་ངག་དང་ཡི་གེ་ཡང་ཐད་ཀར་འགོད་པ་ལ་སོགས་པའི་
སྡེབ་སྦྱོར་གཞན་ལས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པའི་མཁས་པའང་བདག་ལ་ཡོད་པ་མིན་ཏེ༵། རྒྱུ་མཚན་
2-1-54


དེ་དག་གི་ཕྱིར་གཞན་མང་པོ་དགའ་ནས་འཇུག་པའི་དོན་དུ་བྱའོ་སྙམ་པའི་བསམ་པ་བདག་
ལ་མེ༵ད་ཅེས་ཚིག་དང་དོན་ལ་མཁས་པའི་ང་རྒྱལ་སྤངས་ནས་དུལ་པར་སྟོན་པའོ། །
(གཉིས་པ་)རང་དོན་གཙོ་བོར་སྟོན་ཚུལ་ནི། གཞན་མང་པོ་མགུ་བར་དགའ་བ་དེ་ལྟ་ན་
ཡང་རང་གི་ཡིད་ལ་བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དང་སྦྱོར་བ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་བསྒོམ་
ཞིང་ཉམས་སུ་བླང་བའི་ཕྱིར་ངས་གཞུང་འདི་བརྩ༵མས་ཞེས་ཐུགས་ཡུལ་དུ་བརྩམས་ཟིན་
པའོ། །རང་དོན་དུ་བརྩམ་མི་དགོས་ཏེ་བློ་ཡུལ་དུ་ཤར་བས་ཆོག་མོད་སྙམ་ན་ཚོགས་གཉིས་
ཀྱི་དགེ་བ་བསྒོམ་ཞིང་འདྲིས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་བདག་གི་རྒྱུ་འབྲས་ལ་ཡིད་ཆེས་པའི་དད་
པ་དང་ཡོན་ཏན་ཅན་ལ་དང་བའི་དད་པ་དང་ནུས་པ་ལ་འདོད་པའི་དད་པའི་ཤུ༵གས་རྣམས་
གཞུང་ཡི་གེར་བཀོད་པ་འདི་དག་མཐོང་བའི་དབང་གིས་ཀྱང་རེ་ཞིག་གོང་ནས་གོང་དུ་
འཕེལ་བར་འགྱུར་ལ༵། དེ་བཞིན་དུ་བརྩོན་འགྲུས་དང་དྲན་པ་དང་ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་ཤེས་
རབ་ལ་སོགས་པ་རིམ་གྱིས་འཕེལ་བ་ལས་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་ཐོབ་པའི་ཆེད་དུའོ། །
(གསུམ་པ་)སྐལ་མཉམ་གཞན་ལའང་ཕན་ཚུལ་ནི། རེ་ཞིག་དང་པོར་རང་དོན་གྲུབ་པར་
མ་ཟད་བདག་དང་རིགས་དང་ཡོན་ཏན་ལ་སོགས་པའི་སྐལ་བ་མཉམ་པ་གཞན་དག་གིས་
ཀྱ༵ང་ཅི་སྟེ་གཞུང་འདི་དག་མཐོང་ཞིང་རྟོགས་ནས་དོན་ཉམས་སུ་བླངས་ན་གནས་སྐབས་
དང་མཐར་ཐུག་གི་དོན་ཆེན་པོ་ཡོད་པར་འགྱུ༵ར་བས་གདུལ་བྱར་གྱུར་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་སྤྲོ་
བས་འཇུག་པར་རིགས་སོ་ཞེས་པའོ། །འདི་དག་གིས་ནི་དགོས་འབྲེལ་བཞི་ཡང་བསྟན་པས་
དེ་འཆད་པ་ན། དགོས་འབྲེལ་བཀོད་པའི་དགོས་པ། དགོས་འབྲེལ་སོ་སོའི་ངོ་བོ། ཐ་དད་
གྲངས་ངེས་དཔྱད་པ། གཞུང་གིས་ཇི་ལྟར་བསྟན་ཚུལ་ལོ། །
(དང་པོ་)དགོས་པ་ནི། དགོས་འབྲེལ་གྱི་སྐབས་སྔོན་དུ་བྱས་ནས་བསྟན་འཆོས་བརྩམས་
པས་གཞུང་གི་བཀོད་པ་མཛེས་པར་འགྱུར་བ་དང༌། མཁས་པ་སྔ་མ་རྣམས་ཀྱི་ཚུལ་རྗེས་སུ་
2-1-55


བསྐྱང་བའི་དོན་དང༌། ངག་ལས་བསྟན་བཅོས་ལ་དགོས་སོགས་ཆོས་བཞི་ཡོད་པར་རྟོགས་
ཤིང༌། དེའང་དབང་པོ་རྟུལ་པོས་ཡིད་ཆེས་པའི་ཚུལ་གྱིས་རྟོགས་ལ། རྣོན་པོས་དོན་འགྱུར་ཐེ་
ཚོམ་གྱི་ཚུལ་གྱིས་རྟོགས་ནས་འཇུག་པ་ལ་སོགས་པའི་དོན་དུའོ། །
(གཉིས་པ་)སོ་སོའི་ངོ་བོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)བདེན་ཚིག་ཙམ་ལ་ཡོད་པའི་དགོས་
འབྲེལ་བཞི་ནི། དོན་དང་མཐུན་པའི་ངག་གང་ཡིན་པ་དེས་བསྟན་པར་བྱ་བ་ནི་བརྗོད་བྱ་
དང༌། དེ་ལས་དེའི་དོན་རྟོགས་པ་ནི་དགོས་པ་དང༌། རྟོགས་ནས་དགོས་པ་གཞན་ཡང་རིམ་
གྱིས་འགྲུབ་པ་ནི་ཉིང་དགོས་དང༌། དེ་དགོས་པ་ལས་བྱུང་ཞིང་དགོས་པ་བདེན་ཚིག་ལས་
བྱུང་བ་ནི་འབྲེལ་བའོ། །
(གཉིས་པ་)དགོས་འབྲེལ་ངག་ལ་ཡོད་པའི་དགོས་འབྲེལ་བཞི་ནི། ངག་གིས་བསྟན་པར་
བྱ་བ་བསྟན་འཆོས་ལ་ཡོད་པའི་དགོས་པ་ལ་སོགས་པ་ཆོས་བཞི་ནི་བརྗོད་བྱ་དང༌། ངག་
ལས་བསྟན་འཆོས་ལ་ཆོས་བཞི་ཡོད་པར་རྟོགས་པ་ནི་དགོས་པ་དང༌། དེ་ལས་རྟོག་ལྡན་
བསྟན་འཆོས་ལ་སྤྲོ་བས་འཇུག་པ་ནི་ཉིང་དགོས་དང༌། བསྟན་འཆོས་ལ་འཇུག་པ་དགོས་
སོགས་ཡོད་པར་རྟོགས་པ་ལས་བྱུང་ཞིང༌། དེ་ཡང་དགོས་འབྲེལ་གྱི་ངག་ལས་བྱུང་བ་ནི་
འབྲེལ་བའོ། །
(གསུམ་པ་)བསྟན་འཆོས་ལུས་ལ་ཡོད་པའི་དགོས་འབྲེལ་བཞི་ནི། གཞུང་འདིས་བསྟན་
པར་བྱ་བ་ཐེག་ཆེན་གྱི་བསམ་སྦྱོར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ནི་བརྗོད་བྱ་དང༌། འདི་ལས་དེ་དག་
གི་དོན་ཚུལ་བཞིན་དུ་རྟོགས་ཤིང་མཁས་པ་ནི་དགོས་པ་དང༌། རྟོགས་པ་ལྟར་བླང་དོར་
ཉམས་སུ་བླངས་བས་ལུང་དང་རྟོགས་པའི་ཡོན་ཏན་འཕེལ་ནས་མཐར་ཐུག་བྱང་ཆུབ་ཆེན་
པོ་ཐོབ་པ་ནི་ཉིང་དགོས་དང༌། དེ་དག་ཀྱང་མཁས་པ་ལས་བྱུང་ཞིང་མཁས་པའང་བསྟན་
འཆོས་ལས་བྱུང་བ་ནི་འབྲེལ་བའོ། །
2-1-56


(གསུམ་པ་)ཐ་དད་བརྟག་པ་ནི། བརྗོད་བྱའི་ཁོངས་སུ་གཞན་གསུམ་ཡང་འདུ་བས་ཐམས་
ཅད་བརྗོད་བྱ་ཙམ་དུ་ནི་ངོ་བོ་གཅིག་ལ། སྔར་བསྟན་པ་ལྟར་གང་ལས་གང་འབྱུང་བ་རྒྱུ་
འབྲས་ཀྱི་ཆ་གང་ཡིན་པ་དེ་དག་ནི་ཐ་དད་པ་ཉིད་དོ། །
(བཞི་པ་)གྲངས་ལ་དཔྱད་པ་ནི། འགྲེལ་ཆེན་མང་པོར་བརྗོད་པར་བྱ་བ་དང་རྗོད་པར་
བྱེད་པ་དང་འབྲེལ་བ་དང་དགོས་པ་དང་དགོས་པའི་དགོས་པ་སྟེ་སྔར་གསུངས་པས་དངོས་
པོ་ལ་གྲུབ་པའི་གྲངས་དང་གོ་རིམས་ངེས་པ་ནི་མེད་ཅིང་དེ་དག་གི་འབྲེལ་བའང་བརྗོད་བྱ་
རྗོད་བྱེད་ཀྱི་འབྲེལ་བར་གསུངས་ལ། དགོས་འབྲེལ་གྱི་ངག་བཞིར་བསྟན་པ་ནི་འགའ་ཞིག་
གི་བློ་ཡུལ་དུ་བསྟན་འཆོས་ལ་འཇུག་པའི་གེགས་བརྗོད་བྱ་ལ་སོགས་པ་བཞི་མེད་དོ་ཞེས་
འཛིན་པའི་ལོག་རྟོག་བཞི་སྐྱེ་སྲིད་པས་དེ་དག་སེལ་བ་ལ་བཀོད་པའོ། །
(བཞི་པ་)གཞུང་གིས་བསྟན་ཚུལ་ནི། བདེ་གཤེགས་སྲས་ཀྱི་སྡོམ་ལ་འཇུག་པ་ནི་ཞེས་
པས་བརྗོད་བྱ་བསྟན་ཞིང༌། རང་གི་ཡིད་ལ་བསྒོམ་ཕྱིར། ཞེས་པ་ནས། འདི་དག་མཐོང་ན་
དོན་ཡོད་འགྱུར་ཞེས་པའི་བར་གྱིས་གནས་སྐབས་ཀྱི་དོན་འགྲུབ་པའི་ཆ་ནས་དགོས་པ་དང༌། 
མཐར་ཐུག་གི་དོན་འགྲུབ་པའི་ཆ་ནས་ཉིང་དགོས་བསྟན་ལ། འབྲེལ་བ་ནི་དེ་དག་གི་ཤུགས་
ལ་བསྟན་པའོ།      །
(གཉིས་པ་)བསྟན་འཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ལ། (ནག་པོ་བ་ལ་སོགས་)ཁ་ཅིག་ལེའུ་དང་པོ་གསུམ་
དང་བསྔོ་བས་སྦྱིན་པ་དང༌། ལེའུ་བཞི་བ་དང་ལྔ་བས་ཚུལ་ཁྲིམས་དང༌། དྲུག་པ་ལ་སོགས་
པ་བཞིས་(ཕར་ཕྱིན་)ཕྱི་མ་བཞི་བསྟན་པར་བཞེད་ཅིང༌། (སྔ་རབས་པ་)འགའ་ཞིག་ནི་དལ་འབྱོར་
ཆུད་མི་གསན་པར་སྙིང་པོ་བླང་པར་གདམས་པ་ཚིགས་བཅད་གཉིས་ཀྱིས་བསྟན་ནས་
ཐབས་ཀྱི་མཆོག་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ལ་སྤྱོད་ཚུལ་ལེའུ་དང་པོ་དང༌། སེམས་དེ་ཉིད་ཇི་ལྟར་
བསྐྱེད་ཚུལ་ལེའུ་གཉིས་པ་དང་གསུམ་པ་དང༌། སེམས་བསྐྱེད་ནས་བསླབ་པ་མི་ཉམས་པར་
2-1-57


སྲུང་ཚུལ་ལེའུ་བཞི་བ་དང་ལྔ་བ་དང༌། བསྲུང་བྱ་བསླབ་པའི་རང་བཞིན་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་
དྲུག་ལས་དང་པོ་གཉིས་སྔར་གྱི་ལེའུ་ལྔ་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་རྟོགས་པས་ཕྱི་མ་བཞི་ལེའུ་རེ་རེས་
བསྟན་པའོ་ཞེས་ཀྱང་གསུངས་མོད། འདིར་ནི། (གཉིས་ཏེ)བསམས་ནས་ཆོས་ལ་འཇུག་ཚུལ་
དང༌། ཞུགས་ནས་ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་ཚུལ་ལོ།      །
(དང་པོ་)དལ་འབྱོར་རྙེད་པར་དཀའ་བ་བསམ་པ་ནི། (ཤེས་རབ་འབྱུང་གནས་ཀྱིས་) འགྲེལ་ཆེན་
དུ། དམྱལ་བ་ཡི་དྭགས་དུད་འགྲོ་དང༌། །ཚེ་རིང་ལྷ་དང་ཀླ་ཀློ་དང༌། །ལོག་ལྟ་སངས་རྒྱས་
ཀྱིས་སྟོངས་དང༌། །ལྐུགས་པ་འདི་དག་མི་ཁོམ་བརྒྱད། །ཅེས་པ་འདི་རྣམས་སུ་སྐྱེས་ན་ཆོས་
སྒྲུབ་པའི་སྐབས་མེད་པས་མི་ཁོམ་པའི་གནས་ཡིན་ལ། དེ་དག་དང་བྲལ་བའི་དལ་བ་ཕུན་
སུམ་ཚོགས་པ་དང༌། མིར་གྱུར་ཡུལ་དབུས་སྐྱེས་པ་དང༌། །དབང་པོ་ཚང་ཞིང་གནས་ལ་དད། །
དེ་བཞིན་ལས་མཐའ་མ་ལོག་པའོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རང་འབྱོར་ལྔ་དང༌། སངས་རྒྱས་(འཇིག་
རྟེན་དུ་) བྱོན་དང་(དེས་)ཆོས་གསུངས་དང༌། །བསྟན་པ་གནས་དང་རྗེས་འཇུག་(གཞན་ཡང་ཡོད་པ་)
དང༌། །གཞན་(གྱི་)ཕྱིར་(སྦྱིན་བདག་ལ་སོགས་པའང་)བརྩེ་བས་ཕན་འདོགས་པའོ། །ཞེས་པ་ལྟར་
གཞན་འབྱོར་ལྔ་སྟེ་ཡོན་ཏན་གྱི་འབྱོར་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པའི་ལུས་རིན་པོ་ཆེ་
ལྟ་བུ་འདི་ནི། (ཡུམ་གྱི་)མདོ་ལས། མིར་གྱུར་པ་ཡང་དཀོན་ན་དལ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལྟ་
ཅི་སྨོས་ཞེས་པ་ལྟར་རྙེད་པར་ཤིན་ཏུ་དཀ༵འ་ཞིང༌། སྐྱེས་བུ་དམ་པའི་དོན་མངོན་པར་མཐོ་བ་
དང་ངེས་པར་ལེགས་པ་སྒྲུབ་པའི་རྟེན་ཁྱད་པར་ཅན་ཐོབ་པར་གྱུར་བ་ལ༵། གལ་ཏེ་སྐབས་
འདིར་ནི་རང་དང་གཞན་ལ་འཕྲལ་དང་ཡུན་དུ་ཕན་པའི་རྒྱུ་མཐོ་རིས་དང་ཐར་བ་ཐོབ་བྱེད་
ཀྱི་དགེ་བ་མ་བསམས་ཤིང་མ་བསྒྲུབས་ན༵་ཕྱིས་ཚེ་རབས་གཞན་དུ་འདི་ལྟ་བུ་ཡང་དག་པར་
འབྱོར་ཞིང་རྙེད་པར་ག་ལ་འགྱུ༵ར་ཏེ། མདོ་ལས། འཇིག་རྟེན་ན་ནི་མི་རྙེད་དཀའ། །སངས་
རྒྱས་འབྱུང་བའང་ཤིན་ཏུ་དཀའ། །དེ་བས་དད་དང་རབ་བྱུང་དང༌། །སྒྲུབ་པའང་ཤིན་ཏུ་རྙེད་
2-1-58


པར་དཀའ། །ཞེས་པ་ལྟར་མཆོག་ཏུ་དཀོན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་དལ་འབྱོར་གྱི་སྙིང་པོ་
བླང་བའི་ཆེད་དུ་འབྲས་བུའི་མཆོག་སྒྲུབ་པ་ལ་འབད་པར་རིགས་ཏེ། སློབ་མ་ལ་སྤྲིང་བར། 
གང་ཞིག་ཐོབ་ན་སྐྱེ་བའི་རྒྱ་མཚོ་མཐར་འབྱིན་ཞིང༌། །བྱང་ཆུབ་མཆོག་གི་ས་བོན་དགེ་བའང་
འདེབས་འགྱུར་བ། །ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་བས་ཀྱང་ཡོན་ཏན་ལྷག་པ་ཡི། །མི་ཉིད་དེ་ནི་སུ་
ཞིག་འབྲས་བུ་མེད་པར་བྱེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཆོས་ཀྱི་བློ་ཡང་དཀོན་པར་བསམ་པ་ནི། དཔེ་ཇི་ལྟར་ན་ཉི་མ་ནུབ་པའི་མཚན་
མོ་ཟླ་བའང་མེད་པའི་མུན་ནག་སྐར་མའི་སྣང་བ་ཙམ་ཡང་མེད་པའི་སྤྲིན་རུམ་ཤིན་ཏུ་འཐུག་
པོས་ཁེབས་པ་ན༵། གློ་བུར་དུ་གློག་འགྱུ་བའི་འོད་ཀྱིས་སྐད་ཅིག་ཙམ་རབ་ཏུ་སྣང་བའི་དངོས་
པོ་ཅུང་ཟད་སྟོན་པ་ལྟ༵ར་དོན་དེ་བཞིན་དུ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་ཀྱི་ཐུགས་
རྗེའི་འོད་ཟེར་གྱི་མཐུ་ཡིས་བརྒྱ་ལམ་རེས་འགའ་ཞིག་ན༵་འཁོར་བའི་མུན་པར་གནས་པའི་
འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་ལ་རང་གཞན་གྱི་དོན་དུ་དམ་པའི་ཆོས་ལ་འཇུག་པར་བྱའོ་སྙམ་པའི་
བསོད་ནམས་ཀྱི་བློ་གྲོས་ཀྱི་སྣང་བ་ཐང་འགའ་ཙམ་འབྱུ༵ང་བ་སྲིད་ཀྱི་ཕལ་ཆེར་མི་འབྱུང་ཞིང་
བྱུང་ཡང་ཡུན་རིང་དུ་མི་གནས་པས་ཤིན་ཏུ་དཀོན་པ་རྙེད་པའི་དུས་སུ་སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོའི་སྤྱོད་
པ་ལ་འབད་པར་རིགས་སོ་ཞེས་པ་སྟེ། དབུ་མའི་སྙིང་པོར། དམ་ཆོས་སྒྲོན་མ་དང་བཅས་
ཤིང༌། །ཞེས་སོགས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་) སྒྲུབ་ཚུལ་ལ། བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་གཟུང་ཚུལ་དང༌། 
སྦྱོར་བ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་ལོ། །
དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)སྤྱི་དོན་ལ། སྐྱེ་ཚུལ། ངོ་བོ། དབྱེ་བ། ཕན་ཡོན་ནོ། །དང་
པོ་ནི། དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་དད་པ་དང་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་དོན་དུ་གཉེར་བ་ལས་སྐྱེ་བ་སྟེ། 
མདོ་ལས། རྒྱལ་དང་རྒྱལ་བའི་ཆོས་ལ་གང་དད་ཅིང༌། །རྒྱལ་སྲས་རྣམས་ཀྱི་སྤྱོད་ལ་དད་བྱེད་
2-1-59


ལ། །བྱང་ཆུབ་བླ་ན་མེད་ལ་དད་གྱུར་ན། །སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱི་སེམས་སྐྱེ་འོ། །ཞེས་པ་
ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་རྒྱན་ལས། དེ་ཡི་རྩ་བ་སྙིང་རྗེར་འདོད། །ཅེས་པ་ལྟར་སེམས་ཅན་ལ་
དམིགས་པའི་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་དང༌། བསླབ་བཏུས་ལས། སྡུག་བསྔལ་མཐར་ཕྱིན་འདོད་པ་
དང༌། །བདེ་བའི་མཐར་ཡང་ཕྱིན་འདོད་པས། །དད་པའི་རྩ་བ་བརྟན་བྱ་སྟེ། །བྱང་ཆུབ་ལ་
ཡང་བློ་བརྟན་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་དད་པ་དང་འདུན་པ་ལ་སོགས་པ་ལས་ཀྱང་འབྱུང་བའོ། །དེ་
བས་ན་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ལམ་ལ་འཇུག་པ་རྣམས་ཀྱིས་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་དོན་
གང་སྒྲུབ་ཀྱང་ཐོག་མར་བྱང་ཆུབ་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་དགོས་ཏེ། བྱང་ཆུབ་སེམས་འགྲེལ་ལས། 
བྱང་ཆུབ་སེམས་ནི་མ་བསྐྱེད་པར། །སངས་རྒྱས་ནམ་ཡང་མི་འཐོབ་སྟེ། །སྲིད་ན་བདག་
གཞན་དོན་སྒྲུབ་པའི། །ཐབས་གཞན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ངོ་བོ་ནི། སྤྲོ་བ་ཆེན་པོས་དོན་ཟབ་མོ་དང་ཡུན་རིང་བོའི་དཀའ་སྤྱད་ལ་གོ་ཆ་
བགོས་ཏེ། རྩོམ་པ་ཆེན་པོས་གོ་ཆ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སྦྱོར་བའི་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་ཀྱང་
ཞུགས་ནས། དོན་ཆེན་པོ་རང་དང་གཞན་ལ་ཕན་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྒྲུབས་པ་ལས། འབྱུང་བ་
ཆེན་པོ་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཡང་དག་པར་འགྲུབ་པ་སྟེ། མདོར་ན་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་དོན་
དང་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་བྱ་བ་གཉིས་ལ་དམིགས་པའི་སེམས་ཁྱད་པར་ཅན་ལ་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའི་སེམས་བསྐྱེད་ཅེས་གསུངས་པ་སྟེ། རྒྱན་ལས། སྤྲོ་བ་ཆེ་དང་རྩོམ་པ་ཆེ། །དོན་
ཆེ་བ་དང་འབྱུང་བ་ཆེ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སེམས་དཔའ་སྟེ། །དོན་གཉིས་ལྡན་པའི་
སེམས་འབྱུང་བ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དབྱེ་བ་ལ། ལམ་ལྔའམ་ས་མཚམས་ཀྱིས་དབྱེ་བ། སྲོགས་ཅན་ནམ་དཔེས་
མཚོན་ཏེ་དབྱེ་བ། བདེན་གཉིས་སམ་བརྡ་དོན་གྱིས་དབྱེ་བའོ། །དང་པོ་ནི། ཚོགས་ལམ་དང་
སྦྱོར་ལམ་མོས་པས་སྤྱོད་པའི་ས་ལ་མོས་པ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་བསྐྱེད་དང༌། མཐོང་ལམ་
2-1-60


ས་དང་པོ་ནས་བརྩམས་ཏེ་སྒོམ་ལམ་ས་བདུན་པའི་བར་ལ་ལྷག་བསམ་དག་པ་ལས་བྱུང་
བའི་སེམས་བསྐྱེད་དང༌། སྒོམ་ལམ་གྱི་ཁྱད་པར་ས་བརྒྱད་པ་ལ་སོགས་པ་གསུམ་ལ་རྣམ་
པར་སྨིན་པ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་བསྐྱེད་དང༌། མི་སློབ་ལམ་མཐར་ཕྱིན་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ས་
ལ་སྒྲིབ་པ་སྤངས་བའི་སེམས་བསྐྱེད་ཅེས་བྱ་བ་རྣམ་པ་བཞི་སྟེ། (རྒྱན་དུ་)སེམས་བསྐྱེད་དེ་ནི་
ས་རྣམས་ལ། །མོས་དང་ལྷག་བསམ་དག་པ་དང༌། །རྣམ་པར་སྨིན་པ་གཞན་དུ་འདོད། །དེ་
བཞིན་སྒྲིབ་པ་སྤངས་པ་འོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་ལ་དབྱེ་བ་ནི། (རྒྱན་གྱི་འབྲེལ་བའི་དོན་བསྡུས་ཏེ་)འདུན་པ་བསམ་པ་སྦྱོར་བ་ལྷག་
བསམ་ཕར་ཕྱིན་དྲུག །ཚད་མེད་མངོན་ཤེས་བསྡུ་བའི་དངོས་པོ་ཡང་དག་རིག །རྟོན་པ་
ཚོགས་གཉིས་ཕྱོགས་མཐུན་ཞི་གནས་ལྷག་མཐོང་དང༌། །གཟུངས་སྤོབས་ཆོས་བཤད་
བགྲོད་གཅིག་ལམ་དང་ཐབས་མཁས་ལྡན། །ཞེས་སྡོམ་དུ་བྱས་པའི་འདུན་པ་དང་མཚུངས་
པར་ལྡན་པའི་སེམས་བསྐྱེད་པ་ས་ལྟ་བུ་ནས། ཐབས་ལ་མཁས་པ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་
པའི་སེམས་བསྐྱེད་པ་སྤྲིན་ལྟ་བུའི་བར་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་ཏེ། མངོན་པར་རྟོགས་པའི་རྒྱན་ལས། 
དེ་ཡང་ས་གསེར་ཟླ་བ་མེ། །(སྦྱིན་པ་)གཏེར་དང་རིན་ཆེན་འབྱུང་གནས་མཚོ། །རྡོ་རྗེ་རི་སྨན་
བཤེས་གཉེན་དང་(ཚད་མེད་)། །ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་ཉི་མ་གླུ། །རྒྱལ་པོ་མཛོད་དང་ལམ་པོ་ཆེ། །
བཞོན་པ་བཀོད་མའི་ཆུ་དང་ནི། །སྒྲ་སྙན་ཆུ་བོ་སྤྲིན་རྣམས་ཀྱིས། །རྣམ་པ་ཉི་ཤུ་རྩ་གཉིས་
སོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)བདེན་གཉིས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ལ། ཀུན་རྫོབ་བརྡ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་བསྐྱེད་དང༌། 
དོན་དམ་ཆོས་ཉིད་ཀྱིས་ཐོབ་པའི་སེམས་བསྐྱེད་དོ། །
དང་པོ་ལ། ཐུན་མོང་གི་མཚན་ཉིད་བསྟན་པ། སྨོན་པ་དང་འཇུག་པའི་ཁྱད་པར། སེམས་
བསྐྱེད་དང་སྡོམ་པའི་ཁྱད་པར་དེ་དག་ཀྱང་ཇི་ལྟར་བླང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ནི། གྲོགས་དགེ་
2-1-61


བའི་བཤེས་གཉེན་གྱི་སྟོབས་དང༌། རྒྱུ་རང་གཞན་གྱི་རིགས་སད་པའི་སྟོབས་དང༌། དགེ་
བའི་རྩ་བ་རྒྱས་འགྱུར་གྱི་རིགས་འཕེལ་བའི་སྟོབས་དང༌། ཟབ་མོའི་ཆོས་ཐོས་པའི་སྟོབས་
དང༌། ཉན་པ་དང་འཛིན་པ་ལ་སོགས་པའི་སྟོབས་ལ་བརྟེན་ནས་གཞན་གྱིས་བསྟན་ཅིང་
གཞན་གྱི་རྣམ་པར་རིག་བྱེད་ལས་སེམས་བསྐྱེད་པ་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་གྲོགས་ཀྱི་སྟོབས་ལས་
ནི་མི་བརྟན་པར་བྱུང་བ་དང༌། རྒྱུ་ལ་སོགས་པའི་སྟོབས་ལས་ནི་བརྟན་པར་བྱུང་བ་ཞེས་ཀྱང་
བྱ་སྟེ། རྒྱན་ལས། གྲོགས་སྟོབས་རྒྱུ་སྟོབས་རྩ་བའི་སྟོབས། །ཐོས་སྟོབས་དགེ་བ་གོམས་
པ་ལས། མི་བརྟན་པ་དང་བརྟན་འབྱུང་བ། །གཞན་གྱིས་བསྟན་པའི་སེམས་བསྐྱེད་བཤད། །
ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །མདོར་ན་གཞན་དོན་དུ་སངས་རྒྱས་ཐོབ་པར་འདོད་པའི་བསམ་པ་ཁྱད་
པར་ཅན་ཏེ། ཡུམ་གྱི་རྒྱན་དུ། སེམས་བསྐྱེད་པ་ནི་གཞན་དོན་ཕྱིར། །ཡང་དག་རྫོགས་པའི་
བྱང་ཆུབ་འདོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སྨོན་འཇུག་གི་ཁྱད་པར་ལ་དམ་པ་གཞན་གྱི་བཞེད་ཚུལ་ནི་དཾཥྚ་སེ་ན་(དང་ཡེ་ཤེས་
ཞབས་)ལ་སོགས་པ་འགའ་ཞིག་འཇིག་རྟེན་པའི་ལམ་གྱིས་བསྡུས་པ་སྨོན་པ་དང༌། འཇིག་
རྟེན་ལས་འདས་པའི་ལམ་གྱིས་བསྡུས་པ་འཇུག་པར་འདོད་ཅིང༌། ཨ་བྷཱ་ཡ་དང་ཡེ་ཤེས་
གྲགས་པ་ལ་སོགས་པ་ནི་འདུན་ལྡན་སེམས་བསྐྱེད་ལ་སོགས་པ་གསུམ་སྨོན་པ་དང༌། ཕྱི་མ་
བཅུ་དགུ་འཇུག་པར་འདོད་དེ། འདུན་སོགས་གསུམ་གྱི་དབྱེ་བ་ཡིས། །སྨོན་པའི་སེམས་ནི་
རྣམ་པ་གསུམ། །འཇུག་པའི་སེམས་ཞེས་བྱ་བ་ནི། །རྣམ་པ་བཅུ་དགུ་དག་ཏུ་བཞེད། །ཅེས་
པ་ལྟར་རོ། །(བྱང་སའི་འགྲེལ་བ་)རྒྱ་མཚོ་སྤྲིན་ལ་སོགས་པའི་དགོངས་པས་བྱང་ཆུབ་ཐོབ་འདོད་
ཀྱི་བློ་དེ་ཆོ་གས་མ་བསྐྱེད་པ་སྨོན་པ་དང༌། ཆོ་གས་བསྐྱེད་པ་འཇུག་པར་བཞེད་ཅིང༌། ཤེས་
རབ་འབྱུང་གནས་ལ་སོགས་པ་སེམས་དེ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པས་མ་ཟིན་པ་སྨོན་པ་དང་ཟིན་
པ་ལ་འཇུག་པར་འདོད་ལ། ཇོ་བོ་ཆེན་པོ་ལ་སོགས་པ་འབྲས་བུ་སངས་རྒྱས་ལ་དམིགས་པ་
2-1-62


སྨོན་པ། རྒྱུ་ལམ་ལ་དམིགས་པ་འཇུག་པར་བཞེད་དེ། ཁ་ཅིག་ཕྱིར་མི་ལྡོག་མ་ཐོབ་ཀྱི་བར་
ལ་སྨོན་པ་དང༌། ཐོབ་ནས་འཇུག་པར་འདོད་པ་ལ་སོགས་པའོ། །རྒྱལ་སྲས་འདིའི་དགོངས་
པ་ནི་ཆོ་ག་མེད་ཀྱང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ་མཐོང་བ་དང་སེམས་ཅན་ལ་སྙིང་རྗེ་སྐྱེས་པ་ལ་སོགས་
པའི་དབང་གིས་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཏུ་འགྲོ་བར་འདོད་ཅིང་དོན་དུ་གཉེར་བ་སྨོན་པ་
སེམས་བསྐྱེད་དང༌། ཆོ་གས་སྡོམ་པ་ཡང་དག་པར་བླངས་ཏེ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ལ་སྤྱོད་
ཅིང་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ལམ་དུ་ཞུགས་ནས་འགྲོ་བཞིན་པ་ནི་འཇུག་པ་སེམས་བསྐྱེད་ཅེས་བྱ་
སྟེ། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་འཇུག་པར་ཡང༌། དེ་ལ་དང་པོ་མགོན་པོ་ཡིས། །དོན་གཉེར་རྣམ་པར་
ཡང་དག་བཤད། །གཉིས་པ་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་ལ། །འཇུག་པའི་རྣམ་པར་རབ་ཏུ་བསྒྲགས། །
ཞེས་པ་དང༌། དབུ་མ་སྒོམ་རིམ་དུ། འགྲོ་བ་མཐའ་དག་ལ་ཕན་པའི་ཆེད་དུ་བདག་སངས་
རྒྱས་སུ་གྱུར་ཅིག་ཅེས་ཐོག་མར་དོན་དུ་གཉེར་བ་ནི་སྨོན་པའི་སེམས་སོ། །གང་ཕན་ཆད་
སྡོམ་པ་གཟུང་སྟེ་ཚོགས་རྣམས་ལ་ཞུགས་པ་དེ་ནི་འཇུག་པའི་སེམས་སོ་ཞེས་བཤད་པ་དང་
ཡང་མཐུན་པ་ཉིད་དོ། །
(གསུམ་པ་)སེམས་བསྐྱེད་དང་སྡོམ་པའི་ཁྱད་པར་ལ། སེམས་བསྐྱེད་ནི་སྔར་བཤད་པ་
ལྟར་སྨོན་འཇུག་གཉི་གའི་བདག་ཉིད་ཅན་ཡིན་ལ། སྡོམ་པ་ནི་(བྱེ་བཤད་དུ་)ལུས་དང་ལོངས་
སྤྱོད་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པར་སྒོ་གསུམ་གྱིས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་གཞན་ལ་ཕན་པར་ཞུགས་པ་
འཇུག་པའི་བདག་ཉིད་ཅན་ཏེ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་པའི་རྒྱུད་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་སོ། །དེ་
ལ་དབྱེ་ན་སྤང་བྱ་མི་དགེ་བ་མཐའ་དག་སྤོང་བ་སྡོམ་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་དང༌། གཉེན་པོ་དགེ་བ་
མཐའ་དག་སྒྲུབ་པ་དགེ་བ་ཆོས་སྡུད་ཀྱི་ཚུལ་ཁྲིམས་དང༌། བྱེད་ལས་གཞན་གྱི་དོན་ཁོ་ན་བྱེད་
པ་སེམས་ཅན་དོན་བྱེད་ཀྱི་ཚུལ་ཁྲིམས་གསུམ་མོ། །དེ་ལྟར་གསུམ་ནི་དག་པར་བྱེད་པ་ཚུལ་
ཁྲིམས་ཀྱི་བསླབ་པ་ཡིན་ལ། གནས་པར་བྱེད་པ་སེམས་ཀྱི་བསླབ་པ་དང༌། གྲོལ་བར་བྱེད་པ་
2-1-63


ཤེས་རབ་ཀྱི་བསླབ་པ་སྟེ་བསླབ་པ་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་ལ་ཚུལ་བཞིན་དུ་སློབ་པའང་སྡོམ་པའི་
ཁྱད་པར་ཉིད་དོ། །དེས་ན་སེམས་བསྐྱེད་ཡིན་ལ་སྡོམ་པ་མ་ཡིན་པ་ཡོད་དེ་ཆོ་གས་མ་བསྐྱེད་
ཅིང་སྤྱོད་པ་དང་མ་འབྲེལ་བའི་སྨོན་པ་ཙམ་སྐྱེས་པ་ལྟ་བུའོ། །སྡོམ་པ་ཡིན་ལ་སེམས་བསྐྱེད་
མ་ཡིན་པ་ནི་མེད་དེ། ཐེག་ཆེན་གྱི་སྡོམ་པ་གང་ཡིན་ལ་སེམས་བསྐྱེད་ཀྱིས་ཁྱབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(བཞི་པ་)བླང་ཚུལ་ལ། སོ་སོར་བླང་ཚུལ་དང༌། ཐུན་མོང་དུ་བླང་ཚུལ་ལོ། །(དང་པོ་)
སེམས་བསྐྱེད་བླང་ཚུལ་ནི། ཡུལ་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ནམ་རྒྱལ་བ་སྲས་བཅས་མདུན་
དུ་དམིགས་པའི་སྤྱན་སྔར། གང་ཟག་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྦྱོར་བ་ཡན་
ལག་བདུན་པ་ལ་སོགས་པས་རྒྱུད་ཡོངས་སུ་སྦྱངས་ཏེ། དངོས་གཞི། ཇི་ལྟར་སྔོན་གྱི་བདེ་
གཤེགས་ཀྱིས། །བྱང་ཆུབ་ཐུགས་ནི་བསྐྱེད་པ་ལྟར། །དེ་བཞིན་འགྲོ་ལ་ཕན་དོན་དུ། །བྱང་
ཆུབ་སེམས་ནི་བསྐྱེད་པར་བགྱིའོ། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པས་བླངས་ནས། མཇུག་ཏུ་སྲོག་
གི་ཕྱིར་ཡང་བརྫུན་མི་སྨྲ་བ་དང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ལ་སྟོན་པའི་འདུ་ཤེས་བསྐྱེད་པ་
དང༌། སེམས་ཅན་ལ་ལྷག་པའི་བསམ་པས་གནས་པ་དང༌། གཞན་དག་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལ་
འགོད་པ་སྟེ་དཀར་པོའི་ཆོས་བཞི་བསྟེན་པ་དང༌། བླ་མ་དང་མཆོད་པར་འོས་པ་སླུ་བ་དང༌། 
གཞན་འགྱོད་པའི་གནས་མ་ཡིན་པ་ལ་འགྱོད་པ་བསྐྱེད་པ་དང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ལ་
སྡང་ཤུགས་ཀྱིས་སྐྱོན་བརྗོད་པ་དང༌། སེམས་ཅན་ལ་གཡོ་སྒྱུས་ཀུན་ཏུ་སྤྱོད་པ་སྟེ་ནག་པོའི་
ཆོས་བཞི་སྤོང་བ་དང༌། གཞན་ཡང་བསླབ་བྱ་མཐའ་ཡས་པ་སྲུང་བ་དང༌། བསྡུ་ན་གང་གིས་
སེམས་ཅན་ལ་ཕན་པ་ཐམས་ཅད་སྒྲུབ་པ་དང༌། གནོད་པ་ཐམས་ཅད་སྤང་བ་ལ་བསླབ་ཅིང༌། 
གལ་ཏེ་རྟེན་སྨོན་པ་བཏང་བ་ལ་སོགས་པས་ཉམས་ན་འགྱོད་པས་བཤགས་བསྡམས་བྱས་
ཏེ། སླར་ཡང་ཆོ་གས་ཡང་དག་པར་བླངས་ནས་སྲུང་བའོ། །
2-1-64


(གཉིས་པ་)སྡོམ་པ་བླང་ཚུལ་ནི། ཡུལ། (སྡོམ་པ་ཉི་ཤུ་པར་) བླ་མ་སྡོམ་ལ་གནས་ཤིང་མཁས། །
ནུས་དང་ལྡན་ལས་བླང་བར་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་ནམ། (བྱང་སར་)དེ་
བཞིན་གཤེགས་པའི་སྐུ་གཟུགས་ཀྱི་སྤྱན་སྔར། གང་ཟག་(ཇོ་བོས་)སོ་སོར་ཐར་བ་རིས་བདུན་
གྱི། །རྟག་ཏུ་སྡོམ་གཞན་ལྡན་པ་ལ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྡོམ་པ་ཡི། །སྐལ་བ་ཡོད་ཀྱི་
གཞན་དུ་མིན། །ཞེས་པ་ལྟར་དག་པའི་རྟེན་ནམ་ལེན་སེམས་དང་སྲུང་སེམས་ཡོད་པ་གཞན་
གྱིས་ཀྱང་རུང༌། སྦྱོར་བ་བདུན་རྣམ་དག་དང་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་བ་ལ་སོགས་པས་སེམས་སྦྱངས་
ཏེ། དངོས་གཞི། ཇི་ལྟར་སྔོན་གྱི་བདེ་གཤེགས་ཀྱིས། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་བསླབ་པ་
ལ། །རིམ་བཞིན་གནས་ལྟར་བསླབ་པ་ལ། །རིམ་པ་བཞིན་དུ་བསླབ་པར་བགྱི། །ཞེས་པ་
ལ་སོགས་པས་བླངས་ནས། མཇུག་ཏུ་མཁྱེན་པར་གསོལ་བ་ལ་སོགས་པ་བྱས་ལ། (བསླབ་
བཏུས་སུ་)རྩ་ལྟུང༌། དཀོན་མཆོག་གསུམ་གྱི་དཀོར་འཕྲོག་པ་དང༌། དམ་པའི་ཆོས་སྤོང་བ་
དང༌། །དགེ་སློང་(ཚུལ་ཁྲིམས་འཆལ་བ་ཡིན་ཡང་)ཆད་པས་གཅོད་ཅིང་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་འབེབས་པ་
དང༌། མཚམས་མེད་པ་ལྔ་བྱེད་པ་དང༌། ལོག་པར་ལྟ་བ་འཛིན་པ་(རྒྱལ་པོ་ལ་འབྱུང་ཉེ་བ་ལྔ་)དང༌། 
གྲོང་(དང་ལྗོངས་དང་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་དང་ཡུལ་འཁོར་)ལ་སོགས་པ་འཇོམས་པ་(བློན་པོ་ལ་འབྱུང་ཉེ་བ་
ལྔ་)དང༌། བློ་མ་སྦྱངས་པ་ལ་སྟོང་པ་ཉིད་སྟོན་པ་དང༌། ཐེག་ཆེན་ལ་ཞུགས་པ་ཕྱིར་བཟློག་པ་
དང༌། སོ་སོར་ཐར་བ་སྤངས་ཏེ་ཐེག་ཆེན་ལ་སྦྱོར་བ་དང༌། སློབ་པའི་ཐེག་པས་ཆགས་སོགས་
སྤོང་བ་མིན་པར་འཛིན་པ་དང༌། རྙེད་བཀུར་གྱི་ཕྱིར་བདག་ལ་བསྟོད་ཅིང་གཞན་ལ་སྨོད་པ་
དང༌། རང་ཉིད་ཟབ་མོ་བཟོད་པར་སྨྲ་བ་དང༌། དཀོན་མཆོག་གསུམ་གྱི་དཀོར་སྦྱིན་ཞིང་ལེན་
པར་བྱེད་པ་དང༌། བསམ་གཏན་པའི་ལོངས་སྤྱོད་ཁ་ཏོན་པ་ལ་སྦྱིན་པ་(ཕལ་བ་ལ་འབྱུང་ཉེ་བ་བརྒྱད་)
ལ་སོགས་སྤོང་ཞིང༌། གལ་ཏེ་ཉོན་མོངས་པའི་དབང་གིས་ལྟུང་བ་བྱུང་ན། (སྡོམ་པ་ཉི་ཤུ་པར་)
སྡོམ་པ་སླར་ཡང་བླང་བར་བྱ། །ཟག་པ་འབྲི ང་ནི་གསུམ་ལ་བཤགས། །གཅིག་གི་མདུན་དུ་
2-1-65


ལྷག་མ་རྣམས། །ཞེས་པ་ལྟར་རམ། རྨི་ལམ་འཕགས་པ་མཁའ་སྙིང་པོའི། །མདུན་དུ་འདུག་
སྟེ་བཤགས་པར་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་སོར་ཆུད་པར་བྱས་ཏེ་སྲུང་བའོ། །
(གཉིས་པ་)ཐུན་མོང་དུ་བླང་ཚུལ་ནི། སློབ་དཔོན་འདིའི་དགོངས་པ་དང་མཐུན་པར་གཞུང་
ལས་ཇི་ལྟར་འབྱུང་བ་བཞིན་གཉི་ག་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡང་དག་པར་བླངས་ཏེ་བསླབ་བྱ་རྒྱ་ཆེན་
པོ་རྣམས་ལ་ཡང་ཐུན་མོང་དུ་སློབ་པའོ། །ཁ་ཅིག་དབུ་མ་ལུགས་དང་སེམས་ཙམ་ལུགས་ཀྱི་
སེམས་བསྐྱེད་ཅེས་བྱ་བ་གཉིས་སུ་འབྱེད་པ་ནི་མ་བརྟགས་པ་སྟེ་ཐ་དད་དུ་འདོད་པའི་གཞུང་
རྣམས་ཀྱང༌། (འདིའི་འགྲེལ་བ་རྣམས་སུ་སྡོམ་པ་ཉི་ཤུ་བ་ལ་སོགས་པ་ནས་དྲངས་བ་ལྟ་བུ་)ཕན་ཚུན་གཅིག་ནས་
གཅིག་ཏུ་དྲངས་ཤིང་འཆད་པས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་སེམས་བསྐྱེད་རྣམས་ནི་(ཐུབ་པའི་དགོངས་རྒྱན་
དུ་བྱང་ས་དང་སྡོམ་པ་ཉི་ཤུ་བ་དང་འདི་དང་བསླབ་བཏུས་ལ་སོགས་པ་ནས་འབྱུང་བ་རྣམས་ལུགས་གཅིག་ཏུ་བཤད་པ་ལྟ་བུ་)
ལུགས་གཅིག་པ་ཉིད་དུ་སྔོན་ཀྱི་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བཀྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་དམ་སེམས་བསྐྱེད་ནི། སངས་རྒྱས་ལ་སོགས་པའི་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་
མཉེས་པར་བྱས་ཏེ་མན་ངག་གི་ལུང་བླངས་ནས། བསོད་ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་
གཉིས་རིམ་པ་ལྟར་བསགས་པ་ལས། ཆོས་ཐམས་ཅད་ལ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་
མངོན་སུམ་དུ་གྱུར་པ་སྟེ། རྒྱན་ལས། རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་རབ་མཉེས་བྱས། །བསོད་
ནམས་ཡེ་ཤེས་ཚོགས་རབ་བསགས། །ཆོས་ལ་མི་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ནི། །སྐྱེས་ཕྱིར་དེ་ནི་དམ་པར་
འདོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ཡང་མཚན་ཉིད་པ་ནི་ས་དང་པོ་རབ་ཏུ་དགའ་བ་ལ་ཆོས་ཐམས་
ཅད་བདག་མེད་པར་མཉམ་པ་ཉིད་དང༌། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་དེའི་རང་བཞིན་ཅན་ཏུ་
མཉམ་པ་ཉིད་དང༌། རང་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་སྤང་བར་བྱ་བར་མཉམ་པ་ཉིད་
དང༌། སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ལ་བདག་ཉིད་དང་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་སུ་དབྱེར་མེད་པར་མཉམ་
པ་ཉིད་རྟོགས་པ་ལས་ཐོབ་སྟེ། ཆོས་དང་སེམས་ཅན་རྣམས་དང་ནི། །དེ་ཡི་བྱ་བ་སངས་རྒྱས་
2-1-66


ཉིད། །མཆོག་ལ་སེམས་མཉམ་རྙེད་པའི་ཕྱིར། །དེ་ཡི་རབ་དགའ་ཁྱད་པར་འཕགས། །ཞེས་
པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཕན་ཡོན་ནི། རིན་ཆེན་ཕྲེང་བར། སྐྱེས་བུ་གང་ཞིག་བྱང་ཆུབ་སེམས། །སྐད་ཅིག་
ཙམ་ནི་སྒོམ་བྱེད་ན། །དེ་ཡི་བསོད་ནམས་ཕུང་པོ་འདི། །རྒྱལ་བ་ཡིས་ཀྱང་བགྲང་མི་སྤྱོད། །
ཅེས་པ་དང༌། དཔས་བྱིན་གྱིས་ཞུས་པར། བྱང་ཆུབ་སེམས་ཀྱི་བསོད་ནམས་གང༌། །གལ་
ཏེ་དེ་ལ་གཟུགས་མཆིས་ན། །ནམ་མཁའི་ཁམས་ནི་ཀུན་བཀང་སྟེ། །དེ་བས་ཀྱང་ནི་ལྷག་
པར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་བསོད་ནམས་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པ་ཐོབ་པ་དང༌། རྒྱན་ལས། 
བློ་ལྡན་སེམས་མཆོག་བསྐྱེད་མ་ཐག་ཏུ་ཡང༌། །མཐའ་ཡས་ཉེས་པ་བྱེད་ལས་སེམས་རབ་
བསྡམས། །གཉིས་འཕེལ་བྱེད་པ་རྟག་ཏུ་དགེ་བ་དང༌། །བརྩེ་ལྡན་བདེ་དང་སྡུག་བསྔལ་དག་
གིས་དགའ། །ཞེས་པ་ལྟར་ཉེས་སྤྱོད་སྤོང་བས་ངན་སོང་ལས་གྲོལ་བ་དང༌། དགེ་བ་འཕེལ་
བས་བདེ་བ་ལ་སྤྱོད་པ་དང༌། སྙིང་རྗེ་འཕེལ་བས་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཀྱང་དགའ་བ་ལ་སོགས་
མཐའ་ཡས་པ་ཐོབ་སྟེ་རྒྱ་ཆེར་འཆད་པར་འགྱུར་བ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་)གཞུང་དོན་ལ། སེམས་བསྐྱེད་ཀྱི་ཕན་ཡོན་བསྟན་པ་དང༌། ཕན་ཡོན་ཅན་ཇི་
ལྟར་བླང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། ཕན་ཡོན་ཆེན་པོ་འཐོབ་ཚུལ། དེའི་འཐད་པ་སྒྲུབ་བྱེད། རྒྱལ་
སྲས་མཆོད་པར་འོས་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་དང༌། སྨོན་འཇུག་གི་ཁྱད་
པར་རོ། །
དང་པོ་ལ། སེམས་བསྐྱེད་བརྟན་པར་བཟུང་བ། རྒྱལ་བའི་སྲས་པོར་འགྱུར་ཚུལ། ཕན་
ཡོན་དཔེ་ཡིས་བསྔགས་པ། ལུང་གི་ཤེས་བྱེད་དགོད་པའོ། །དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)
སྡིག་ཆེན་སེལ་བས་བརྟན་པར་བཟུང་བ་ནི། དལ་འབྱོར་རྙེད་པར་དཀའ་ཞིང་ཆོས་ཀྱི་བློ་སྐྱེ་
བ་ཡང་དཀོན་ལ། སྐྱེས་ཀྱང་ཡུན་རིང་དུ་མི་གནས་པ་དེ་ལྟ་བས་ན། བསོད་ནམས་ཆ་མཐུན་
2-1-67


གྱི་དགེ་བ་ནི་གློག་འགྱུ་བ་དང་འདྲ་བར་རེས་འགའ་ཙམ་ཡིན་པས་ཉམ་སྟོབས་ཆུང་བ་ཉིད་
ལ་རྟ༵ག་ཏུ་གནས་ཤིང༌། སྡིག་པ་མི་དགེ་བ་སྤྲིན་རུམ་གྱི་མུན་ནག་ལྟར་སྟོབས་ནུས་ཆེན་པོས་
དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་སྐྱེད་ཅིང་ཤིན་ཏུ་མི་བཟད་པ༵་གང་ཡིན་པ་དེ་
ནི་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་སྟོང་ཉིད་སྙིང་རྗེའི་སྙིང་པོ་ཅན་མིན་པ༵་དགེ་བ་ཕལ་བ་
གཞན་གང་གིས་ཟིལ་གྱིས་གནོན་པར་འགྱུ༵ར་ཏེ་མི་འགྱུར་ལ། བྱང་ཆུབ་སེམས་ཀྱིས་ནི་ཟིལ་
གྱིས་གནོན་པས་གཟུང་བར་རིགས་ཏེ། ཆོས་བཞི་བསྟན་པ་ལས། རྟེན་གྱི་སྟོབས་ནི་སངས་
རྒྱས་དང་ཆོས་དང་དགེ་འདུན་ལ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་བ་དང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་མི་གཏོང་བ་སྟེ། 
དེ་དག་སྟོབས་དང་ལྡན་པ་ལ་བརྟེན་པས་སྡིག་པ་རྣམས་ཟིལ་གྱིས་གནོན་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་
པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཕན་བདེ་ཐོབ་པས་བརྟན་པར་གཟུང་བ་ནི། བསྐལ་པ་གྲངས་མེད་གསུམ་ལ་
སོགས་དུ་མར་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་པའི་ཐབས་འབའ་ཞིག་རབ་ཏུ་དགོངས་པར་མཛད་པ་ཡི༵་
ཐུབ་དབང་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ཉིད་ཀྱིས་ཕན་པ་
དང་བདེ་བའི་དོན་ཐམས་ཅད་འགྲུབ་པར་གཟིག༵ས་ཏེ་འདིས་ནི་གྲངས་དང༌། ཚད་གཞལ་
དུ་མེད་པའི་སྐྱེ་བོའི་ཚོགས་རྣམས་ཀྱི༵ས་མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པའི་བདེ་བ་
མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་རྣམས་ཀྱང་དཀའ་སྤྱད་དྲག་པོ་དང་ངན་ངོན་གྱི་འབད་རྩོལ་ལ་མི་ལྟོས་པར་
བདེ་བླག་ཉིད་དུ་ཐོབ་པར་བྱེ༵ད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)འདོད་པ་འགྲུབ་པས་བརྟན་པར་གཟུང་བ་ནི། ཤེས་ལྡན་གང་ཞིག་སྲིད་པ་
འཁོར་བར་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་གཞོམ་པར་འདོད་ཅི༵ང་
དེའི་ཐབས་ལ་འཇུག་པ་དང༌། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མི་བདེ་བ་སྐྱེ་རྒ་ན་འཆི་ལ་སོགས་
པའི་ཕོངས་པ་འཐའ་དག་བསལ་བར་འདོད་པ་ད༵ང་རང་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་གནས་
2-1-68


སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་བདེ་བ་མང་པོ་བརྒྱ་ཕྲག་དུ་མ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པར་འདོད་པས་ཀྱ༵ང་
དེ་དག་ངེས་པར་འགྲུབ་པའི་ཐབས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ཉིད་རྟག་པར་དུས་ཐམས་ཅད་
དུ་གཏང་བར་མི་བྱ་སྟེ༵་གཟུང་བར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱལ་སྲས་སུ་འགྱུར་ཚུལ་ནི། གང་ལ་བསམ་པ་ཁྱད་པར་ཅན་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་
སེམས་སྐྱེས་པར་གྱུར་ན་སྐྱེས་མ་ཐག་པ་དེའི་སྐད་ཅིག་གིས༵་སྔར་འཁོར་བའི་བརྩོན་རར་
ལས་དང་ཉོན་མོངས་པའི་འཆིང་བས་བསྡམས་པའི་དབང་གིས་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་
ཉམ་ཐག་པའི་སེམས་ཅན་རྣ༵མས་ཀྱང༌། མིང་འཕོས་ནས་བདེ་བར་གཤེགས་པ་རྣམས་ཀྱི་
སྲས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཞེས་བརྗོད་པར་བྱ་བར་འགྱུར་ཞི༵ང་དོན་འཕོས་ནས་འཇིག་རྟེན་
པ་ལྷ་དང་མི་དང་ལྷ་མིན་དང་བཅས་པས་འགྲོ་བ་མང་པོའི་ཕྱག་དང་མཆོད་པ་དང་བཀུར་སྟི་
བྱ་བའི་འོས་སུ་འགྱུ༵ར་བའོ། །
(དང་པོ་)གསེར་འགྱུར་གྱི་དཔེས་བསྔགས་པ་ནི། དངུལ་ཆུ་སྨིན་པའི་རིགས་གསེར་འགྱུར་
རྩི་ཞེས་བྱ་བ་ཉུང་ངུས་ཡིས་ཀྱང་ལྕགས་མང་པོ་ཞིག་གསེར་བཟང་པོའི་རྣམ་པ་མཆོག་ཏུ་
བསྒྱུར་ནུས་པ་ལྟ་བུ༵ར་མི་གཙང་བའི་རྫས་མང་པོ་ལས་གྲུབ་པའི་ལུས་འདི་བླངས་ནས་ཀྱང་
བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཀྱིས་ཟིན་ན་རྒྱལ་བ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུ༵་རྒུད་པ་མཐའ་དག་
ལས་སྐྱོབ་ཅིང་དགོས་འདོད་མ་ལུས་པ་རྩོལ་{སྩོལ}་བའི་ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་རིན་ཆེན་
རིན་ཐང་གཞལ་དུ་མེད་པའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པར་བསྒྱུར་བས་ན༵། རྩི་ཁྱད་པར་ཅན་བྱང་
ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཞེས་བྱ་བ་འདི་རབ་ཏུ་བརྟན་ཞིང་གཡོ་བ་མེད་པར་ཟུ༵ངས་ཤིག་ཅེས་པ་སྟེ། 
མདོ་ལས། རིགས་ཀྱི་བུ་འདི་ལྟ་སྟེ་དཔེར་ན་དངུལ་ཆུའི་རིགས་གསེར་དུ་སྣང་བ་ཞེས་བྱ་བ་
ཡོད་དེ། དེ་སྲང་གཅིག་གིས་ལྕགས་སྲང་སྟོང་གསེར་དུ་སྒྱུར་རོ། །དངུལ་ཆུ་སྲང་གཅིག་པོ་
དེ་ནི་ལྕགས་སྲང་སྟོང་པོ་དེས་ཟད་པར་བྱ་བའམ་ལྕགས་སུ་སྒྱུར་བར་མི་ནུས་སོ། །དེ་བཞིན་
2-1-69


དུ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཉིད་དུ་སེམས་བསྐྱེད་པའི་རྩི་དགེ་བའི་རྩ་བ་ཡོངས་སུ་བསྔོ་བའི་ཡེ་
ཤེས་ཀྱིས་ཟིན་པས་ནི་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པའི་ལྕགས་ཐམས་ཅད་ཟད་པར་བྱས་ཏེ། ཆོས་
ཐམས་ཅད་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གསེར་གྱི་ཁ་དོག་ཏུ་བྱེད་ཀྱང༌། ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་
ཉིད་དུ་སེམས་བསྐྱེད་པའི་རྩི་གཅིག་པོ་དེ་ནི་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཉོན་
མོངས་པའམ་ཟད་པར་བྱ་བར་མི་ནུས་སོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རིན་པོ་ཆེའི་དཔེས་བསྔགས་པ་ནི། དཔེར་ན་དེད་དཔོན་མཁས་པས་ལེགས་
པར་བརྟགས་པའི་ནོར་བུ་ཚོང་པ་རྣམས་ཀྱིས་གཅེས་པར་འཛིན་པ་དེ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་
མཐའ་ཡས་པ་འཁོར་བའི་རྒྱ་མཚོ་ལས་སྒྲོལ་བའི་དེད་དཔོན་མཚུངས་མེད་གཅིག་པུ་རྫོགས་
པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་མཁྱེན་རབ་ཚད་མེད་པ་དང་ལྡན་པའི་བློས༵། ལེགས་པར་ཡོངས་སུ་
བརྟགས་ན་ཡོན་ཏན་གྱི་རིན་ཐང་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པར་མཁྱེན་ཞིང་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་བརྟགས་
པ་ལ་འཁྲུལ་བ་མི་མངའ་བ༵ས་འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་གི་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་ལ་སྤྱོད་པའི་
གནས་འཁོར་བའི་རྒྱ་མཚོ་དང་བྲལ་བར་འདོད་པའི་སེམས་ཅན་རྣ༵མས་ཀྱིས་རྙེད་པར་དཀའ་
ཞིང་ཡོན་ཏན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པ་ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་རིན་ཆེན་ལྟ་བུའི་བྱང་
ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་གུས་པ་ཆེན་པོས་ལེགས་པར་གཡོ་བ་མེད་པས་བརྟན་པར་ཟུང༵ས་ཤིག་
ཅེས་པ་སྟེ། མདོ་ལས། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་དང་ཉན་ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་དགེ་
བའི་རྩ་བ་ཟག་པ་དང་བཅས་པ་དང་ཟག་པ་མེད་པ་ཇི་སྙེད་ཡོད་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་
ནི་བྱང་ཆུབ་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་པའི་ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་ཆེན་པོ་དབང་གི་རྒྱལ་པོའི་རིན་ཐང་དུ་མི་
ཆོག་གོ །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)ལྗོན་ཤིང་གི་དཔེས་བསྔགས་པ་ནི། འཇིག་རྟེན་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་
པའི་དགེ་བ་གཞན་བྱང་ཆུབ་ཀྱིས་སེམས་ཀྱིས་མ་ཟིན་པ་ཀུན་ནི་ཆུ་ཤིང་ལན་ཅིག་འབྲས་
2-1-70


བུ་སྨིན་ན་རྩ་བ་ཟད་དེ་སླར་མི་སྐྱེ་བ་བཞིན་དུ་ནི༵་རང་རང་གི་འབྲས་བུ་བསྐྱེད་ནས་བསོད་
ནམས་ཆ་མཐུན་གྱི་རྣམ་སྨིན་ཕྱུངས་ནས་ཟད་ཅིང༌། ཉན་རང་གི་ཕུང་པོ་ལྷག་མེད་དུ་ཟད་
པར་འགྱུར་བ་ཉིད༵་ཡིན་ལ། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་ཟིན་པའི་དགེ་བ་ནི་དཔག་
བསམ་ལྗོན་ཤིང་གི་འབྲས་བུ་མི་ཟད་ཅིང་འཕེལ་བ་བཞིན་དུ་རྟག་པར་ཡ༵ང་འཁོར་བ་ནས་
མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་བར་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་གནས་སྐབས་འཁོར་ལོས་སྒྱུར་བ་ལ་སོགས་
པའི་བདེ་བ་དང་མཐར་ཐུག་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཡོན་ཏན་གྱི་འབྲས་བུ་འབྱིན་པས་ཀྱང་
མི་ཟད་ཅིང་གོང་ནས་གོང་དུ་ལྷག་པར་འཕེལ་བར་འགྱུར༵་རོ་ཞེས་པ་སྟེ། (དཀོན་མཆོག་ཟ་
མ་ཏོག་གི་)མདོ་ལས། འཇམ་དཔལ་འདི་ལྟ་ལྟེ་དཔེར་ན་སྤོས་ཀྱི་ཤིང་ལྗོན་པ་སྣ་ཚོགས་ནི་
ཁམས་བཞིས་བཟུང་ན་རྣམ་པར་འཕེལ་ལོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཚོགས་སྣ་ཚོགས་བསགས་པའི་
དགེ་བའི་རྩ་བ་ཡང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཀྱིས་བཟུང་ཞིང་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཉིད་དུ་
ཡོངས་སུ་བསྔོས་ན་རྣམ་པར་འཕེལ་ལོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ)དཔའ་བོའི་དཔེས་བསྔགས་པ་ནི། མཚམས་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡིག་པ་ཤིན་
ཏུ་མི་བཟད་པ་དམྱལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བར་འགྱུར་བ་ལ་སོགས་པ་བྱས་པ་ཡིན་ན་ཡ༵ང་
སྲུང་མ་དཔའ་བོ་ལ་བརྟེན་ནས་ལམ་དུ་དགྲའི་འཇིགས་པ་ཆེན་པོ་ལས་ཡུད་ཙམ་གྱིས་སྒྲོལ་
བ་ལྟར༵་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་གང་ལ་བརྟེན་ནས་རིང་པོ་མི་ཐོགས་པར་ཡུད་ཙམ་གྱིས་སྒྲིབ་པ་
ཟད་དེ་སྡུག་བསྔལ་ལས་སྒྲོལ་བར་འགྱུར་བ༵ས་གཉེན་པོ་སྟོབས་ཆེན་དེ་ལ་བག་ཡོད་པ་ཅན་
གྱི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱིས་ཅིས་མི་བརྟེན༵་ཏེ་བརྟེན་པར་རིགས་སོ། །རྒྱ་དཔེ་ལ། དེ་ལ་མི་ཤེས་སྐྱེ་
བོས་ཅིས་མི་བརྟེན། །ཞེས་པ་ཡོད་ཅིང༌། འགྲེལ་ཆེན་དུའང༌། མི་ཤེས་པའི་སེམས་ཅན་ཤེས་
རབ་དང་བྲལ་བའི་རྨོངས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཅིས་མི་བརྟེན་ཞེས་བཤད་པས་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་
བརྟེན་པར་རིགས་ཏེ། མདོ་ལས་ཀྱང༌། རིགས་ཀྱི་བུ་འདི་ལྟ་སྟེ་དཔེར་ན་སྐྱེས་བུ་དཔའ་བོ་
2-1-71


ལ་ཡང་དག་པར་བརྟེན་པ་ནི་དགྲ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མི་འཇིགས་སོ། །དེ་བཞིན་དུ་བྱང་ཆུབ་
ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་པའི་སྐྱེས་བུ་དཔའ་བོ་ལ་ཡང་དག་པར་བརྟེན་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་
ཡང་ཉེས་པར་སྤྱོད་པའི་དགྲ་བོ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མི་འཇིགས་སོ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་
རོ། །
(ལྔ་པ་)དུས་མཐའི་མེའི་དཔེས་བསྔགས་པ་ནི། ཀུན་རྫོབ་དང་དོན་དམ་པའི་བདག་ཉིད་
ཅན་གྱི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དེས་ནི། དུས་ཀྱི་མཐའ་འཇིག་རྟེན་འཇིག་པའི་དུས་སུ་ཉི་མ་
བདུན་ཤར་བའི་མེས་བསམ་གཏན་དང་པོ་མན་ཆད་ཀྱི་སྣོད་ཐལ་བ་ཙམ་ཡང་མ་ལུས་པར་
སྲེག་པར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ། མཚམས་མེད་པ་ལྔ་ལ་སོགས་པའི་སྡིག་པ་ཆེན་པོ་རྣམ༵ས་ཀྱང་
བཟོད་ཆེན་ཐོབ་པའི་སྐད་ཅིག་གམ་བྱ་རྫོགས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་གཅིག་གིས་ངེས་པར་སྲེག་
པར་བྱེད༵་ཅིང་རྣམ་སྨིན་རྩ་བ་ནས་འཇོམས་པར་བྱེད་པས། དེ་ལ་བག་ཆགས་རྣམས་ཀྱིས་
ཅིས་མི་བརྟེན། །ཞེས་འདིར་ཡང་གདམས་ཏེ། མདོ་ལས། ཉེས་བྱས་ཐམས་ཅད་སྲེག་བར་
བྱེད་པས་སྲེག་པའི་བསྐལ་པའི་མེ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཤེས་བྱེད་ནི། དེ་དག་ལས་གཞན་ཡང་(གང་)བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དེ་ཡི་ཕན་ཡོན་
དཔག་ཏུ་མེད་ཅིང་མཐའ་ཡས་པ་ད༵ག (གང་གིས་)རྒྱལ་བའི་རྒྱལ་ཚབ་འཕགས་པ་བྱམས་པ་
མགོན་པོ་ཇི་ལྟ་བ་དང་ཇི་སྙེད་པ་མཁྱེན་པའི་བློ་གྲོས་དང་ལྡན་པས་(གང་ལ་)ཚོང་དཔོན་གྱི་བུ་
གཞོན་ནུ་ནོར་བཟང་འཇམ་དཔལ་གྱི་དྲུང་དུ་སེམས་བསྐྱེད་དེ། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ཚོལ་ཞིང་
དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་མང་པོ་བསྟེན་ནས་བྱམས་པའི་སྤྱན་སྔར་འོངས་པ་ལ་བཤ༵ད་དེ། (ཇི་
ལྟར་)སྡོང་པོ་བཀོད་པ་ལས། ལྟོས་ཤིག་བསམ་པ་ཡོངས་སུ་དག་པ་འདི། །ནོར་བཟང་ནོར་
རྣམས་རབ་ཏུ་བརྟན་པའི་བུ། །བྱང་ཆུབ་སྤྱོད་པ་དམ་པ་ཡོངས་ཚོལ་ཞིང༌། །མཁས་པ་ང་ཡི་
དྲུང་དུ་ལེགས་པར་འོངས། །ཞེས་འཁོར་རྣམས་ལ་གསུངས་ནས། རིགས་ཀྱི་བུ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་
2-1-72


སེམས་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྐྱེད་པའི་ས་བོན་ལྟ་བུའོ། །འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་
དཀར་བོའི་ཆོས་རྣམ་པར་འཕེལ་བར་བྱེད་བས་ཞིང་ལྟ་བུའོ། །འཇིག་རྟེན་ཐམས་ཅད་རྟེན་
པས་ས་ལྟ་བུའོ། །ཞེས་པ་དང༌། དབུལ་བ་ཐམས་ཅད་གཅོད་པས་རྣམ་ཐོས་ཀྱི་བུ་ལྟ་བུའོ། །
དོན་ཐམས་ཅད་སྒྲུབ་པས་ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་ལྟ་བུའོ། །བསམ་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་སུ་
རྫོགས་པར་བྱེད་པས་བུམ་པ་བཟང་པོ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་མང་དུ་གསུངས་ནས། 
ཡོན་ཏན་དེ་དག་དང་ཡོན་ཏན་གྱི་བྱེ་བྲག་ཚད་མེད་པ་གཞན་དང་ཡང་ལྡན་ནོ་ཞེས་གསུངས་
པ་ལྟར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་ཡང་དེ་ལ་བག་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་ཅིས་མི་བརྟེན་ཞེས་སྦྱར་རོ།      །
(དང་པོ་)སྨོན་འཇུག་གཉིས་སུ་དབྱེ་བ་ནི། དབྱེ་གཞི་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་ཕན་ཡོན་ཅན་
གྱི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དེ་ལ་རིགས་དང་ས་མཚམས་དང་དཔེ་དང་གྲོགས་ལ་སོགས་པས་ཕྱེ་
ན་མང་པོར་འགྱུར་ཡང་མདོར་བསྡུ་ན༵་དབྱེ་གྲངས་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་ཤེས་པར་བྱ་སྟེ༵། རང་
གི་ངོ་བོ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་འདོད་པ་སྨོན་པའི་སེམས་བསྐྱེད་དང་ནི༵། དེས་ཀུན་ནས་
བསླངས་བའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་བཞིན་པ་འཇུག་པ་སེམས་བསྐྱེད་ཉིད་ཡིན་ནོ༵། །
མདོ་ལས་ཀྱང༌། སེམས་ཅན་གང་དག་བླ་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཏུ་
སེམས་སྨོན་པ་དེ་དག་ནི་དཀོན་ནོ། །དེ་བས་ཀྱང་སེམས་ཅན་གང་དག་བླ་ན་མེད་པ་ཡང་
དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཏུ་འཇུག་པ་དེ་དག་ནི་ཤིན་ཏུ་ཡང་དཀོན་ནོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་དག་དཔེ་དང་སྦྱར་བ་ནི། དཔེར་ན་སྐྱེས་བུ་འགའ་ཞིག་མངོན་པར་འདོད་
པའི་ཡུལ་དུ་འགྲོ་བར་འདོད་ཅིང་དོན་དུ་གཉེར་བ་དང༌། དེས་ལམ་དུ་ཞུགས་ནས་འགྲོ་
བཞིན་པ་དག་ལ་བསམ་པ་དང་སྒྲུབ་པ་ཡི༵་བྱེ་བྲག་ཇི་ལྟར་ཡོད་པ་ཤེས་པ་ལྟར༵་དེ་བཞིན་དུ་
ཤེས་བྱའི་གནས་ལུགས་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་རྟོགས་པའི་མཁས་པས་སྨོན་པ་དང་འཇུག་པ་
2-1-73


འདི་གཉིས་ཀྱི་བྱེ༵་བྲག་ཀྱང་གོ་རིམ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོར་འགྲོ་བར་འདོད་པ་
སྨོན་པ་སེམས་བསྐྱེད་དང༌། ལམ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ལ་ཞུགས་ནས་འགྲོ་བཞིན་པ་འཇུག་
པ་སེམས་བསྐྱེད་ཡིན་པར་ཤེས་པར་བྱ༵འོ། །
(གསུམ་པ་)འཇུག་པ་ཁྱད་པར་འཕགས་ཚུལ་ནི། སྒྲུབ་པ་དང་བྲལ་ཡང་བྱང་ཆུབ་ཏུ་སྨོན་
པ་ཙམ་གྱི་སེམས་སྐྱེས་པ་ལས་ནི༵་གནས་སྐབས་འཁོར་བ་ན་སྤྱོད་པའི་ཚེ་ལྷ་དང་མིའི་དབང་
ཕྱུག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཐོབ་པ་ལ་སོགས་པ་འབྲས་བུ་ཆེན་པོ་འབྱུང་ཡ༵ང་ཇི་ལྟར་སྒྲུབ་པ་
ནན་ཏན་དང་བཅས་པས་སྦྱིན་སོགས་ལ་འཇུག་པའི་སེམས་བཞིན་དུ༵་བསོད་ནམས་སམ་
དགེ་བ་རྒྱུན་ཆགས་པར་མ་ཆད་དུ་འབྱུང་བ་མིན༵་ལ། འཇུག་པ་སེམས་བསྐྱེད་སྐྱེས་པ་ལས་ནི་
དུས་གང་ནས་བཟུང་སྟེ་ཆེད་དུ་བྱ་བ་སེམས་ཅན་གྱི་ཁ༵མས་མཐའ་ཡས་ཤིང་མུ་མེད་པ་རྣམས་
ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་གསུམ་གྱི་འཁོར་བ་ལས་རབ་ཏུ་བསྒྲལ་བའི་ཕྱིར༵། གཞན་དོན་ལས་
མི་ལྡོག་པའི་སེམས་ཀྱིས་སུ༵་འཇུག་པ་སེམས་བསྐྱེད་དེ་ཆོ་གས་ཡང་དག་པར་བླངས་པར་
གྱུར་པ༵་དེང་ནས་བཟུང་སྟེ་གཉིད་ལོག་ག༵མ་སེམས་གཡེངས་པས་བག་མེད་པར་གྱུར་ཏམ་
བརྒྱལ་བའམ་ར་རོ་བའམ་འགྲོ་འམ་འགྲེང་ངམ་འདུག་ཀྱང་རུང༌། ཚུལ་ཁྲིམས་གསུམ་ལས་
བྱུང་བའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཤུག༵ས་རྒྱུན་བར་མི་ཆད་པར་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་ཟད་མི་ཤེས་པ་དུ་མ་ཞིག༵་
ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པར་རབ་ཏུ་འབྱུང༵་བའི་ཕྱིར་རོ།      །
(དང་པོ་)ལུང་གི་སྒྲུབ་བྱེད་ནི། གང་འཇུག་པ་སེམས་བསྐྱེད་ལས་བསོད་ནམས་རྒྱུན་
ཆགས་པ་འབྱུང་བ་འདི་ནི་འཐད་པ་རྒྱུ་མཚན་དང་བཅས་པ༵ར་(གང་ལས་)འཕགས་པ་ལག་
བཟང་གིས་ནི་ཞུས་པའི་མདོ་ལ༵ས། (གང་གི་ཕྱིར་)ཐེག་པ་དམན་པ་ལ་མོས་པའི་སེམས་ཅན་
རྣམས་ཐེག་ཆེན་ལ་སྤྲོ་བ་བསྐྱེད་པའི་དོན་གྱི་ཕྱིར༵་དང་(གང་གིས་)དེ་བཞིན་ཉིད་དག་པ་གཉིས་
ལྡན་དུ་གཤེགས་པ་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཀྱིས་གསུ༵ངས་ཏེ། ཇི་སྐད་དུ། སེམས་ཅན་གྱི་ཁམས་
2-1-74


མཐའ་ཡས་པ་ལ་ཕན་པ་དང་བདེ་བའི་ཕྱིར་གོ་ཆ་བགོས་ན། དེའི་དགེ་བའི་རྩ་བ་མཐའ་
ཡས་པ་དག་བག་མེད་པར་གྱུར་ཏམ་སེམས་གཞན་དུ་གྱུར་ཏམ་གཉིད་ཀྱིས་ལོག་པར་གྱུར་
ཀྱང་རུང༌། ཉིན་དང་མཚན་དུ་སེམས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་ལ་འཕེལ་བ་དང་རྒྱས་པ་དང་ཡོངས་སུ་
རྫོགས་པར་འགྱུར་ཏེ། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་ཚོགས་མཐའ་ཡས་པ་སྐྱེ་བས་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་རྙེད་
པར་དཀའ་བར་མི་འགྱུར་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རིགས་པའི་སྒྲུབ་བྱེད་ལ། བསོད་ནམས་དཔག་མེད་ཐོབ་ཚུལ་དང༌། ཀུན་ལས་
མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)དམིགས་རྣམ་དཔག་ཏུ་མེད་པས་
འཐོབ་ཚུལ་ནི། དཔེ་དང་བཅས་པས་སྟོན་པ་སྟེ། སྔོན་དེད་དཔོན་མཛའ་བོའི་བུ་མོ་ཞེས་བྱ་
བས་མའི་མགོ་ལ་རྐང་བས་བསྣུན་ཏེ་རིན་པོ་ཆེ་ལྡོན་{ལེན}དུ་ཕྱིན་པའི་ཚེ་ལས་དེ་མཐོང་
བའི་ཆོས་ལ་སྨིན་ནས་ཉི་ཚེ་བའི་སེམས་ཅན་དམྱལ་བའི་ཁང་བར་མགོ་ལ་ལྕགས་ཀྱི་འཁོར་
ལོ་མེ་འབར་བ་འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་མྱོང་བ་ན་འདི་ལྟ་བུ་མྱོང་བར་འགྱུར་པའི་
སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་བདག་ལ་སྨིན་པར་གྱུར་ཅིག་སྙམ་དུ་བསམས་པ་དང་ཤི་
འཕོས་ནས་ལྷར་སྐྱེས་པ་ལྟར། དམིགས་ཡུལ་སེམས་ཅན་མའི་མགོ་ལ་གནོད་པར་བྱེད་པ་
རྣམས་ཀྱི་ཀླད་པའི་ནད་ཙ༵མ་བསལ་ལོ་སྙམ་དུ་བསམས་ན་ཡ༵ང་གཞན་ལ་ཕན་འདོགས་པར་
འདོད་པའི་བསམ་པ་དང་ལྡན་པ་དེ༵་དགའ་ལྡན་དུ་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པའི་བསོད་ནམས་དཔག་
ཏུ་མེད་ཅིང་མཐའ་ཡས་པ་དང་ལྡན་པར་འགྱུར་ན༵་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་སེམས་ཅན་
ཚད་མེད་པ་རེ་རེའི་མི་བདེ་བ༵་སྡུག་བསྔལ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་རྣམས་མ་ལུས་པར་བསལ་བར་
འདོད་ཅིང༵༌། དེ་དག་རེ་རེ་འང་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་ཡོན་ཏན་དཔག་ཏུ་མེད་པ་
དང་ལྡན་པ་ཉིད་དུ༵་སྒྲུབ་པར་འདོད་པའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ལས་བསོད་ནམས་མཐའ་ཡས་
པ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས༵་ཞེས་པའོ། །
2-1-75


(གཉིས་པ་)ཕན་སེམས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པས་འཐོབ་ཚུལ་ནི། འཇིག་རྟེན་སོ་སོ་ལ་ཕན་པར་
སེམས་པའི་ཕའམ་ཡང་ན་མ་དང་སྤུན་ཟླ་དང་མཛའ་བཤེས་ལ་ཡང་རུང༵་གང་ཟག་སུ་ལ་
སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ལ་དགོད་པར་འདོད་པ་འདི་འདྲ་བའི་ཕན་སེམས་
ཡོད༵་དེ་མེད་ཅིང༌། ཐུན་མོང་དུ་ཕན་པར་སེམས་པ་འཇིག་རྟེན་སྐྱོང་བའི་ལྷ་དང་བདེན་པར་
སྨྲ་བའི་དྲང་སྲོང་རྣམས་ཀྱང་རུང༵་ཚད་མེད་པ་བཞི་ལ་སྦྱངས་ཤིང་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མེས་པོར་
འདོད་པའི་ཚངས་པ་ལ་ཡང་ཕན་སེམས་འདི་ལྟ་བུ་ཡོད་དམ༵་སྟེ་མེད་དོ། །དེའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་
སེམས་ཅན་ཕལ་བ་དེ་དག་ཉིད་ལ་སྔོན༵་ཆད་རང་གི་དོན་དུའང་འདི་འདྲ་བའི་སེམ༵ས་ཁྱད་
པར་ཅན་ཐ་ན་རྨི་ལམ་དུ་ཡང་མ་རྨིས་ཤིང་སྐྱེ་མ་མྱོང་ན༵། གཞན་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་
དོན་དུ་སད་པའི་གནས་སྐབས་ན་ག་ལ་སྐྱེ༵་སྟེ་ཤིན་ཏུ་སྐྱེ་བ་དཀའ་བའི་ཕྱིར་རོ། རྒྱན་ལས་
ཀྱང༌། ཇི་ལྟར་རྒྱལ་སྲས་ཕན་པའི་བསམ་པས་འདིར། །འགྲོ་ཀུན་རྣམ་པར་སྨིན་བྱེད་གནས་
པ་ལྟར། །དེ་བཞིན་ཕ་དང་མ་དང་གཉེན་བཤེས་རྣམས། །བུ་དང་གཉེན་པ་རྣམས་ལ་ལེགས་
མི་གནས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)རྨད་བྱུང་དགེ་བ་ཡིན་པས་འཐོབ་ཚུལ་ནི། གང་ཟག་གཞན་དག་ལ་གཞན་
དོན་དུ་ལྟ་ཞོག་རང་གི་དོན་དུའང༵་མི་འབྱུང་བ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དོན་དུ་སངས་རྒྱས་
ཐོབ་པར་འདོད་པའི་སེམས་གང༵་ཡིན་པ། སེམས་ཅན་སུའི་རྒྱུད་ལ་སྐྱེས་པ་དེ་དགོས་འདོད་
ཐམས་ཅད་འབྱུང་བའི་ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་རིན་ཆེན་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་དང་མཚུངས་
པར་འགྱུར་བ་འདི༵་ནི་སེམས་ཅན་གཞན་ལ་སྔ་རོལ་ན་མེད་པའི་རྨད་དུ་བྱུང་བའི་ཁྱད་པར་
ཅིག་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ལ་འཁྲུང༵ས་པ་ཡིན་པས་ཕན་ཡོན་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་ངེས་སོ། །
(བཞི་པ་)བྱེད་ལས་ཕུལ་དུ་བྱུང་བས་འཐོབ་ཚུལ་ནི། འགྲོ་བ་མ་ལུས་པ་ཀུན་གྱི་འཕྲལ་
དང་ཡུན་དུ་དགའ་བ་དང་བདེ་བ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་༵བྱེད་ཅིང༌། སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་འཁོར་བ་
2-1-76


དང་ངན་སོང་གི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ནད་མཐའ་དག་སེལ་བའི་སྨན་ཆེན་པོའམ་རྩིར་གྱུར་པ༵་རྒུད་
པ་ཐམས་ཅད་སེལ་བའི་ནོར་བུ་རིན་ཆེན་ལྟ་བུ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་བསོད་ནམས་ག༵ང་
ཡིན་པ་དེ་ལ་རྟགས་དང་དཔེ་དང་གྲངས་ལ་སོགས་པས་ཇི་ལྟར་གཞལ་གྱིས་ལ༵ང་སྟེ་མི་ལང་
བས་ནམ་མཁའ་ལྟར་མཐའ་ཡས་པའི་ཕན་ཡོན་ཐོབ་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་ལའང་བཞི་ལས། (དང་པོ་)མཆོད་པ་ཀུན་ལས་མཆོག་
ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་ནི། སྦྱོར་བ་དང་བྲལ་ཡང་བྱམས་པའི་སེམས་ཀྱིས་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་པར་
བསམས་པ་ཙམ་གྱིས་ཀྱང༵༌། ཟླ་བ་སྒྲོན་མར། མཆོད་པ་ཚད་མེད་རྣམ་མང་ཇི་སྙེད་པས། །
ཞིང་ནི་བྱེ་བ་ཁྲག་ཁྲིག་གཏམས་སྙེད་ཀྱི། །རྒྱལ་བ་རྣམས་ལ་མཆོད་པ་བྱས་བས་ཀྱང༌། །
བྱམས་པའི་སེམས་ལ་གྲངས་དང་ཆར་མི་ཕོད། །ཅེས་པ་ལྟར་སངས་རྒྱས་དཔག་ཏུ་མེད་པ་
ལ་མཆོད་པ་མཐའ་ཡས་པ་བྱས་པ་ལས་ཀྱང་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པར་གསུངས་ན༵། ནམ་
འཁའ་དང་མཉམ་པའི་སེམས་ཅན་མ་ལུས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི༵་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་
གི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་སྒྲུབ་པའི་དོན་དུ་སྦྱོར་བས་བརྩོན་པས་འཇུག་པ་ལ་བསོད་ནམས་ཁྱད་
པར་འབྱུང་བ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས༵་ཏེ། དཔེས་བྱིན་གྱིས་ཞུས་པར་ཡང༌། གང་གཱའི་བྱེ་མའི་
གྲངས་སྙེད་ཀྱི། །སངས་རྒྱས་ཞིང་ཀུན་མི་གང་གིས། །རིན་ཆེན་བདུན་གྱིས་ཡོངས་བཀང་སྟེ། །
འཇིག་རྟེན་མགོན་ལ་ཕུལ་བ་བས། །གང་གིས་ཐལ་མོ་སྦྱར་བྱས་ཏེ། །བྱང་ཆུབ་ཏུ་ནི་སེམས་
བསྐྱེད་ན། །མཆོད་པ་འདི་ནི་ཁྱད་འཕགས་ཏེ། །དེ་ལ་མཐའ་ནི་མ་མཆིས་སོ། །ཞེས་པ་ལྟར་
རོ། །
(གཉིས་པ)དགེ་བ་ཀུན་ལས་མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་ནི། སེམས་ཅན་བླུན་པོ་རྣམས་སྡུག་
བསྔལ་འདོར་བར་འདོད་པའི་སེམས་ཡོད་ཀྱང༵་བཀྲེས་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ཞི་བའི་
དོན་དུ་སྲོག་གཅོད་ལ་སོགས་པའི་མི་དགེ་བ་བྱས་ནས་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་
2-1-77


ཉིད་ལ་ཕྱེ་མ་ལེབ་མར་མེ་ལ་མཆོངས་བ་བཞིན་མངོན་པར་རྒྱུག༵་ཅིང༌། དེ་བཞིན་དུ་བདེ་
བའི་ཁྱད་པར་ཐོབ་པར་འདོད་པའི་བློ་ཡོད་ཀྱང་དེའི་ཐབས་ལ་རྨོངས་ཤིང་གཏི་མུག་པ༵ས། 
མི་དགེ་བ་སྣ་ཚོགས་ལ་ཞུགས་ཏེ་རང་གི་བདེ་བ་དགྲ་བོ་མཐོང་བ་ལྟར་འཇོམ༵ས་པར་བྱེད་
དོ། །དེ་བས་ན་དམན་པ་གང་ཞིག་བདེ་བ་རྒྱུ་དང་བཅས་པས་ཕོངས་ཤིང་དབུལ་བ་ད༵ང་སྡུག་
བསྔལ་རྒྱུ་དང་བཅས་པ་མང་པོ་དང་ལྡན་ཞིང་ཉམ་ཐག་པ་དེ་དག་ལ༵། བྱམས་པས་མཐོ་རིས་
དང་ཐར་བའི་བདེ་བ་ཀུན་གྱིས་ཚིམ་པར་བྱེད་པ་དང༵༌། སྙིང་རྗེས་འཁོར་བ་དང་ངན་སོང་
གི་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་རྒྱུན་གཅོད་པར་བྱེད་ཅིང༵༌། ཤེས་རབ་ཀྱིས་བླང་དོར་གྱི་གནས་
བསྟན་ནས་གཏི་མུག་ཀྱང་(ནི་)སེལ་བར་བྱེད་པ༵འི་ཀུན་སློང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དེ་དང་དགེ་
བ་སྟོབས་མཚུངས་གཞན་ག་ལ་ཡོད༵་དེ་མེད་ལ། དེ་དང་འདྲ་བའི་ཡིད་ཆེས་པའི་བཤེས་སམ་
གྲོགས་ཀྱང་ག་ལ་ཡོད༵་དེ་མེད་ཅིང༌། སེམས་ཅན་ལ་ཕན་འདོགས་པའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་
ཚོགས་དེ་འདྲ་བའང་གཞན་ག་ལ་ཡོད༵་དེ་མཉམ་པ་མེད་དོ། །
(གསུམ་པ་)བསྔགས་འོས་ཀུན་ལས་མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་ནི། སྔར་ཕན་བཏགས་པ་ལ་
འདིས་བདག་ལ་ཕན་བཏགས་སོ་ཞེས་ཕན་པའི་ལན་ལྡོན་པའི་གང་ཟག་གང་ཡིན་པ༵་དེ་ཡང་
རེ་ཞིག་འཇིག་རྟེན་ན་རིགས་པ་བྱེད་པའོ་ཞེས་བསྟོད་ཅིང་བསྔགས་པར་འོས་ན༵། སྔར་ཕན་
བཏགས་པའི་ལན་མེད་ཅིང་གཞན་གྱིས་མ་བཅོལ་ཡང་སྙིང་རྗེས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་
ལེགས་ཤིང་དགེ་བ་ལ་སྦྱར་ནས་ལན་དང་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལ་མི་རེ་བར་ཕན་འདོགས་པར་
བྱེད་པ༵འི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སེམས་བསྐྱེད་དང་ལྡན་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་བསྟོད་ཅིང་ཕྱག་
འཚལ་བ་དང་མཆོད་ཅིང་བསྔགས་པར་འོས་པ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས༵་ཞེས་པའོ། །
(བཞི་པ་)སྦྱིན་བདག་ཀུན་ལས་མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་ནི། ཡུལ་དམན་པ་འགྲོ་བ་ཉུང་ཟད་
ཙམ་ཕྱོགས་རེ་བགྲངས་སུ་བྱས་པ་འགའ་ཞིག་ལ་དམིགས་ནས་ལོ་དུས་སམ་ཟླ་དུས་ལ་
2-1-78


སོགས་པར་ནར་མའི་ཟས་སྦྱོར་བ༵ས། དུས་ཐུང་ངུ་སྐད་ཅིག་ཙམ་ལ་སོགས་པར། དངོས་པོ་
དམན་པ་ཡོན་འབུལ་བ་མེད་པའི་ཟས་ཙམ་སྦྱིན་པར་བྱེད་པ་ད༵ང༌། སྦྱོར་བ་དམན་པ་འཐབ་
པ་དང་རྡེག་པ་ལ་སོགས་པས་བརྙས་ཤིང་ཐོ་འཚམ་པ་དང་བཅས་པས། ཕན་འདོགས་དམན་
པ་ཉིན་ཕྱེད་ཙམ་འགྲངས་པར་བྱེད་པའི་(ཡ༵ང)སྦྱིན་བདག་ལ། འཇིག་རྟེན་ན་དགེ་བ་རྒྱ་ཆེན་
པོ་བྱེད་པ་ཡིན་ནོ་ཞེས་སྐྱེ་བོ་མང་པོས་བསྟོད་ཅིང་བཀུར༵་བར་འོས་པ་ཡིན་ན། ཡུལ་རྒྱ་ཆེན་
པོ་སེམས་ཅན་ཀྱི་ཁམས་གྲངས་ལས་འདས་ཤིང་མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་ལ་དམིགས་ནས་དུས་
ཡུན་རིང་པོ་ནམ་མཁའ་གནས་པ་དང་འཁོར་བ་མ་སྟོངས་ཀྱི་བར་དུ༵། དངོས་པོ་བཟང་བོ་
བདེ་བར་གཤེགས་པ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི་བདེ་བ་བླ་ན་མེད༵་པ། སྦྱོར་བ་ཞི་ཞིང་
དུལ་ལ་གུས་པ་དང་བཅས་པས། ཕན་འདོགས་ཁྱད་པར་ཅན་རང་རང་གི་ཡིད་ལ་གང་ཅི་
བསམ་པ་མཐའ་དག་མ་ལུས་པ་རྫོགས་པར་བྱེད་པ༵་རྟག་ཏུ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་སྦྱིན་པའི་སྦྱིན་
བདག་ཆེན་པོ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དང་ལྡན་པ་རྣམས་བསྟོད་ཅིང་བཀུར་བར་འོས་པ་ལྟ་ཞིག་
སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས༵་ཞེས་པའོ། །རྒྱ་དཔེ་ལས་ནི། བདེ་བར་གཤེགས་ཀྱི་བདེ་བ་བླ་ན་མེད། །
ཅེས་པའི་ཚབ་ལ། མཁའ་དང་སྐྱེ་བོ་ཡོངས་ཟད་མ་ཟད་པར། །ཞེས་པ་ཡོད་དེ། ནམ་མཁའ་
གནས་པ་དང་འཁོར་བ་མ་སྟོངས་ཀྱི་བར་དུ་ཞེས་པའི་དོན་ཏོ།      །
(གསུམ་པ་)མཆོད་པར་འོས་ཚུལ་ལ། ཞིང་གི་མཆོག་ཏུ་བསྒྲུབ་པ་དང༌། འདུད་ཅིང་སྐྱབས་
སུ་འགྲོ་བའོ། །
དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)སྡིག་པའི་ཞིང་གི་མཆོག་ཏུ་གསུངས་ཚུལ་ནི། སེམས་
ཅན་དམན་པ་གང་ཞིག་བཤད་མ་ཐག་པ་དེ་འདྲ་བའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པའི་རྒྱལ་བའི་
སྲས་པོ་སྦྱིན་བདག་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ལ༵་ལུས་ངག་གིས་གནོད་པ་ལྟ་ཞོག གལ་ཏེ་ཞེ་སྡང་ལ་
སོགས་པའི་ངན་སེམས་ཙམ་ཞིག་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན་ཡང༌། བྱེད་པ་པོ་དེ༵་ངན་སེམས་གཅིག་
2-1-79


ལ་སོགས་པ་སྐྱེད་པའི་གྲངས་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བསྐལ་པ་གཅིག་ལ་སོགས་པར་ནི་༵དམྱལ་
བར་སྡུག་བསྔལ་ཆེན་པོ་མྱོང་ཞིང་གནས་པར་འགྱུར་ཞེས་ཐུབ་པས་གསུང༵ས་ཏེ། རབ་ཏུ་ཞི་
བ་རྣམ་པར་ངེས་པ་ཆོ་འཕྲུལ་གྱི་མདོ་ལས། འཇམ་དཔལ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའ་ལ་ཁྲོ་བའམ་བརྙས་པའི་སེམས་བསྐྱེད་ན་དེ་སྙེད་ཀྱི་བསྐལ་པར་བདག་ཉིད་
དམྱལ་བར་གནས་པའི་གོ་ཆ་བགོ་བར་བྱའོ། །ཞེས་སོ། །
(གཉིས་པ་)དགེ་བའི་ཞིང་གི་མཆོག་ཏུ་བསྟན་པ་ནི་འོན་ཏེ་སྐལ་བ་དང་ལྡན་པ་གང་ཞིག་
བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དང་ལྡན་པ་དེ་ལ་ཡིད་རབ་ཏུ་དང་བར་བྱེད་ན༵་དད་པ་དེ་ཡི་འབྲས་བུ་ནི་
ངན་སེམས་ཀྱི་འབྲས་བུ་དེ་བས་ཀྱང་ཆེས་ལྷག་པར་འཕེལ༵་བ་སྐྱེ་སྟེ། ངེས་པ་དང་མ་ངེས་པ་
ལ་འཇུག་པ་ཕྱག་རྒྱའི་མདོ་ལས། འཇམ་དཔལ་ཡོངས་སུ་བརྟག་པ་ཉེ་བར་བཟུང་སྟེ་ཕྱོགས་
བཅུའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་ཀྱི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མིག་བཏོན་པར་གྱུར་ལ། བྱམས་
པའི་སེམས་ལ་གནས་པ་འགའ་ཞིག་གིས་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མིག་བསྐྱེད་པར་བྱས་པ་
བས། གང་ལ་ལ་ཞིག་གིས་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལ་མོས་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ལ་སེམས་
དང་བས་ལྟ་ན། འདི་ནི་དེ་བས་བསོད་ནམས་ཆེས་ལྷག་པར་སྐྱེའོ་ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
དེ་ཡང་རྒྱལ་བའི་སྲས་པོ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ལ་གཞན་དག་གིས་དོ་གལ་ལམ་
འབད་རྩོལ་ཆེན་པོས་ཆོས་ཟབ་མོའི་བར་ཆད་བྱས་ཀྱང༵་སེམས་ཅན་ལ་གནོད་པ་ལ་སོགས་
པའི་སྡིག་པ་ནམ་ཡང་མི་འབྱུང་ཞིང་བྱམས་པ་དང་སྙིང་རྗེ་ལ་སོགས་པའི་དགེ་བ་ངང་གིས་
གོང་ནས་གོང་དུ་འཕེལ༵་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)འདུད་པ་ནི། གང་ཟག་གང་ལ་སེམས་ཀྱི་དམ་པ་རྒུད་པ་མཐའ་དག་སེལ་ཞིང་
འབྱོར་བ་མ་ལུས་པ་སྩོལ་བས་ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་རིན་ཆེན་ལྟ་བུའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་
དེ༵་སྐྱེས་པར་གྱུར་པ་དེ་ཡི་སྐུ་ལ་སྒོ་གསུམ་གུས་པའི་སྒོ་ནས་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་ཕྱག་འཚལ་
2-1-80


ཞིང༵་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་གང་ལ་ཕན་པ་བྱས་ན་བདེ་བ་སྟེར་བར་མ་ཟད། བརྙས་ཐབས་
ལ་སོགས་པའི་གནོད་པ་བྱས་ཀྱང་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོས་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་བདེ་བ་
འབྲེལ་ཞིང་སྦྱིན་པར་མཛད་པ༵། མཐའ་གཅིག་ཏུ་བདེ་བ་ཐམས་ཅད་པའི་འབྱུང་བའི་གནས་
སྐྱེས་བུ་དམ་པ་དེ་ལ་རྟག་ཏུ་བརྟེན་པར་ཁས་བླངས་ནས་བློ་གཏད་དེ་སྐྱབས་སུ་མཆི༵འོ། །
ཡུལ་དམ་པ་ལ་ངན་སེམས་བསྐྱེད་ན་དམྱལ་བར་ལྟུང་བ་ཡང་མི་འགལ་ཞིང༌། ཐུགས་རྗེ་
ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱི་ཐབས་ལ་མཁས་པ་དང་སྨོན་ལམ་གྱི་མཐུ་ལས་མཐར་བདེ་བ་
ཆེན་པོ་ལ་སྦྱོར་བ་ཡང་མི་འགལ་བས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་ཕན་ཡོན་དྲན་པའི་སྒོ་ནས་དེ་
དང་ལྡན་པའི་གང་ཟག་དམ་པ་རྣམས་ལ་ཡང་མོས་པར་བྱའོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་
པ་ལ་འཇུག་པ་ལས་ཐོག་མར་བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་ཕན་ཡོན་བཤད་པ་ཞེས་བྱ་བ་
སྟེ་ལེའུ་དང་པོའི་རྣམ་པར་བཤད་པའོ༵།།      །། 
དེ་ལྟར་ཕན་ཡོན་རིག་ནས། ཕན་ཡོན་ཅན་ཇི་ལྟར་བླང་ཚུལ་ལ་གསུམ་སྟེ། སྦྱོར་བ་ཡན་
ལག་བདུན་པ་བྱ་བ། དངོས་གཞི་བྱང་ཆུབ་སེམས་བསྐྱེད་གཟུང་བ། མཇུག་ཏུ་ཇི་ལྟར་བྱ་བའི་
རིམ་པའོ། །
དེ་ཡང་གོས་ཚོས་སུ་སྒྱུར་བ་ལ་དྲི་མ་འཁྲུ་བ་དང་འདྲ་བར་སེམས་བསྐྱེད་སྐྱེ་བ་ལ་རྒྱུད་
ཡོངས་སུ་དག་པའི་ཆེད་དུ་སྦྱོར་བ་ནི། མཆོད་བསྟོད་ཕྱག་འཚལ་སྐྱབས་འགྲོ་དང༌། །སྡིག་
བཤགས་རྗེས་སུ་ཡི་རང་དང༌། །བསྐུལ་ཞིང་གསོལ་བ་གདབ་པ་དང༌། །ཡོངས་སུ་བསྔོ་བའི་
ཡན་ལག་གོ །
མཆོད་བསྟོད་ལ། མཆོད་པ་འབུལ་བ་དང༌། བསྟོད་དབྱངས་བསྒྲགས་པའོ། །དང་པོ་ལ། 
མདོར་བསྟན། རྒྱས་བཤད། དོན་བསྡུ་གསུམ་ལས། དང་པོ་ནི། (གང་གི་ཆེད་དུ་)དེ་ལྟར་ཡོན་
ཏན་རིན་ཆེན་དཔག་ཏུ་མེད་པའི་བདག་ཉིད་ཅན་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དེ་ཡོངས་སུ་གཟུང་བར་
2-1-81


བྱ་བའི་ཕྱིར༵་དུ། (ཡུལ་གང་ལ་)དེ་བཞིན་ཉིད་དག་པ་གཉིས་ལྡན་གྱི་ངང་དུ་གཤེགས་པ་སངས་
རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་དང༌། ལུང་དང་རྟོགས་པས་བསྡུས་པའི་དམ་པའི་ཆོས༵་དཀོན་
མཆོག་དྲི་མ་མེད་ཅིང་རྣམ་པར་དག་པ་དང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྲས༵་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་
འཕགས་པའི་དགེ་འདུན་ཏེ་དཀོན་མཆོག་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཡོན་ཏན་
རྒྱ་མཚོ་ལྟར་གཏིང་དཔག་དཀའ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ལ། (ཚུལ་)དངོས་དང་ཡིད་ལས་བྱུང་
བའི་མཆོད་རྫས་རྣམས་ཀྱིས་འཁོར་གསུམ་ཡོངས་སུ་དག་ཅིང་ཤིན་ཏུ་དང་བས་ལེགས་པར་
མཆོད༵་དོ་ཞེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། ཡིད་ཀྱི་མཆོད་པ། ལུས་ཀྱི་མཆོད་པ། འབྱོར་བའི་མཆོད་པའོ། །
དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)དབུལ་བྱའི་དངོས་པོ་ནི། ཞིང་ཁམས་མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་
ན་པདྨ་དང་ཀུ་མུད་ལ་སོགས་པའི་མེ་ཏོག་དང༌། ཛཱ་ཏི་དང་ཨ་མྲ་ལ་སོགས་པའི་འབྲས་བུ་ཇི་
སྙེད་ཡོད་པ་དང༵༌། ནད་ཞི་བར་བྱེད་པའི་སྨན་གྱི་རྣམ་པའམ་རིགས་སུ་གཏོགས་པ་གང་དག་
ཡོད་པ་དང༵༌། བཻཌཱུརྱ་དང་ཨིནྡྲ་ནཱི་ལ་ལ་སོགས་པ་འཇིག་རྟེན་ན་རིན་ཆེན་གྱི་ཁྱད་པར་ཇི་སྙེད་
ཡོད་པ་དང༵༌། རྒྱལ་པོའི་སྲས་ཀྱིས། བསིལ་དང་ཞིམ་དང་ཡང་དང་མཇམ། །དྭངས་བ་དང་ནི་
དྲི་མ་མེད། །འཐུངས་ན་ལྟོ་ལ་མི་གནོད་དང༌། །མགྲིན་པ་ལ་ཡང་མི་གནོད་པའོ། །ཞེས་བཤད་
པ་ལྟར་ཡན་ལག་བརྒྱད་དང་ལྡན་པའི་ཆུ་གཙང་མ་ཡིད་དུ་འོང་བ་ཇི་སྙེད་ཡོད་པ་དང༵༌། ནོར་
བུ་རིན་ཆེན་གྱི་ཁྱད་པར་སྣ་ཚོགས་ལས་གྲུབ་པའི་རི་བོ་དང་ནི་དེ་བཞིན་དུ༵་ཡིད་དུ་འོང་བའི་
ནགས་ཚལ་དང་བཅས་པའི་ས་ཕྱོགས་རབ་ཏུ་དབེན་ཞིང་ཉམས་དགའ་བ་རྣམས་དང༵༌། ལྗོན་
པའི་ཤིང་མེ་ཏོག་མང་པོའི་རྒྱན་གྱིས་སྤྲས་པས་རབ་ཏུ་སྤུད་ཅིང་འབར་བས་ལྷག་གེ་བར་
གནས་པ་དང༵༌། ཤིང་ལྗོན་པ་གང་ཞིག་ཁ་དོག་དང་དྲི་རོ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པའི་
འབྲས་བུ་བཟང་ལ་མང་བའི་ལྗིད་ཀྱིས་ཡལ་ག་རྣམས་དུད་ཅིང་དམའ་བར་འདུག་པ་དང༵༌། 
2-1-82


ཁྱད་པར་སུམ་ཅུ་རྩ་གསུམ་གྱི་ལྷ་ལ་སོགས་པའི་འཇིག་རྟེན་ན་ཡང་ཙན་དན་ལ་སོགས་པའི་
དྲི་ཞིམ་པོ་དང་ནི༵། ཨ་ག་རུ་ནག་པོ་ལ་སོགས་པའི་བདུག་སྤོས་རྣམས་དང༌། ཅི་འདོད་པ་
ཐམས་ཅད་བསམ་མ་ཐེག་འབྱུང་བའི་དཔག་བསམ་གྱི་ཤིང་ལྗོན་པ་དང༌། ཤེལ་དང་པདྨ་རཱ་
ག་ལ་སོགས་པའི་རིན་ཆེན་མང་པོ་ལས་གྲུབ་པའི་ཤིང༵་ལྗོན་པ་དང་རབ་ཏུ་མཛེས་པའི་མཚོ་
དང་རྫིང་བུ་པདྨ་ལ་སོགས་པའི་མེ་ཏོག་མང་པོས་རྣམ་པར་བརྒྱན་པ་དག་ལ། ངང་བ་དང་བྱ་
བཞད་ལ་སོགས་པ་སྐད་སྙན་པ་ཤིན་ཏུ་ཡིད་དུ་འོང་བ་སྒྲོགས་པ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་དང་མ་
རྨོས་ཤིང་མ་བཏབ་པར་འཁྲུངས་པའི་འབྲས་སཱ་ལུ་གྲ་མ་དང་ཕུབ་མ་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་
ལོ་ཐོག་གི་རྣམ་པ་མང་པོ་དང༵༌། སྔར་སྨོས་པ་དེ་དག་ལས་གཞན་ཡང་རེ་རེ་ནས་བརྗོད་ཀྱིས་
མི་ལང་བའི་མཆོད་པར་འོས་པའི་རྒྱན་གྱི་རྣམ་གྲངས་ཇི་སྙེད་པ་རྣམས་ནི༵་{མཚོ་དང་རྫིང་བུ་
པདྨས་བརྒྱན་པ་དག །ངང་པ་ཤིན་ཏུ་སྐད་སྙན་ཡིད་འོང་ལྡན། །ནམ་མཁའ་རབ་འབྱམས་
ཁམས་ཀྱི་མཐས་གཏུགས་པ། །འདི་དམར་རྟགས་བཞག་ས་མ་རྙེད སྡེ་དགེའི་ཤིང་པར་ན་མེད} ཡུལ་ནམ་
མཁའ་རབ་འབྱམས་ཁམས་ཀྱི་མཐས་གཏུགས་པར་ཁྱབ་པ་སུས་ཀྱང་བདག་གི་བར་ཡོངས་
སུ་བཟུང་བ་མེད་པ་སྒྲ་མི་སྙན་པའི་ལོངས་སྤྱོད་ལྟ་བུ་དེ་དག་ཀུན༵་དབུལ་བར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)ཇི་ལྟར་འབུལ་ཚུལ་ནི། ཤིན་ཏུ་དད་པའི་བློ་ཡིས་བླངས་ནས་ཐུབ་པའི་དབང་
པོ་སྐྱེས་བུ་རྣམས་ཀྱི་མཆོག༵་ཏུ་གྱུར་པ་སངས་རྒྱས་དང་དེའི་སྲས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་
ཚོགས་དང་བཅས་པ་རྣམས་ལ་འཁོར་གསུམ་ཡོངས་སུ་དག་པས་ལེགས་པར་འབུལ་ན༵་ཡོན་
གནས་དམ་པ་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་པར་བཞེད་པའི་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་
རྣམས་ཀྱིས༵་རྣམས་བདག་ཅག་ལ་ཐུགས་བརྩེ་བས་ཉེ་བར་དགོངས་ནས་བདག་གི་ཡིད་ཀྱིས་
སྤྲུལ་པའི་མཆོད་པ་འདི་དག་ཅི་བདེ་བར་བཞེས༵་སུ་གསོལ་ཞེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)འབུལ་བའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། བདག་ནི་སྔོན་གྱི་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པའི་བསོད་
2-1-83


ནམས་དང་མི་ལྡན་པས་ཚེ་འདིར་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱིས་དབུལ་ཞིང་བཀྲེན་པ་ཆེན་པོ་ལ་གྱུར་
པ་སྟེ༵། འཕགས་པ་མཆོད་པར་འོས་པའི་ནོར་སྔར་བསྟན་པ་དེ་དག་ལས་གཞན་དངོས་སུ་
བདག་ལ་ཅང་མ་མཆིས༵་པ་དེས་ན་རྟག་ཏུ་གཞན་ལ་ཕན་པ་དང་བདེ་བའི་དོན་ཁོ་ན་དགོངས་
པར་མཛད་པའི་མགོན་པོ་རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཡིད་ཀྱིས་ཕུལ་བའི་མཆོད་
པ་འདི༵་རྣམས་ཁྱེད་ལ་ཕོངས་པ་མི་མངའ་ཡང་བདག་ཅག་གི་རྒྱུད་ལ་ཚོགས་གཉིས་རྫོགས་
པའི་དོན་གྱི་སླད་དུ་ཉིད་ཀྱི་རྫུ་འཕྲུལ་གྱི་མཐུས་ཞིང་ཁམས་སོ་སོ་ན་གནས་པ་རྣམས་ལེགས་
པར་བཞེས་ཤིག༵་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ལུས་ཀྱི་མཆོད་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཇི་ལྟར་འབུལ་ཚུལ་ནི། (གང་ལ་)
བདུད་བཞི་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་དང་དེའི་སྲས་བྱང་ཆུབ་སེམས་
དཔའ་ཆེན་པོ་རྣམས་ལ། (གང་གིས་)དད་པ་དང་ལྡན་པ་བདག་གིས་ནི༵་བདག་གི་ལུས་དངོས་
སུ་ཡོད་པ་འདི་ཀུན། དུས་(ཇི་སྲིད་)གཏན་དུ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་དབུལ་བར་བགྱི༵འོ། །གཞན་
ལ་ལེགས་པ་ཁོ་ན་སེམས་པ་སེམས་དཔའ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་རྣམས་ཀྱིས་བདག་གི་བདོག་
པའི་དངོས་པོ་འདི་ནི་ཡོངས་སུ་བཞེས་པར་མཛོད་ཅིག༵་ཤིན་ཏུ་གུས་པས་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་ཁྱེད་
ཀྱི་བཀའ་བཞིན་སྒྲུབ་པའི་བྲན་ནམ་འབངས་སུ་མཆི་བར་བགྱི༵འོ། །
(གཉིས་པ་)ཕུལ་ནས་སྒྲུབ་ཚུལ་ནི། དམན་པ་བདག་ནི་དམ་པ་ཁྱེད་ཀྱིས་བདག་གི་བར་
ཡོངས་སུ་གཟུང་བ་ན༵་མཉེས་པའི་སླད་དུ་སྲིད་པ་འཁོར་བ་ན་གནས་པ་ན་ཡང་གཞན་གྱི་
དོན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་ལ་མི་འཇིགས་པའི་སྒོ་ནས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་འཕྲལ་དང་ཡུན་
དུ་ཕན་པའི་དོན་ཁོ་ན་བསྒྲུབ་པར་བགྱི༷འོ། །མི་དགེ་བ་སྤྱད་ན་གཞན་ལ་ཕན་པ་ལྟ་ཞོག་རང་
དོན་ཡང་མི་ནུས་པས་སྔོན་གྱི་སྡིག་པ་མི་དགེ་བ་རྣམས་ལས་རྣམ་པར་སུན་འབྱིན་པའི་ཚུལ་
གྱིས་ཡང་དག་པར་འདའ་བར་བགྱིད་ཅིང༵༌། སྡིག་པ་གཞན་ཡང་སླན་ཆད་སྡོམ་པའི་ཚུལ་
2-1-84


གྱིས་མི་བགྱེད་དེ་སྤོང་བར་དམ་འཆའ་ཞིང་དགེ་བ་ལ་འབད་པར་བགྱིད་དོ༵། །
(གསུམ་པ་)འབྱོར་བའི་མཆོད་པ་ལ། ཁྲུས་དང་དབྱི་བ་གོས་རྒྱན་དྲི་བཟང་དང༌། །མེ་ཏོག་
བདུག་སྤོས་ཞལ་ཟས་སྣང་གསལ་དང༌། །ས་གཞི་ཕོ་བྲང་གདུགས་ཀྱི་མཆོད་པ་དང༌། །རོལ་
མོ་དབུལ་ཞིང་སྨོན་ལམ་གདབ་པའོ། །(དང་པོ་)ཁྲུས་ཀྱི་མཆོད་པ་ནི། (གང་དུ་)གནས་ཡིད་དུ་
འོང་བར་ཁྲུས་ཀྱི་ཁང་པ་བཟང་པོ་ག་བུར་ལ་སོགས་པས་བསྒོས་པས་ཤིན་ཏུ་དྲི་ཞིམ་པ༵་འོག་
ཐམས་ཅད་ཤེལ་གྱིས་རང་བཞིན་གྱི་ས་གཞི་དྲི་མ་མེད་པས་གསལ་ཞིང་འོད་འཕྲོ་བས་འཚེར་
བ་བྱི་དོར་བྱས་ཤིང་ལེགས་པར་བསྟར་བ། བར་བར་ནོར་བུ་རིན་ཆེན་འོད་ཟེར་སྣ་ཚོགས་
འབར་བའི་ཀ་བ་ཡིད་དུ་འོང་བ་དུ་མ་དང་ལྡ༵ན་པ་སྟེང་ཐམས་ཅད་དུ་མུ་ཏིག་གི་ཕྲེང་བས་
སྤྲས་པས་དེའི་འོད་ཆགས་པའི་བླ་རེ་རབ་ཏུ་མཛེས་པས་བྲེས་ཤིང་བརྒྱན་པ་དེར༵། (གང་ལ་)
ཡུལ་དམ་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་དང་དེ་ཡི་སྲས་བྱང་
ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་རྣམས་ལ༵། (གང་གིས་)ཡོ་བྱད་བཻཌཱུརྱ་ལ་སོགས་པའི་རིན་ཆེན་མང་
པོ་ལས་བྱས་པའི་བུམ་པ་དྲི་ཞིམ་པོ་སྣ་ཚོགས་སྦྱར་བའི་སྤོས་ཀྱི་ཆུ༵་ཡིད་དུ་འོང་ཞིང་ལེགས་
པར་བཀང་བ་ཡིད་འཕྲོག་པའི་གླུ་དབྱངས་སྙན་པ་དང་ནི༵་རྔ་ཟླུམ་ལ་སོགས་པའི་རོལ་མོར་
བཅས་པ་དུ་མས་སྐུ་ཁྲུས་གསོལ༵་བའོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་ནས་སྐུ་དབྱི་བ་ནི། ཁྲུས་གསོལ་མ་ཐག་པའི་རྒྱལ་བ་སྲས་བཅས་དེ་དག་གི་
སྐུ་ལ་དུ་ཀཱུལའི་རས་ལ་སོགས་པ་མཚུངས་པ་མེད་པའི་གོས༵་དྲི་མ་མེད་པས་གཙང་མར་གྱུར་
བ་ལ་གུར་གུམ་ལ་སོགས་པའི་དྲི་ཞིམ་པོ་རབ་ཏུ་བསྒོས་པས་སྐུ་ཕྱི་ཞིང་ཕྱི་དོར་ལེགས་པར་
འགྱིའོ༵། །
(གསུམ་པ་)གོས་དང་རྒྱན་གྱི་མཆོད་པ་ནི། སྐུ་ཕྱིས་པའི་རྗེས་དེ་ནས་ཡུལ་དམ་པ་དེ་དག་ལ་
རུང་བའི་ཚོན་གྱིས་ཁ་དོག་ལེགས་པར་བསྒྱུར་བའི༵་ན་བཟའ་ཆོས་གོས་ལ་སོགས་པ་ཤིན་ཏུ་
2-1-85


དྲི་ཞིམ་པོས་བྱུགས་པའི་དམ་པ་རྣམས་འབུ༵ལ་ཞིང༌། ཁྱད་པར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཁྱི མ་
པའི་ཆ་ལུགས་ཅན་རྣམས་ལ་ལྷ་རྫས་ལས་གྲུབ་པའི་གོས་བཟང་པོ་སྲབ་ཅིང་ཡང་ལ་རེག་བྱ་
འཇམ་པ་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་སྣ་ཚོགས་པའི་ལྷབ་ལྷུབ་ལ་སོགས་པ་ད༵ང༌། རིན་པོ་ཆེའི་དབུ་
རྒྱན་དང་སྙན་ཆ་དང་གདུ་བུ་དང་སྐ་རགས་དང་དོ་ཤལ་ལ་སོགས་པའི་རྒྱན་མཆོག་བརྒྱ་ཕྲག་
མང་པོ་དེ་དང་དེ་དག་གིས༵་འཕགས་པ་མི་ཕམ་མགོན་པོ་དང་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ་དང་འཇམ་
པའི་དབྱངས་དང༵་འཇིག་རྟེན་དབང་ཕྱུག་དང༌། སོགས་པའི་སྒྲས་ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་དང་སའི་སྙིང་
བོ་དང་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོ་ལ་སོགས་པ་གཞན་རྣམས་ལའང་བརྒྱན་པར་བགྱི༵འོ། །
(བཞི་པ་)དྲི་བཟང་གི་མཆོད་པ་ནི། གླིང་བཞི་བ་བྱེ་བ་ཕྲག་བརྒྱ་ཡོད་པའི་སྟོང་གསུམ་ནི་
ཞིང་ཁམས་གཅིག་ཡིན་ལ། དེ་ལྟ་བུ་མཐའ་ཡས་པ་ཕྱོགས་བཅུའི་ཞིང་ཁམས་ཀུན་ཏུ་དྲི་ཞིམ་
པོའི་ངད་རབ་ཏུ་ལྡང་ཞིང་འཕྲོ་བའི༵་ཙན་དན་ལ་སོགས་པའི་དྲི་མཆོག་རྣམས་ཀྱིས་ཐུབ་པའི་
དབང་པོ་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱི་སྐུ༵་གསེར་བཟང་པོ་ལེགས་པར་
བཏུལ་ཞིང་སྦྱངས་ཏེ་བཙོ་མར་གྱུར་པ་ལ་བྱི་དོར་བྱས་པ་ལྟར༵་འོད་ཟེར་གྱི་མདངས་ཆགས་
ཤིང་འབར་བ་དེ་དག་ལ་བྱུགས་ཏེ་བསྐུས་ནས་མཆོད་པར་བགྱི༷འོ། །
(ལྔ་པ་)མེ་ཏོག་གི་མཆོད་པ་ནི། (གང་ལ་)ཐུབ་པའི་དབང་པོ་མཆོད་པར་བྱ་བའི་གནས་
མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་རྣམས་ལ་(གང་གིས་)ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་མཛེས་པས་ཡིད་དུ་འོང་བའི༵་ལྷ་
རྫས་ཀྱི་མེ་ཏོག་མནྡཱ་ར་བ་དང༌། དཔག་བསམ་ཤིང་གི་མེ་ཏོག་མནྡཱ་ར་བ་ཆེན་པོ་དང༌། པདྨ་
དང༵་ཨུཏྤལ་དང་ཙམ་པ་ཀ་ལ་སོགས་པ་དྲི་ཞིམ་པོ་དང་ལྡན་པ་ཐམས་ཅད་སིལ་མ་འཐོར་
ཞིང་ཚལ་དུ་བཀྲམ་པ་དང༵༌། མེ་ཏོག་སྣ་ཚོགས་པའི་ཕྲེང་བ་སྤེལ་ལེགས་པར་བརྒྱུས་པའི་ཆུན་
འཕྱང་ལ་སོགས་པ་ཡིད་དུ་འོང་བ་རྣམས་ཀྱིས་མཆོད༵་པར་བྱའོ། །
(དྲུག་པ་)བདུག་སྤོས་ཀྱི་མཆོད་པ་ནི། ཨ་ག་རུ་ལ་སོགས་པའི་སྤོས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ཚོར་
2-1-86


མ་ཐག་ཡིད་འཕྲོག་པར་བྱེད་པའི་དྲི་ཞིམ་པོའི་ངད་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་དུ་ཁྱབ་ཅིང་ལྡང་པ་ཡི༵་
བདུག་པ་བསྲེགས་པའི་དུ་བ་སྤྲིན་གྱི་ཚོགས་ལྟར་འཁྲིགས་པ་རྣམས་ཀྱང༌། (གང་ལ་)ཡུལ་དམ་
པ་དེ་དག་ལ་གུས་པས་འབུ༵ལ་བའོ། །
(བདུན་པ)ཞལ་ཟས་ཀྱི་མཆོད་པ་ནི། འབྲས་ཆན་དང་ཀ་ར་དང་སྣུམ་ཁུར་ལ་སོགས་
པའི་ཞལ་ཟས་ཀྱི་ཁྱད་པར་བཟའ་བ་དང་བཅའ་བ་དང་བཏུང་བ་དང་གཞིབ་པ་ལ་སོགས་
པ་ཁ་དོག་དང་དྲི་རོ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སྣ་ཚོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡི༵་ལྷ་རྫས་ལས་གྲུབ་
པའི་བཤོས་གཙང་མ་རྣམས་ཀྱང་ཐུབ་པའི་དབང་པོ་དེ་དག་ལ་རབ་ཏུ་དང་བས་དབུལ་བར་
འགྱི༵འོ། །
(བརྒྱད་པ་)སྣང་གསལ་གྱི་མཆོད་པ་ནི། སྣོད་གསེར་གྱི་རང་བཞིན་ལས་བྱས་ཤིང་
དབྱིབས་པདྨ་རྒྱས་པ་ལྟར་མཛེས་པའི་གོང་བུ་གྲལ་ལ་ཚར་དུ་དངར་སྟེ་བསྒྲིགས་པ་ཡི༵་ནང་
དུ། བཅུད་ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་རིན་ཆེན་ལ་སོགས་པ་འོད་རབ་ཏུ་གསལ་བས་ཉིན་མཚན་
རྟག་ཏུ་སྣང་བར་བྱེད་པའི་སྒྲོན་མེ་རྣམས་ཀྱང་མཆོད་གནས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་དེ་དག་ལ་
དབུལ་བར་བགྱི༵འོ། །
(དགུ་པ་)ས་གཞི་བསྟར་བའི་མཆོད་པ་ནི། ས་གཞི་ཐམས་ཅད་ལེགས་པར་བསྟར་ཞིང་
བྱི་དོར་བྱས་པ་དྲི་ཞིམ་པོའི་སྤོས་ཀྱིས་ཉེ་བར་བྱུགས་པ་དེར༵་མེ་ཏོག་ཁ་དོག་དང་དབྱིབས་སྣ་
ཚོགས་པ་ཡིད་
དུ་འོང་བ་སིལ་མ་མང་པོ་རྣམས་གཅལ་དུ་དགྲམ་ཞིང་དགོད་པར་བགྱི༵འོ། །
(བཅུ་པ་)ཕོ་བྲང་གི་མཆོད་པ་ནི། (གང་)གཞལ་མེད་ཁང་ཆེན་པོ་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་ཚོགས་ལས་
གྲུབ་པའི་ཕོ་བྲང་ནང་ན་ལྷའི་བུ་མོ་རྣམས་ཀྱིས་བསྟོད་པའི་དབྱངས་ཡིད་དུ་འོང་བ་སྒྲོགས་
པ་དང་ལྡ༵ན་ཞིང༌། ཕྱི་ནང་ཐམས་ཅད་དུ་མུ་ཏིག་དང་རིན་ཆེན་སྣ་ཚོགས་པའི་རྒྱན་གྱི་ཆུན་པོ་
2-1-87


འཕྱང་བས་མཛེས་པ་གཟི་བརྗིད་ཀྱི་འོད་ཟེར་རབ་དུ་འབར་བ༵ས་དཔག་ཏུ་མེད་ཅིང་མཐའ་
ཡས་པ་ནམ་མཁའི་རྒྱན་ལྟ་བུར་གྱུར་པ་དེ་དག་ཀྱ༵ང༌། (གང་ལ་)སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་
ཐུགས་རྗེའི་རང་བཞིན་ཅན་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ལ་དབུལ་བར་
བགྱི༵འོ། །
(བཅུ་གཅིག་པ་)གདུགས་ཀྱི་མཆོད་པ་ནི། རིན་ཆེན་སྣ་ཚོགས་ལས་གྲུབ་ཅིང་ཚ་བ་སྐྱོབ་པའི་
གདུགས་རབ་ཏུ་མཛེས་པ་གསེར་གྱི་ཡུ་བ་རིང་བོ་ཅ༵ན་ཁོར་ཡུག་ཐམས་ཅད་དུ་མུ་ཏིག་གི་སེ་
མོ་དོ་ལ་སོགས་པའི་རྒྱན་གྱི་རྣམ་པ་མང་པོས་ཡིད་དུ་འོང་བ༵ར་རྣམ་པར་བརྒྱན་པ་དབྱིབས་
ཤིན་ཏུ་ལེགས་ཤིང་བལྟ་ན་སྡུག་པ་གྱེན་དུ་བསླང་སྟེ་གྱེན་དུ་བསྒྲེང་བའ༵ང་དུས་རྟག་ཏུ་ཐུབ་
པའི་དབང་བོ་སྲས་དང་བཅས་པ་རྣམས་ལ་དབུལ་བར་བགྱི༵འོ། །
(བཅུ་གཉིས་པ་)རོལ་མོ་དབུལ་བ་ནི། སྔར་བཤད་པ་དེ་དག་ལས་གཞན་ཡང་མཆོད་པའི་
ཚོ༵གས་དུང་དང་པི་ཝང་དང་རྔ་བོ་ཆེ་ལ་སོགས་པ་རོལ་མོའི་བྱེ་བྲག་མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་
དང༌། གར་དང་བཅས་པའི་གླུ་དབྱངས་སྙན་པ་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་ལྡ༵ན་པ། གང་ཞིག་ཐོས་
པས་སེམས་ཅན་སྡུག་བསྔལ་བ་རྣམས་ཀྱང་དགའ་བས་ཚིམ་པར་བྱེད་པའི༵་མཆོད་པའི་སྤྲིན་
དཔུང་དཔག་ཏུ་མེད་པ་རྣམས་དམ་པ་དག་གི་སྤྱན་སྔར་འབྱུང་ཞིང་རྟག་ཏུ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་
སོ་སོར་གནས་པར་གྱུར་ཅི༵ག
(བཅུ་གསུམ་པ་)སྨོན་ལམ་གདབ་པ་ནི། དམ་པའི་ཆོས་ལ་སོགས་པ་དཀོན་མཆོག་རིན་པོ་
ཆེ་ཐམས་ཅད་ད༵ང་ཆོས་སྐུའི་རྟེན་མཆོད་རྟེན་རིང་བསྲེལ་གྱི་སྙིང་བོ་ཅན་རྣམས་དང་གཟུགས་
སྐུའི་རྟེན་རི་མོར་བྲིས་པ་དང་ལུགས་སུ་བླུག་པ་དང༌། འབུར་དུ་བཏོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྐུ་
གཟུགས་ཐམས་ཅད་ལ༵་རིན་ཆེན་དང་མེ་ཏོག་དང་དྲི་བཟང་དང་གོས་དང་རྒྱན་དང་འབྲུ་དང་
སྨན་ལ་སོགས་པའི་ཆ༵ར་བ་དུས་རྟག་ཏུ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་བར་མཚམས་མེད་པར་འབབ་
2-1-88


པར་ཤོ༵ག་ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)དོན་བསྡུ་ནི། ཇི་ལྟར་ན་འཇམ་པའི་དབྱངས་དང་ཀུན་ཏུ་བཟང་བོ་ལ་སོགས་
པ་ས་བཅུའི་དབང་ཕྱུག་རྣམས་ཀྱིས་རྣམ་པར་འཕྲུལ་བ་མཐའ་ཡས་པ༵ས་རྒྱལ་བ་རྫོགས་པའི་
སངས་རྒྱས་རྣམས་ལ་མཆོད་པ་མཛད་པ༵འི་ཚུལ། དཀོན་མཆོག་ཏ་ལ་ལའི་མདོར། མེ་ཏོག་
ཕལ་ཆེར་མེ་ཏོག་བླ་རེ་དང༌། །མེ་ཏོག་བཀོད་པའི་འོད་ཟེར་རབ་བཀྱེ་སྟེ། །མེ་ཏོག་སྣ་ཚོགས་
ཀུན་ཏུ་བཀྲམ་བྱས་ནས། །བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་དེ་དག་རྒྱལ་བ་མཆོད། །ཅེས་པ་ལ་སོགས་པ་
དང༌། ལག་པའི་མཐིལ་ནས་མཆོད་པ་བསམ་ཡས་རྣམས། །རྒྱལ་བ་གཅིག་ལ་དེ་དག་བྱེད་
པ་ལྟར། །རྒྱལ་བ་མ་ལུས་ཀུན་ལའང་དེ་བཞིན་ཏེ། །དྲང་སྲོང་ཏིང་འཛིན་རྣམ་འཕྲུལ་དེ་འདྲ་
འོ། །ཞེས་གསུངས་པ་དེ་བཞིན་དུ་བདག་གིས་ཀྱང་མོས་པའི་བསམ་པས་དེ་བཞིན་གཤེ༵གས་
པ་འགྲོ་བའི་མགོན་པོ་སྲས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཚོགས་དང་བཅས་པ་རྣམས་ལ་བླ་ན་མེད་
པའི་མཆོ༵ད་པ་དབུལ་བར་འགྱིའོ། །
(གཉིས་པ་)བསྟོད་པ་ནི། ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཡོན་ཏན་གྱི་ཚོགས་རྒྱ་མཚོ་ལྟར་ཟད་མི་
ཤེས་པ་མངའ་བ་རྣམས་ལ་བད༵ག་གིས་བསྟོད་པའི་དབྱངས་ཀྱི་ཡན་ལག་ཀྱང་རྒྱ་མཚོ་ལྟར་
ཟད་མི་ཤེས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བསྟོད༵་པར་བགྱིའོ། །བསྟོད་པའི་གླུ་དབྱངས་སྙན་པར་བསྒྲགས་
པའི་སྤྲིན་དཔུང་རྣམས་རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པ་དེ་དག་ལ༵་ངེས་པར་ཏེ་གདོན་མི་ཟ་བར་
དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་འབྱུང་བར་གྱུར་ཅི༵ག་ཅེས་པ་སྟེ། དེ་དག་བསྔགས་པ་མི་ཟད་རྒྱ་མཚོ་
རྣམས། །དབྱངས་ཀྱི་ཡན་ལག་རྒྱ་མཚོའི་སྒྲ་ཀུན་གྱིས། །རྒྱལ་བ་ཀུན་གྱི་ཡོན་ཏན་རབ་བརྗོད་
ཅིང༌། །བདེ་བར་གཤེགས་པ་ཐམས་ཅད་བདག་གིས་བསྟོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་)ཕྱག་འཚལ་བ་ནི། འདས་པ་དང་མ་འོངས་པ་དང་ད་ལྟར་བ་སྟེ་དུས་གསུམ་དུ་
གཤེགས་ཤིང་བཞུགས་པ་ཤེས་བྱ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་སངས་རྒྱས་ཀུན༵་དང༌། ལུང་དང་
2-1-89


རྟོགས་པའི་བདག་ཉིད་ཅན་དམ་པའི་ཆོས་དང་ཚོགས་ཀྱི་མཆོག་ཐེག་ཆེན་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་
དགེ་འདུན་དང་བཅས་པ་རྣམས་ལ༵་ཕྱོགས་བཅུའི་ཞིང་ཁམས་ཀྱི་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཀུན་གྱི་གྲངས་
ཇི་སྙེད་ཡོད་པ་དེ་སྙེད་ཀྱི༵་་གྲངས་དང་མཉམ་པར་ལུས་དཔག་ཏུ་མེད་པར་སྤྲུལ་ནས་གུས་
པས་བཏུད་པས་ནི་བདག་ཉིད་ཕྱག་འཚ༵ལ་ཏེ། བཟང་པོ་སྤྱོད་པའི་སྨོན་ལམ་སྟོབས་དག་
གིས། །རྒྱལ་བ་ཐམས་ཅད་ཡིད་ཀྱིས་མངོན་སུམ་དུ། །ཞིང་གི་རྡུལ་སྙེད་ལུས་རབ་བཏུད་པ་
ཡིས། །རྒྱལ་བ་ཀུན་ལ་རབ་ཏུ་ཕྱག་འཚལ་ལོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །གཞན་ཡང་བྱང་ཆུབ་ཏུ་
སེམས་བསྐྱེད་པ་ཉིད་ཀྱི་རྟེན་པའི་གཞི་གནས་ཁྱད་པར་ཅན་རྣམས་ད༵ང༌། གནས་ཆེན་པོ་
བརྒྱད་ལ་སོགས་པ་ན་བཞུགས་པའི་མཆོད་རྟེན་ཀུན་ལའང་བདག་ཉིད་ཕྱག་འཚ༵ལ་ཞིང༌། 
ལུང་ནོད་པའི་ཡུལ་མཁན་པོ་དང༌། དེ་བཞིན་དུ་ཐར་པའི་དོན་སྟོན་པའི་སློབ་དཔོན་དང༵་
ཚངས་སྤྱོད་ཀྱི་སྡོམ་པ་ལ་སོགས་པའི་བརྟུལ་ཞུགས་མཆོག་ལ་གནས་པ་རྣམས་ལའང་གུས་
པས་ཕྱག་འཚལ་ལོ༵།      །
(གསུམ་པ་)སྐྱབས་འགྲོའི་སྤྱི་དོན་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཐུན་མོང་བ་ནི་དོན་ལྔས་
རིག་པར་བྱ་སྟེ། རྒྱུ་དང་ཡུལ་དང་ངོ་བོ་དང༌། །བསླབ་བྱ་དང་ནི་ཕན་ཡོན་ནོ། །(དང་པོ་)རྒྱུ་ནི། 
ལས་རྒྱུ་འབྲས་བདེན་པར་ཡོད་པ་ལ་མངོན་པར་ཡིད་ཆེས་པའི་དད་པ་དང༌། ཡོན་ཏན་ཅན་ལ་
དང་བའི་དད་པ་དང༌། །ནུས་པ་ལ་འདོད་པའི་དད་པ་སྐྱེས་པ་ལས་སོ། །
(གཉིས་པ་)ཡུལ་ནི། སངས་རྒྱས་སྐུ་གཉིས་དང༌། ཆོས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་དང༌། དགེ་
འདུན་གང་ཟག་བརྒྱད་ལ་སོགས་པ་སྟེ། སྐྱབས་གསུམ་བདུན་ཅུ་བར། ཐུབ་པའི་དབང་པོའི་
སྐུ་གཉིས་དང༌། །མྱ་ངན་འདས་དང་གང་ཟག་བརྒྱད། །དེ་ལ་གུས་པས་སྐྱབས་འགྲོ་གང༌། །
གསུམ་ལ་སྐྱབས་སུ་སོང་བ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)ངོ་བོ་ནི། འཇིགས་པའི་ཉེན་ནས་ཡུལ་དམ་པ་ལ་བློ་གཏོད་ཅིང་བརྟེན་པར་
2-1-90


ཁས་ལེན་པ་སྟེ། སངས་རྒྱས་ལ་སྟོན་པ་དང༌། ཆོས་ལ་ལམ་དང༌། དགེ་འདུན་ལ་གྲོགས་སུ་
འདུ་ཤེས་པས་སོ། །
(བཞི་པ་)བསླབ་བྱ་ནི། ཐུན་མོང་དུ་ཐོས་པའི་སའི་བསྡུ་བར། སྦྱོར་བས་དགེ་བའི་རྟེན་
གཞི་དང༌། དབང་པོ་མི་རྒོད་པར་བྱ་བ་དང༌། བསླབ་པའི་གཞི་བླང་བར་བྱ་བ་དང༌། སེམས་
ཅན་ལ་སྙིང་རྗེ་བར་བྱ་བ་དང༌། དུས་དུས་སུ་དཀོན་མཆོག་མཆོད་པར་བྱ་བ་ལ་བསླབ་པར་
གསུངས་ཤིང༌། ཁྱད་པར་དུ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་མདོར། གང་ཞིག་སངས་རྒྱས་སྐྱབས་
སོང་བ། །དེ་ནི་ཡང་དག་དགེ་བསྙེན་ཏེ། །ནམ་དུ་ཡང་ནི་ལྷ་གཞན་ལ། །སྐྱབས་སུ་སོང་བ་མ་
ཡིན་ནོ། །དམ་པའི་ཆོས་ལ་སྐྱབས་སོང་བས། །འཚེ་ཞིང་གནོད་པའི་སེམས་དང་བྲལ། །དགེ་
འདུན་ལ་ཡང་སྐྱབས་སོང་བ། །མུ་སྟེགས་ཅན་ལ་ཕྱོགས་མི་བྱ། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
(ལྔ་པ་)ཕན་ཡོན་ནི། བསྡུ་བར། སྲུང་བ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་དང༌། ལོག་པར་མོས་པའི་
སྒྲིབ་པ་ཐམས་ཅད་ཟད་པ་དང༌། སྐྱེས་བུ་དམ་པའི་ནང་དུ་བགྲང་བ་དང༌། སྟོན་པ་དང་ཆོས་
གྲོགས་དང་བསྟན་པ་ལ་དད་པའི་ལྷ་རྣམས་ཀྱི་ཡིད་དུ་འོང་བ་སྟེ་བཞི་དང༌། བསོད་ནམས་
ཆེན་པོ་དང་དགའ་བ་ཆེན་པོ་དང༌། ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་རྣམ་པར་དག་པ་སྟེ་བཞི་ཐོབ་པར་
གསུངས་ཤིང༌། མཐར་སྲིད་པའི་འཇིགས་པ་ཐམས་ཅད་ལས་གྲོལ་བའི་ཐར་བ་ཐོབ་པ་
སྟེ། མདོ་ལས། སངས་རྒྱས་ཆོས་དང་དགེ་འདུན་རྣམས། །སྐྱབས་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་སྟེ། །
སྐྱབས་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ནི། །སྲིད་པའི་འཇིགས་པ་ཆེ་ལས་སྒྲོལ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ)ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ལུགས་ནི། སེམས་བསྐྱེད་དང་མཐུན་པས་
དོན་དྲུག་དང་ལྡན་པ་སྟེ། སྐྱབས་གནས་མཐར་ཐུག་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཐོབ་པར་འདོད་པས་
དེའི་ལམ་སྒྲུབ་པར་ཁས་ལེན་པ་ངོ་བོའི་དོན་དང༌། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་དམིགས་པའི་
སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་རྒྱུད་ལ་སྐྱེས་པ་རྒྱུའི་དོན་དང༌། རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་
2-1-91


ཐོབ་པ་འབྲས་བུའི་དོན་དང༌། གདུལ་བྱ་རྣམས་ངེས་པར་ལེགས་པའི་ཕན་པ་དང༌། མངོན་
པར་མཐོ་བའི་བདེ་བ་ལ་སྦྱོར་ཞིང་དེ་དག་གི་དཀའ་སྤྱད་ལ་སྐྱོ་བ་མེད་པ་ལས་ཀྱི་དོན་དང༌། 
ངེས་པར་འབྱུང་བར་བྱ་བ་ལ་ཐེག་པ་ཐམས་ཅད་དང་མཐུན་པར་ཚོགས་གཉིས་ཀྱིས་ཉེ་བར་
རྟོན་པའི་ཡོན་ཏན་ཟད་མི་ཤེས་པ་མངའ་བ་ལྡན་པའི་དོན་དང༌། རགས་པ་ཡང་དག་པར་
བླངས་པ་བརྡ་ལས་བྱུང་བ་དང༌། ཕྲ་བ་ཆོས་ཉིད་ཀྱིས་ཐོབ་པ་ལ་སོགས་པར་འབྱེད་པ་འཇུག་
པའི་དོན་ཏོ། །དེའང་རྒྱན་ལས། འདི་ནི་དེ་དངོས་འདོད་པས་ཁས་ལེན་དེ་ཡང་སྙིང་རྗེ་ལས་
རིག་བྱ། །དེ་ལས་རྣམ་པ་ཀུན་མཁྱེན་ཕན་དང་བདེ་བྱེད་དཀའ་ལ་སྐྱོ་བ་མེད། །ངེས་པར་
འབྱུང་ལ་ཐེག་པ་ཀུན་གྱིས་རྟོན་པའི་ཡོན་ཏན་རྟག་ཏུ་ལྡན། །བརྡ་བཏགས་ཆོས་ཉིད་ཐོབ་པ་
བློ་ལྡན་རྣམས་ཀྱི་སྐྱབས་འགྲོ་འདི་མཆོག་ཉིད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)གཞུང་དོན་ནི། ནམ་མཁའི་མཐའ་དང་མཉམ་པའི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་
དུས་འདི་ནས་བཟུང་སྟེ་ཇི་སྲིད་བྱང་ཆུབ་སྙིང་པོ་ལ་མཆིས་ཀྱི་བར༵་དུ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་
འདས་རྣམས་ལ་སྐྱབས་སུ་མཆི༵འོ། །དམ་པའི་ཆོས་རྣམས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་(ཡི༵་)
འཕགས་པའི་དགེ་འདུན་གྱི་ཚོགས་ལའང་སྔ་མ་དེ་བཞིན་དུ་བློ་གཏོད་ཅིང་བརྟེན་པར་ཁས་
ལེན་པས་སྐྱབས་སུ་མཆི༵འོ་ཞེས་པའོ།      །
(བཞི་པ་)སྡིག་བཤགས་ཀྱི་སྤྱི་དོན་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)སྦྱང་བྱ་སྡིག་པའི་ཁྱད་པར་ནི། 
ཡུལ་བླ་མ་དང་དཀོན་མཆོག་དང་ཕ་མ་ལ་སོགས་པ་ལ་དམིགས་ནས། དུས་འཁོར་བ་ཐོག་
མ་མེད་པ་ནས་ད་ལྟའི་བར་དུ། རྒྱུ་ཉོན་མོངས་པ་དུག་གསུམ་གྱིས་ཀུན་ནས་བསླངས་ཏེ། 
རྟེན་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གྱི་སྒོ་ནས། ངོ་བོ་མི་དགེ་བ་བཅུ་ལ་སོགས་པ་རང་བཞིན་དང༌། ཕྱི་
དྲོས་ཁ་ཟས་ལ་སོགས་པ་བཅས་པའི་ཁ་ན་མ་ཐོ་བ། སྦྱོར་བ་རང་གིས་བྱས་པ་དང༌། གཞན་
བྱེད་དུ་བཅུག་པ་དང༌། བྱེད་པ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་བས་བསྡུས་པ། བྱེད་ལས་མཐོ་རིས་དང་
2-1-92


ཐར་པ་ལ་སྒྲིབ་ཅིང་འཁོར་བ་དང་ངན་སོང་དུ་ལྟུང་བ་རྣམས་སོ། །
(གཉིས་པ་)སྦྱོང་བྱེད་གཉེན་པོའི་དབྱེ་བ་ནི། ཆོས་བཞི་བསྟན་པའི་མདོ་ལས། བྱམས་པ་
བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཆོས་བཞི་དང་ལྡན་ན་སྡིག་པ་བྱས་ཤིང་བསགས་པ་ཟིལ་གྱིས་གནོན་
པར་འགྱུར་རོ། །བཞི་གང་ཞེ་ན། རྣམ་པར་སུན་འབྱིན་པའི་སྟོབས་དང༌། གཉེན་པོ་ཀུན་ཏུ་
སྤྱོད་པའི་སྟོབས་དང༌། སོར་ཆུད་པར་བྱེད་པའི་སྟོབས་དང༌། རྟེན་ཀྱི་སྟོབས་སོ། །དེ་ལ་དང་
པོ་ནི་མི་དགེ་བའི་ལས་བྱས་ན་དེ་ལ་འགྱོད་པ་མང་བ་ཡིན་ནོ། །གཉིས་པ་ནི་མི་དགེ་བའི་
ལས་བྱས་ཀྱང་དགེ་བའི་ལས་ལ་ཤིན་ཏུ་བརྩོན་པ་ཡིན་ནོ། །གསུམ་པ་ནི་སྡོམ་པ་ཡང་དག་
པར་བླངས་ནས་སྡིག་པ་མི་བྱེད་པའི་སྡོམ་པ་ཐོབ་པའོ། །བཞི་པ་ནི་སངས་རྒྱས་དང་ཆོས་
དང་དགེ་འདུན་ལ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་བ་དང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་མི་གཏོང་བ་སྟེ་ཞེས་གསུངས་པ་
ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)སྦྱོང་ཚུལ་སྦྱོར་དངོས་རྗེས་གསུམ་ནི། སྦྱོར་བ་དཀོན་མཆོག་གི་སྤྱན་སྔར་ཕྱག་
འཚལ་བ་དང་མཆོད་པ་འབུལ་བ་ལ་སོགས་པ་བྱས་ནས། དངོས་གཞི་སྡིག་པ་བྱས་པ་འགྱོད་
པ་དྲག་པོ་དང་སླན་ཆད་སྡོམ་པའི་སེམས་ཀྱིས་ཡང་དག་པར་བཤགས་ཏེ། རྗེས་སུ་བཤགས་
པས་འདག་པར་གསུངས་པ་ལྟར་ཅིས་ཀྱང་དག་ངེས་སྙམ་དུ་ཡིད་ཆེས་བྱེད་པའོ། །
(བཞི་པ་)སྦྱངས་པས་འདག་པའི་ཤེས་བྱེད་ནི། བྱམས་པ་སེང་གེའི་སྒྲ་ཆེན་པོ་ལས། མི་
ཤེས་པས་ནི་གང་བྱས་པའི། །སྡིག་པའི་ལས་ནི་བཤགས་པར་གྱིས། །མཁས་པས་ཉེས་
པ་བཤགས་ན་ནི། །ལས་དང་ལྷན་ཅིག་མི་གནས་སོ། །ཞེས་པ་དང༌། གསེར་འོད་དམ་པ་
ལས། གང་གིས་བསྐལ་པ་སྟོང་རྣམས་སུ། །སྡིག་པ་ཤིན་ཏུ་མི་ཟད་བགྱིས། །ལན་ཅིག་རབ་
ཏུ་བཤགས་པ་ཡིས། །དེ་དག་ཐམས་ཅད་བྱང་བར་འགྱུར། །ཞེས་པ་དང༌། ལུང་རྣམ་འབྱེད་
ལས། གང་གིས་སྡིག་པའི་ལས་བྱས་པ། །དགེ་བ་ཡིས་ནི་འགོག་བྱེད་དེ། །ཉི་ཟླ་སྤྲིན་ལས་
2-1-93


བྱུང་བ་བཞིན། །འཇིག་རྟེན་འདིར་ནི་དེ་སྣང་འགྱུར། །ཞེས་པ་དང༌། ལས་རྣམ་འབྱེད་ལས། 
ཤིན་ཏུ་མི་བཟད་ལས་རྣམས་བྱས་པ་ནི། །བདག་ལ་རྣམ་པར་སྨོད་པས་བསྲབས་པར་འགྱུར། །
རབ་ཏུ་བཤགས་དང་སྡོམ་པར་བྱེད་པ་ཡིས། །དེ་དག་ཤིན་ཏུ་རྩད་ནས་བཏོན་པ་བཞིན། །
ཞེས་གསུངས་པ་ལ་སོགས་པ་ལས་ཤེས་པར་བྱའོ། །གཞུང་དོན་ལ། བཤགས་ཚུལ་ཐུན་མོང་
དུ་བསྟན་པ་དང༌། གཉེན་པོ་ཁྱད་པར་དུ་བཤད་པའོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་) ཐོག་
མེད་སྡིག་པ་བཤགས་པ་ནི། ཡུལ་ཕྱོགས་བཅུའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་
ཀུན་ན་བཞུགས་པ་ཡི༵་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་དང་
བྱང་ཆུབ་སེ༵མས་དཔའ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་མངའ་བ་རྣམས་མདུན་དུ་
དམིགས་པ་ལ༵་ལུས་ཀྱིས་ཐལ་མོ་སྦྱར་ཏེ་ངག་ཏུ་གསོལ་བ་ནི༵་དུས་སྔོན་ཐོག་མ་མེད་པ་དང་
ལྡན་པའི་འཁོར་བ་ན༵ས་བཟུང་སྟེ་ད་ལྟར་གྱི་ཚེ་རབས་འདིའམ་སྔ་མའི་སྐྱེ་བ་གཞན་དག་ཏུ༵་
རྒྱུ་བདག་གིས་བླང་དོར་གྱི་གནས་མ་འཚལ་ཞིང་མ་རིག་པ་ཉོན་མོངས་པའི་དབང་གིས། ངོ་
བོ་སྡིག་པ་མི་དགེ་བ་རང་བཞིན་དང་བཅས་པའི་ཁ་ན་མ་ཐོ་བ། སྦྱོར་བ་རང་གིས་དངོས་སུ་
བགྱིས་པའམ༵་གཞན་དག་བགྱིད་དུ་སྩལ་བ་ཉིད་དང་ནི༵། རྒྱུ་འབྲས་ལ་རྨོངས་པའི་གཏི་མུག་
གིས་འཁྲུལ་པར་གྱུར་པས་བདག་ཟིལ་གྱིས་ནོན་ཏེ༵་གཞན་སྡིག་པ་བྱེད་པ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་
བ་གང་བགྱིས་པ༵འི་ནོངས་པ་དེ་དག་ལ་ནི་ནོངས་པར་མཐོང་ཞིང་རྟོགས་པར་བགྱིས་ན༵ས་
བསམ་པ་ཞེ་ཐག་པས་འགྲོ་བའི་མགོན་པོ་རྣམས་ལ་འཐོལ་ཞིང་བཤ༵གས་ཏེ་སླན་ཆད་ཀྱང་
སྡོམ་པར་བགྱིད་དོ་ཞེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ལྕི་བའི་ཁྱད་པར་བཤགས་པ་ནི། བདག་གིས་ཡུལ་དམ་པ་ཡོན་ཏན་གྱི་ཞིང་
དཀོན་མཆོག་རིན་པོ་ཆེ་རྣམ་པ་གསུམ་དང་ནི༵་ཕན་འདོགས་པའི་ཞིང་ཕ་དང་མའམ་བཀུར་
བར་འོས་པའི་ཞིང་མཁན་པོ་དང་སློབ་དཔོན་ལ་སོགས་པ་བླ་མ་གཞན་དག་ལ༵་ཡང་དམིགས་
2-1-94


ཏེ། ཀུན་སློང་ཉོན་མོངས་པ་ཞེ་སྡང་ལ་སོགས་པའི་སྒོ་ནས་སྦྱོར་བ་ལུས་དང་ངག་ད༵ང་ཡིད་
ཀྱིས་གནོད་པའི་ལས་བགྱིས་པ་གང་ལགས་པ། སྡུག་བསྔལ་སྐྱེད་པ་ད༵ང་ཐར་པ་ལ་སྒྲིབ་པ་
ལ་སོགས་པ་ཉེས་པ་དུ་མའི་སྐྱོན་ཆགས་ཤིང་གནས་པའི༵་སྡིག་པ་དང་ལྡན་པ་བདག་གིས་
སྡིག་པ་ག༵ང་ཤིན་ཏུ་ལྕི་ཞིང་མི་བཟད་པ་བགྱིས་པ་དེ༵་ཐམས་ཅད་འཇིག་རྟེན་གྱི་འདྲེན་པ་
རྣམས་ལ་སོ་སོར་མཐོལ་ཞིང་བཤ༵གས་སོ་ཞེས་པའོ། །
གཉེན་པོ་ལ། རྣམ་པར་སུན་འབྱིན་པའི་སྟོབས་དང༌། རྟེན་ལ་སྐྱབས་པའི་སྟོབས་དང༌། 
གཉེན་པོ་སྤྱོད་པའི་སྟོབས་དང༌། སླན་ཆད་སྡོམ་པའི་སྟོབས་སོ། །དང་པོ་ལ། འགྱོད་པས་མྱུར་
དུ་བཤགས་ཚུལ། དོན་མེད་སྡིག་པ་སྤྱད་ཚུལ། མྱུར་དུ་འཆི་བས་འགྱོད་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་
ནི། མ་བཤགས་ན་བདག་ནི་སྡིག་པའི་ལས་མ་བྱང་ཞིང་མ་ཟད་པ༵འི་སྔོན་དུ་བསྡད་ལོང་མེད་
པར་མྱུར་དུ་འགུམ་པར་འགྱུར་དུ་འཆི༵་ཞིང༌། སྡིག་པ་མ་བྱང་བར་ཤི་ན་ཕྱི་མར་སྡུག་བསྔལ་
དྲག་པོ་མྱོང་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཐབས་ཇི་ལྟར་བྱས་ན་འཁོར་བར་འཆིང་བྱེད་སྡིག་པ་འདི་
ལས་ངེས་པར་ཐར་བ༵ར་འགྱུར་པ་དེས་མྱུར་ཞིང་རིངས་པའི་ཚུལ་གྱིས་སྡིག་པ་འབྲས་བུ་དང་
བཅས་པ་འདི་ལས་བསྲུང་ཞིང་བསྐྱབ་ཏུ་གསོ༵ལ་ཞེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་མེད་སྤྱད་པ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། སུས་ཀྱང་ཡིད་
ཆེས་བརྟན་པོ་བྱར་མི་རུང་བའི་འཆི་བདག་འདི༵་ནི་བདག་གི་བྱ་བ་སྔ་མ་རྣམས་བྱས་ཟིན་པ་
དང་ཕྱི་མ་དག་མ་བྱས་ཏེ་མ་ཟིན་པ་ལ་དཔྱོད་ཅིང་མི་སྡོད་པ༵ས་ན་བ་དང་བཅས་པ་དང་མི་ན་
ཞིང་བདེ་བར་གནས་པ་ཀུན་གྱིས་ཀྱ༵ང་རུང༌། གློ་བུར་དུ་ནམ་འཆི་ངེས་པ་མེད་པས་ཚེ་འདི་ལ་
ཡིད་མི་བརྟ༵ན་པར་བྱ་བ་ཡིན་པ་ལ། ལུས་ལོངས་སྤྱོད་དགྲ་གཉེན་དང་བཅས་པ་ཐམས་ཅད་
བོར་ཏེ་འཇིག་རྟེན་ཕ་རོལ་ཏུ་ཆས་ཤིང་འགྲོ་དགོས་པ༵ར་བདག་གིས་ཚུལ་དེ་ལྟར་མ་ཤེས་
པ༵ས་མཛའ་བ་བསྐྱང་བ་དང་མི་མཛའ་བ་གཞོམ་པའི་དོན་གྱི་ཕྱི༵ར། འདོད་ཆགས་དང་ཞེ་སྡང་
2-1-95


ལ་བརྟེན་པའི་སྡིག་པ་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་བྱས༵་ཏེ་ཤིན་ཏུ་འགྱོད་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ནི། གང་གི་དོན་དུ་སྡིག་པ་བྱས་པའི་མི་མཛའ་བ་དགྲ་རྣམས་ཀྱང་
མེད་པར་འགྱུར་ཞི༵ང་མཛའ་བ་གཉེན་རྣམས་ཀྱང་མེད་པར་འགྱུ༵ར་ལ། བྱེད་པ་པོ་བདག་
ཀྱང་མེད་པར་འགྱུར་བ་སྟེ༵། དེ་བཞིན་དུ་དགྲ་གཉེན་བར་མར་གནས་པ་དང་བསགས་པའི་
ལོངས་སྤྱོད་ཐམས་ཅད་ཀྱང་མེད་པར་འགྱུ༵ར་བས་དེ་དག་གི་དོན་དུ་སྡིག་པ་བྱས་པ་ནི་འཁྲུལ་
པའོ། །དཔེར་ན་རྨི་ལམ་དུ་བདེ་སྡུག་སྣ་ཚོགས་ཉམས་སུ་མྱོང་ཡང་སད་པ་ན་དྲན་ཡུལ་ཙམ་
དུ་འགྱུར་གྱི་དངོས་སུ་མི་མཐོང་བ་བཞི༵ན་དུ་དགྲ་དང་འཐབ་པ་དང་གཉེན་དང་འགྲོགས་པ་
དང་ཟས་ཟོས་པ་དང་ནོར་བསགས་པ་ལ་སོགས་པ་ཟག་བཅས་ཀྱི་དངོས་པོ་གང་དང་གང་
ལོངས་སྤྱད་པ༵་དེ་དང་དེ་རྣམས་འདི་དང་འདི་འདྲ་མྱོང་ངོ་ཞེས་དྲན་པའི་ཡུལ་ཙམ་དུ་འགྱུ༵ར་
གྱི། སྔར་འདས་པ་ཐམས་ཅད་ཕྱིས་མཐོང་ཞིང་སྡོད་པར་མི་འགྱུ༵ར་བས་དེ་དག་གི་ཆེད་དུ་
སྡིག་པ་སོག་པར་མི་རིགས་སོ། །དགྲ་གཉེན་ཚེ་འཕོས་ནས་འཐོང་བ་ལྟ་ཞོག རེ་ཞིག་ད་ལྟ་
གསོན་པའི་ཚེ་འདི་ཉིད་ལ༵འང་མཛའ་བ་དང་མི་འཛའ་བ་དུ་མ་ཞིག་འད༵ས་ནས་དྲན་ཡུལ་
ཙམ་དུ་འགྱུར་གྱི་སླར་མི་མཐོང་བར་མྱོང་བས་གྲུབ་པོ། །སྡིག་པའང་འདས་པས་མི་མྱོང་ངམ་
སྙམ་ན། མཛའ་མི་མཛའ་དེ་དག་གི་དོན་དུ་ཆགས་སྡང་ལ་བརྟེན་ནས་བྱས་པའི་སྡི༵ག་པ་རྣམ་
སྨིན་མི་བཟད་པ་མྱོང་བར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་རང་གི་མདུན་ན་གན༵ས་ཤིང་རྗེས་སུ་
འབྲང་སྟེ། རྒྱལ་པོ་ལ་གདམས་པར། རྒྱལ་པོ་དུས་ཀྱིས་བསྙེན་ཏེ་འགྲོ་འགྱུར་ན། །འཁོར་
དང་ལོངས་སྤྱོད་གཉེན་བཤེས་རྗེས་མི་འབྲང་། །སྐྱེས་བུ་དེ་ནི་གང་དང་གང་སྐྱེས་ཀྱང༌། །ལས་
ནི་གྲིབ་མ་བཞིན་དུ་རྗེས་སུ་འབྲང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དོན་བསྡུ་ནི། དེ་ལྟར་བདག་ནི་སྐྱེ་བ་སྔ་མ་ནས་ཐམས་ཅད་བོར་ཏེ་འོངས་པ་
དང་སྐྱེ་བ་ཕྱི་མར་ཐམས་ཅད་བོར་ཏེ་འགྲོ་བའི་གློ་བུར་བ་འགྲོན་པོ་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ་ཞེ༵ས་བདག་
2-1-96


གིས་རྟོགས་ཤིང་རིག་པར་མ་གྱུར་བ༵ས་བླང་དོར་ལ་རྨོངས་པའི་གཏི་མུག་དང་རང་ཕྱོགས་ལ་
ཆགས་པའི་འདོད་ཆགས་དང་གཞན་ཕྱོགས་ལ་སྡང་བའི་ཞེ་སྡང་གི་དབང་གི༵ས་སྲོག་གཅོད་
ལ་སོགས་པའི་སྡིག་པ་རྣམ་པ་དུ་མ་བྱ༵ས་ཏེ་ཤིན་ཏུ་འགྱོད་པས་བཤགས་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)འཆི་བས་འགྱོད་ཚུལ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)ངེས་པར་འཆི་བའི་རྒྱུ་མཚན་ནི། 
དུས་ཉིན་མོ་དང་མཚན་མོ་རེས་མོས་ཀྱིས་འོང་བ་ལ་སྐད་ཅིག་ཙམ་ཡང་སྡོད་པའི་གོ་སྐབས་
ཡོང་ཡེ་མེད་པ༵ར་སྐྱེས་བུའི་ཚེ་འདི་རྟག་ཏུ་འགོད་དེ་འབྲིད་པར་འགྱུར་ཞི༵ང་ཚེ་ལ་སྣོན་པའང་
གུད་ནས་འོང་བ་མེད་ན༵་བདག་ལྟ་བུ་ངེས་པར་འཆི་བར་ཅིས་མི་འགྱུ༵ར་ཏེ་ཅེས་ཀྱང་འགྱུར་
བས་འབད་པར་རིགས་ཏེ། མི་རྟག་པའི་གཏམ་ལས། ལྟག་ཆུ་བཅད་པའི་རྫིང་བཞིན་དུ། །
སྣོན་མེད་འབྲིད་པ་དང་བཅས་པས། །ཀུན་ཀྱང་འཆི་བའི་ལམ་ཞུགས་ན། །གློ་བུར་ཚེ་ལ་སུ་
ཡིད་བརྟན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་ལ་སྐྱབས་གཞན་མེད་ཚུལ་ནི། བདག་ནི་ནད་པའི་མལ་ན་འདུག་བཞིན་དུ༵་
གཉེན་ཉེ་དུ་དང་གྲོགས་དགའ་བཤེས་དང་སྨན་པ་དང་ནད་གཡོག་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་
མཐའ་ཐམས་ཅད་བསྐོར་ཞི༵ང་ཡོངས་སུ་བསྲུངས་ན་ཡང་སྲོག་འཆད་པའི་ཚེ་གནད་གཅོད་
པའི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཚོར་བ་དྲག་པོ་ད༵ག་ཉེ་བ་སུས་ཀྱང་མི་ལེན་པར་བདག་ཉིད་གཅིག་པུས་
ཉམས་སུ་མྱོང་བར་འགྱུ༵ར་རོ། །འཇིགས་སུ་རུང་བའི་གཤིན་རྗེའི་ཕོ་ཉས་མངོན་སུམ་དུ་ཟིན་
ཏེ་ཞགས་པས་བཅིངས་ན་ཐོ་བས་རྡུང་ཞིང་འབྲོག་དགོན་པ་ཚེར་མ་སྟུག་པོ་ཅན་དང་ཕ་བོང་
ཐག་ཐུག་ཅན་དུ་རྐང་ལག་གཅོད་ཅིང་ཁྲིད་པ་ལ༵། གཉེན་(གྱི་)ཉེ་བ་ཡོད་པས་ཅི་ཞིག་ཕན་
ཞིང་གྲོགས་དགའ་བཤེས་ཀྱིས་ཀྱང་ཅི་ཞིག་ཕ༵ན་ཏེ་སུས་ཀྱང་བསྐྱབ་པར་མི་ནུས་ཀྱི། དེའི་
ཚེ་བསོད་ནམས་བསགས་པ་གཅིག་པུ་བསྐྱབས་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ཡིན་ན༵་དེ་ཡང་བདག་
གིས་སྔར་མ་བསྟེན་པས་འགྱོད་དོ༵། །མགོན་པོ་ཞེས་བོས་ནས་སྒོ་གསུམ་གྱིས་སྤྱོད་པ་བག་
2-1-97


མེད་པའི་དབང་དུ་གྱུར་པ་བདག་གིས་ནི༵་མྱུར་དུ་འཆི་བ་དང་གཤིན་རྗེས་ཁྲིད་པ་དང་དམྱལ་
བ་ལྟུང་བ་ལ་སོགས་པའི་འཇིགས་པ་འདི་འདྲ་མ་འཚལ་ཞིང་མ་རིག་ན༵ས་མི་རྟག་ཅིང་མི་
བརྟན་ལ་སྙིང་པོ་མེད་པ་ཚེ་འདིའི་འཚོ་ཐབས་ཅུང་ཟད་སྒྲུབ་པའི་ཆེད་དག་ཏུ༵་སྡིག་པ་མང་པོ་
ཉེ་བར་བསྒྲུ༵བས་པ་ཤིན་ཏུ་འགྱོད་པས་གཉེན་པོ་དགེ་བ་ལ་འབད་པར་རིགས་ཏེ། རྒྱལ་པོ་
ལ་གདམས་པའི་མདོར། འགྲོ་བ་གཞན་དག་ཏུ་ནི་འགྲོ། མལ་གྱི་ཐ་མར་ནི་ཉལ། སྲོག་ནི་
ཅུང་ཟད་ཅིག་ལུས། གཤིན་རྗེའི་སྐྱེས་བུས་ནི་འཇིགས་ཤིང་སྐྲག བྱུར་གྱི་དབང་དུ་ནི་སོང༌། 
དབུགས་འགྱུ་བ་ནི་འཆད། ཁ་དང་སྣ་ནི་གདངས། སོ་ནི་གཙིགས། ཕ་མ་དང་ཕུ་ནུ་དང་སྲི ང་
མོ་དང་བུ་དང་བུ་མོས་ནི་བསྐོར། ནོར་རྣམས་བགོ་བཤའ་བྱ་ཞེས་ནི་ཟེར། ཀྱི་ཧུད་མ་ཀྱི་ཧུད་
ཕ་ཀྱི་ཧུད་བུ་ཞེས་ཟེར་བ་ན་ཆོས་མ་གཏོགས་པ་སྐྱབས་གཞན་མེད། མགོན་གཞན་མེད། 
གནས་གཞན་མེད། དཔུང་གཉེན་གཞན་མེད་དོ། །རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་དེའི་ཚེ་དེའི་དུས་ན་ཆོས་
ནི་གླིང་དང་གནས་དང་མགོན་དང་རྟོན་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)འཇིགས་པའི་སྣང་བ་འཆར་ཚུལ་ནི། སྐྱེ་བོ་རྒྱལ་པོའི་ཆད་པས་ཕོག་པ་འགའ་
ཞིག་ཡན་ལག་གཅོད་པའི་ས༵ར་དེ་རིང་ཙམ་ཞིག་སྐལ་བ་མཉམ་པས་ཁྲིད་པའང་ཤིན་ཏུ་བྲེད་
ཅིང་འཇིགས་པར་གྱུར་ཏེ༵་སྐོམ་པས་ཁ་སྐོམ་པ་དང་མིག་རྩ་ངན་ཞིང་དམའ་བ་ལ་སོ༵གས་པ་
སྔར་ཀྱི་གནས་སྐབས་ལས་གཞན་དུ་འགྱུར་བར་སྣང་ན༵་སྐལ་བ་མི་མཉམ་པ་གཤིན་རྗེའི་ཕོ་
ཉ་བ་ཆེན་པོ་སྲིན་པོ་ལྟར་རབ་ཏུ་འཇིགས་འཇིགས་ལྟ༵ར་གྱུར་པའི་ཤ་ཚུགས་ཅན་གྱིས་བཟུང་
བར་གྱུར་ཅི༵ང༌། དམྱལ་བའི་སྣང་བ་ལ་སོགས་པའི་འཇིགས་པ་ཆེན་པོའི་ནད་དྲག་པོ་རྣམས་
ཀྱིས་ཐེབས་པར་གྱུ༵ར་པ༵ས་རབ་ཏུ་ཉམ་ཐག་སྟེ་བཤང་གཅིས་ལུས་ལ་གོས་པར་གྱུར་པ་སྨོས་
ཀྱང་ཅི་དགོ༵ས་དེའི་ཕྱིར་ཡང་དགེ་བ་ལ་འབད་པར་རིགས་སོ། །
(བཞི་པ་)སྐྱབས་མེད་ཉམ་ཐག་འགྱུར་ཚུལ་ནི། སྙིང་རྗེ་ཅན་སུ་ཞིག་གཤིན་རྗེས་བཟུང་
2-1-98


བའི་འཇིགས་པ་ཆེན་པོ་འདི་ལས་ཕོངས་པ་བད༵ག་ལེགས་པར་སྐྱོབ་པར་བྱེད་པར་འགྱུར་
ཞེ༵ས་སྨྲ་ཞིང༌། འཇིགས་པས་བྲེད་ཤ་ཐོན་པའི་མིག་རབ་ཏུ་བགྲད་ན༵ས་ཁ་ཕྱོགས་བཞིར་
བལྟས་ཏེ་སྐྱབས་དག་ཚོལ་བར་བྱེ༵ད་ལ། དེ་ལྟར་ཕྱོགས་བཞིར་བཙལ་ཡང་ལས་ངན་པའི་
དབང་གིས་སྐྱབས་སུ་ཡང་མེད་པར་མཐོང་ནས་ནི༵། དེ་ནས་སྐྱབས་མ་རྙེད་པས་ཀུན་ཏུ་ཡི་
མུག་པར་འགྱུ༵ར་ཞིང༌། ཤི་ནས་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པར་ལྷུང་བའི་གནས་དེར་སྡིག་པ་ཅན་ལ་
སྐྱབས་སུ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན༵་དེའི་ཚེ་བདག་གིས་ཇི་ལྟར་བྱ༵་སྟེ་འགྱོད་ཀྱང་བཅོས་ཐབས་
མེད་པས་ད་ལྟ་ཉིད་ནས་འབད་པར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)རྟེན་ཀྱི་སྟོབས་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་
ཚུལ་ནི། རྒྱུ་མཚན་བཤད་མ་ཐག་པ་དེ་ལྟ་བས་ན་རྒྱལ་བ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་འགྲོ་བ་
མ་ལུས་པའི་མགོ༵ན་པོ་འགྲོ་བ་མཐའ་དག་སྐྱོབ་པའི་དོན་དུ་བརྩོན་འགྲུས་མཐར་ཐུག་པ་དང་
ལྡན་པ༵་ནུས་པ་ཐོགས་པ་མེད་པའི་སྟོབས་ཆེན་པོས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་འཇིགས་པ་ཀུན་སེལ་
བར་མཛད་པ་དེ་ལ༵་དུས་དེ་རིང་ཉིད་ནས་བཟུང་སྟེ་བྱང་ཆུབ་སྙིང་པོ་ལ་མཆིས་ཀྱི་བར་དུ་
སྐྱབས་སུ་མཆི༵འོ། །རྒྱལ་བ་དེ་ཡི་ཐུགས་སུ་ཆུད་པ་དམ་པའི་ཆོ༵ས་གང་ཞིག་ཉམས་སུ་བླངས་
པ་ལས་འཁོར་བའི་འཇིགས་པ་ཐམས་ཅད་སེལ་བར་མཛད་པ་ད༵ང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་
དཔའི་འཕགས་པ་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པའི་དགེ་འདུན་གྱི་ཚོགས་ལ་ཡ༵ང་སངས་རྒྱས་ལ་སྐྱབས་སུ་
སོང་བ་དེ་བཞིན་དུ་ཡང་དག་པར་ཏེ་གཡོ་སྒྱུ་དང་ཐེ་ཙོམ་མེད་པར་མཆོག་ཏུ་དད་པས་སྐྱབས་
སུ་མཆི༵འོ་ཞེས་པ་སྟེ། ཉི་མའི་སྙིང་པོ་ལས། སངས་རྒྱས་སྐྱབས་སུ་སེམས་ཅན་སུ་འགྲོ་བ། །
བདུད་རྣམས་བྱེ་བས་གསང་བར་མི་ནུས་ཏེ། །ཚུལ་ཁྲིམས་ཉམས་ཤིང་བློ་ནི་འཁྲུགས་ཟིན་
ཡང༌། དེ་ནི་ངེས་པར་སྐྱེ་བའི་ཕ་རོལ་འགྲོ། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་ལྟར་འཇིགས་
པ་ལས་རྣམ་པར་སྒྲོལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
2-1-99


(གཉིས་པ་)ཁྱད་པར་སེམས་དཔའ་རྣམས་ལ་སྐྱབས་ཚུལ་ནི། བདག་ནི་འཁོར་བ་དང་ངན་
སོང་གི་འཇིགས་པས་རྣམ་པར་སྐྲག་ན༵ས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཀུན་ཏུ་བཟང་བོ་ལ་བདག་
ཉིད་ཀྱི་ལུས་ལོངས་སྤྱོད་དང་བཅས་པ་འབུ༵ལ་ཞིང༌། དེ་བཞིན་དུ་མགོན་པོ་འཇམ་པའི་
དབྱངས་ལའང་གཞན་གྱིས་མ་བསྐུལ་བར་བདག་སེམས་དང་བ་ཉིད་ཀྱི༵ས་བདག་གི་ལུས་
འདི་དབུལ་བར་བགྱི༵འོ། །ཐུགས་རྗེས་གཞན་གྱི་དོན་སྤྱོད་པ་མ་འཁྲུལ་བ༵་མངའ་བའི་སྤྱན་
རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མགོན་པོ་དེ་ལ་ཡ༵ང་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཉམ་
ཐག་པའི་ང་རོས་སྐད་གསང་མཐོན་པོར་འོ་དོད་འབོ༵ད་ཀྱིས་སྡིག་པ་དང་ལྡན་པ་བདག་ལ་
ཅིས་ཀྱང་བསྐྱབ་ཏུ་གསོ༵ལ་ལོ། །དེ་བཞིན་ཏུ་འཕགས་པ་ནམ་མཁའི་སྙིང་བོ་ད༵ང་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའ་ས་ཡི་སྙིང་པོ་དག་དང་ནི༵་བྱམས་པ་དང་སྒྲིབ་པ་རྣམ་སེལ་ལ་སོགས་པ་ཐུགས་
རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པའི་མགོན་པོ་ཐམས་ཅད་ལ༵་སྐྱབས་ཚོལ་ཞིང་སྙིང་ནས་ཞེ་ཐག་པ་ནས་
མཚན་ནས་བརྗོད་དེ་འོ་དོད་འབོ༵ད་དོ། །མཐུ་སྟོབས་གང་ཞིག་མཐོང་བ་ཙམ་ཉིད་ན་གཤིན་
རྗེའི༵་ཕོ་ཉ་དང་གནོད་སྦྱིན་དང་སྲིན་པོ་ལ་སོགས་པ་སྡང་བའི་སེམས་དང་ལྡན་པ་རྣ༵མས་རབ་
ཏུ་སྐྲག་ནས་ཕྱོགས་བཞིར་འབྱེར་ཞིང་འབྲོས་པར་བྱེད་པ༵་དཔལ་ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་ཅན་ལ་ཤིན་ཏུ་
གུས་པས་སྐྱབས་སུ་མཆི༵འོ། །
(གསུམ་པ་)འགྱོད་པའི་སྒོ་ནས་གསོལ་བ་འདེབས་ཚུལ་ནི། སྔོན་ཆད་རྒྱལ་བ་སྲས་དང་
བཅས་པ་ཁྱེད་ཀྱི་བཀའ། སྡིག་པ་ཐམས་ཅད་མི་བྱ་སྟེ། །དགེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་སྤྱད། །
ཅེས་པ་ལ་སོགས་པ་ལས་འད༵ས་པ་འགྱོད་པས་ད་ནི་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་འཇིགས་པ་
ཆེན་པོ་མཐོང་ཞིང་རིག་ན༵ས་མགོན་པོ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་ཁྱེད་ལ་སྐྱབས་སུ་མཆི་
ལགས་ཀྱི༵ས། སྡིག་པའི་འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་འཇིགས་པ་ལས་ཅིས་ཀྱང་མྱུར་དུ་བསལ་
དུ་གསོ༵ལ་ཞེས་པའོ། །
2-1-100


(གསུམ་པ་)གཉེན་པོའི་སྟོབས་ལ། འབད་པར་རིགས་པ། མྱུར་དུ་འབད་པ། ཇི་ལྟར་
འབད་པའོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ནད་ཀྱི་དཔེས་འབད་པར་རིགས་པ་ནི། ཐ་
མལ་བའི་ནད་རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་འདུས་པ་བཞི་པོ་རེ་རེ་ལའང་དུས་མིན་དུ་འཆི་བ་བརྒྱ་
བརྒྱ་དང་དུས་སུ་འཆི་བ་རེ་རེ་སྟེ་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞི་པོ་རྣམས་ཀྱིས་གང་རུང་རེས་ཐེབས་པ་ལ་
འཇིགས་ན་ཡ༵ང་སྨན་པའི་ངག་བཞིན་དུ་སྨན་བསྟེན་པར་བྱ་དགོས་ན༵་ཐོག་མེད་ནས་འདྲིས་
པའི་འདོད་ཆགས་དང་ལ་སོགས་པ་སྟེ་ཞེ་སྡང་དང་གཏི་མུག་དང་ང་རྒྱལ་གྱི་ཉེས་པ་བཞི་པོ་
རེ་རེ་ལའང་གཉེན་པོ་མེད་པ་བརྒྱ༵་བརྒྱ་དང༌། གཉེན་པོ་ཡོད་པ་རེ་རེ་སྟེ་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞི་པོ་
ཡི་བྱེད་ལས་ནད་དྲག་པོ་འདྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་དུས་རྟག་ཏུ་བཏབ་པ་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་
བཞིན་དུ་གཉེན་པོ་བསྟེན་དགོས་པ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོ༵ས། རྒྱ་དཔེ་དང་འགྲེལ་ཆེན་དུ། 
བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞིའི་ནད་རྣམས་ཀྱིས། །ཟིན་པར་གྱུར་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། །ཞེས་བཤད་དེ་དོན་
ནི་སྔར་བསྟན་པ་ཉིད་དོ། །ཉོན་མོངས་པ་དེ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ནས་གཅིག་གཅིག་གིས་གོས་པས་
ཀྱང་འཛམ་བུའི་གླིང་ན༵་གནས་པའི་མི་རྣམས་ཀུན་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་རླག་པར་བྱེད་ན༵། ཉོན་
མོངས་པའི་ནད་དེ་དག་གསོ་བར་བྱེད་པའི་སྨན་གཉེན་པོ་ལས་གཞན་ནི༵་ཕྱོགས་རྣམས་ཀུན་
ནས་བཙལ་ཡང་སུས་ཀྱང་མི་རྙེད་ན༵་དེ་ལ་སྨན་པ་རྣམས་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ཐམས་ཅད་
མཁྱེ༵ན་པ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཟུག་རྔུ་ཐམས་ཅད་འབྱིན་པ་ཡི༵་བཀའ་ལུང་ནས་ཇི་སྐད་བཤད་པ་
ལྟར་གཉེན་པོ་སྟོབས་ལྡན་གྱི་སྨན་སྟེན་པར་མི་བྱེད་པར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་སེམས་པ་ནི༵་ཤིན་ཏུ་
བླུན་ཞིང་གཏི་མུག་ཅན་དམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྨད་པར་བྱ་བའི་གན༵ས་ཡིན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)གཡང་སའི་དཔེས་འབད་པར་རིགས་པ་ནི། ལྷུང་ཡང་ཡན་ལག་ཙམ་གནད་
པར་འགྱུར་བའི་གཡང་ས་དང་ངམ་གྲོག་ཐ་མལ་བ་ཆུང་ངུ་ལའང༵་རྩ་བའི་ཚིག་རྐང་འདི་
ལ་བརྟག་དགོས་འགྲོ་འོང་ལ་སོགས་པའི་སྤྱོད་ལམ་བག་ཡོད་པས་གནས་པར་བྱ་དགོས་
2-1-101


ན༵། དཔག་ཚད་སྟོང་ཕྲག་ཉི་ཤུ་ལ་སོགས་པའི་འོག་ཏུ་ལྟུང་བར་འགྱུར་བ་ཡི༵་མནར་མེད་ལ་
སོགས་པའི་གནས་སུ་ཚེ་ཚད་བར་གྱི་བསྐལ་པ་ལ་སོགས་པ་ཡུན་རིང་པོར་སྡུག་བསྔལ་དྲག་
པོ་མྱོང་བར་འགྱུར་བའི་གཡང་སར་ལྷུང་གིས་དོགས་ནས་བག་ཡོད་པར་བྱེད་པ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་
ཅི་དགོ༵ས་ཞེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)མྱུར་དུ་འབད་པ་ལའང་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ངེས་པར་འཆི་བས་འབད་པ་
ནི། དུས་དེ་རིང་ཙམ་ཁོ་ནའང་མི་འཆིའོ་ཞེ༵ས་བག་ཕབ་སྟེ་ཡིད་དལ་དུ་བདེ་བར་འདུག་པ་ནི་
རིགས་པ་མ་ཡི༵ན་ཏེ། བདག་ནི་ཤི་ནས་མེད་པར་འགྱུར་བའི་དུ༵ས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་ངེས་པར་
གདོན་མི་ཟ་བར་འབྱུ༵ང་ཞིང་དེའང་ནམ་འབྱུང་ངེས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བཤེས་སྤྲིང་དུའང༌། 
ཚེ་འདི་གནོད་མང་རླུང་གིས་བཏབ་པ་ཡི། །ཆུ་ཡི་ཆུ་བུར་བས་ཀྱང་མི་རྟག་ན། །དབུགས་
འབྱུང་དབུགས་རྔུབ་གཉིད་ཀྱིས་ལོག་པ་ལས། །སད་ཁོམ་གང་ལགས་དེ་འདྲ་ངོ་མཚར་
ལགས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །གཞན་ཡང་བདག་ལ་འཆི་བས་མི་འཇིགས་པ་གང་ཟག་སུ་ཡིས་
བྱི༵ན་ཏེ་སུས་ཀྱང་བྱིན་པ་མེད་ལ། འཆི་བའི་འཇིགས་པ་འདི་ལས་ཇི་ལྟར་ངེས་པར་ཐར་བར་
འགྱུར་ཏེ་མི་འགྱུར་ཞི༵ང༌། གདོན་མི་ཟ་བར་ཤི་ནས་མེད་པར་འགྱུར་བར་ངེས་ན༵་ཅིའི་ཕྱིར་
བདག་ཉིད་ཡིད་དལ་དུ་བདེ་བར་འདུ༵ག་སྟེ་འདུག་པར་མི་རིགས་སོ། །མྱ་ངན་བསལ་བར་
ཡང༌། ས་འོག་གམ་ནི་མཐོ་རིས་ན། །སྐྱེས་ནས་ལ་ལ་མ་ཤི་བ། །འགའ་ཞིག་ཁྱོད་ཀྱིས་མཐོང་
བའམ། །ཐོས་སམ་འོན་ཏེ་ཐེ་ཚོམ་ཟ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །སྔོན་ཆད་འཁོར་བ་ཐོག་མ་མེད་
པ་ནས་ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་འདི་ལྟ་བུ་ཡང་ཡང་མྱོང་སྟེ་ཞིག་པ་ལ༵ས་བདག་ལ་ལྷག་པའི་
དངོས་པོ་ཅི་ཞིག་ཡོད་དེ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ན༵། བདག་ནི་ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་འབྱོར་བ་
ཐམས་ཅད་དམན་པ་དེ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་ན༵ས་བླ་མ་རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པའི་བཀའ་
དང་འགལ་པར་བྱ༵ས་པ་ནི་མི་རིགས་པས་ད་ནི་བཀའ་བཞིན་བསྒྲུབ་པ་ལ་འབད་པར་བྱའོ། །
2-1-102


(གཉིས་པ་)ཐམས་ཅད་འདོར་བས་འབད་པ་ནི། རང་གི་གསོན་པའི་ཚེ་སྲོག་ཆུའི་ཆུ་བུར་
ལྟ་བུ་འདི་དང༌། དེ་བཞིན་དུ༵་ཕ་དང་མ་དང་ཕུ་ནུ་ལ་སོགས་པའི་གཉེན་དང་བཤེས་པ་དང་
ལོངས་སྤྱོད་གང་ཡོད་རྣམས་ཀྱང་རྣམ་པར་སྤངས་ན༵ས་བདག་ཉིད་གཅིག་པུར་གྲོགས་མེད་
པར་ག་ཤེད་ངེས་མེད་ཀྱི་གནས་སུ་འགྲོ་དགོས་ན༵་མཛའ་བ་ལ་ཆགས་པ་དང་མི་མཛའ་བ་ལ་
སྡང་བས་སྡིག་པ་སྤྱད་པ་ཀུན་ཅི་ཞིག་རུ༵ང་སྟེ་དོན་མེད་པ་བྱས་པས། ད་ནི་དགེ་བ་ལ་འབད་
པར་རིགས་སོ། །ཇི་ལྟར་འབད་པ་ལའང་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)བསམ་པའི་སྒོ་ནས་འབད་པ་
ནི། རྒྱུ་མི་དགེ་བ་བཅུ་ལ་སོགས་པ་སྡིག་པ་སྤྱད་པ་ལས་འབྲས་བུ་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་
སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་འབྱུ༵ང་བས་ན། སྡུག་བསྔལ་རྒྱུ་དང་བཅས་པ་དེ་ལས་ཚུལ་ཇི་ལྟར་བྱས་
ན་ངེས་པར་ཐར་བར་འགྱུར་ཏེ་འོན་ཀྱང་སྡིག་པའི་གཉེན་པོ་དགེ་བ་ལ་འབད་པར་རིགས་སོ་
ཞེ༵ས་དུས་ཉིན་མཚན་རྟག་ཏུ་བདག་གིས་ནི༵་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ལ་མངོན་པར་ཡིད་ཆེས་པའི་དད་
པ་འདི་ཉིད་འབའ་ཞིག་ཐོག་མར་བསམ་པར་རི༵གས་ཏེ། མདོ་ལས། འཇིག་རྟེན་པ་ཡི་ཡང་
དག་ལྟ། །ཆེན་པོ་སུ་ལ་ཡོད་གྱུར་པ། །དེ་ནི་བསྐལ་པ་སྟོང་དུ་ཡང༌། །ངན་འགྲོར་འགྲོ་བར་མི་
འགྱུར་རོ། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སྦྱོར་བའི་སྒོ་ནས་འབད་པ་ནི། བདག་ནི་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་བླང་དོར་གྱི་གནས་མི་
ཤེས་པ་ཉོན་མོངས་པ་གཏི་མུག་གི་དབང་དུ་གྱུར་བ༵ས་མི་དགེ་བ་བཅུ་ལྟ་བུ་སུས་སྤྱད་ཀྱང་
སྡིག་པར་འགྱུར་བ་རང་བཞིན་གྱི་ཁ་ན་མ་ཐོ་བའ༵མ་ཁས་བླངས་པའི་སྡོམ་པ་དང་འགལ་བ་
ཆང་འཐུང་བ་ལྟ་བུ་བཅས་པའི་སྡིག་པ་གང་ཡིན་པ་ལ༵ས་དེ་དག་གི་ནང་ནས་སྲོག་གཅོད་
པ་ལ་སོགས་པ་གང་ཡང་རུང་བ་བགྱིས་པ་རྣ༵མས་མགོན་པོ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་
རྣམས་ཀྱི་སྤྱན་སྔར་མངོན་སུམ་དུ༵་ཐལ་མོ་སྦྱར་ཏེ་སྡིག་པའི་འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་
འཇིགས་པའི་སེམས་ཀྱི༵ས་ཡང་དང་ཡང་དུ། གུས་པས་ཕྱག་འཚལ་ཏེ༵་ཉེས་པ་དང་ལྟུང་བ་དེ་
2-1-103


དག་ཐམས་ཅད་སོ་སོར་མཐོལ་ཞིང་བཤགས་པར་བགྱི༵འོ། །
(བཞི་པ་)སྡོམ་པའི་སྟོབས་ནི། འཇིག་རྟེན་གྱི་འདྲེན་པ་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་
དཔའ་རྣམས་ཀྱིས་བདག་གི་སྡི༵ག་པ་ཁ་ན་མ་ཐོ་བ་བགྱིས་པ་རྣམས་ནོངས་ཤིང་ཉེས་པ་
ལགས་པར་བཟུང་ཞིང་མཁྱེན་པར་མཛད་དུ་གསོ༵ལ། མི་དགེ་བ་སྤྱོད་པ་འདི་ནི་རྣམ་པར་
སྨིན་པ་མི་བཟད་པ་སྐྱེད་ཅིང་དམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྨད་པར་བྱ་བ་ཡིན་གྱི་སྤྱོད་པ་བཟང་པོ་མ་
ལགས་པ༵ས་དུས་འདི་ནས་བརྩམས་ཏེ་སླན་ཆད་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་བར་དུ་བདག་ནི་ཤེས་བཞིན་དུ་
སྲོག་ལ་བབ་ཀྱང་ཡོང་ཡེ་མི་བགྱི༵ད་ཅིང་སྡོམ་ལགས་སོ་ཞེས་པའོ། །དེ་ལྟ་ན་ནི་དམ་པའི་ཆོས་
ལ་བསླབ་པར་འགྱུར་ཏེ། ཡུམ་ལས། སེམས་འདི་བཟང་བ་མིན་སྙམ་དྲན་པ་སྐྱེད་བྱེད་ཅིང༌། །
སོ་སོར་འཆགས་པར་བྱེད་ཅིང་ཕྱིས་ཀྱང་སྡོམ་བྱེད་ལ། །དགའ་བར་མི་བྱེད་དེ་ནི་སངས་
རྒྱས་ཆོས་འདིར་སློབ། །ཅེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་
པ་ལ༵ས་མཆོད་པ་འབུལ་བ་ལ་སོགས་པ་ཡོད་ཀྱང་སྡིག་པ་བཤགས་པ་གཙོ་བོར་སྟོན་པ་ཞེས་
བྱ་བ་སྟེ་ལེའུ་གཉིས་པའི་རྣམ་པར་བཤད་པའོ༵།།      །། 
དེ་ལྟར་མཆོད་ཅིང་བཤགས་པ་བསྟན་ནས། (ལྔ་པ་)རྗེས་སུ་ཡི་རང་བའི་ཡན་ལག་ལ་
གཉིས་ལས། (དང་པོ)བསོད་ནམས་ཆ་མཐུན་གྱི་དགེ་བ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་བ་ནི། སེམས་ཅན་
འཁོར་བར་གནས་པ་ཀུན་གྱི་ཁྱད་པར་ངན་སོང་གསུམ་པོ་དག་གི༵་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བས་
ངལ་ཞིང་དུབ་པ་རྣམས་གནས་སྐབས་མཐོ་རིས་སུ་ཅུང་ཟད་ཅིག་ངལ་སོས་པའི་བདེ་བ་ཐོབ་
པའི་རྒྱུ་འཇིག་རྟེན་པའི་དགེ་བ་སྤྱོད་པ་ད༵ང་སྡུག་བསྔལ་ཅན་དེ་དག་རྒྱུ་དགེ་བ་ཟག་པ་དང་
བཅས་པའི་མཐུས་འབྲས་བུ་མངོན་པར་མཐོ་བ་ལྷ་དང་མིའི་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལ་
གནས་པ་ལ༵་ཡང་ཕྲག་དོག་སྤངས་ཏེ་དགའ་ཞིང་མགུ་བས་རྗེས་སུ་ཡི་རང་ངོ༵༌། །
(གཉིས་པ་)ཐར་བ་ཆ་མཐུན་གྱི་དགེ་བ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་བ་ནི། ཐུན་མོང་དུ་ངེས་པར་
2-1-104


ལེགས་པ་བྱང་ཆུབ་གསུམ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུར་གྱུར་པའི་དགེ་བ་ཚོགས་གཉིས་ཉེ་བར་བསགས་
པ༵་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་དགའ་ཞིང་ཡི་རང་ངོ༌། །དེ་ལྟར་ཚོགས་བསགས་པ་ལས་ལུས་ཅན་
རྣམས་འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལས་ངེས་པར་ཐར་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་པ་ལ་ཡང་
རྗེས་སུ་ཡི་རང་ངོ༵༌། །ཁྱད་པར་དུ་སྐྱོབ་པ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་མཐར་ཐུག་བླ་ན་
མེད་པའི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པ་ད༵ང༌། དེའི་རྒྱུ་རྒྱལ་སྲས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱི་
ས་དང་ལམ་གྱི་དགེ་བ་ལ་ཡང་ཤིན་ཏུ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་ངོ༵༌། །སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་གནས་
སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་བདེ་བ་མཛད་པའི༵་ཆེད་དུ་བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་ཐུགས་བསྐྱེད་
པའི་དགེ་བ་རྒྱ་མཚོ་ལྟར་ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བ་རྣམས་ད༵ང༌། སྦྱོར་བ་བསྡུ་བའི་དངོས་པོ་བཞིས་
སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་འདོགས་པར་མཛད་པ་ལ༵་ཡང་རབ་ཏུ་དགའ་ཞིང་དང་བས་
རྗེས་སུ་ཡི་རང་ངོ༵་ཞེས་པའོ། །དེ་ལྟ་ན་ནི་ཕན་ཡོན་ཚད་མེད་པ་འཐོབ་སྟེ། མི་ལྡོག་བྱང་ཆུབ་
མཆོག་ལ་རབ་ཏུ་ཞུགས་པ་ཡི། །སེམས་བསྐྱེད་པ་ལ་བསམ་པ་ཐག་པས་ཡི་རང་ལ། །སྟོང་
གསུམ་རི་རབ་སྲང་ལ་གཞལ་བས་ཚད་གཟུང་རུང༌། །རྗེས་སུ་ཡི་རང་དགེ་བ་དེ་ནི་དེ་ལྟ་མིན། །
ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(དྲུག་པ་)ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་བསྐོར་བར་བསྐུལ་བ་ནི། ཕྱོགས་བཅུ་པོ་རྣམས་ན་དུས་གསུམ་
པོ་ཀུན་ཏུ་བཞུགས་པ་ཉིད་ཀྱི་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་ལ༵་ཡོན་དུ་གསེར་གྱི་
འཁོར་ལོ་ཕུལ་བར་མོས་ཤིང་ལུས་ཀྱི་ཐལ་མོ་སྦྱར་ཏེ་ངག་ཏུ་གསོལ་བ་ནི༵་སེམས་ཅན་སྡུག་
བསྔལ་གྱིས་གདུངས་ཤིང་མ་རིག་པའི་མུན་པས་འཐོམས་པས་ལམ་དང་ལམ་མ་ཡིན་པ་མི་
ཤེས་པ་རྣམས་ལ༵། རང་རང་གི་སྐལ་བ་དང་མཐུན་པར་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་སྣང་བ་སྒྲོན་མ་
གསལ་བ་ལྟ་བུ་སྦར་ཏེ་མི་ཤེས་པའི་མུན་པ་བསལ་ནས་ཡང་དག་པའི་ལམ་བསྟན་དུ་གསོ༵ལ་
ཞེས་པའོ།      །
2-1-105


(བདུན་པ་)མྱ་ངན་ལས་མི་འདའ་བར་གསོལ་བ་གདབ་པ་ནི། རྒྱལ་བ་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་མྱ་ངན་
ལས་མི་འདའ་ཡང་གཟུགས་ཀྱི་སྐུའི་མཛད་པ་མཐར་ཕྱིན་ནས་མྱ་ངན་ལས་འདའ་བའི་ཚུལ་
སྟོན་པར་བཞེད་པ་དེ་དག་ལ༵་ལུས་ཀྱིས་ཐལ་མོ་སྦྱར་ཏེ་ངག་ཏུ་གསོལ་བ་ནི༵། འགྲོ་བ་མཐའ་
ཡས་པ་འདི་རྣམས་ཤེས་རབ་ཀྱི་མིག་གཏི་མུག་གི་ལིང་ཏོག་གིས་ལྡོངས་པར་མི་དགོད་ཅི༵ང༌། 
བླང་དོར་གྱི་གནས་གསལ་བར་བགྱི་བའི་སླད་དུ་བསྐལ་པ་གྲངས་མེད་པ་མང་པོའི་བར་དུ་
མྱ་ངན་ལ་མི་འདའ་བར་ཡུན་རིང་དུ་བཞུགས་པར་གསོ༵ལ་བ་འདེབས་སོ་ཞེས་པའོ།      །
(བརྒྱད་པ་)བསྔོ་བ་ལ། སྡུག་བསྔལ་ཞི་བའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ། ལུས་སོགས་གཞན་གྱི་དོན་དུ་
བསྒྱུར་བ། ཁྱད་པར་སྨོན་ལམ་རྒྱ་ཆེར་གདབ་པའོ། །
དང་པོ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་ཞི་བར་བསྔོ་བ་ནི། གོང་དུ་བཤད་
པ་དེ་ལྟར་མཆོད་པ་ནས་གསོལ་བ་གདབ་པའི་བར་གྱི་ཡན་ལག་འདི་དག་ཀུན་ཐོག་མར་
བྱས་ཏེ༵་དེ་དག་ལས་དགེ་བ་བདག་གིས་བསགས་པ་ག༵ང་ཞིག་ཐོབ་པ་གང་ཡིན་པ་དེས་ནི་
སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི༵་འཁོར་བ་དང་ངན་སོང་གི་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་བསལ་ཞིང་
བྱང་བར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ནད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ཞི་བར་བསྔོ་བ་ནི། ཁྱད་པར་དུ་སྙིང་རྗེ་བའི་གནས་ནད་ཀྱི་
བསྐལ་པ་བར་མ་ལ་སོགས་པར་འགྲོ་བ་ནད་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་གཟིར་བ་རྣམས་ཇི་སྲིད་དུ༵་ནད་
ལས་གྲོལ་ཞིང་སོས་པར་གྱུར་གྱི་བར་དུ་ནི༵་བདག་ཉིད་ནད་ཞི་བར་བྱེད་པའི་སྨན་བཟང་པོ་
དང་ཕན་འདོགས་པར་བྱེད་པའི་སྨན་པ་ཉིད་དང་ནི༵་དེ་ཡི་ནད་གཡོག་དང་རིམ་གྲོ་ལ་སོགས་
པ་ཇི་ལྟར་མཁོ་བ་བྱེད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)བཀྲེས་སྐོམ་སྡུག་བསྔལ་ཞི་བར་བསྔོ་བ་ནི། སེམས་ཅན་བཀྲེས་པ་དང་སྐོམ་
པའི་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཉེན་པ་རྣམས་ལ་ཟས་དང་སྐོམ་བདུད་རྩི་ལྟ་བུ་རྣམས་ཀྱི་ཆར་བ་རྒྱུན་
2-1-106


མི་འཆད་པར་ཕབ་སྟེ༵་བཀྲེས་པ་དང་སྐོམ་པའི་གནོད་པ་མཐའ་དག་བས༵ལ་ནས་རབ་ཏུ་ཚིམ་
པའི་བདེ་བ་ལ་འཁོད་པར་གྱུར་ཅིག མཛོད་ལས། དེ་ནས་(མི་དགེ་བའི་)ལས་ཀྱི་ལམ་ལྷག་
པས། །ཚེ་ཐུང་(ཤོས་)ལོ་ནི་བཅུ་པར་འགྱུར། །(དེ་ལ་)བསྐལ་པ་(བར་མ་ནི་)མཚོན་དང་(ཞག་བདུན་)
ནད་(ཞག་བདུན་)དང་ནི། །མུ་གེ་(ཞག་བདུན་ཟླ་བ་བདུན་ལོ་བདུན་)རྣམས་ཀྱིས་མཐར་ཕྱིན་ཏོ། །ཞེས་
པ་ལྟར་མི་དགེ་བའི་དབང་གིས་ཚེ་ལོ་བཅུ་པ་ལ་མུ་གེའི་བསྐལ་པ་བར་མ་ལ་ལོ་བདུན་ལ་
སོགས་པ་ཡུན་རིང་པོ་འབྱུང་བ་དེའི་ཚེ༵་བདག་ནི་ཟས་དང་སྐོམ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་གྱུར་ཏེ་
བཀྲེས་སྐོམ་ཐམས་ཅད་ཞི་བར་བྱེད་པ་ཉིད་དུ་གྱུ༵ར་ཅིག དེས་མཚོན་ནས་མཚོན་གྱི་བསྐལ་
པ་བར་མའི་ཚེ་བདག་གི་མཐུས་མཚོན་ཆ་རྣམས་མེ་ཏོག་གི་ཆར་བར་བསྒྱུར་ནུས་པར་གྱུར་
ཅིག་ཅེས་ཀྱང་བྱའོ། །
(བཞི་པ་)ཕོངས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ཞི་བར་བསྔོ་བ་ནི། སེམས་ཅན་ཆོག་མི་ཤེས་པས་ཕོངས་
ཤིང་ནོར་མེད་པས་དབུལ་བར་གྱུར་པ་རྣམས་ལ༵་བདག་ནི་ལོངས་སྤྱོད་ནམ་ཡང་མི་ཟད་
པའི་གཏེར་ཆེན་པོར་གྱུར་ཏེ༵་ཟས་དང་གོས་དང་ནོར་དང་སྨན་དང་གནས་དང་བཞོན་པ་ལ་
སོགས་པའི་ཡོ་བྱད་མཁོ་དགུ་སྣ་ཚོགས་པ་རྣམས་སུ༵་རང་རང་གི་མདུན་དུ་ཉེ་བར་གནས་པར་
གྱུར་ཅི༵ག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ལུས་སོགས་གཞན་དོན་དུ་བསྒྱུར་བ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ཐམས་ཅད་
གཞན་ལ་བཏང་ཚུལ་ནི། སེམས་བསྐྱེད་ནས་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་བྱ་བའི་ཆེད་དུ་བདག་གིས་
གཅེས་པར་བཟུང་བའི་ལུས་ཉེར་ལེན་གྱི་ཕུང་པོ་འདི་དང་དེ་བཞིན་དུ་འཁོར་དང་ནོར་དང་ཁ་
ཟས་ལ་སོགས་པའི་ལོངས་སྤྱོད་ཐམས་ཅད་ད༵ང་དུས་གསུམ་དུ་བསགས་པའི་དགེ་བའི་རྩ་བ་
ཐམས་ཅད་ཀྱ༵ང་སེམས་ཅན་མ་ལུས་པ་ཀུན་གྱི་མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པའི་
དོན་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱི༵ར་དུ། སེར་སྣས་ཕངས་པ་དང་ལན་དང་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལ་རེ་བ་
2-1-107


མེད་པར་སྦྱིན་པ་ཡོངས་སུ་གཏང་བར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)བཏང་བས་མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་ནི། ལུས་ལོངས་སྤྱོད་ཐམས་ཅད་བཏང་ནས་
ཚོགས་བསགས་པ་ལས་མི་གནས་པའི་མྱ་ངན་ལས་འད༵ས་པ་ཐོབ་པར་འགྱུར་ལ། བདག་
གི་བློ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་བསྒྲུ༵བ་པར་འདོད་པའི་ཕྱིར་དང༌། མཐར་ཟག་
པ་དང་བཅས་པའི་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ནི་གཏོང་དགོས་ཤིང་འཇིགས་པར་ཆབས་གཅིག་པ་
ལ༵། ད་ལྟ་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཕན་གདགས་པའི་ཆེད་དུ་གང་ལ་ཅི་འདོད་པ་བཏང་བ་ནི་
རང་གཞན་གྱི་དོན་ཆེན་པོ་མཆོ༵ག་དང་ལྡན་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)ཁྱད་པར་ལུས་ཉིད་གཏོང་ཚུལ་ནི། བདག་གིས་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་
ལུས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ༵་རང་རང་གི་འདོད་པ་བསྒྲུབ་པའི་དོན་དུ་ལུས་འདི་ཉིད་ཅི་བདེར་
ལྟོས་མེད་དུ་བྱིན་ཟིན་གྱི༵ས་ད་ནི་དུས་རྟག་ཏུ་ལུས་ཀྱིས་གསོད་དང་ངག་གིས་སྨོད་པའམ༵་
དབྱུག་པས་རྡེག་པ་ལ་སོགས་པ་ཅི་དགར་བྱེད་ལ་ར༵ག་སྟེ་ཅི་འདོད་པར་སྤྱོད་ཅིག དེའང་
བདག་གི་ལུས་ལ་ལུས་ཀྱི་རྩེད་འཇོ་བྱེད་ད༵མ་ངག་གིས་ཅོ་འདྲི་བར་བྱེད་དམ་མང་པོས་
བཞད་གད་དང་ག་ཞའི་རྒྱུ་བྱེད་ཀྱ༵ང་རུང་བདག་གི་ལུས་འདི་གཞན་དོན་དུ་བྱིན་ཟིན་གྱི༵ས་
འདི་ལ་གནོད་པ་སྲུང་བ་ལ་སོགས་པ་ཡི་ཁ་ཏས་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་བདག་གིར་གཟུང་བ་མེད་པའི་
ཕྱིར་རོ། །འོན་ཀྱང་ལུས་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འདི་དང་ཕྱི་མར་རང་དང་གཞན་ལ་གནོད་པ་སྡིག་
པར་མི་འགྱུར་བ༵འི་ལས་གང་ཡིན་པ་དེ་བྱེད་དུ་ཆུ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)སྨོན་ལམ་གདབ་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)དོན་ཀུན་གྲུབ་པའི་སྨོན་ལམ་ནི། 
གང་ཟག་བདག་ལ་དམིགས་ནས་དུས་ནམ་དུ་ཡ༵ང་སེམས་ཅན་འགའ་ཡང་དོན་མེད་པ་ཉིད་
དུ་མ་གྱུར་ཅི༵ག དེའང་བདག་ལ་དམིགས་ནས་ཕ་རོལ་པོ་གང་དག་གི༵་རྒྱུད་ལ་ཁོང་ཁྲོ་བའི་
སེམས་སྐྱེས་པའམ་འོན་ཏེ་འགའ་ཞིག་གི་རྒྱུད་ལ་དད་པའི་སེམས་བྱུང་བ༵ར་གྱུར་ན་སེམས་
2-1-108


དེ་དག་ཉིད་དུས་རྟག་ཏུ་སེམས་ཅན་དེ་དག་གི༵ས་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་དོན་མ་
ལུས་པ་ཀུན་འགྲུབ་པའི་རྒྱུར་གྱུར་ཅི༵ག སེམས་ཅན་གང་དག་བདག་ལ་སྨོད་ཅིང་ཁ་ཟེར་
ར༵མ། གཞན་དག་ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་གནོད་པ་བྱེད་པའ༵མ་དེ་བཞིན་དུ་སྐྱོན་མེད་ཀྱང་
སྒྲོ་བཏགས་ནས་ཕྱར་ཁ་སྣ་ཚོགས་གཏོང་ཡང་རུ༵ང་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་
ཐོབ་པའི་སྐལ་བ་དང་ལྡན་པར་གྱུ༵ར་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)འདོད་དགུ་འབྱུང་བའི་སྨོན་ལམ་ནི། བདག་ནི་ལུས་ཅན་མགོན་མེད་པ་རྣམས་
ཀྱི་མགོ༵ན་སྐྱབས་དམ་པ་བྱེད་པར་གྱུར་ཅིག དེ་བཞིན་དུ་སྦྱར་ཏེ་ཚོང་པ་ལ་སོགས་ལམ་
དུ་ཞུགས་པ་རྣམས་ཀྱི་དེད་དཔོན་གྱི་གཙོ་བོ་ད༵ང༌། ཕ་རོལ་ཏུ་བརྒལ་བར་འདོད་པ་རྣམས་
ཀྱི་ཆུ་བོ་ལས་སྒྲོལ་བའི་གྲུ་བཟང་པོ་དང་ནི༵་རྒྱ་མཚོ་ལས་སྒྲོལ་བའི་གཟིངས་ཆེན་པོ་དང་
ཆུ་བྲན་ལས་སྒྲོལ་བའི་ཟམ་པ་ཉིད་དུའང་གྱུ༵ར་ཅིག གླིང་དོན་གཉེར་ལ་ཞེས་པ་ནི་རྒྱ་དཔེ་
དང་འགྲེལ་བ་ན་མེད་དེ། འགའ་ཞིག་གིས་དཱི་པ་(མར་མེ་)ཞེས་པ་དྭཱི་པར་(གླིང་)བཀླགས་ནས་
བཅུག་པའང་སྲིད་དོ། །མུན་པས་ཉེན་ནས་མར་མེ་འདོད་པ་རྣམས་ལ་མར་མེ་སྟེ་སྒྲོན་མ་
གསལ་བ་ཉིད་དང༌། གནས་ཁང་དང་མལ་ཆ་འདོད་པ་རྣམས་ལ་གནས་མལ་ཡིད་དུ་འོང་བ་
ད༵ང་བདག་ནི་ལུས་ཅན་བྲན་གཡོག་འདོད་པ༵་ཀུན་གྱི་ཅི་བསྒོ་བ་ཉན་པའི་བྲན་དུའང་འགྱུར་
བར་ཤོ༵ག་ཅིག རྒུད་པ་སེལ་ཞིང་འབྱོར་པ་སྟེར་བའི་ཡིད་བཞིན་གྱི་ནོར་བུ་དང༌། ནང་དུ་
ལག་པ་བཅུག་པ་ན་ཅི་འདོད་པ་འབྱུང་བའི་བུམ་པ་བཟ༵ང་པོ་དང༌། བཀླགས་པ་ཙམ་གྱིས་
དངོས་གྲུབ་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བའི་རིག་སྔགས་གྲུབ་པ་དང་གནོད་པ་དང་ཟུག་རྔུ་ཐམས་ཅད་
ཞི་བར་བྱེད་པའི་སྨན་ཆེན་པོ་ད༵ང༌། གང་བསམས་པའི་ཡོ་བྱད་ཐམས་ཅད་སྟེར་བའི་དཔག་
བསམ་གྱི་ནི་ཤིང་དག་ད༵ང༌། ལུས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་ཇི་ལྟར་འདོད་པ་བཞོས་པས་འབྱུང་བའི་
འདོད་འཇོར་ཡང་གྱུ༵ར་ཅིག གཞན་ཡང་ས་ལ་སོགས་པའི་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱི་རྟེན་
2-1-109


ས་ད༵ང་ཆུས་སྡུད་པ་དང་མེས་སྨིན་པ་དང་རླུང་གིས་མི་འདྲུལ་བར་བྱེད་པས་སྨན་དང་རྩི་ཤིང་
དང་ལོ་ཐོག་ལ་སོགས་པ་རྒྱས་པར་བྱས་ཏེ་སེམས་ཅན་གྱི་ཉེར་འཚོ་བྱེད་པ་དང་ནམ་མཁས་
ཐམས་ཅད་དུ་ཁྱབ་ཅིང་བྱ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གོ་འབྱེད་པའི་སྒོ་ནས་ཉེར་འཚོ་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་
དུ་བདག་གི་ལུས་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་འདུས་པ་འདིས་དུས་རྟག་པར་ཡ༵ང་སེམས་ཅན་དཔག་ཏུ་
མེད་ཅིང་མཐའ་ཡས་པ་ཡི༵་རྟེན་དང་སྡུད་པ་དང་སྨིན་པ་དང་གཡོ་བ་དང་གོ་སྐབས་ཡངས་པ་
ལ་སོགས་པ་རྣམ་པ་མང་པོའི་ཉེ་བར་འཚོ་བ་ཇི་སྙེད་པའི་གཞིར་ཡང་ཤོ༵ག་ཅིག ཉེར་འཚོའི་
གཞིར་གྱུར་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཡུལ་ནམ་མཁའི་མཐས་གཏུགས་པར་ཁྱབ་པ༵འི་སེམས་ཅན་གྱི་
ཁམས་རྣམས་ལ་དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ༵་སྟེ་ཐམས་ཅད་འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལས་གྲོལ་
བའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་མ་ཐོབ་ཀྱི་བར་དུ༵་བདག་ནི་གང་ལ་ཅི་དགོས་པའི་ཉེར་འཚོའི་
ཁྱད་པར་ལོངས་སྤྱོད་སྣ་ཚོགས་པའི་རྒྱུར་ཡང་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ།      །
(གཉིས་པ་)དངོས་གཞི་ནི། དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་མཚན་ཉིད་དང་ལྡན་པའམ་དེ་མེད་ན་
རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པ་ཐོགས་པ་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྤྱན་དང་ལྡན་པ་རྣམས་མདུན་དུ་
བསམས་ལ་དད་པ་དང་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོས་ཀུན་ནས་བསླངས་ཏེ། ཕྱོགས་བཅུ་ན་བཞུགས་པའི་
སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཐམས་ཅད་བདག་ཅག་ལ་དགོངས་སུ་གསོལ་ཞེས་
པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བས་ཇི་ལྟར་སྔོན་གྱིས་བདེ་བར་གཤེགས་པ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་
རྣམས་ཀྱི༵ས་བླ་ན་མེད་པའི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོར་ཐུགས་ནི་བསྐྱེད་པ་ད༵ང་བྱང་ཆུབ་སེམས་
དཔའི་བསླབ་པར་བྱ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་རྣམས་ལ༵་བདེ་བར་གཤེགས་པ་དེ་དག་གིས་ལས་དང་
པོ་བ་ནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སའི་བར་ལ་རིམ་པ་བཞིན་དུ་བསླབས་ཤིང་གནས་པ་ལྟ༵ར་བདག་
གིས་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་ལ་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་ཕན་པ་བསྒྲུབ་
པའི་དོན་དུ༵་བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་ནི་བསྐྱེད་པར་བགྱི་ཞི༵ང༌། སེམས་བསྐྱེད་
2-1-110


པ་དེ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་ནི་སྦྱོར་བ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་བསླབ་པར་བྱ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་རྣམས་
ལའ༵ང་དུས་འདི་ནས་བཟུང་སྟེ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་བར་དུ་རིམ་པ་བཞིན་དུ་བསླབ་པར་བགྱི༵འོ། །
ཞེས་པ་ལན་གསུམ་གྱིས་བླང་བར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་བླངས་པའི་གང་ཟག་གིས་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའི་སྡོམ་པ་ཟུར་དུ་ནོད་མི་དགོས་ཏེ། སེམས་བསྐྱེད་ནས་བསླབ་བྱ་ལ་སློབ་པར་
དམ་བཅས་པ་ལས་ལྷག་པའི་སྡོམ་པ་མ་གསུངས་ཤིང༌། འདི་ཉིད་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་
སྡོམ་པ་བླངས་པ་ཡིན་པར་ཡང་འགྲེལ་པ་རྣམས་ལས་བཤད་པའི་ཕྱིར་རོ།      །
(གསུམ་པ་)མཇུག་གི་བྱ་བ་ལ་གསུམ་སྟེ། ཕན་ཡོན་བསམས་དེ་གཟེངས་བསྟོད། དམ་
བཅའ་བརྟན་པར་གཟུང་ཚུལ། རང་གཞན་དགའ་བ་བསྐྱེད་པའོ། །དང་པོ་ནི། སྔར་བཤད་
པ་དེ་ལྟར་བློ་གྲོས་རྣམ་པར་དག་པ་དང་ལྡན་པ་ཡི༵ས་སྦྱོར་བ་དང་དངོས་གཞིའི་ཆོ་གས་རབ་
ཏུ་དང་ཞིང་རྙོག་པ་མེད་པའི་ཚུལ་གྱིས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་པ་བཟུང་ན༵ས་
མཇུག་ཀྱང་རྒྱས་ཤིང་འཕེལ་བ་དང་བརྟན་པར་བྱ་བའི་ཕྱི༵ར་དུ་རང་གི་སེམས་ནི་འདི་ལྟར་
གཟེངས་བསྟོད་ཅིང་དགའ་བར་བྱ་བ་ཉིད་དོ༵། །དེང་སེམས་བསྐྱེད་སྐྱེས་བའི་དུས་འདིར་
བདག་ཉིད་གསོན་པའི་ཚེ་འབྲས་བུའམ་དོན་ཡོ༵ད་པར་བྱས་ལ་མི་ཡི་སྲིད་པའམ་སྐྱེ་བ་ཐོབ་
པའང་ལེགས་པར་ཐོ༵བ་པར་བྱས་ཏེ། དུས་དེ་རིང་ནས་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་པ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་
ལྡན་འདས་རྣམས་ཀྱི་རིགས་སུ་སྐྱེ༵ས་ཤིང་སངས་རྒྱས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གདུང་འཚོབ་བའི་སྲས་
སུ་དེང་ནས་བདག་ཉིད་གྱུ༵ར་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དམ་བཅའ་ནི། ད་ཕྱིན་ཆད་ནི་བདག་གིས་ཅི་ལ་བབ་ནས་འདུག་ཀྱ༵ང་ཐེག་
ཆེན་གྱི་རིགས་དང་མཐུན་པའི་བྱེད་ལས་གཞན་དོན་གྱི་སྤྱོད་པ་ཁོ་ན་བརྩམས་ཏེ༵་བསླབ་བྱ་
དང་འགལ་བའི་སྐྱོན་མེད་ཅིང་བཙུན་པར་གྱུར་པའི་རིགས་ཐོབ་པ་འདི་ལ༵་ཉེས་ལྟུང་གི་དྲི་
མས་རྙོག་པ་དང་བཅས་པར་མི་འགྱུར་བ་དེ་ལྟར་བསྒྲུབ་པ་ལ་འབད་པར་བྱ༵འོ། །
2-1-111


(གསུམ་པ་)དགའ་བ་བསྐྱེད་པ་ལ་རང་དགའ་བ་བསྐྱེད་པ་དང༌། གཞན་དགའ་བ་བསྐྱེད་
པའོ། །དང་པོ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)དཀོན་པ་རྙེད་པས་དགའ་བ་བསྐྱེད་པ་ནི། དཔེར་ན་གང་
ཟག་མིག་ལོང་བས་གནས་ཕྱག་དར་བྱས་བའི་རྡུལ་ཀྱི་ཕུང་པོ་ལ༵ས་དངོས་པོ་ཇི་ཞིག་ལྟར་
ནོར་བུ་རིན་ཆེན་རྙེད་པ་ནི་ཡ་མཚན་ཆེ་བ་ལྟ༵ར་དོན་དེ་བཞིན་དུ་གང་ཟག་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོས་
གནས་ཉོན་མོངས་པའི་ཁྲོད་ནས་ཇི་ཞིག་ལྟར་བསོད་ནམས་ཀྱི་སྟེས་ལེགས་པར་གྱུར་ན༵ས་
དངོས་པོ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་བདག་ལ་སྐྱེ༵ས་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་ཡ་མཚན་ཆེ་
བས་དགའ་ཞིང་སྤྲོ་བར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)རྒུད་པ་སེལ་བས་དགའ་བ་བསྐྱེད་པ་ནི། འགྲོ་བ་མ་ལུས་པའི་འཆི་བདག་གི་
བདུད་རྩ་བ་ནས་འཇོམས་ཤིང་བྱང་ཆུབ་རྒ་ཤི་མེད་པ་ཐོབ་པར་བྱེད་པ༵འི་ཕྱིར་འཆི་བ་མེད་
པའི་བདུད་རྩིའི་མཆོག་ཀྱང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ཉིད་ཡིན་ནོ༵། །ཡོ་བྱད་ལ་དབང་ཐོབ་
པ་ན་འགྲོ་བ་མ་ལུས་པའི་དབུལ་བ་མཐའ་དག་སེལ་བར་བྱེད་པ་ཡི༵་ཕྱིར་ལོངས་སྤྱོད་མི་ཟད་
པའི་གཏེར་ཆེན་པོར་གྱུར་པ་ཡང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ཉིད་ཡིན་ནོ༵། །འགྲོ་བ་མ་ལུས་
པའི་ཉོན་མོངས་པ་དང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ནད་ཐམས་ཅད་རབ་ཏུ་ཞི་བར་བྱེད་པ༵འི་ཕྱིར་སྨན་
བཟང་པོ་རྣམས་ཀུན་གྱི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ཉིད་ཀྱང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ཡིན་ནོ༵། །སྲིད་པ་
འཁོར་བའི་ལམ་དུ་ཡུན་རིང་པོར་འཁྱམས་ཤིང་ཉོན་མོངས་པའི་གདུང་བས་ངལ་ཞིང་དུབ་པ་
རྣམས་ཞི་བར་བྱེད་པ་ཡི༵་ཕྱིར་འགྲོ་བའི་འགྲོན་པོ་རྣམས་ངལ་གསོ་བའི་ལྗོན་ཤིང་གི་བསིལ་
གྲིབ་ཆེན་པོར་གྱུར་པ་ཡང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ཡི༵ན་ནོ། །འགྲོ་བ་སྡིག་པ་སྤྱོད་པ་ཐམས་
ཅད་ངན་སོང་ངན་འགྲོ་ལོག་པར་ལྟུང་བའི་ཆུ་བོའམ་འདམ་རྫབ་ལ༵ས་སྒྲོལ་བར་བྱེད་པའི་
ཕྱིར། ཐུན་མོང་གི་སྤྱི་སྟེགས་སམ་ཟམ་པ་ལྟ་བུར་གྱུར་པའང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ཡི༵ན་ནོ་
ཞེས་པའོ། །
2-1-112


(གསུམ་པ་)སྒྲིབ་གཉིས་བྱང་བའི་དགའ་བ་བསྐྱེད་པ་ནི། འགྲོ་བ་མ་ལུས་པའི་ཐར་བ་ཐོབ་
པའི་གེགས་ཉོན་མོངས་པའི་སྒྲིབ་པའི་ཚ་གདུང་མཐའ་དག་སེལ་བ༵ར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་བྱང་
ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ནི་བསིལ་བའི་འོད་ཅན་གྱི་ཟླ་བ་ཤར་བ་ལྟ་བུ་ཡི༵ན་ལ། འགྲོ་བ་མ་ལུས་
པའི་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཐོབ་པའི་གེགས་མི་ཤེས་པ་གཏི་མུག་གི་རབ་རིབ་མུན་པ་ལྟ་བུར་
གྱུར་པའི་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པ་མཐའ་ད༵ག་དྲུངས་ནས་དཔྱིས་འབྱིན་ཞིང་སེལ་བར་བྱེད་པའི་
ཕྱིར་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ནི་ཉི་མ་ཆེན་པོ་སྤྲིན་ལས་གྲོལ་བ་ལྟ་བུ་ཡི༵ན་ནོ་ཞེས་པའོ། །
(བཞི་པ་)སྙིང་པོ་རྙེད་པས་དགའ་བ་བསྐྱེད་པ་ནི། དཔེར་ན་འོ་མ་མང་པོ་བསྲུབས་པ་
ལས་མར་གྱི་སྙིང་པོ་ཐོབ་པ་བཞིན་དུ་དམ་པའི་ཆོས་འོ་མ་ལྟ་བུ་རྒྱ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ནས་
བསྲུབས་ཤིང་བསྡུས་པ་ལ༵ས་ཟབ་མོ་མཐར་ཐུག་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ནི་མར་གྱི་ཉིང་
ཁུ་ཕྱུ༵ང་བ་དང་འདྲ་བར་སྙིང་པོ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་རྙེད་པ་ཡི༵ན་པས་དགའ་བས་བཟུང་བར་
རིགས་སོ་ཞེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)གཞན་དགའ་བ་བསྐྱེད་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)བདེ་བའི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་
བས་དགའ་བ་བསྐྱེད་པ་ནི། འགྲོ་བ་རིགས་དྲུག་མཐའ་ཡས་པའི་འགྲོན་པོ་སྲིད་པ་འཁོར་
བའི་ལམ་བགྲོད་དཀའ་བ་རྣམས་སུ་ཡང་དང་ཡང་དུ་རྒྱུ་ཞི༵ང་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་དུབ་
པར་གྱུར་པ་ལས། མཐར་བདེ་བ་ཆེན་པོའི་ལོངས་སྤྱོད་ཟད་མི་ཤེས་པ་ཐོབ་ཅིང་སྤྱད་པར་
འདོད་པ་རྣམས་ལ༵་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་འདི་ནི་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་བདེ་བའི་
མཆོག་མ་ལུས་པ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་ཉིད་དུ་ཉེ་བར་གནས་ཏེ༵། དེ་བས་ན་སེམས་ཅན་གྱི་
འགྲོན་པོ་ཆེན་པོ་རྣམས་བདེ་བའི་བསྙེན་བཀུར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་ཚིམ་པར་བྱེད་པ་ཡི༵ན་
པས་དགའ་བར་གྱིས་ཤིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)འགྲོན་གྱི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པས་དགའ་བ་བསྐྱེད་པ་ནི། བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོར་སེམས་
2-1-113


བསྐྱེད་པ་བདག་གིས་དུས་དེ་རིང་ནས་བརྩམས་ཏེ་སྐྱོབ་པ་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་
དཔའ་ཐམས་ཅད་དཔང་པོར་བཞུགས་པ་ཉིད་ཀྱི༵་སྤྱན་སྔར་འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་
མཐར་ཐུག་བདེ་བར་གཤེགས་པ་ཉིད་ཀྱི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་དང་ནི༵། གནས་སྐབས་དེ་མ་ཐོབ་ཀྱི་
བར་དུ་མངོན་པར་མཐོ་བའི་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལ་འགྲོན་དུ་བོས་ཟིན་གྱི༵ས་སེམས་
ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་པ་དང་བདེ་བ་བསྒྲུབ་པར་ཁས་བླངས་པ་ལས་ལྷ་དང་མི་དང་ལྷ་མིན་
ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་སེམས་དང་བས་རབ་དུ་དགའ་ཞིང་མགུ་བར་གྱི༵ས་ཤིག་ཅེས་པའོ། །
བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ་ལས་གཙོ་བོར་བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་
ཡོངས་སུ་གཟུང་བ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་ལེའུ་གསུམ་པའི་རྣམ་པར་བཤད་པའོ།།      །། 
དེ་ལྟར་བསམ་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་བཤད་ནས། ད་ནི་(གཉིས་པ་)སྦྱོར་བ་ཕ་རོལ་ཏུ་
ཕྱིན་པ་ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་འཆད་པ་ལ་གཉིས་ལས། སྤྱི་དོན་ནི། རྒྱན་དང་ཐེག་བསྡུས་ལས། 
གྲངས་དང་དེ་ཡི་མཚན་ཉིད་གོ་རིམ་དང༌། །ངེས་པའི་ཚིག་དང་གོམས་བྱའི་ཡོན་ཏན་དང༌། །
རབ་ཏུ་དབྱེ་དང་བསྡུ་དང་མི་མཐུན་ཕྱོགས། །ཡོན་ཏན་ཕན་ཚུན་རྣམ་ངེས་ཡིན་ཤེས་བྱ། །
ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་བཅུའོ། །
དེ་ལ་(དང་པོ་)གྲངས་ངེས་ནི། (ཐེག་བསྡུས་སུ་)འཁོར་བ་ལས་མི་འཕགས་པའི་རྒྱུ་ལོངས་
སྤྱོད་དང་ཁྱི མ་ཐབས་ལ་ཆགས་པའི་གཉེན་པོར་དང་པོ་གཉིས་དང༌། འཕགས་ཀྱང་ལྡོག་པའི་
རྒྱུ་ལོག་སྒྲུབ་དང་དཀའ་སྤྱད་ལ་སྐྱོ་བའི་གཉེན་པོར་བར་བ་གཉིས་དང་མི་ལྡོག་ཀྱང་ཆུད་ཟ་
བའི་རྒྱུ་རྣམ་གཡེང་དང་གཏི་མུག་གི་གཉེན་པོར་ཕྱི་མ་གཉིས་ཏེ་སྤང་བྱ་ལ་ལྟོས་ནས་གཉེན་
པོ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ཏུ་ངེས་ཤིང༌། དང་པོ་བཞིས་མི་གཡེང་བའི་རྒྱུ་བྱས་ནས་མི་གཡེང་
བ་གཅིག་འགྲུབ་ཅིང་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཆོས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཇི་ལྟ་བར་ཤེས་པའི་སྟོབས་ལ་
སོགས་པ་འགྲུབ་པས་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་འགྲུབ་པའི་གཞིའི་དབང་དུ་བྱས་ནས་ཀྱང་དྲུག་
2-1-114


ཏུ་ངེས་ལ། གཞན་ཡང་རྒྱན་དུ། མི་ཕོངས་པ་དང་རྣམ་པར་མི་འཚེ་དང༌། །རྣམ་འཚེ་བཟོད་
དང་བྱ་བས་མི་སྐྱོ་དང༌། །དགའ་བྱེད་ལེགས་པར་བརྗོད་པ་དེ་ཡི་ཕྱིར། །གཞན་གྱི་དོན་ཉིད་
རང་གི་དོན་ཡིན་ནོ། །ཞེས་པ་ལྟར་དངོས་སུ་གཞན་གྱི་དོན་བྱས་པས་ཤུགས་ལ་རང་གི་དོན་
འགྲུབ་པའི་དབང་དུ་བྱས་ནས་ཀྱང་དྲུག་ཏུ་ངེས་པ་ལ་སོགས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)མཚན་ཉིད་ལ་(གསུམ་ལས་དང་པོ་)སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་ནི། (ཐེག་བསྡུས་སུ་)དམ་པ་དྲུག་
དང་ལྡན་པ་སྟེ། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ལ་རྟེན་པའི་རྟེན་དམ་པ་དང༌། གཞིའམ་དངོས་པོ་མཐའ་
དག་ལ་འཇུག་པས་དངོས་པོ་དམ་པ་དང༌། སེམས་ཅན་ལ་ཕན་པ་དང་བདེ་བའི་དོན་དུ་སྒྲུབ་
པས་ཆེད་དུ་བྱ་བ་དམ་པ་དང༌། འཁོར་གསུམ་དུ་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ཟིན་པས་ཐབས་
ལ་མཁས་པ་དམ་པ་དང༌། བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོར་ཡོངས་སུ་བསྔོས་པས་བསྔོ་བ་དམ་པ་དང༌། 
སྒྲིབ་པ་གཉིས་བྱང་བར་བྱེད་པས་རྣམ་པར་དག་པ་དམ་པའོ། །དེས་ན་མུ་བཞི་སྟེ་སྦྱིན་པ་
ཡིན་ལ་ཕར་ཕྱིན་མ་ཡིན་པ་དམ་པ་དྲུག་དང་བྲལ་བའི་སྦྱིན་པ་དང༌། ཕར་ཕྱིན་ཡིན་ལ་སྦྱིན་
པ་མ་ཡིན་པ་དམ་པ་དྲུག་དང་ལྡན་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་ལྟ་བུ་དང༌། གཉི་ག་ཡིན་པ་དམ་པ་དྲུག་
དང་ལྡན་པའི་སྦྱིན་པ་དང༌། གཉི་ག་མ་ཡིན་པ་དམ་པ་དྲུག་དང་བྲལ་བའི་ཚུལ་ཁྲིམས་ལ་
སོགས་པའོ། །ཉན་རང་རྣམས་ལ་ནི་སྦྱིན་སོགས་ཡོད་ཀྱང་ཕར་ཕྱིན་མེད་ལ། མཐར་ཐུག་པ་
ནི་སངས་རྒྱས་ཁོ་ན་ལ་མངའ་བ་སྟེ། (ཐེག་བསྡུས་སུ་) བཤད་སྦྱར་དུ། བསེ་རུ་ལྟ་བུ་རྣམས་ལ་
ནི། །ཕ་རོལ་ཕྱིན་དྲུག་མིང་ཡང་མེད། །བཅོམ་ལྡན་ཉག་གཅིག་ཕ་རོལ་ཕྱིན། །དྲུག་གི་སྤྱི་ལ་
བཞུགས་པ་ལགས། །ཞེས་དྲངས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སོ་སོའི་མཚན་ཉིད་ནི། ཡུམ་ལས། ཡོངས་སུ་གཏོང་བ་དང༌། གདུང་བ་མེད་པ་
དང༌། འཁྲུག་པ་མེད་པ་དང༌། དགེ་བ་སྡུད་པ་དང༌། སེམས་རྩེ་གཅིག་པ་དང༌། རབ་ཏུ་འབྱེད་
པའི་རང་བཞིན་ཅན་དུ་གསུངས་པ་རྣམས་ཏེ། རེ་རེ་ཤིང་དམ་པ་དྲུག་དང་ལྡན་པ་ཞེས་པའམ། 
2-1-115


ཡང་ན། སྦྱིན་པ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཉམས་དང༌། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་འཆད་པར་འགྱུར་བ་
ལྟར་ཁྱད་པར་བཞི་དང་ལྡན་པ་ཞེས་སྦྱར་བ་རྣམས་སོ། །
(གསུམ་པ་)གོ་རིམ་ནི། ཕྱི་ནང་གི་ལོངས་སྤྱོད་རྣམས་བཏང་བ་ལས་ཚུལ་ཁྲིམས་ལེན་ཅིང༌། 
དགེ་སྦྱོང་གི་ཆོས་བཞི་དང་ལྡན་པ་ལས་བཟོད་པ་འབྱུང་ལ། གནོད་པས་མི་སྐྱོ་བའི་བརྩོན་
འགྲུས་ཀྱིས་མཉམ་པར་བཞག་ན་ཤེས་རབ་འབྱུང་བ་ལྟ་བུ་རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་རིམ་པ་དང༌། སྔ་མ་
རྣམས་དམན་ཞིང་ཕྱི་མ་རྣམས་མཆོག་ཏུ་གནས་པའི་རིམ་པ་དང༌། སྔ་མ་རྣམས་རགས་ཤིང་
ཕྱི་མ་རྣམས་ཕྲ་བའི་རིམ་པས་གསུངས་པ་སྟེ། སྔ་མ་ལ་བརྟེན་ཕྱི་མ་སྐྱེ། །དམན་དང་མཆོག་ཏུ་
གནས་ཕྱིར་དང༌། །རགས་པ་དང་ནི་ཕྲ་བའི་ཕྱིར། །དེ་དག་རིམ་པར་བསྟན་པ་ཡིན། །ཞེས་པ་
ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ངེས་ཚིག་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)སྤྱིའི་ནི། སྲིད་པ་འཇིག་རྟེན་པ་དང་ཞི་བ་ཉན་
རང་གི་སྦྱིན་སོགས་དགེ་བ་ཐམས་ཅད་ལས་ཕུལ་དུ་བྱུང་བར་སོང་བས་ན་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་
ཞེས་བྱ་ཞིང༌། (གཉིས་པ་)སོ་སོའི་ནི། དབུལ་བ་འདོར་བས་ན་སྦྱིན་པ་དང༌། བསིལ་བ་ཐོབ་
པས་ན་ཚུལ་ཁྲིམས་དང༌། ཁྲོ་བ་བཟོད་པས་ན་བཟོད་པ་དང༌། མཆོག་ལ་སྦྱོར་བས་ན་བརྩོན་
འགྲུས་དང༌། ཡིད་ནང་དུ་འཛིན་པས་ན་བསམ་གཏན་དང༌། དོན་དམ་པ་ཤེས་པས་ན་ཤེས་
རབ་ཅེས་བྱ་བ་དག་སྟེ། དབུལ་བ་འདོར་བར་བྱེད་པ་དང༌། །བསིལ་བ་ཐོབ་དང་ཁྲོ་བཟོད་
དང༌། །མཆོག་ལ་སྦྱོར་དང་ཡིད་འཛིན་དང༌། །དོན་དམ་ཤེས་པའི་ཕྱིར་བཤད་དོ། །ཞེས་པ་
ལྟར་རོ། །
(ལྔ་པ་)སྒོམ་ཚུལ་ནི། (རྒྱན་གྱི་འབྲེལ་བར་)རྒྱུ་རིགས་སད་པ་དང༌། རྣམ་སྨིན་ལུས་ཕུན་སུམ་
ཚོགས་པ་དང༌། སྔོན་གྱི་སྨོན་ལམ་རྣམ་པར་དག་པ་དང༌། སོ་སོར་བརྟགས་པའི་སྟོབས་ལ་
བརྟེན་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་པ་དངོས་པོ་རྟོན་པ་བཞི་དང༌། ཕར་ཕྱིན་དྲུག་སྟོན་པའི་གསུང་
2-1-116


རབ་ཟབ་མོ་ལ་མོས་པ་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང༌། ཕར་ཕྱིན་དྲུག་བསྒོམས་པ་ལ་ཡོན་ཏན་དུ་ལྟ་
བ་རོ་མྱོང་བ་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང༌། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་ཀྱི་ཕར་ཕྱིན་དྲུག་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་
བ་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང༌། རང་གཞན་ལ་མ་འོངས་པ་ན་ཕར་ཕྱིན་དྲུག་འབྱུང་བ་ལ་མངོན་པར་
དགའ་བ་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་སྟེ། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་ལ་བརྟེན་པ་བཞི་དང༌། བསྐལ་པ་གང་གཱའི་
ཀླུང་གི་བྱེ་མ་སྙེད་ཀྱི་སྐད་ཅིག་རེ་རེ་ལ་སེམས་ཅན་རེ་རེའི་ཕྱིར་ཡང་ལུས་གང་གཱའི་ཀླུང་གི་
བྱེ་མ་སྙེད་[ཞིང་ཁམས་གང་གཱའི་ཀླུང་གི་བྱེ་མ་སྙེད་]རིན་པོ་[ཆེ་]སྣ་བདུན་(གསེར་དངུལ་བཻཌཱུརྱ་
ཤེལ་སྤུག །རྡོ་ཡི་སྙིང་པོ་མུ་ཏིག་དམར་)གྱིས་གང་བ་བྱིན་ཡང་མི་ངོམས་པ་དང༌། དུས་དེ་སྲིད་དུ་ལུས་
དེ་སྙེད་ཀྱིས་སྟོང་གསུམ་མེས་གང་བར་ཡང་སྤྱོད་ལམ་བཞི་བྱེད་ཅིང་ཡོ་བྱད་ཅི་ཡང་མེད་
ཀྱང་ཚུལ་ཁྲིམས་ལ་སོགས་པ་མངོན་དུ་བྱེད་པ་མི་ངོམས་པའི་བསམ་པ་དང༌། དེ་ལྟ་བུ་སྐད་
ཅིག་ཙམ་ཡང་ཉམས་པ་མེད་པར་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་བར་དུ་རྒྱུན་མི་གཅོད་པ་ཡངས་པའི་བསམ་
པ་དང༌། ཕར་ཕྱིན་དྲུག་གིས་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་ཐོགས་པའི་དགའ་བས་སེམས་ཅན་རྣམས་
བདག་ལ་ཕན་བཏགས་སོ་སྙམ་པའི་དགའ་བ་ཟིལ་གྱིས་གནོན་པ་དགའ་བའི་བསམ་པ་
དང༌། ཕན་བཏགས་པའི་འགྲོ་བ་འདི་རྣམས་དགེ་བའི་གྲོགས་སུ་གྱུར་པས་བདག་ལ་ཤིན་ཏུ་
ཕན་འདོགས་པར་མཐོང་གི་བདག་གིས་དེ་ཙམ་དུ་གཞན་ལ་ཕན་བཏགས་པ་མ་ཡིན་ནོ་སྙམ་
དུ་སེམས་པ་ཕན་པའི་བསམ་པ་དང༌། ལན་དུ་ཕན་འདོགས་པ་དང་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལ་རེ་བ་
མེད་པར་འཇུག་པ་མ་གོས་པའི་བསམ་པ་དང༌། དེ་ལྟ་བུའི་བསོད་ནམས་མཐའ་དག་སེམས་
ཅན་ཐམས་ཅད་དང་ཐུན་མོང་དུ་བྱས་ནས་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོར་ཡོངས་སུ་བསྔོ་བ་དགེ་བའི་
བསམ་པ་སྟེ་བསམ་པ་ལ་རྟེན་པ་དྲུག་དང༌། འཁོར་གསུམ་དུ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་
ཀྱིས་ཡོངས་སུ་ཟིན་པ་ཐབས་ལ་བརྟེན་པ་དང༌། ངོ་བོ་ཉིད་དང་ལོངས་སྤྱོད་རྫོགས་པའི་སྐུ་
ཐོབ་པ་སྐུ་ལ་དབང་འབྱོར་བ་དང༌། སྤྲུལ་བའི་སྐུས་སྐལ་བ་དང་མཐུན་པར་འཇུག་པ་སྤྱོད་པ་
2-1-117


ལ་དབང་འབྱོར་པ་དང༌། ཕར་ཕྱིན་དྲུག་ཐོགས་མེད་དུ་འཆད་ནུས་པ་སྟོན་པ་ལ་དབང་འབྱོར་
བ་རྣམས་ཀྱིས་སྐལ་བ་ཇི་ལྟ་བར་གཞན་ལ་དབང་འབྱོར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་པ་
རྣམས་ཏེ། ཐམས་ཅད་སྒོམ་པ་དངོས་པོ་དང༌། །དེ་བཞིན་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང༌། །བསམ་པ་
དང་ནི་ཐབས་དག་དང༌། །དབང་འབྱོར་ཉིད་ལ་རྟེན་པར་བརྗོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(དྲུག་པ་)དབྱེ་བ་ནི། དོན་རྣམས་གཏོང་བར་བྱེད་པ་དང༌། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་འཆད་
པར་འགྱུར་པ་ལྟར་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ངོ་བོ་རྒྱུ་འབྲས་ལས་ལྡན་འཇུག་པ་སྟེ་དོན་དྲུག་དྲུག་ཏུ་
འབྱེད་པ་དང༌། ཁྱད་པར་འཇུག་པ་ལའང༌། སྦྱིན་པ་ལ། (མཛོད་དུ་)ཆོས་སྦྱིན་ཉོན་མོངས་ཅན་
མིན་པས། །མདོ་སོགས་ཡང་དག་ཇི་བཞིན་སྟོན། །ཞེས་པ་ལྟར་ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་པ་དང༌། འཚོ་
བའི་ཡོ་བྱད་ཡོངས་སུ་བཏོང་བ་ཟང་ཟིང་གི་སྦྱིན་པ་དང༌། གསོད་པ་ལ་སོགས་པའི་གནོད་
པ་ལས་སྐྱོབ་པ་མི་འཇིགས་པའི་སྦྱིན་པ་སྟེ་གསུམ་དང༌། ཚུལ་ཁྲིམས་ལ། མི་དགེ་བ་མཐའ་
དག་སྤོང་བ་སྡོམ་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་དང༌། དགེ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་སྒྲུབ་པ་དགེ་བ་ཆོས་སྡུད་ཀྱི་ཚུལ་
ཁྲིམས་དང༌། ཆོས་དང་མཐུན་པས་གཞན་ལ་ཕན་འདོགས་པ་སེམས་ཅན་དོན་བྱེད་ཀྱི་ཚུལ་
ཁྲིམས་ཏེ༌། གསུམ་དང༌། བཟོད་པ་ལ། གཞན་གྱི་གནོད་པ་ལ་མཁོ་བར་འཛིན་པ་གནོད་
པ་ལ་ཇི་མི་སྙམ་པའི་བཟོད་པ་དང༌། དགེ་བའི་དཀའ་སྤྱད་ལ་སྤྲོ་བས་འཇུག་པ་སྡུག་བསྔལ་
དང་དུ་ལེན་པའི་བཟོད་པ་དང༌། ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཆོས་ལ་མི་སྐྲག་པ་ཆོས་ལ་ངེས་པར་
སེམས་པའི་བཟོད་པ་སྟེ་གསུམ་དང༌། བརྩོན་འགྲུས་ལ་དགེ་བའི་ཕྱོགས་འདི་ལྟ་བུ་བྱའོ་ཞེས་
ཐོག་མར་གོ་ཆ་གྱོན་པ་གོ་ཆའི་བརྩོན་འགྲུས་དང༌། བསམས་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སྦྱོར་བས་
ཀྱང་ཉམས་སུ་ལེན་པ་སྦྱོར་བའི་བརྩོན་འགྲུས་དང༌། རྒྱ་ཆེན་པོ་ལ་མ་ཞུམ་ཞིང་སྡུག་བསྔལ་
གྱིས་མི་འཁྲུགས་པ་ཅུང་ཟད་ཙམ་གྱིས་ཆོག་པར་མི་འཛིན་པའི་བརྩོན་འགྲུས་ཏེ་གསུམ་
དང༌། བསམ་གཏན་ལ་ཚེ་འདི་ཉིད་ལ་བདེ་བར་བྱེད་པ་མཐོང་བའི་ཆོས་ལ་བདེ་བར་གནས་
2-1-118


པའི་བསམ་གཏན་དང༌། མངོན་ཤེས་ལ་སོགས་པ་གྲུབ་པར་བྱེད་པ་ཡོན་ཏན་ཁྱད་པར་ཅན་
མངོན་པར་སྒྲུབ་པའི་བསམ་གཏན་དང༌། མུ་གེ་དང་ནད་ལ་སོགས་པ་ཞི་བར་བྱེད་པ་སེམས་
ཅན་གྱི་དོན་བྱ་བ་སྒྲུབ་པའི་བསམ་གཏན་ཏེ་གསུམ་དང༌། ཤེས་རབ་ལ་(ཐེག་བསྡུས་སུ་)རྣམ་པར་
མི་རྟོག་པའི་སྦྱོར་བ་ལ་འཇུག་པ་དང༌། དངོས་གཞི་ལ་གནས་པ་དང༌། རྗེས་ཐོབ་ཀྱིས་འཇལ་
བའི་ཤེས་རབ་གསུམ་མམ། ཀུན་རྫོབ་ལ་དམིགས་པ་དང༌། དོན་དམ་པ་ལ་དམིགས་པ་
དང༌། གཞན་དོན་ལ་དམིགས་པའི་ཤེས་རབ་གསུམ་མམ། (རྒྱན་གྱི་འགྲེལ་བར་)འཇིག་རྟེན་པའི་
ཤེས་རབ་དང༌། ཉན་རང་གི་ཤེས་རབ་དང༌། ཐེག་ཆེན་པའི་ཤེས་རབ་གསུམ་དུ་འབྱེད་པ་ལ་
སོགས་པའོ། །
(བདུན་པ་)བསྡུས་ཚུལ་ནི། དཀར་པོ་དགེ་བའི་ཆོས་མཉམ་པར་མ་བཞག་པ་ཐམས་ཅད་
སྦྱིན་པ་དང་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱིས་བསྡུས་ཤིང་མཉམ་པར་བཞག་པ་ཐམས་ཅད་བསམ་གཏན་
དང་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བསྡུས་ལ། མཉམ་པར་བཞག་མ་བཞག་གཉི་ག་ཡིན་པ་རྣམས་བཟོད་
པ་དང་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་བསྡུས་པས། དགེ་བའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ཏུ་
འདུས་པ་སྟེ། དཀར་པོའི་ཆོས་ཀུན་རྣམ་གཡེང་དང༌། །མཉམ་གཞག་གཉི་གར་ཤེས་པར་བྱ། །
ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་གཉིས་དང་གཉིས། །གཉིས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་བསྡུས་པ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
ཡང་ན་(ཐེག་བསྡུས་སུ་)སྦྱིན་སོགས་དེ་དག་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱིས་བསྡུས་ཤིང༌། དད་སོགས་
དེ་དག་དང་མཐུན་པས་བསྡུས་ལ། སྟོབས་སོགས་དེ་དག་གི་འབྲས་བུས་བསྡུས་པས་དགེ་བ་
ཐམས་ཅད་ཕར་ཕྱིན་དྲུག་གིས་བསྡུས་པའོ། །
(བརྒྱད་པ་)མི་མཐུན་ཕྱོགས་ནི། སེར་སྣ་དང་འཆལ་བའི་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་ཁོང་ཁྲོ་དང་
ལེ་ལོ་དང་རྣམ་གཡེང་དང་འཆལ་བའི་ཤེས་རབ་སྟེ་ཉོན་མོངས་བའི་སྒྲིབ་པ་དང༌། འཁོར་
གསུམ་དུ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པ་སྟེ། (རྒྱུད་བླར་)སེར་སྣ་ལ་སོགས་རྣམ་རྟོག་གང༌། །
2-1-119


དེ་ནི་ཉོན་མོངས་སྒྲིབ་པར་འདོད། །འཁོར་གསུམ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་གང༌། །དེ་ནི་ཤེས་བྱའི་
སྒྲིབ་པར་འདོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །ཡང་རང་རང་གི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་དང་ཕྱི་བཤོལ་དང་དེ་
ཙམ་གྱིས་ཆོག་པར་འཛིན་པ་དང་ལན་ལ་རེ་བ་དང་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལ་རེ་བ་དང་མི་མཐུན་
ཕྱོགས་ཀྱི་བག་ལ་ཉལ་དང་(ཐེག་དམན་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང་འཁོར་གསུམ་རྟོག་པས་)རྣམ་པར་གཡེང་བ་ལ་
ཆགས་པ་རྣམས་ཡིན་ལ། དེ་དག་གི་གཉེན་པོར་མ་ཆགས་པ་བདུན་གསུངས་པ་སྟེ། བྱང་
ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྦྱིན་པ་ནི། །(སེར་སྣ་ལ་)མ་ཆགས་(ཕྱི་བཤོལ་ལ་)མི་ཆགས་(ཆོག་འཛིན་ལ་)ཆགས་
པ་མེད། །(ལན་ལ་རེ་བ་ལ་)ཆགས་པ་ཉིད་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། །(རྣམ་སྨིན་ལ་རེ་བ་ལ་)མ་ཆགས་(བག་ལ་
ཉལ་ལ་) མི་ཆགས་(རྣམ་གཡེང་ལ་)ཆགས་པ་མེད། །ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའོ། །
(དགུ་པ་)ཡོན་ཏན་ནི། ཐམས་ཅད་ཀྱང་རང་རང་གི་ངོ་བོ་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཡོན་ཏན་
དང༌། ལན་ལ་སོགས་པ་ལ་མ་ཆགས་པས་ཟང་ཟིང་མེད་པའི་ཡོན་ཏན་དང༌། ལུས་ཅན་
རྣམས་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་འགོད་པས་དོན་ཆེ་བའི་ཡོན་ཏན་དང༌། ལྷག་མེད་ཀྱི་མྱང་འདས་
སུའང་རྒྱུན་མི་འཆད་པས་མི་ཟད་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་དང་ལྡན་པ་སྟེ། རྒྱ་ཆེ་བ་དང་ཟང་ཟིང་
མེད། །དོན་ཆེ་བ་དང་མི་ཟད་པ། །སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །ཡོན་ཏན་བཞི་ནི་ཤེས་
བར་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །གཞན་ཡང་རིམ་པ་ལྟར་ཕྱུག་ཅིང་ལོངས་སྤྱོད་ཆེན་པོ་དང༌། བདེ་
འགྲོར་བདེ་བ་མྱོང་བ་དང༌། གཟུགས་བཟང་ཞིང་འཁོར་མང་བ་དང༌། བརྗིད་ཆེ་ཞིང་ལས་ཀྱི་
མཐའ་གྲུབ་པ་དང༌། ཞི་ཞིང་གནོད་པ་མེད་པ་དང༌། གྲོལ་ཞིང་རིག་པ་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པ་
རྣམས་ཀྱང་འགྲུབ་སྟེ། རིན་ཆེན་ཕྲེང་བར། སྦྱིན་པས་ལོངས་སྤྱོད་ཁྲིམས་ཀྱིས་བདེ། །བཟོད་
པས་གཟུགས་བཟང་བརྩོན་པས་བརྗིད། །བསམ་གཏན་གྱིས་ཞི་བློ་ཡིས་གྲོལ། །སྙིང་བརྩེ་
བས་ནི་དོན་ཀུན་འགྲུབ། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཅུ་པ་)ཕན་ཚུན་རྣམ་པར་ངེས་པ་ནི། ཆོས་དང་ཟང་ཟིང་དང་མི་འཇིགས་པ་གསུམ་གའི་
2-1-120


དབང་དུ་བྱས་ན་དྲུག་ཀ་སྦྱིན་པ་ལྟ་བུར་འདུ་ཞིང་དགེ་བ་ཆོས་སྡུད་ཀྱི་ཚུལ་ཁྲིམས་སུའང་
ཐམས་ཅད་འདུ་བ་ལྟ་བུ་ཕན་ཚུན་གཅིག་གིས་གཅིག་བསྡུས་པའི་ཕྱིར་དང༌། དྲུག་པོ་རེ་རེ་
ཞིང་ཡང་རང་རང་གི་གཞན་རྒྱུད་ལ་འཇོག་པའི་གཏོང་བ་དང༌། མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་གནོད་པ་
སྡོམ་པ་དང༌། དཀའ་སྤྱད་ལ་ཅི་མི་སྙམ་པ་དང༌། ཕྱིར་ཞིང་སྤྲོ་བས་འཇུག་པ་དང༌། སོ་སོ་ལ་
སེམས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་གནས་པ་དང༌། གནས་ལུགས་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་ཤེས་པ་སྟེ་དྲུག་དྲུག་
ཏུ་དབྱེར་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དང༌། བརྗོད་བྱ་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་དང༌། རྗོད་བྱེད་མདོ་སྡེ་
ལ་སོགས་པའི་ཆོས་དག་གཅིག་ལ་གཅིག་སྣང་བའི་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དང༌། སྦྱིན་པས་ལོངས་
སྤྱོད་ལ་མི་ལྟ་ན་ཚུལ་ཁྲིམས་ལ་སོགས་པ་ལ་འཇུག་ཅིང༌། དགེ་སློང་གི་སྡོམ་པ་བླངས་ན་
ཡོངས་སུ་བཟུང་བ་ཐམས་ཅད་གཏོང་བ་ལ་སོགས་པ་ལྟ་བུ་གཅིག་ལས་གཅིག་འགྲུབ་པའི་
རྒྱུ་མཚན་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ན་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་རྣམས་ཕན་ཚུན་རྣམ་པར་ངེས་པར་ཤེས་
པར་བྱ་སྟེ། ཕན་ཚུན་བསྡུས་ཕྱིར་རབ་དབྱེའི་ཕྱིར། །ཆོས་ཉིད་ཕྱིར་དང་རྒྱུ་མཚན་ཕྱིར། །ཕ་
རོལ་ཕྱིན་དྲུག་རྣམ་ཀུན་ཏུ། །རྣམ་པར་ངེས་པར་ཤེས་པར་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
གཞུང་དོན་ལ། སྦྱིན་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་བཟོད་པ་དང༌། །བརྩོན་འགྲུས་བསམ་གཏན་ཤེས་
རབ་ཀྱི། །ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་དྲུག་པོ་ལ། །བློ་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་ཚུལ་བཞིན་བསླབ། །ཅེས་པ་(སྡོམ་
དུ་བསྡུས་) ལྟར་དྲུག་གི་དང་པོ་སྦྱིན་པ་གཏོང་ཚུལ་ལའང་སྤྱི་དོན་བཞི་སྟེ། བྱེད་ལས་མཚན་ཉིད་
དབྱེ་བ་ཕན་ཡོན་ནོ། །(དང་པོ་)བྱེད་ལས་ནི། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་
ཐམས་ཅད་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་ངོམས་པ་མེད་པར་བྱིན་པས་འདོད་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་
བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཚེ་འདི་ལ་ཕན་འདོགས་ཤིང༌། དེས་བསྡུས་ནས་དགེ་བ་ལ་འགོད་པའི་ཕྱིར་
ཕྱི་མ་ལ་ཡང་ཕན་འདོགས་པས་གདུལ་བྱ་རྣམས་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་བྱེད་པ་སྟེ། བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའི་ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་དག །གཞན་ལ་མི་སྦྱིན་པ་ནི་ཡོད་མེད་དེ། །མཉམ་པར་
2-1-121


སྦྱིན་པའི་ཡོན་ཏན་ངོམས་མི་འགྱུར། །ཕན་འདོགས་རྣམ་པ་གཉིས་ཀྱིས་གཞན་སྨིན་བྱེད། །
ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)མཚན་ཉིད་ནི། མི་མཐུན་ཕྱོགས་སེར་སྣ་མ་ལུས་པ་སྤངས་པ་དང༌། གཉེན་པོ་
ཆོས་ལ་བདག་མེད་རྟོགས་པའི་ཕྱིར་འཁོར་གསུམ་དུ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ལྡན་
པ་དང༌། བྱེད་ལས་གནས་སྐབས་སུ་གང་ལ་ཅི་འདོད་པ་བྱིན་ནས་འདོད་པ་ཐམས་ཅད་
ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱེད་པ་དང༌། མཐར་ཐུག་རང་རང་གི་འདོད་པ་དང་མཐུན་པར་ཐེག་པ་
གསུམ་གྱི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་བཀོད་ནས་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་བྱེད་པས་ཆོས་བཞི་དང་
ལྡན་པ་སྟེ། སྦྱིན་པ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཉམས་དང༌། །རྣམ་པར་མི་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ལྡན། །འདོད་པ་
ཐམས་ཅད་ཡོངས་རྫོགས་བྱེད། །སེམས་ཅན་རྣམ་སྨིན་བྱེད་རྣམ་གསུམ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དབྱེ་བ་ནི། ངོ་བོ་རྒྱུ་འབྲས་ལས་ལྡན་འཇུག་པ་དང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་ལེན་པ་པོ་
ལ་ཆོས་དང་ཟང་ཟིང་ལ་སོགས་པའི་དོན་རྣམས་ཡོངས་སུ་གཏོང་བར་བྱེད་པ་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་
དོན་དང༌། མ་ཆགས་པ་ལ་སོགས་པ་དང་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་བསམ་པས་ཀུན་ནས་བསླང་
བ་རྒྱུའི་དོན་དང༌། ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འགྲུབ་པ་འབྲས་བུའི་དོན་དང༌། 
རང་གཞན་རྗེས་སུ་འཛིན་ཞིང་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཚོགས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱེད་པ་ལས་
ཀྱི་དོན་དང༌། སེར་སྣ་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པའི་དོན་དང༌། སྔར་བཤད་
པ་ལྟར་ཆོས་དང་ཟང་ཟིང་མི་འཇིགས་པར་འབྱེད་པས་འཇུག་པའི་དོན་ཏེ་དོན་དྲུག་དང་ལྡན་
པར་ཤེས་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་པར་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། དོན་རྣམས་གཏོང་བར་བྱེད་པ་
དང༌། །རྩ་བ་སེམས་པ་ལ་བརྟེན་དང༌། །ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་ཕུན་ཚོགས་དང༌། །གཉིས་
རྗེས་འཛིན་དང་རྫོགས་བྱེད་དང༌། །དེ་ཡང་སེར་སྣ་མེད་ལྡན་དང༌། །ཆོས་དང་ཟང་ཟིང་མི་
འཇིགས་མཐོང༌། །སྦྱིན་པ་དེ་འདྲར་ཡོངས་ཤེས་ནས། །མཁས་པས་ཡང་དག་སྒྲུབ་པར་བྱེད། །
2-1-122


ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ཡང་ཉེ་བ་འཁོར་གྱིས་ཞུས་པར། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཁྱི མ་པས་ཆོས་
ཀྱི་སྦྱིན་པ་དང་ཟང་ཟིང་གི་སྦྱིན་པ་ལ་གནས་པར་བྱའོ། །རབ་ཏུ་བྱུང་བས་ནི་སྨྱུ་གུ་དང་སྣག་
ཚ་དང་གླེགས་བམ་དང་ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་པ་ལ་གནས་པར་བྱའོ། །མི་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ལ་བཟོད་པ་
ཐོབ་པས་ནི་གཏོང་བ་གསུམ་ལ་གནས་པར་བྱའོ། །དེ་ལ་གཏོང་བ་ནི་རྒྱལ་སྲིད་གཏོང་བའོ། །
གཏོང་བ་ཆེན་པོ་ནི་ཆུང་མ་དང་བུ་དང་བུ་མོ་གཏོང་བའོ། །ཤིན་ཏུ་གཏོང་བ་ནི་མགོ་དང་
ལག་པ་དང་རྐང་པ་དང་མིག་དང་པགས་པ་དང་རྐང་ཡོངས་སུ་གཏོང་བའོ་ཞེས་གསུངས་པ་
རྣམས་སྐབས་ཇི་ལྟ་བར་བསྒྲུབ་ཅིང་མ་དག་པའི་སྦྱིན་པ་དུག་དང་མཚོན་ཆ་དང་བསད་པའི་
ཤ་དང་ཆང་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པ་སྤངས་ཏེ། ལེན་པ་པོ་ལ་འཕྲལ་དང་ཡུན་དུ་ཕན་པར་འགྱུར་
བ་རྣམ་པར་དག་པའི་སྦྱིན་པ་ལ་གནས་པར་བྱའོ། །
(བཞི་པ་)ཕན་ཡོན་ནི། གང་ལ་ཅི་འདོད་པ་གཏོང་བ་རྒྱ་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། ལན་
དང་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལ་མི་རེ་བ་ཟང་ཟིང་མེད་པའི་ཡོན་ཏན་དང༌། སྦྱིན་པས་བསྡུས་པ་
རྣམས་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་འགོད་པ་དོན་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། ལྷག་མེད་ཀྱི་མྱང་འདས་
སུའང་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་མི་ཟད་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་འགྲུབ་པ་སྟེ། སངས་རྒྱས་སྲས་རྣམས་
སློང་དང་ཕྲན་ན་རང་གི་སྲོག་ཀྱང་རྟག་ཏུ་གཏོང༌། །སྙིང་རྗེས་གཞན་ལ་ལན་ཡང་མི་རེ་འདོད་
པའི་འབྲས་བུ་དོན་མི་གཉེར། །སྦྱིན་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་སྐྱེ་བོ་ཐམས་ཅད་བྱང་ཆུབ་གསུམ་
ལ་བཀོད། །སྦྱིན་པ་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ཡོངས་ཟིན་པས་འཇིག་རྟེན་དག་ན་མི་ཟད་གཞག །ཅེས་
པ་ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཡུམ་ལས་ཀྱང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྦྱིན་པས་ཡི་དྭགས་འགྲོ་
བ་གཅོད། །དབུལ་བ་དང་ནི་དེ་བཞིན་ཉོན་མོངས་ཐམས་ཅད་གཅོད། །སྤྱོད་ཚེ་ལོངས་སྤྱོད་
མཐའ་ཡས་རྒྱས་པ་ཐོབ་པར་འགྱུར། །སྦྱིན་པས་སྡུག་བསྔལ་གྱུར་པའི་སེམས་ཅན་ཡོངས་
སྨིན་བྱེད། །ཅེས་གསུངས་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཐོབ་པའོ།      །
2-1-123


གཞུང་དོན་ནི། ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་རྣམས་ལ་ལེགས་པར་མཆོད། །ཅེས་པ་ལ་སོགས་
པས་དཀོན་མཆོག་ལ་མཆོད་པ་འབུལ་བའི་ཚུལ་དང༌། ལུས་དང་དེ་བཞིན་ལོངས་སྤྱོད་དང༌། །
ཞེས་པ་ལ་སོགས་པས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སྦྱིན་པ་གཏོང་བའི་ཚུལ་རྒྱ་ཆེར་བཤད་
ཅིང༌། བདོག་པ་ཐམས་ཅད་འབྲས་བཅས་ཏེ། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་འཆད་པར་འགྱུར་བས་
སྐབས་འདིར་ལེའུ་ལོགས་པ་མ་མཛད་དོ།      །
(གཉིས་པ་)ཚུལ་ཁྲིམས་བསྲུང་ཚུལ་ལའང་སྔ་མ་ལྟར་སྤྱི་དོན་བཞི་ལས། (དང་པོ་)བྱེད་ལས་
ནི། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་བར་དུ་སྲུང་བས་རྟག་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་གོམ་ནས་ངང་གིས་འབྱུང་བས་
རང་བཞིན་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་དང༌། དགེ་བ་བཅུའི་ལས་ཀྱི་ལམ་རྫོགས་པར་བྱེད་པས་ལྷག་
པར་འཚེ་བ་མེད་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་དང༌། ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པར་རྟོགས་པས་བདག་ཉིད་
དགའ་བའི་ཚུལ་ཁྲིམས་དང༌། རྟག་ཏུ་འཁྲུལ་པ་མེད་པས་བག་ཡོད་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་ཏེ་ལྔ་
ལ་གདུལ་བྱ་རྣམས་འགོད་པས་ཚེ་འདི་དང་ཕྱི་མ་ལ་ཕན་འདོགས་ཤིང༌། རྣམ་པར་སྨིན་པའི་
འབྲས་བུ་དལ་འབྱོར་ཐོབ་པ་དང༌། རྒྱུ་མཐུན་པའི་འབྲས་བུ་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་ལྡན་པར་སྐྱེ་
བ་རྒྱུན་མི་འཆད་པའི་སྒོ་ནས་ཀྱང་གཞན་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་བྱེད་པ་སྟེ། རྟག་པ་རང་བཞིན་
ལྷག་པར་འཚེ་བ་མེད། །བདག་དགའ་བག་ཡོད་འདི་ལ་གཞན་འགོད་ཅིང༌། །ཕན་རྣམ་
གཉིས་འདོགས་རྣམ་པར་སྨིན་པ་དང༌། །རྒྱུ་མཐུན་ཡོན་ཏན་བརྒྱུད་པས་གཞན་སྨིན་བྱེད། །
ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)མཚན་ཉིད་ནི། མི་མཐུན་ཕྱོགས་འཆལ་བའི་ཚུལ་ཁྲིམས་མི་དགེ་བའི་ངོ་བོ་
མཐའ་དག་སྤངས་པ་དང༌། ཆོས་ལ་བདག་མེད་རྟོགས་པའི་སྒོ་ནས་འཁོར་གསུམ་དུ་རྣམ་
པར་མི་རྟོག་་པའི་ཡེ་ཤེས་དང་ལྡན་པ་དང༌། ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གྱིས་གཞན་ལ་ཕན་པ་
སྒྲུབ་པས་འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱེད་པ་དང༌། ཚུལ་ཁྲིམས་དང་ལྡན་
2-1-124


པས་མགུ་བར་བྱས་ཏེ་ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་བཀོད་ནས་ཡོངས་སུ་སྨིན་
པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཆོས་བཞི་ལྡན་པ་སྟེ། ཚུལ་ཁྲིམས་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཉམས་དང༌། །རྣམ་
པར་མི་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ལྡན། །འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་རྫོགས་བྱེད། །སེམས་ཅན་རྣམ་སྨིན་
བྱེད་རྣམ་གསུམ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དབྱེ་བའང༌། སྔ་མ་ལྟར་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་ལྡན་ཞིང་སོ་སོར་ཐར་བའི་སྡོམ་
པས་བསྡམས་ཏེ་ཆོ་ག་དང་སྤྱོད་ཡུལ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་ཉེས་པ་ཆུང་ངུ་ལའང་འཇིགས་
པར་ལྟ་ཞིང་བསླབ་པའི་གཞི་གང་བླངས་པ་རྣམས་ལ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་སློབ་པ་སྟེ་ཡན་
ལག་དྲུག་དང་ལྡན་པ་ངོ་བོའི་དོན་དང༌། ཞི་བ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་པར་འདོད་པའི་
བསམ་པས་ཟིན་པ་རྒྱུའི་དོན་དང༌། གནས་སྐབས་སུ་བདེ་འགྲོ་སྐྱེ་ཞིང་འགྱོད་པ་མེད་པ་ལ་
སོགས་པས་རིམ་གྱིས་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་སེམས་གནས་པ་ཐོབ་པ་འབྲས་བུའི་དོན་དང༌། ཡོན་
ཏན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྟེན་བྱེད་པ་དང་ཉོན་མོངས་པའི་གདུང་བ་ཞི་བར་བྱེད་པ་དང་གཞན་ལ་
གནོད་པའི་འཇིགས་པ་མེད་པར་བྱེད་པ་ལས་ཀྱི་དོན་དང༌། དུས་གསུམ་ཐམས་ཅད་དུ་སྒོ་
གསུམ་གྱི་ལས་ཡང་དག་པ་ཁོ་ན་སྤྱོད་པས་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་དང་ལྡན་པའི་དོན་དང༌། 
གཞན་ལ་གནོད་པ་གཞི་དང་བཅས་པ་སྤོང་བའི་སེམས་པ་འདོད་པ་ན་སྤྱོད་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་
སོ་སོ་ཐར་བའི་སྡོམ་པ་བརྡར་བཏགས་པ་ལས་ཐོབ་པ་དང༌། བསམ་གཏན་ས་དྲུག་གི་ཏིང་ངེ་
འཛིན་ཟག་བཅས་དང་ལྷན་ཅིག་པའི་སྤོང་བའི་སེམས་པ་གཟུགས་ན་སྤྱོད་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་
བསམ་གཏན་པའི་སྡོམ་པ་དང༌། ཏིང་ངེ་འཛིན་ཟག་མེད་དང་ལྷན་ཅིག་འབྱུང་བའི་སྤོང་བའི་
སེམས་པ་འཕགས་པ་དགྱེས་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་ཟག་པ་མེད་པའི་སྡོམ་པ་ཆོས་ཉིད་ཀྱིས་འཐོབ་
པ་ལ་སོགས་པར་རབ་ཏུ་དབྱེ་བའི་འཇུག་པ་དང༌། སྡོམ་པ་དེ་དག་དང་ལྡན་པའི་གང་ཟག་
ལ་ཡོད་པ་རྟེན་གྱི་འཇུག་པའི་དོན་ཏེ་དོན་དྲུག་དང་ལྡན་པར་ཤེས་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་པར་
2-1-125


བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ཡན་ལག་དྲུག་ཞི་བསམ་པས་ཟིན། །བདེ་འགྲོ་གནས་པ་སྦྱིན་བྱེད་
དང༌། །རྟེན་དང་ཞི་དང་འཇིགས་པ་མེད། །བསོད་ནམས་ཚོགས་དང་ཡང་དག་ལྡན། །བརྡར་
བཏགས་ཆོས་ཉིད་ཐོབ་པ་སྟེ། །སྡོམ་པ་གནས་པ་རྣམས་ལ་ཡོད། །ཚུལ་ཁྲིམས་དེ་འདྲར་ཤེས་
བྱས་ནས། །མཁས་པས་ཡང་དག་སྒྲུབ་པར་བྱེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །ཁྱད་པར། སོ་སོར་ཐར་
པའི་སྡོམ་པ་ལའང་ཀུན་ལས་བཏུས་སུ་རིས་བརྒྱད་དུ་གསུངས་ཏེ། དགེ་སློང་གི་སྡོམ་པ་དང༌། 
དགེ་སློང་མའི་སྡོམ་པ་དང༌། དགེ་སློབ་མའི་སྡོམ་པ་དང༌། བར་སློབ་མའི་སྡོམ་པ་དང༌། དགེ་
ཚུལ་མའི་སྡོམ་པ་དང༌། དགེ་བསྙེན་གྱི་སྡོམ་པ་དང༌། དགེ་བསྙེན་མའི་སྡོམ་པ་དང༌། བསྙེན་
གནས་པའི་སྡོམ་པའོ་ཞེས་སོ། །དེ་ལྟར་མིང་གི་དབྱེ་བ་བརྒྱད་ཡིན་ཡང་རྫས་སུ་ནི་(དགེ་སློབ་
དགེ་ཚུལ་དུ་བསྡུས་ནས་)བཞིར་འདུ་སྟེ། མཛོད་དུ། སྤང་བྱ་ལྔ་བརྒྱད་བཅུ་དང་ནི། །ཐམས་
ཅད་སྤོང་བར་ནོས་པ་ལས། །དགེ་བསྙེན་དང་ནི་བསྙེན་གནས་དང༌། །དགེ་ཚུལ་དང་ནི་དགེ་
སློང་ཉིད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ཡང་སྡོམ་བརྒྱད་དུ། ཇི་སྲིད་འཚོ་བར་གསོད་དང་རྐུ། །ལོག་
པར་གཡེམ་དང་བརྫུན་གྱི་ཚིག །ཆང་གི་བཏུང་བ་རྣམས་ལས་ལྡོག །ཅེས་པ་ལྟར་སྤང་བྱ་
ལྔ་སྤོང་བ་དགེ་བསྙེན་གྱི་སྡོམ་པ་དང༌། བཤེས་སྤྲིང་དུ། འཚེ་དང་འཁྲིག་པ་ཆོམ་རྐུན་བརྫུན་
དང་ནི། །ཆང་དང་དུས་མིན་ཟས་ལ་ཆགས་པ་དང༌། །མལ་སྟན་མཐོ་ལ་དགའ་དང་གླུ་དང་ནི། །
གར་དང་ཕྲེང་བའི་ཁྱད་པར་རྣམ་སྤོང་ཞིང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་སྤང་བྱ་བརྒྱད་ཉིན་ཞག་ལ་སྤོང་བ་
བསྙེན་གནས་པའི་སྡོམ་པ་དང༌། སུམ་བརྒྱ་པར། གང་ཞིག་སྲོག་གཅོད་གཞན་གྱི་ནོར་འཕྲོག་
དང༌། །མི་ཚངས་སྤྱོད་བརྫུན་བཅོས་པའི་ཆང་ལ་སོགས༌། གར་སོགས་ཕྲེང་སོགས་མལ་ཆེན་
མཐོ་བ་དང༌། །ཕྱི་དྲོས་ཁ་ཟས་གསེར་དངུལ་ལེན་པ་སྤང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་སྤང་བྱ་བཅུ་སྤོང་
བ་དགེ་ཚུལ་གྱི་སྡོམ་པ་དང༌། (སྡོམ་དུ་བྱས་ན་)ཕམ་པ་བཞི་དང་ལྷག་མ་བཅུ་གསུམ་དང༌། །སྤང་
ལྟུང་(སུམ་ཅུ་)འབའ་ཞིག་(པ་དགུ་བཅུ་སྟེ་)ལྟུང་བྱེད་བརྒྱ་ཉི་ཤུ། །སོ་སོར་བཤགས་པར་བྱ་བ་བཞི་
2-1-126


དང་ནི། །ཉེས་བྱས་བརྒྱ་རྩ་བཅུ་གཉིས་སྤང་བར་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་ལྟུང་བ་སྡེ་ལྔ་ལ་ཉིས་བརྒྱ་
ལྔ་བཅུ་རྩ་གསུམ་དུ་ཕྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་སྤང་བྱ་ཐམས་ཅད་སྤོང་པ་དགེ་སློང་གི་སྡོམ་པ་སྟེ། དེ་
དག་ཀྱང་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་སེམས་བསྐྱེད་ཀྱིས་ཟིན་ན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སོ་སོར་ཐར་
བར་ཡང་(ས་སྡེར་)གསུངས་པ་རྣམས་ཇི་ལྟ་བ་ལྟར་ཁས་བླངས་བ་བསྲུང་བའོ། །
(བཞི་པ་)ཕན་ཡོན་ནི། ཚུལ་ཁྲིམས་གསུམ་གྱི་དང་པོ་སྡོམ་པའི་རང་བཞིན་དང་ཕྱི་མ་
གཉིས་བརྩོན་པའི་རང་བཞིན་ཅན་ལ་སོགས་པ་མཐའ་དག་བླངས་ནས་རྟག་ཏུ་སྲུང་བ་རྒྱ་
ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། མཐོ་རིས་ཀྱི་འབྱོར་པ་ལ་མ་ཆགས་པ་ཟང་ཟིང་མེད་པའི་ཡོན་ཏན་
དང༌། གདུལ་བྱ་རྣམས་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་འགོད་པ་དོན་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། ལྷག་མེད་
ཀྱི་མྱང་འདས་སུའང་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་མི་ཟད་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་འགྲུབ་པ་སྟེ། རྒྱལ་བའི་
སྲས་རྣམས་སྡོམ་དང་བརྩོན་པའི་རང་བཞིན་ཚུལ་ཁྲིམས་གསུམ་རྟག་བླངས། །མཐོ་རིས་
མངོན་པར་མི་འདོད་ཡང་དག་ཐོབ་ཀྱང་དེ་ལ་ཆགས་མི་སྐྱེད། །ཚུལ་ཁྲིམས་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་
སྐྱེ་བོ་ཐམས་ཅད་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་བཀོད། །ཚུལ་ཁྲིམས་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ཡོངས་ཟིན་པས་
འཇིག་རྟེན་དག་ན་མི་ཟད་གཞག །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཡུམ་ལས་ཀྱང༌། ཁྲིམས་
ཀྱིས་དུད་འགྲོའི་འགྲོ་བ་དུ་མའི་ངོ་བོ་དང༌། །མི་ཁོམ་བརྒྱད་སྤོང་དེ་ཡིས་དལ་བ་མྱུར་དུ་རྙེད། །
ཅེས་གསུངས་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཐོབ་པའོ།      །
གཞུང་དོན་ནི། དེ་ལྟར་སེམས་བསྐྱེད་ཅིང་སྡོམ་པ་བཟུང་ནས་བསླབ་བྱ་རྣམས་ལ་གུས་
པས་བསླབ་པའི་ཆེད་དུ། བག་ཡོད་བསྟེན་པ་དང༌། ཤེས་བཞིན་བསྲུང་བའོ། །(དང་པོ་)བག་
ཡོད་ལ། མདོར་བསྟན། རྒྱས་བཤད། དོན་བསྡུ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། 
རྒྱལ་བའི་སྲས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱིས་སྔར་བཤད་པ་དེ་ལྟ་བུ༵ར་བསམ་པ་བྱང་
ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་པ་སྲོག་གི་ཕྱིར་ཡང་མི་འདོར་བར་རབ་ཏུ་བརྟན་པར་བཟུང་
2-1-127


ན༵ས་སྙོམ་ལས་ཀྱི་གཡེལ་བ་མེད་པར་དུས་རྟག་ཏུ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་ཡ༵ང་སྦྱོར་བ་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའི་བསླབ་བྱ་རྒྱ་ཆེན་པོ་རྣམས་ལས་མི་འདའ་བར་སྒྲུབ་པ་ནན་ཏན་སྙིང་པོར་བྱེད་
པའི་ཚུལ་གྱིས་འབད་པར་བྱ༵་སྟེ། ཏིང་ངེ་འཛིན་རྒྱལ་པོར། ཁྲིམས་དང་ཐོས་དང་གཏོང་དང་
བཟོད་ལ་སོགས། །དགེ་བའི་ཆོས་སུ་བརྗོད་པ་ཇི་སྙེད་པ། །ཀུན་གྱི་རྩ་བ་བག་ཡོད་འདི་ཡིན་
ཏེ། །གཏེར་ཐོབ་བྱེད་ཅེས་བདེ་བར་གཤེགས་པས་བསྟན། །ཞེས་པ་ལྟར་བག་ཡོད་པ་བསྟེན་
པ་ལས་སོ། །དེ་ཡང་ཀུན་ལས་བཏུས་སུ། བག་ཡོད་པ་གང་ཞེ་ན། མ་ཆགས་པ་དང་ཞེ་སྡང་
མེད་པ་དང་གཏི་མུག་མེད་པ་བརྩོན་འགྲུས་དང་བཅས་པ་ལ་གནས་ནས། གང་དགེ་བའི་
ཆོས་རྣམས་སྒོམ་པ་དང༌། ཟག་པ་དང་བཅས་པའི་ཆོས་རྣམས་ལས་སེམས་སྲུང་བ་སྟེ། འཇིག་
རྟེན་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་
བྱེད་པ་དང་ཡོངས་སུ་སྒྲུབ་པར་བྱེད་པའི་ལས་ཅན་ནོ་ཞེས་པ་ལྟར་ཤེས་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། བསམ་པ་སེམས་བསྐྱེད་ལ་བག་ཡོད་པར་བྱ་བ་དང༌། སྦྱོར་
བ་བསླབ་པ་ལ་བག་ཡོད་པར་བྱ་བའོ། །དང་པོ་ལ། བརྟག་པའི་བྱ་བ་བཤོལ་དུ་མེད་ཚུལ། 
བཤོལ་ན་ཉེས་པ་ཆེན་པོ་འགྱུར་ཚུལ། དེས་ན་བག་ཡོད་སྒྲུབ་པར་གདམས་པའོ། །དང་པོ་ནི། 
ཐོག་མར་ཁེ་ཉེན་ཡེ་མ་བརྟགས་པར་བབ་ཅོལ་དུ་བརྩམས་པ་གང་ཡིན་པའ༵མ། གང་ཞིག་
ཅུང་ཟད་བརྟགས་ཀྱང་ལེགས་པར་མ་བརྟགས་པའི་བྱ་བ༵་དེ་ནི་རེ་ཞིག་ཁས་བླངས་ཤིང་སྒྲུབ་
པར་དམ་བཅས་པར་བྱས་པར་གྱུར་ཀྱ༵ང་འོས་ན་བྱ་བའམ་མི་འོས་ན་བཏང་ཞེས་ཕྱིས་ལེགས་
པར་བརྟགས་ནས་བླར་ངོར་ལ་འཇུག་པར་རི༵གས་པ་ཡིན་པ་ལ། འདིར་ནི་འཁྲུལ་པ་ཅུང་
ཟད་ཀྱང་མི་མངའ་བའི་སངས་རྒྱས་རྣམས་དང་དེ་ཡི་སྲ༵ས་སུ་གྱུར་བ་བྱམས་པ་དང་འཇམ་
དབྱངས་ལ་སོགས་པ་ཤེས་རབ་ཆེན་པོས་གང་ལ་ལེགས་པར་བརྟགས་ནས་ཕན་ཡོན་ཆེན་པོ་
དང་ལྡན་པར་གསུངས་ཤི༵ང༌། བདག་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་ཡང་དང་ཡང་དུ་བརྟགས་བརྟགས་ནས་
2-1-128


ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པར་མཐོང་སྟེ་སྒྲུབ་པར་ཁས་བླངས་བའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ༵་དེ་ལ་བཤོལ་
དུ་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ནམ་ཡང་བཤོལ་དུ་མེད་པས་སྒྲུབ་པ་ལ་འབད་པར་བྱ་སྟེ། བྱམས་པ་སེང་
གེ་སྒྲར། གང་དག་བྱང་ཆུབ་ཕྱིར་བརྩོན་པ། །དེ་དག་ལྷུན་པོ་འདྲ་བར་ནི། །མཐུ་བརྟན་རབ་
ཏུ་མི་གཡོ་སྟེ། །ཡི་དམ་གཏོང་བ་མི་བྱེད་དོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)བཤོལ་ན་ཉེས་ཚུལ་ལ། སེམས་ཅན་བསླུས་ན་ངན་འགྲོར་འགྱུར་ཚུལ། དེ་ཉིད་
ལྟུང་བ་ལྕི་བར་བསྟན་པ། ལྟུང་བས་འཁོར་བ་ཡུན་རིངས་ཐོགས་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་
ལས། (དང་པོ་)དོན་དངོས་བསྟན་པ་ནི། གལ་ཏེ་སྔར་བསྟན་པ་དེ་ལྟར་སེམས་ཅན་ཐམས་
ཅད་ཀྱི་དོན་དུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་བསླབ་པ་ལ་ཚུལ་བཞིན་དུ་བསླབ་པར་བགྱིའོ་ཞེས་
དམ་བཅས་ན༵ས་བྱ་བའི་ལས་ཀྱིས་སྒྲུབ་པ་བསླབ་བྱ་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང་ཁྱད་པར་གཞན་དོན་ལ་
བརྩོན་པར་མ་བྱས་ན༵་སེམས་ཅན་འགྲོན་དུ་གཉེར་བ་དེ་དག་ཀུན་ཁས་བླངས་དང་འགལ་
བའི་སྒོ་ནས་བསླུས་པ༵ས་སླུ་བ་པོ་བདག་གི་འགྲོ་བ་ཅི་འདྲར་འགྱུ༵ར་ཏེ་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་
པའི་ངན་འགྲོར་འགྱུར་བ་ཉིད་དོ། །དེའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་ཡོ་བྱད་བཟང་པོ་ལྟ་ཞོག་ཟས་དང་
གོས་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོ་ཕལ་བ་ཅུང་ཟད་ཙམ་ལའ༵ང་ཡིད་ཀྱིས་འདི་ལ་འདི་སྦྱིན་པར་
བྱའོ་ཞེས་བསམས་པར་བྱས་ན༵ས་མི་གང་ཞིག་དངོས་སུ་དེ་སྦྱིན་པར་མི་བྱེད་ན་སྦྱིན་པ༵ར་མི་
བྱེད་པའི་མི་དེ་ཡང་ཆོས་ཡང་དག་པར་སྡུད་པའི་མདོ་ལས། ཆུང་ངུ་ཟིན་ཡང་དངོས་པོ་ཕལ་
བ་ཅུང་ཟད་ཙམ་སྦྱིན་པར་བསམས་ནས་མ་བྱིན་ན་ནི་ཡི་དྭགས་སུ་འགྱུར་རོ་ཞེས་ཡི་དྭགས་
སུ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བར་གསུངས་ན༵་བླ་ན་མེད་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་ལ༵་བསམ་
པ་ཞེ་ཐག་པ་ནས་འགྲོན་དུ་གཉེར་ཞིང་བོས་ན༵ས་ཁས་བླང་པ་བཞིན་མ་བསྒྲུབས་པར་ལྷ་
དང་ལྷ་མིན་པའི་འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་བསླུས་པར་བྱས་ན༵་བྱེད་པ་པོ་དེ་བདེ་འགྲོར་ཅི་ག་འགྲོ་
འགྱུར་ར༵མ་སྟེ་མི་འགྱུར་བ་ཁོ་ནའོ། །དྲན་པ་ཉེར་བཞག་ལས་ཀྱང༌། ཅུང་ཟད་ཅིག་བསམས་
2-1-129


ནས་མ་བྱིན་ན་ནི་ཡི་དྭགས་སུ་སྐྱེ་ལ་དམ་བཅས་ནས་མ་བྱིན་པ་ནི་སེམས་ཅན་དམྱལ་པར་
འགྲོའོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྩོད་པ་སྤོང་བ་ནི། དེ་ལྟ་ན་(པད་དཀར་དུ་)ཤཱ་རིའི་བུས་སྔོན་བྱང་ཆུབ་ཏུ་སེམས་
བསྐྱེད་ནས་སངས་རྒྱས་སྟོང་ཕྲག་བཅུ་ལ་བསྙེན་བཀུར་བྱས་ཤིང་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་ལ་
ཞུགས་པ་ན། བདུད་སྡིག་ཅན་བྲམ་ཟེར་སྤྲུལ་པས་ལག་པ་བསླངས་པ་ལ་གཡས་པ་བཅད་དེ་
གཡོན་པས་བྱིན་པས་གཡོན་པ་མི་གཙང་བས་བྱིན་པ་མི་ལེན་ཟེར་ནས་བསྐྱུར་བ་ལ་སྐྱོ་བར་
གྱུར་ནས་སེམས་བསྐྱེད་བཏང་ཡང་ཐར་བ་ཐོབ་ཅིང་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་མཛད་པར་གསུངས་
པ་དང་འགལ་ལོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་བུ་ལ་སོགས་པའི་མི་གང་དག་རེ་ཞིག་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་
བཏང་ཡ༵ང་དེ་དག་ངན་འགྲོར་མ་ལྷུང་བར་ཐར་པ་ཐོབ་ཅིང་གཞན་དག་ཀྱང་ཐར་བར་མཛད་
པ་ནི༵། ལས་ཀྱི་ཚུལ་སྟོབས་ཆེ་ཆུང་སྣ་ཚོགས་པ་རྣམས་ཚུ་རོལ་མཐོང་བས་བསམ་གྱིས་མི་
ཁྱབ་སྟེ༵། (བསྟོད་པ་དང་མཛོད་འགྲེལ་དུ་) རྨ་བྱའི་མདོངས་ནི་གཅིག་པུ་ལ། །རྒྱུ་ཡི་དབྱེ་བ་ཇི་སྙེད་
པ། །དེ་མཁྱེན་པ་ནི་ཀུན་མཁྱེན་ཏེ། །ཀུན་མཁྱེན་ཡེ་ཤེས་མིན་པས་མིན། །ཞེས་པ་ལྟར་ཕྲ་
ཞིབ་རྣམས་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཁོ་ནས་མཁྱེ༵ན་གྱི་ཕལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་བསམ་
པར་མི་ནུས་ཤིང་བསམས་ན་མགོ་མྱོས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །(འདིའི་)འགྲེལ་ཆེན་དུ། 
སེམས་བསྐྱེད་བཏང་ཡང་ཐར་པའི་སེམས་མ་བཏང་བའི་ནུས་པས་ཐར་བ་ཐོབ་ནས་སེམས་
ཅན་སྒྲོལ་བ་ལ་ཉེས་པ་མེད་ཅེས་བཤད་ཅིང༌། (དགེ་བའི་ལྷ་)འགའ་ཞིག་སྔར་བཏང་ཡང་ཕྱིས་
བླངས་ནས་སེམས་ཅན་རྣམས་གྲོལ་བར་བྱེད་དོ་ཞེས་ཀྱང་འཆད་དོ། །
(གཉིས་པ་)ལྕི་བར་བསྟན་པ་ནི། སེམས་བསྐྱེད་གཏོང་བ་དེ་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་
རྣམས་ལ༵་ལྟུང་བའི་ནང་ནས་ཤིན་ཏུ་ལྕི་བར་གྱུར་པ་སྟེ༵། དེའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ལྟར་ལྟུང་བ་
དེ་ནི་བྱུང་བར་གྱུར་ན༵་སེམས་ཅན་མ་ལུས་པ་ཀུན་གྱི་དོན་སྒྲུབ་པ་ལ་ཀུན་སློང་གི་བསམ་པ་
2-1-130


དམ༵ན་པར་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །རང་ལ་ལྟུང་བ་ལྕི་བར་མ་ཟད་གང་ཡང་གཞན་ལ་ལ་ཞིག་
གིས་ཡུན་རིང་པོ་ལྟ་ཞོག་སྐད་ཅིག་གི་བར་ཙམ་དུ་ཡང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་འདི༵འི་གཞན་
ལ་ཕན་པ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་ཀྱི་བར་ཆད་དང་གེགས་བྱེད་པ༵ར་གྱུར་ན། སེམས་ཅན་
ཐམས་ཅད་ཀྱི་དོན་སྒྲུབ་པ་ལ་ནུས་པ་དམན་ཞིང་ཉམས་པར་གྱུར་པའི་ལས་བྱས་པ༵ས་བྱེད་
པ་པོ་དེ་ཡི་ངན་འགྲོར་སྐྱེ་བའི་གྲངས་མུ་མཐའ་ཐུག་པ་མེ༵ད་པ་མྱོང་བར་འགྱུར་ཏེ། རབ་ཏུ་ཞི་
བ་རྣམ་པར་ངེས་པ་ཆོ་འཕྲུལ་གྱི་མདོ་ལས། གང་ལ་ལ་ཞིག་གིས་འཛམ་བུའི་གླིང་གི་སེམས་
ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བདོག་པ་ཐམས་ཅད་ཕྲོགས་ཤིང་སྲོག་དང་ཕྲལ་བ་བས་ཀྱང་ལ་ལ་ཞིག་
གིས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་དགེ་བ་ཐ་ན་དུད་འགྲོའི་སྐྱེ་གནས་སུ་སྐྱེས་བ་ལ་ཁམ་གཅིག་
ཙམ་སྦྱིན་པའི་བར་ཆད་བྱེད་ན། དེ་ནི་དེ་བས་ཆེས་གྲངས་མེད་པར་སྡིག་པ་བསྐྱེད་དེ། སངས་
རྒྱས་འབྱུང་བ་བསྐྱེད་པའི་དགེ་བ་ལ་བར་ཆད་བྱེད་པ་གནས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
རིགས་པས་ཀྱང་འགྲུབ་སྟེ་སེམས་ཅན་མང་པོ་ལྟ་ཞོག་གཅིག་གི་བདེ་བ་ཕྲ་མོ་ཡ༵ང་བཤིག་
ན་འཇིག་པ་པོས་བདག་ཉིད་བདེ་འགྲོ་ལས་ཉམས་པར་འགྱུར་ན༵། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་
དགེ་བའི་བར་ཆད་བྱས་པས་ནི་ནམ་མཁའི་ཁམས་མ་ལུས་མཐའ་ཀླས་པ༵འི་ལུས་ཅན་རྣམས་
ཀྱི་བདེ་བ་ཆེན་པོའི་རྒྱུ་བཤིག་པའི་ཕྱིར་བདེ་འགྲོ་ལས་ཉམས་ཤིང་ངན་འགྲོ་མཐའ་མེད་པར་
ལྟུང་བ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོ༵ས་ཞེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)ཡུན་རིང་ཐོགས་ཚུལ་ནི། ལྟུང་བ་བྱུང་ཡང་བཤགས་ཏེ་སེམས་བསྐྱེད་བླང་
པས་ཆོག་གོ་སྙམ་ན། སྔར་བཤད་པ་དེ་ལྟར་རེས་འགའ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བཏང་བའི་ལྟུང་
བ་སྟོབས་ལྡན་བྱུང་བ་ད༵ང་རེས་འགའ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་སྟོབས་དང་ལྡན་པ་བླངས་པ་ད༵ག
འཁོར་བར་སྤང་གཉེན་རེས་ཀྱི་འདྲེས་པ་ལས་ངན་འགྲོ་དང་བདེ་འགྲོ་རེས་མོས་ཀྱིས་འདྲེ་
བར་བྱེད་ན༵། གནས་སྐབས་རབ་ཏུ་དགའ་བ་ལ་སོགས་པའི་ས་ཐོབ་པ་ལ་ཡང་ཡུན་རིང་དུ་
2-1-131


ཐོ༵གས་ན་མཐར་ཐུག་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པ་ལ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས་ཞེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)སྒྲུབ་པར་གདམས་པ་ནི། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཉམས་པ་ལ་ཉེས་དམིགས་ཆེན་
པོ་ཡོད་པ་དེ་ལྟ་བས་ན་གོང་དུ་ཇི་ལྟར་དམ་བཅས་པ་བཞི༵ན་དུ་བདག་གིས་གུས་པས་བག་
ཡོད་པའི་སྒོ་ནས་བསླབ་བྱ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཉམས་སུ་ལེན་པ་ལ་བསྒྲུབ་པ་ནན་ཏན་སྙིང་པོར་བྱ༵་སྟེ། 
གཱ་ཡ་གོ་རིའི་མདོ་ལས། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སྒྲུབ་པ་སྙིང་པོར་བྱེད་པ་རྣམས་ལ་བྱང་ཆུབ་
ཡོད་ཀྱི་བཟློག་པ་ལ་ནི་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སྦྱོར་བ་ལ། བརྩོམ་པས་དགེ་བ་སྒྲུབ་ཚུལ་དང༌། ཉོན་མོངས་སྤང་བར་གདམས་
པའོ། །དང་པོ་ལ་དྲུག་ལས། (དང་པོ་)བརྩོན་འགྲུས་མེད་ན་ཉམས་ཚུལ་ནི། དལ་འབྱོར་ཐོབ་
ཅིང་སེམས་བསྐྱེད་བླངས་པའི་དུས་དེང་ནས་བསླབ་བྱ་ཉམས་སུ་ལེན་པ་ལ་བརྩོན་པར་མ་
བྱས་ན༵། ལྟུང་བ་སྟོབས་ལྡན་གྱི་དབང་གིས་ངན་སོང་གསུམ་གྱི་གནས་སུ་འོག་ནས་འོག་ཏུ་
སྐྱེ་བ་བརྒྱུད་མར་འགྲོ་ཞིང་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བར་འགྱུ༵ར་རོ། །འོན་ཀྱང་སངས་རྒྱས་མང་པོ་
བྱོན་པས་སྐྱོབ་མོད་སྙམ་ན། སྔར་ཡང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་པ་དང་བདེ་བ་འབའ་
ཞིག་མཛད་པ༵འི་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་གྲངས་མེད་དཔག་ཏུ་མེད་པ་བྱོན་ཞིང་འདས་
པར་གྱུར་ཀྱ༵ང་དཔེར་ན་གསོར་མི་རུང་བའི་ནད་པ་ལ་སྨན་པས་ཕན་མི་ཐོགས་པ་བཞིན་དུ། 
བདག་ནི་རང་གི་ལེ་ལོས་བག་མེད་པར་གྱུར་ཏེ་ཉེས་པ་སྤྱད་པས་སངས་རྒྱས་མང་པོ་དེ༵འི་
གསོ་ཞིང་ཕན་གདགས་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་མ་གྱུར་ཏོ༵། །ད་དུང་དུ་ཡང་སྔར་གྱི་སྤྱོད་པ་དམན་
པ་དེ་བཞིན་དུ་བདག་བསླབ་པ་ལ་བག་མེད་པར་བྱེད་ན༵་ཡང་དང་ཡང་དུའང་འོག་ནས་འོག་
དུ་འགྲོ་བ་དེ་བཞིན་དུ་འགྱུར་ཏེ༵། དེའང་ཕལ་ཆེར་ངན་འགྲོར་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་མྱོང་བར་
འགྱུར་ཞིང༌། རེས་འགའ་བདེ་འགྲོར་སྐྱེས་ན་ཡང་ནད་དྲག་པོ་དང་དུས་མ་ཡིན་པར་འཆི་བ་
ད༵ང་ཡན་ལག་བཅད་པ་དང་མཚོན་ཆས་གཤོགས་པ་དང་འཆིང་བ་དང་རྡེག་པ་ལ་སོགས་
2-1-132


པའི་སྡུག་བསྔལ་མང་པོ་མྱོང་བར་འགྱུ༵ར་རོ། །
(གཉིས་པ་)འབྱོར་པ་དཀོན་ཞིང་འཇིག་ཚུལ་ནི། ཨུ་དུམ་ཝཱ་རའི་མེ་ཏོག་ལྟར་དེ་བཞིན་
གཤེགས་པ་འཇིག་རྟེན་དུ་འབྱུང་བ་ད༵ང་དེའི་བསྟན་པ་ལ་དད་པ་དང་མིའི་ལུས་སྐྱོན་མེད་པ་
ཐོབ་པ་ད༵ང་ལུས་སེམས་དགེ་བ་ལ་གོམས་ཤིང་ལས་སུ་རུང་བ་དེ་ལྟ་བུ༵་ནི་ཤིན་ཏུ་དཀོན་ན་
ནམ་ཞིག་ཐོབ་པར་འགྱུ༵ར་ཏེ་རྙེད་པར་དཀའ་བའི་མཆོག་རྙེད་པའི་དུས་སུ་འབད་པར་རིགས་
སོ། །ཡང་རེ་ཞིག་ནད་མེད་པའི་ཉི་མ་འདི་ལྟ་བུ༵་དང་ལྡན་ཞིང་ཟས་དང་གོས་ལ་སོགས་པའི་
རྙེད་པ་དང་ཡང་བཅས་ལ་འབྱུང་པོ་མི་མ་ཡིན་པའི་ཉེ་བར་འཚེ་བ་མེད་ཀྱང་ནི༵་གསོན་པའི་
ཚེ་འདི་ནི་སྐད་ཅིག་ཙམ་དུ་ཡང་ཡིད་བརྟན་མི་རུང་བས་བརྫུན་པ་སླུ་བའི་ཆོས་ཅན་ཏེ༵། ལུས་
འདི་ནི་ཡུན་རིང་མི་གནས་པས་ཐང་ཅིག་ཙམ་གཡར་བའི་བརྙན་པོའི་རྒྱན་བཞི༵ན་དུ། བདག་
པོ་དང་འདྲ་བའི་འཆི་བདག་གིས་ནམ་ལེན་ངེས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)བདེ་འགྲོ་དཀོན་པར་གསུང་ཚུལ་ནི། བདག་གི་སྤྱོད་པ་བག་མེད་པའི་དབང་
གིས་མི་དགེ་བ་བྱེད་པ་འདི་འདྲས་ནི༵་ཐར་བ་ལྟ་ཞོག་མཐོ་རིས་མིའི་ལུས་ཀྱང་འཐོབ་པར་
མི་འགྱུ༵ར་ལ། བདེ་འགྲོ་མའི་ལུས་ཐོབ་པར་མ་གྱུར་ན༵་ཕལ་ཆེར་ངན་སོང་གསུམ་དུ་སྡིག་
པ་འབའ་ཞིག་སྤྱོད་ཀྱི་དགེ་བ་སྒྲུབ་པའི་གོ་སྐབས་མེ༵ད་དོ། །དལ་འབྱོར་ཐོབ་པ་གང་གི་ཚེ་
དགེ་བ་སྤྱད་པའི་སྐལ་བ་དང་ལྡན་བཞིན་དུ་ཡ༵ང་དགེ་བ་ཚོགས་གཉིས་ཀྱི་སྦྱོར་བ་བདག་
གིས་མ་བྱས་ན༵་ངན་སོང་དུ་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོས་གཟིར་ཞིང་བླང་
དོར་གྱིས་གནས་ལ་ཀུན་ཏུ་རྨོངས་པར་གྱུར་པ༵་དེའི་ཚེ་བདག་གིས་དགེ་བ་ཅི་ཞིག་བྱར་ཡོ༵ད་
དེ་བྱེད་པའི་སྐབས་མེད་ཅིང༌། རྒྱུ་གཞན་ལ་ཕན་པ་ལ་སོགས་པའི་དགེ་བའི་ལས་དག་ཀྱང་
མ་བྱས་ལ༵་གཞན་ལ་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡིག་པ་མང་པོ་དག་ཀྱང་ཉེ་བར་བསགས་ན༵་
ཡུན་རིང་པོ་བསྐལ་པ་བྱེ་བ་ཕྲག་བརྒྱར་ཡང་ནི༵་ངན་འགྲོ་བརྒྱུད་མར་ལྟུང་བས་འབྲས་བུ་བདེ་
2-1-133


འགྲོ་ཐོབ་པ་ལྟ་ཅི་སྨོས་དེའི་སྒྲ་ཙམ་ཡང་ཐོས་པར་མི་འགྱུ༵ར་རོ། །རྒྱུ་མཚན་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ན་
སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱི༵ས་དགའ་བོ་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་མདོ་ལས། དཔེར་ན་ཡོངས་
སུ་བརྟག་པ་གཟུང་སྟེ་ས་གཞི་འདི་ཐམས་ཅད་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཅིང༌། དེ་ན་རླུང་
གིས་ཆེས་ཆེར་གཡེངས་པའི་གཉའ་ཤིང་བུ་ག་གཅིག་པ་ཞིག་གི༵་བུ་གར་དེའི་ནང་ན་རུས་
སྦལ་ཞར་བ་ཞིག་ཡོད་པ་ལོ་བརྒྱ་བརྒྱ་ན་སྟེང་དུ་ལན་རེ་འབྱུང་བའི་མགྲིན་པ་ཆུད་བ་ནི་སྲིད་
པ་ཙམ་ཡིན་གྱི། རྒྱ་མཚོ་ཁ་ཞིང་ཆེ་བའི་ཕྱིར་དང་གཉའ་ཤིང་བུ་ག་གཅིག་ལས་མེད་ཅིང༌། 
རླུང་གིས་གཡེངས་པའི་ཕྱིར་དང་རུས་སྦལ་མིག་གཅིག་ལས་མེད་ཅིང་འབྱུང་འཇུག་ཉུང་བའི་
ཕྱིར་ཤིན་ཏུ་དཀོན་པ་ལྟ༵ར་དུད་འགྲོའི་ནང་ནས་མིའི་ལུས་ཉིད་དུ་སྐྱེ་བ་ཡང་ཤིན་ཏུ་ཐོབ་པར་
དཀའ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་གསུ༵ངས་སོ། །
(བཞི་པ་)དེ་ཉིད་རིག་པས་བསྒྲུབ་པ་ནི། ཡུལ་དམ་པ་ལ་ཁོང་ཁྲོ་སྐྱེད་པའམ་མཚམས་མེད་
ལ་སོགས་པའི་ལས་བྱ་རྫོགས་ཀྱི་སྐད་ཅིག་མ་གཅིག་ལ་བྱས་པའི་སྡིག་པས་ཀྱ༵ང་ཡུན་རིང་
པོ་བར་གྱི་བསྐལ་པར་མནར་མེད་དུ་གནས་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་གསུངས་ན༵། ཚེ་ཐོག་མ་མེད་
པ་ནས་འཁོར་བའི་བར་དུ་བསགས་པའི་སྡིག་པ་དང་སྒྲིབ་པ་དག་གི༵ས་བཅིངས་བས་བདེ་
འགྲོར་མི་འགྲོ་ཞིང་ངན་འགྲོར་ཡུན་རིང་དུ་གནས་པ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོ༵ས། རྣམ་སྨིན་མྱོང་
བས་ཟད་ནས་ཐར་རོ་སྙམ་ན། མནར་མེད་ལ་སོགས་པ་དེ་ཙམ་ཁོ་ན་མྱོང་བར་གྱུར་ན༵ས་ཀྱང་
སེམས་ཅན་དེ་ནི་ངན་སོང་ལས་རྣམ་པར་ཐར་བར་མི་འགྱུར་ཏེ༵། དེའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ལྟར་
ལས་ངན་པའི་འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་དེ་ནི་མྱོང་བར་བྱེད་བཞིན་དུ༵་ཡང་གནོད་སེམས་མི་ཟད་
པས་ཕན་ཚུན་འཚེ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྡིག་པ་གཞན་དག་རབ་ཏུ་སྐྱེ༵་ཞིང་སོག་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(ལྔ་པ་)དལ་བའི་དུས་སུ་འབད་ཚུལ་ནི། རྙེད་པར་དཀའ་ཞིང་དོན་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་
འདི་འདྲ་བའི་དལ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་རྙེད་པར་གྱུར་ན༵ས་བདག་གིས་བསམ་སྦྱོར་རྣམ་
2-1-134


པར་དག་པའི་དགེ་བ་ལ་གོམས་པར་མ་བྱས་ན༵་འདི་ལས་རང་གིས་རང་བསླུས་པའང་གཞན་
མེད་དེ༵་དོན་ཆེན་པོ་ལས་ཉམས་པར་བྱས་པའི་ཕྱིར་རོ། །བླང་དོར་གྱི་གནས་ལ་ཤིན་ཏུ་
འཁྲུལ་བས་ན་འདི་ལས་ཆེས་རྨོངས་པའང་གཞན་མེད་དོ༵་ཞེས་པ་སྟེ། བཤེས་སྤྲིང་དུའང༌། 
གང་ཞིག་གསེར་སྣོད་རིན་ཆེན་སྤྲས་པ་ཡིས། །ངན་སྐྱུགས་འཕྱག་བར་བྱེད་པ་དེ་བས་ཀྱང༌། །
གང་ཞིག་མི་རུ་སྐྱེས་ནས་སྡིག་པ་དག །བྱེད་པ་དེ་དག་ཆེས་རབ་བླུན་པ་ལགས། །ཞེས་
གསུངས་པས་དལ་འབྱོར་ཐོབ་པའི་དུས་སུ་དགེ་བ་ལ་བརྩོན་པར་བྱའོ། །
(དྲུག་པ)མིན་ན་འགྱོད་པས་གདུང་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་བདག་གིས་སྔར་དལ་བའི་དུས་སུ་
དགེ་བ་མ་བྱས་བར་རང་གིས་རང་བསླུས་པ་དེ་རྟོགས་ན༵ས་འཁྲུལ་ཞིང་རྨོངས་པའི་དབང་དུ་
གྱུར་བས་དུས་ཕྱིས་ཀྱང་ཡི་ཆད་ཅིང་སྒྱིད་ལུག་སྟེ་དགེ་བ་ལ་བག་མེད་པར་གྱུར་ན༵། ཚེ་འདིའི་
མཐར་འཆི་བར་འགྱུར་བའི་དུས་ཀྱི་ཚེ༵་ཞེས་པའམ། རྒྱ་དཔེ་དང་འགྲེལ་བར། གཤིན་རྗེའི་ཕོ་
ཉས་བསྐུལ་བ་ན། །ཞེས་པ་ལྟར་འཆི་ཁར་འཇིགས་སུ་རུང་བའི་ཆ་ལུགས་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་
བསྡིགས་ཤིང་ཁྲིད་པ་དང་བླང་དོར་མ་བྱས་པ་ལ་འགྱོད་པ་དྲག་པོས་གདུངས་ཏེ་མྱ་ངན་ཆེན་
པོ་ལྡང་བར་འགྱུ༵ར་རོ། །ཤི་འཕོས་ནས་ཀྱང་དམྱལ་བར་ལྷུང་སྟེ་ཐ་མལ་བའི་མེ་དང་ཙན་དན་
གྱི་མེ་དང་དུས་མཐའི་མེ་དང་དམྱལ་བ་བརྒྱད་ཀྱི་མེ་རྣམས་རིམ་པ་ལྟར་བཞི་འགྱུར་གྱིས་ཚ་
བར་གསུངས་པ་ལྟར་ཤིན་ཏུ་བཟོད་པར་དཀའ་བའི་མེས་ཡུན་རིང་དུ༵་བདག་གི་ལུས་གཞོན་
ཤ་ཅན་ལ་སྲེག་ཅིང་སྡུག་བསྔལ་བར་འགྱུར་བ་ན༵་དམྱལ་བའི་སྲུང་མ་རྣམས་ཀྱིས་ལས་འདི་
ལྟ་བུ་བྱས་པས་སྡུག་བསྔལ་འདི་མྱོང་བ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཟེར་བ་དང་འགྱོད་པ་མི་བཟད་པ་མེ་
འབར་བ་དང་འདྲ་བ་སྐྱེ་བ༵ས་སེམས་ལ་གདུང་བ་དྲག་པོ་མྱོང་བར་འགྱུར་བར་གདོན་མི་ཟ༵་
བ་ཉིད་དོ། །གཞན་ཡང་ཤིན་ཏུ་རྙེད་པར་དཀའ་ཞིང་ཕན་པ་དང་བདེ་བ་སྒྲུབ་པའི་གཞིའམ་
རྟེན་དུ་གྱུར་པས་ས༵་ཆེན་པོ་དང་འདྲ་བའི་དལ་འབྱོར་འདི་ཉིད་ཅི་ཞིག་ལྟར་(ཏེ་)བསོད་
2-1-135


ནམས་ཀྱི་སྟེས་དབང་གིས་རྙེད་པར་གྱུར་ན༵ས་བདག་ཉིད་རྟོག་དཔྱོད་ཀྱི་ཤེས་པ་དང་ལྡན་
བཞིན་དུ༵་ཕྱིར་ཞིང་སླར་ཡང་སྡིག་པ་བསགས་ནས་དམྱལ་བ་དེར་ཁྲིད་པར་བྱེད་ན༵་འགའ་
ཞིག་གིས་རིག་སྔགས་ཀྱིས་རྨོངས་ཤིང་བརྒྱལ་བར་བྱས་པ་བཞི༵ན་དུ་བདག་ལ་སྐབས་འདིར་
སེམས་མེད་པ་དང་འདྲ་བ་ཉིད་དུ་ཟ༵ད་དོ། །རྒྱུ་ཅིས་རྨོངས་ཤིང་འཁྲུལ་བར་བྱས་པའི་ཚུལ་
བདག་གིས་ཀྱང་མ་ཤིས་ཏེ༵་བདག་གི་ལུས་ཀྱི་ཁོང་ན་རྨོངས་པར་བྱེད་པ་པོ་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་ཅེས་
བརྟགས་ན་ཉོན་མོངས་པ་ལས་གཞན་མེད་པས་དེ་ཉིད་སྤོང་བ་ལ་འབད་པར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)ཉོན་མོངས་སྤང་བ་ལ། སྤོང་བའི་བློ་བསྐྱེད་པ། སྤོང་བའི་ཐབས་བསྟེན་པ། 
སྤོང་ནུས་པའི་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། དགྲའི་མཆོག་ཏུ་བརྟགས་ཏེ་སྤང་ཚུལ་དང༌། བདག་ལ་
གནོད་པར་བསམས་ཏེ་སྤང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)བྲན་དུ་བྱེད་པས་སྤང་
ཚུལ་ནི། གཞན་ཕྱོགས་ལ་ཞེ་སྡང་ཞིང་ཁོང་ཁྲོ་བ་དང་རང་ཕྱོགས་ལ་སྲེད་ཅིང་འདོད་ཆགས་
པ་དང་གནས་ལུགས་ལ་རྨོངས་ཤིང་མ་རིག་པ་ལ་སོགས་པ་ཉོན་མོངས་པའི་དགྲ་བོ་འདི་
རྣམས་ནི༵་གནོད་པར་བྱེད་པའི་རྒྱུ་འདེད་པའི་རྐང་བ་དང་བསྣུན་པའི་ལག་པ་དང་བསྣུན་རྒྱུའི་
མཚོན་ཆ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཡོད་པ་མིན་ལ༵་རྟུལ་ཕོད་པའི་དཔའ་བ་དང་ཚོད་ཤེས་པའི་
མཛངས་པ་མིན་ན་ཡང་ཅི་ཞིག་ལྟ༵ར་ཉོན་མོངས་པ་དེ་དག་གིས་བདག་བྲན་བཞིན་དུ་རང་
དབང་མེད་པར་བཀོལ་ཞིང་སྡུག་བསྔལ་བར་བྱས༵་པས་སྤང་བར་རིགས་ཏེ། ཉོན་མོངས་པ་
དེ་དག་བདག་གི་སེམས་ལ་རྟེན་ཅིང་གནས་བཅས་བཞིན་དུ༵་འཛེམ་དོགས་མེད་པར་དགའ་
མགུར་བདག་ལ་གནོད་པ་བྱེད་པ༵་འདི་ནི་ཤིན་ཏུ་མི་རིགས་པས་དེ་ལྟ་བུ་ལའང་མི་ཁྲོ་བར་
བཟོད་ཅིང་བསྟེན་པ་ནི༵། བཟོད་པར་བྱ་བའི་གནས་མིན་པ་ལ་བཟོད་པ་དམ་པས་སྨད་པར་
བྱ་བའི་གན༵ས་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སྡུག་བསྔལ་ལ་སྦྱོར་བས་སྤང་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་ལྷའི་དབང་པོ་དང་ལྷ་མིན་གྱི་
2-1-136


དབང་པོ་འཁོར་དང་བཅས་པ་ལ་སོགས་པ་འཇིག་རྟེན་ན་སྟོབས་ཆེ་བར་གྲགས་པ་རྣ༵མས་
ཐམས་ཅད་བདག་ལ་དགྲར་ལངས་པ་སྲིད་ཀྱང༵་ཚེ་འདིའི་ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་གནོད་པ་
ཙམ་ནུས་ཀྱི། དགྲ་བོ་དེ་དག་གིས་ཀྱང་བདག་མནར་མེད་པ༵འི་དམྱལ་བའི་མེ་ནང་དུ་ཁྲིད་
ཅིང་འཇུག་པར་བྱེད་མི་ནུ༵ས་ལ། མཚམས་མེད་ལ་སོགས་པའི་ལས་ཀུན་ནས་སློང་བའི་ཉོན་
མོངས་པ་སྟོབས་ཅན་གྱི་དགྲ་བོ་འདིས་ནི༵་མེ་གང་དང་ཕྲད་ན་དངོས་པོ་གཞན་ལྟ་ཞོག་རི་རབ་
ཀྱ༵ང་ཐལ་བར་ཡང་ནི་མི་ལུས་པ༵ར་སྲེག་ནུས་པ་མནར་མེད་པའི་མེ་ནང་དེར་བདག་སྐད་ཅིག་
མ་གཅིག་ལ་འདོ༵ར་བར་ནུས་པས་སྤང་བར་རིགས་སོ། །
(གསུམ་པ་)ཡུན་རིང་གནོད་པས་སྤང་ཚུལ་ནི། བདག་གི་ཉོན་མོངས་པའི་དགྲ་བོ་ག༵ང་ཡིན་
པ་འདིས་དུས་རིང་པོ་འཁོར་བ་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་ད་ལྟའི་བར་གནོད་པ་བྱས་ཤིང་གཉེན་
པོས་མ་བཅོམ་ན་ད་དུང་འཁོར་བ་མཐའ་མེད་པའི་བར་དུ་གནོད་པ་བྱེད་པ་ལྟར༵་ལྷ་དང་ལྷ་
མིན་ལ་སོགས་པའི་དགྲ་བོ་གཞན་ཀུན་ཀྱང་ཉོན་མོངས་པའི་དགྲ་བོ་དེ་ལྟ་བུ༵ར་ཡུན་རིང་དུ་
ཐུབ་པ་མ་ཡིན་ནོ༵་ཞེས་པ་སྟེ་དེའི་ཕྱིར་ཡང་གཉེན་པོ་ལ་འབད་པར་བྱའོ། །
(བཞི་པ་)བསྟེན་པར་དཀའ་བས་སྤང་ཚུལ་ནི། མཐུན་པར་བཟུང་སྟེ་རིམ་གྲོ་བསྐྱེད་ནས་
བསྟེན་པར་བྱས་ན༵་དགྲ་བོ་ཕལ་བ་ཐམས་ཅད་སླར་ཡང་ལན་དུ་ཕན་པ་དང་བདེ་བ་བྱེད་པ་
མང་བ་ཡིན་ན༵་ཉོན་མོངས་བའི་དགྲ་བོ་རྣམས་ནི་མཐུན་ཕྱོགས་སུ་བཟུང་སྟེ་བསྟེན་པར་བྱས་
ན༵་རང་བཞིན་མི་སྲུན་པས་ཕྱིར་ཞིང་སླར་ཡང་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་སྐྱེད་ཅིང་
གནོད་པ་དྲག་པོ་བྱེ༵ད་པས་སྤང་བར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)གནོད་པར་བསམས་ཏེ་སྤང་ཚུལ་ནི། བཤད་མ་ཐག་པའི་ཚུལ་དེ་ལྟར་ཡུན་
རིང་པོ་ཐོག་མཐའ་མེད་པ་རྒྱུན་ཆགས་སུ་འཇོམས་པར་བྱེད་པའི་དགྲར་གྱུར་པ༵་སྡུག་བསྔལ་
གྱིས་གནོད་པའི་ཚོགས་རབ་ཏུ་འཕེལ་བའི་རྒྱུ་གཅིག་པུ༵་ཉོན་མོངས་པ་འདི་དག་བདག་གི་
2-1-137


སྙིང་ལ་ངེས་པར་གནས་འཆའ་ཞིང་མི་འབྲལ་བར་གནས་ན༵་འཁོར་བར་འཇིགས་པ་མེད་
ཅིང་དགའ་བ་དང་བཅས་པར་ག་ལ་འགྱུ༵ར་ཏེ་མི་འགྱུར་ལ། གཞན་ཡང་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་
བཅིངས་བའི་འཁོར་བའི་བཙོན་ར་ལས་ཐར་དུ་མི་འཇུག་པའི་སྲུང་མ་བྱེད་ཅིང་དམྱལ་བ་ལ་
སོགས་པ་ངན་སོང་གསུམ་གྱི་གནས་སུ༵འང་གསོད་བྱེད་གཤེད་མར་སྣང་བར་གྱུར་བའི་ཉོན་
མོངས་པ་འདི་དག་ནི༵་གལ་ཏེ་བདག་གི་བློའི་གནས་དངོས་པོ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་ཅིང་ཆགས་
པའི་དྲ་བའམ་གཟེབ་ན༵་གནས་ན་བདག་ལ་ནམ་ཡང་བདེ་བའི་གོ་སྐབས་ག་ལ་ཡོ༵ད་དེ་མེད་
པས་ཉོན་མོངས་པ་སྤོང་བ་ལ་བརྩོན་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)ཐབས་ལ་བརྩོན་པས་ཉོན་མོངས་གཞོམ་ཚུལ། དེའི་སྡུག་བསྔལ་བཟོད་ཚུལ། 
གཉེན་པོ་སྟོབས་ལྡན་བསྐྱེད་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ནི། ཉེས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱུ་ཡིན་པ་དེ་ལྟ་
བས་ན་ཇི་སྲིད་བདག་གི་དགྲ་བོ་ཉོན་མོངས་པ་འདི་མངོན་སུམ་དུ༵་རྩ་བ་ནས་ངེས་པར་མ་
བཅོམ་གྱིས་བར་དེ་སྲིད་དུ་བདག་འདིར་གཉེན་པོ་སྟོབས་ལྡན་ལ་བརྩོན་པ་མི་འདོ༵ར་བར་
འབད་པར་བྱ་སྟེ། རེ་ཞིག་ཐ་མལ་པའི་དགྲ་བོ་གནོད་བྱེད་ཆུང་ངུ་ལའང་ཁྲོས་པས་ཁོན་དུ་
བཟུང་བར་གྱུར་པ༵འི་ང་རྒྱལ་ཆེན་པོ་བདོ་ཞིང་རྒྱས་པ་རྣམས་དགྲ་དེ་མ་བཅོམ་གྱི་བར་དུ་
གཉིད་མི་འོ༵ང་བ་ཙམ་གྱི་དཀའ་སྤྱད་བྱེད་ན་གནོད་བྱེད་ཆེན་པོ་འཇོམས་པ་ལ་འབད་པ་ནི་
ཤིན་ཏུ་རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)བཟོད་ཚུལ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ཤིན་ཏུ་རིགས་པས་བཟོད་ཚུལ་ནི། མ་
བཅོམ་ཡང་རང་བཞིན་གྱིས་རིང་པོ་མི་ཐོགས་པར་འཆི་བས་སྡུག་བསྔལ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་
པའི་དགྲ་བོ་ཐ་མལ་བ་ཉོན་མོངས་ཤིང་སྙིང་རྗེ་བ་འདི་ད༵ག་གཡུལ་ངོར་འགྲན་པའི་འཐབ་མོ་
ལ་གྲལ་དུ་དངར་ནས་ཆས་པའི་ཚེ་ནན་ཆེན་པོའི་འབད་རྩོལ་གྱིས་གཞོམ་པར་འདོད་པ་ཡ༵ང་
རང་ལ་མདའ་དང་མདུང་དང་རལ་གྲི་ལ་སོགས་པའི་མཚོན་གྱིས་ཕོག་པའི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་
2-1-138


པོ་རྣམས་ཀྱང་ཁྱད་དུ་བསད་ན༵ས་གཞན་འཇོམས་པའི་དོན་དེ་མ་གྲུབ་ཀྱི་བར་ལ་ཕྱིར་ཕྱོགས་
ཏེ་ལོག་ནས་འབྱེར་ཞིང་འབྲོས་པར་མི་བྱེད་པ་ཡིན་ན༵། མ་བཅོམ་ན་དུས་རྟག་ཏུ་སྡུག་བསྔལ་
སྣ་ཚོགས་པ་ཀུན་གྱི་རྒྱུར་གྱུར་བའི་སྒོ་ནས་ནམ་ཡང་གནོད་པ༵་བྱེད་པས་རང་བཞིན་གྱིས་
དགྲར་ངེས་པའི་ཉོན་མོངས་པ་འདི་དག་གཞོམ་པའི་དོན་དུ་བརྩོན་འགྲུས་རྩོམ་པ་བདག་ལ་
དེ༵ང་འདིར་གཉེན་པོ་ལ་འབད་པའི་ཆེད་དུ་སྡུག་བསྔལ་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོའི་རྒྱུར་གྱུར་པའི་
གནོད་པ་གང་གིས་ཀྱ༵ང་སེམས་ཞུམ་ཞིང་ཡི་ཆད་པ་དང་མི་སྤྲོ་ཞིང་སྒྱིད་ལུག་པར་མི་འགྱུར་
བར་ཉོན་མོངས་མ་ཐུལ་གྱི་བར་ལ་བརྩོན་པ་མི་འདོར་བ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོ༵ས་ཞེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་ཆེན་འགྲུབ་པས་བཟོད་ཚུལ་ནི། དོན་ཆེན་པོ་མེད་པར་གཡུལ་བཤམས་
པའི་ནང་དུ་དགྲ་བོས་དཔྲལ་བ་ལ་སོགས་པར་རྨ་སྲོལ་བཏོད་པའི་ཤུལ་ཡ༵ང་དཔའ་བོ་བྱས་
པའི་རྟགས་ཡིན་ནོ་ཞེས་ལུས་ལ་རྒྱན་བཏགས་པ་དང་འདྲ་བར་སྲེལ་ཞིང་ངོམ་པར་བྱེད་ན༵་
དོན་ཆེན་པོ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་བསླབ་བྱ་ལ་
ཡང་དག་པར་བརྩོན་པར་གྱུར་པ༵་བདག་ལ་གཉེན་པོ་ལ་འབད་པའི་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཅིའི་
ཕྱིར་གནོད་བྱེད་ཡི༵ན་ཏེ་མ་ཡིན་ཞིང་ཕན་འདོགས་པར་བྱེད་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །ཉ་བ་ལ་སོགས་
པའི་རྔོན་པ་དང་ཆོམ་རྐུན་ལ་སོགས་པའི་གདོལ་བ་དང་སོ་ནམ་གྱིས་འཚོ་བའི་ཞིང་པ་དང་
ལམ་རིང་པོར་རྒྱུ་བའི་ཚོང་པ་ལ་སོགས་པ༵་རང་རང་གི་ཚེ་འདིའི་འཚོ་བ་ཟས་གོས་ཙམ་ཞིག་
སྒྲུབ་པར་སེམས་པ་ཡ༵ང༌། གྲང་བ་དང་ཚ་བ་དང་ཆར་དང་རླུང་དང་ངལ་དུབ་ལ་སོགས་པའི་
གནོད་པ་དྲག་པོ་རྣམས་ཀྱང་བཟོད་པར་བྱེད་ན༵། འགྲོ་བ་མ་ལུས་པའི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་སྒྲུབ་
པའི་ཕྱིར་བདག་ལྟ་བུས་ལམ་གྱི་དཀའ་སྤྱད་ཀྱི་གནོད་པ་ཅིས་མི་བཟོ༵ད་དེ་ཤིན་ཏུ་བཟོད་
པར་རིགས་སོ། །
(གསུམ་པ་)ཁས་བླངས་དྲན་པས་བཟོད་ཚུལ་ནི། སྔར་སེམས་བསྐྱེད་པའི་དུས་སུ་ཕྱོགས་
2-1-139


བཅུ་ན་གནས་པ་ནམ་མཁའི་མཐས་གཏུགས་པར་ཁྱབ་པ༵འི་འགྲོ་བ་མ་ལུས་པ་རྣམས་ཀུན་
ནས་ཉོན་མོངས་པ་གསུམ་གྱིས་བསྡུས་པའི་འཁོར་བ་ལས་བསྒྲལ་བ༵ར་བྱའོ་ཞེས་དམ་བཅས་
ནས། ད་གང་གི་ཚེ་བདག་ཉིད་ཀྱ༵ང་སྲེད་སོགས་ཉོན་མོངས་པ་རྣམས་ལས་མ་གྲོལ་བ༵ར་
གནས་པ་ནི་བདག་གི་ནུས་པའི་ཚོད་ཀྱང་མི་ཤེས་པ༵ར་བབ་ཅོལ་དུ་སྨྲ་བ་ཇི་ལྟར་སྨྱོན་པ་མི༵ན་
དེ་སྨྱོན་པ་དང་འདྲ་བར་འགྱུར་བས་དམ་བཅས་པ་ལས་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)གཉེན་པོ་བསྐྱེད་ཚུལ་ནི། ཁས་བླངས་བ་ལྟར་བསྒྲུབ་དགོས་པ་དེ་ལྟ་བས་ན་
ཉོན་མོངས་དགྲ་བོ་གཞོམ་པ་ལ༵་དུས་རྟག་ཏུ་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པར་བརྩོན་པས་འབད་པར་བྱ༵་
སྟེ། ཉོན་མོངས་པ་འཇོམས་པའི་གཉེན་པོ་འདི་ལ་བདག་གིས་ཞེན་པས་ནན་ཏན་དུ་བྱ་ཞི༵ང༌། 
འདིས་བདག་ལ་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་གནོད་པ་བྱས་སོ་ཞེས་ཉོན་མོངས་པ་ལ་ཁོན་དུ་བཟུང་
ནས་གཉེན་པོའི་དཔུང་ཚོགས་དང་སྤང་བྱའི་དགྲ་བོ་དག་གཡུལ་ངོར་སྤྲད་དེ༵་སྟོབས་ཀྱིས་
གཞོམ་པར་བྱའོ། །ཞེན་པ་དང་ཁོན་འཛིན་ཡང་ཉོན་མོངས་པ་མ་ཡིན་ནམ་སྙམ་ན། དེ་ལ་
གཉེན་པོ་ལ་ཞེན་པ་དང་སྤང་བྱ་ལ་ཁོན་དུ་འཛིན་པའི་རྣམ་པ་དེ་འདྲ་བའི་ཉོན་མོངས་པ༵་ནི་
མིང་ཉོན་མོངས་སུ་བཏགས་ཀྱང་དོན་ཉོན་མོངས་འཇོམས་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་སྤང་བྱར་ནི་
མ་གཏོགས་སོ༵། །དེས་ན་བདག་ནི་རྒྱུ་མ་བསླུག་ནས་འཕྲལ་ལ་བསྲེགས་ཏེ་བསད་པར་གྱུར་
ཏ༵མ། བདག་གི་མགོ་བོ་བཅད་དེ་ས་ལ་ལྷུང་བར་བྱས་ཀྱང་བླ༵འི། དུས་དང་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་
ཉོན་མོངས་པའི༵་དགྲ་ལ་འདུད་ཅིང་དེའི་དབང་དུ་འགྲོ་བར་མི༵་བྱ་སྟེ། གཉེན་པོས་འཇོམས་པ་
ལ་བརྩོན་པར་བྱའོ༵། །
(གསུམ་པ་)སྤོང་པར་ནུས་ཚུལ་ལ། གནས་གཞན་མེད་པས་སྤོང་བར་ནུས་ཚུལ་དང༌། རང་
བཞིན་མེད་པས་སྤོང་བར་ནུས་ཚུལ་ལོ། དང་པོ་ནི། ཐ་མལ་པའི་དགྲ་བོ་རྣམས་དབྱུང་བ་ཡང་
དཀའ་ཞིང་རེ་ཞིག་ཡུལ་ནས་ཕྱུང་ཡང་ནི༵་ཡུལ་གཞན་དག་ཏུ་གནས་(ཤིང་)བཟང་བ་ཞིག་
2-1-140


ཡོངས་སུ་བཟུང་ན༵ས་སྟོབས་དང་ནུས་པ་བརྟས་ཏེ་འཕེལ་བ་ན་དེ་ནས་ཕྱིར་ལྡོག་ཅིང་གནོད་
པ་བྱེད་དུ་འོང་གི༵ ཉོན་མོངས་པའི་དགྲའི་ཚུལ་ནི་འཕགས་པའི་ལམ་གྱིས་ལན་ཅིག་ས་བོན་
རྩ་བ་ནས་སྤངས་ན་ཐ་མལ་གྱི་དགྲ་དེ་དང་འདྲ་བར་གནས་གཞན་བཟུང་ནས་སླར་ལྡོག་པ་ནི་
མ་ཡི༵ན་ནོ། །
གཉིས་པ་(རང་བཞིན་མེད་པ་)ལ། (གཉིས་ལས་དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། སྤང་བྱ་ཉོན་མོངས་
པ་རྣམས་ནི་གཉེན་པོ་ཉོན་མོངས་པའི་རང་བཞིན་སྟོང་ཉིད་དུ་ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱི་མིག་
གིས་བརྟགས་ནས་སྤ༵ང་བར་བྱ་སྟེ། དེ་ཡང་འཇིག་རྟེན་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ས་བོན་མགོ་
གནོན་པའི་ཚུལ་གྱིས་སྤོང་ཞིང༌། འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ས་བོན་རྩ་བ་
ནས་འདོན་པས་སྤོང་ལ། ས་བོན་སྤངས་ན་མངོན་གྱུར་ལྡོག་རྒྱུ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཉོན་མོངས་
པའི་དགྲ་འདི་བདག་གི་ཡིད་ལས་གུད་དུ་བསལ་ན་ཡུལ་གཞན་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ་
འགྲོས་སའི་ཡུལ་མེད་ཅིང་གནས་གཞན་གང་དུ་གནས་ནས་བདག་ལ་གནོད་པ་བྱ་བའི་ཕྱིར་
འོ༵ང་སྟེ་འོང་བ་པོའི་རང་བཞིན་མེད་པས་བློ་ཞན་ཅིང་དམན་པ་བདག་ལ་སྔར་གཉེན་པོ་རྣམ་
དཔྱོད་སྒོམ་པའི་བརྩོན་པ་མེད་དུ་ཟ༵ད་ཀྱི་ཡོད་ན་ནི་དགྲ་གཞན་པས་གཞོམ་སླ་བ་ཉིད་དོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ནི། རིག་པས་ལེགས་པར་བརྟགས་ཤིང་དཔྱད་ན་ཉོན་མོངས་
པ་རྣམས་ནི་རང་བཞིན་མེད་པས་གཟུགས་སོགས་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཡུལ་ལ་མི་གནས་ཤིང་མིག་
སོགས་ནང་དབང་པོའི་ཚོགས་པ་ལའང་གནས་པ་མིན་ལ། ཡུལ་དབང་དེ་དག་གི་བར་ནའང་
གནས་པ་མི༵ན་ཏེ་གསུམ་པོ་དེ་དག་ལས་གཞན་ནའང་གནས་པ་མིན་ན། འདི་དག་གར་
གནས་ཏེ་གང་ནའང་གནས་པ་མེད་པས་འགྲོ་བ་ཀུན་ལའང་གནོད་པ་ཇི་ལྟར་བྱེད་དེ་བྱེ༵ད་
པ་པོ་མ་གྲུབ་པོ། །དོན་དམ་པར་གྲུབ་པ་མེད་ཀྱང་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་གང་ལ་གནས་པའི་འགྲོ་
བ་ཀུན་ལ་གནོད་པ་བྱེད་པའི་ཉོན་མོངས་པ་འདི་ནི་མེད་བཞིན་དུ་སྣང་བ་སྒྱུ་མ་དང་འདྲ་བ་
2-1-141


ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་སྙིང་ལ་སྤང་མི་ནུས་སྙམ་པའི་འཇིགས་པ་སྤངས་ལ་གཉེན་པོ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་
ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་བསྐྱེད་པའི་ཕྱིར་དུ་བརྩོན་པ་བསྟེ༵ན་པར་རིགས་ཀྱི། དོན་ལ་བདེན་པར་
མེད་པ་ཉིད་རིག་བཞིན་དུ་བདག་ལ་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་ངན་སོང་རྣམས་སུ་ཅི་སྟེ་སྡུག་
བསྔལ་གྱིས་གནོད་པ་བྱེ༵ད་དེ་བྱེད་དུ་འཇུག་པར་མི་རིགས་སོ། །
(གསུམ་པ་སྤྱིའི་)དོན་བསྡུ་ནི། གོང་དུ་བསྟན་པ་དེ་ལྟར་ལེགས་པར་རྣམ་པར་བསམས་ནས་
བཀའ་དང་བསྟན་འཆོས་ལས་ཇི་སྐད་བཤད་པ་ཡི༵་གསུང་དང་མཐུན་པར་བྱང་ཆུབ་སེམས་
དཔའི་བསླབ་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྒྲུབ་པའི་ཆེད་དུ་སྦྱོར་བས་ཉམས་སུ་ལེན་པ་ལ་ཤིན་ཏུ་འབད་
པར་བྱ༵འོ། །བཤད་པ་ལྟར་མ་བསྒྲུབས་ན་ནི་དཔེར་ན་སྨན་པ་མཁས་པའི་ངག་བཞིན་དུ་མ་
མཉན་ན་སྨན་བཟང་པོ་དག་གི༵ས་བཅོས་དགོས་པའི་ནད་པ་སོས་པ་ག་ལ་ཡོ༵ད་དེ་མེད་པ་
ལྟར་ཕན་མི་ཐོགས་ཤིང༌། བསྒྲུབས་ན་ནི་སྨན་བསྟེན་པས་ནད་ཞི་བ་བཞིན་དུ་སྡུག་བསྔལ་
མཐའ་དག་ལས་གྲོལ་བའི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་འགྱུར་བས་བག་ཡོད་པ་ལ་བསླབ་པར་
བྱ་སྟེ། བཤེས་སྤྲིང་ལས། བག་ཡོད་བདུད་རྩིའི་(འཆི་མེད)གནས་ཏེ་བག་མེད་པ། །འཆི་བའི་
གནས་སུ་ཐུབ་པས་བཀའ་སྩལ་ཏོ། །དེ་བས་ཁྱོད་ཀྱི་དགེ་ཆོས་སྤེལ་སླད་དུ། །གུས་པས་རྟག་
ཏུ་བག་དང་བཅས་པར་མཛོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་
པ་ལས་གཙོ་བོར་བསླབ་བྱ་ལ་བག་ཡོད་པར་བྱ་བའི་ཚུལ་བསྟན་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་ལེའུ་བཞི་
པའི་རྣམ་པར་བཤད་པའོ།།      །། 
དེ་ལྟར་བག་ཡོད་པར་བྱས་ཏེ་བླང་དོར་ཀྱི་གནས་ཤེས་ནས། ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་འཇུག་
པའི་(གཉིས་པ་)ཤེས་བཞིན་བསྲུང་བ་ལ། བསླབ་པ་སྲུང་བའི་ཐབས་སུ་སེམས་བསྲུང་བ། 
སེམས་སྲུང་བའི་ཐབས་སུ་དྲན་ཤེས་བསྲུང་བ། ཐབས་དེ་དག་ཉམས་སུ་བླང་བར་གདམས་
པའོ། །དང་པོ་ལ་མདོར་བསྟན། རྒྱས་བཤད། དོན་བསྡུའོ། །(དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི་བྱང་ཆུབ་
2-1-142


སེམས་དཔའི་བསླབ་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་གསུམ་རྣམ་པར་དག་པ་བསྲུང་བར་འདོད་པ་ཡི༵ས། དྲན་
པ་དང་ཤེས་བཞིན་གྱིས་རབ་ཏུ་བསྒྲིམས་ནས་རང་གི་སེམས་འདི་ཉིད་རྩེ་གཅིག་ཏུ་བསྲུང་བ་
ལའང་འབད་པར་བྱ་སྟེ༵། སེམས་འདི་ཉོན་མོངས་པ་ལས་སྲུང་བར་མ་བྱས་ན༵་མི་དགེ་བ་ལ་
འཇུག་པས་བསླབ་པ་བསྲུང་བར་ཡོང་ཡེ་མི་ནུ༵ས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ་(བཞི་སྟེ་)མ་བསྲུང་བའི་ཉེས་དམིགས། སེམས་བསྲུངས་བའི་ཕན་
ཡོན། དེ་བསྲུང་བར་གདམ་པ། ཚུལ་ཇི་ལྟར་བསྲུང་བའོ། །དང་པོ་ནི་སེམས་ཀྱི་གླང་པོ་ཆེ་
ཚུལ་བཞིན་མ་ཡིན་པ་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང་ཉོན་མོངས་པས་མྱོས་པས་ཡུལ་སྣ་ཚོགས་ལ་ཡན་
པར་བཏང་བ༵ས་ལས་ངན་པ་བསགས་ཏེ་མནར་མེད་ལ་སོགས་པར་སྡུག་བསྔལ་གྱི་གནོད་
པ་དྲག་པོ་བྱེད་པ་ལྟ༵ར། ཐ་མལ་བའི་གླང་ཆེན་འདུལ་སྦྱོང་གིས་མ་ཐུལ་བ་མྱོས་བྱེད་ཀྱིས་
མྱོས་ཤིང་དྲེགས་པ་ཡི༵ས། འདི་ན་མནར་མེད་ལ་སོགས་པ་དེ་འདྲ་བའི་གནོད་པ་མི་བྱེ༵ད་པས་
སེམས་བསྲུང་བ་ལ་འབད་པར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)ཕན་ཡོན་ལ། སྤྱིར་བསྟན་པ་དང༌། སོ་སོར་བཤད་པའོ། །(དང་པོ་)བསྟན་པ་ནི། 
བླང་དོར་གྱི་གནས་མ་བརྗེད་པར་ཀུན་ནས་གསལ་བར་དྲན་པའི་ཐག་པ་ཡི༵ས། སེམས་ཀྱི་
གླང་ཆེན་མྱོས་པ་འདི་ཚུལ་བཞིན་ཡིད་ལ་བྱེད་པའི་སྡོང་པོ་ལ་དམ་དུ་བཏགས་ན༵། འདི་དང་
ཕྱི་མར་ཉེ་བར་འཚེ་བའི་འཇིགས་པ་ཐམས་ཅད་མེད་པར་འགྱུར་ཞི༵ང༌། རང་དང་གཞན་ལ་
ཕན་པར་འགྱུར་བའི་དགེ་བ་ཐམས་ཅད་ལག་ཏུ་གཏད་པ་བཞིན་འོ༵ང་བར་འགྱུར་རོ། །
(གཉིས་པ་)བཤད་པ་ལ། སེམས་བསྲུང་ན་འཇིགས་པ་སྤོང་ཚུལ་དང༌། སེམས་བསྲུང་ན་
དགེ་བ་འགྲུབ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། ཚེ་འདིར་འཇིགས་
པར་བྱེད་པ་སྟག་དང་སེང་གེ་དང་གླང་ཆེན་དང་དྲེ༵ད་དང་སྦྲུལ་དང་ཆོམ་རྐུན་ལ་སོགས་པའི་
དགྲ་རྣམས་ཐམས་ཅད་ད༵ང༌། ཕྱི་མར་འཇིགས་པར་བྱེད་པ་སེམས་ཅན་དམྱལ་བའི་སྲུང་མ་
2-1-143


གཤིན་རྗེའི་སྐྱེས་བུ་འཇིགས་སུ་རུང་བ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ད༵ང༌། གཉི་གར་འཇིགས་པར་
བྱེད་པ་བྱད་མ་སྟེ་མཁའ་འགྲོ་དང༌། དེ་བཞིན་དུ་སྲིན་པོ་ལ་སོགས་པའི་གནོད་བྱེད་རྣ༵མས་
རང་གི་སེམས་འདི་གཅིག་པུ་དྲན་པས་བཟུང་སྟེ་བཏགས་པ་ཡི༵ས། གདུག་པ་ཅན་དེ་དག་
ཐམས་ཅད་བཏགས་པ་དང་འདྲ་བར་འགྱུ༵ར་ཞིང་ཉེ་བར་འཚེ་བ་མི་བྱེད་ལ། རང་གི་སེམས་
འདི་གཅིག་པུ་ཤེས་བཞིན་དང་ལྡན་པས་བཏུལ་བ་ཡི༵ས། གདུག་པ་ཅན་དེ་དག་ཐམས་
ཅད་ཐུལ་བ་དང་འདྲ་བར་དབང་དུ་འགྱུ༵ར་ཞིང་གནོད་པ་མི་བྱེད་དེ། དཀོན་མཆོག་སྤྲིན་དུ། 
རིགས་ཀྱི་བུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་སེམས་སྔོན་དུ་འགྲོ་བ་ཙམ་སྟེ། སེམས་ཉིད་དབང་དུ་གྱུར་ན་
ཆོས་ཐམས་ཅད་དབང་དུ་འགྱུར་རོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ནི། སེམས་བསྲུང་ན་གནོད་པ་ཞི་བའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ལྟར་འདི་དང་
ཕྱི་མའི་འཇིགས་པ་ཐམས་ཅད་ད༵ང་ལུས་དང་སེམས་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་དཔག་དུ་མེད་པ་ཡ༵ང་
སེམས་ཉོན་མོངས་བར་གྱུར་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡིན་ནོ་ཞེ༵ས་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གནས་ལུགས་
ཡང་དག་པར་གསུང་པ་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཀྱིས་བསྟ༵ན་ཏེ། དྲན་པ་ཉེར་གཞག་ཏུ། སེམས་ནི་
དགྲ་དང་དགྲ་ཆེན་ཏེ། །སེམས་ལས་གཞན་པའི་དགྲ་མེད་དོ། །རྩུབ་ཤིང་རང་གིས་རང་སྲེག་
ལྟར། །སེམས་ནི་རང་གི་སེམས་ཀྱིས་སྲེག །ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའོ། །དེ་བས་སེམས་ཅན་
དམྱལ་བ་རྣམས་སྡུག་བསྔལ་བར་བྱེད་པའི་མཚོན་ཆ་སོག་ལེ་དང་མདུང་ཐུང་དང་གཏུན་ཤིང་
དང་རལ་གྲིའི་ལོ་མའི་ནགས་ཚལ་ལ་སོགས་པ་རྣ༵མས་བྱེད་པ་པོ་སུ་ཞིག་གིས་ནི་དགོས་པ་
གང་གི་ཆེད་དུ་བྱ༵ས་ཏེ། བྱེད་པ་པོ་དབང་ཕྱུག་ལ་སོགས་པ་གཞན་སུ་ཡང་མེད་དོ། །ལྕགས་
བསྲེགས་པའི་རང་བཞིན་གྱི་ས་གཞི་མེ་འབར་བ་ཡང་སུ་ཡིས་བྱས༵་ཏེ་བྱེད་པ་པོ་གཞན་མེད་
ཅིང༌། ཤལ་མ་ལིའི་སྟེང་འོག་ཏུ་སྔར་ལོག་པར་ཞུགས་པའི་མི་མོའི་ཚོགས་ཀྱིས་འབོད་པའི་
སྣང་བ་དེ་དག་ཅི་ལས་བྱུ༵ང་སྟེ་གཞན་གང་ལ་ཀྱང་མ་བྱུང་ལ། དེ་འདྲའི་རིགས་ཅན་སྡུག་
2-1-144


བསྔལ་གྱི་སྣང་བ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང༵་སྡིག་པའི་ལས་མངོན་པར་འདུས་བྱས་བའི་སེམས་
ལས་བྱུང་བ་ཡིན་པར་ཐུབ་པའི་དབང་པོ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པས་གསུ༵ངས་ཏེ། འགྲོ་བ་རྣམ་
འབྱེད་ཀྱི་མདོ་ལས། ལྕགས་ཀྱི་ས་གཞི་འབར་ཞིང་ཚ། །འབར་བའི་མེ་ལྕེས་ཀུན་ནས་ཁྱབ། །
ལྕགས་ཀྱིས་སོག་ལེ་རྣོན་པོ་ཡིས། །ལུས་གཅིག་ཆ་ཤས་བརྒྱར་བཤགས་པ། །ལུས་ངག་
ཡིད་ཀྱི་སྡིག་པ་ཅན། །རྣམས་ཀྱི་སེམས་ལས་བྱུང་བ་ཡིན། །ཞེས་པ་དང༌། འཕགས་པ་རྡོ་རྗེ་
སྙིང་པོའི་མདོར། འཇམ་དཔལ་སེམས་ཅན་དམྱལ་བ་རྣམས་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པ་ལ་བྱིས་པ་
སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་གིས་བསྒྲུབས་ཏེ། རང་རང་གི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ལས་བྱུང་
བའོ། །ཞེས་པ་དང༌། ས་བཅུ་པའི་མདོར། ཀྱེ་རྒྱལ་བའི་སྲས་ཁམས་གསུམ་པོ་འདི་དག་ནི་
སེམས་ཙམ་མོ། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)དོན་བསྡུ་པ་ནི། འཇིགས་པ་ཐམས་ཅད་སེམས་ལས་བྱུང་བ་དེ་ལྟ་བས་ན་
འདོད་པ་དང་གཟུགས་དང་གཟུགས་མེད་པའི་འཇིག་རྟེན་གསུམ་པོ་ན༵་སེམས་སྡིག་པ་ཅན་
དུ་གྱུར་པ་ལས་འཇིགས་པ་གཞན་འགའ་ཡང་མེ༵ད་པས་སེམས་དབང་དུ་བྱས་ནས་སྲུང་བ་ལ་
འབད་པར་བྱ་སྟེ། འགྲེལ་ཆེན་ཏུ། འཇིག་རྟེན་ན་ནི་སྡིག་པའི་སེམས། །མེད་པར་སྡང་དང་
འཇིགས་པ་མེད། །གང་གིས་སེམས་ནི་དབང་བྱས་ནས། །དེ་ཡི་བདེ་བ་ཉམས་པ་མེད། །ཅེས་
(མདོ་)དྲངས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དགེ་བ་འགྲུབ་ཚུལ་ལ་དྲུག་ལས། (དང་པོ་)སྦྱིན་པ་སེམས་གཙོ་བས་འགྲུབ་ཚུལ་
ནི། གལ་ཏེ་ཉན་ཐོས་སྡེ་བ་དག་འགྲོ་བ་མ་ལུས་པའི་དབུལ་བ་མཐའ་དག་བོར་བར་བྱས་
པ་ལ༵ས་སྦྱིན་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་འདོད་པ་ཡིན་ན༵་ཞེས་ཕྱོགས་སྔ་
མ་བཀོད་ནས། ད་དུང་འགྲོ་བ་བཀྲེན་ཞིང་ཕོངས་པ་མང་པོ་ཡོད་པར་མངོན་སུམ་གྱིས་གྲུབ་
ན་སྔོ༵ན་གྱི་སྐྱོབ་པ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཇི་ལྟར་སྦྱིན་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱི༵ན་པ་ཡོངས་
2-1-145


སུ་རྫོགས་ཏེ་མ་རྫོགས་པར་འགྱུར་རོ། །དེའང་འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དབུལ་བ་མ་བོར་བའི་
ཕྱིར་ཏེ། ད་དུང་བཀྲེན་པ་དུ་མ་སྣང་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདོད་པར་མི་ནུས་ཏེ་སྔོན་རང་རང་གིས་
ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་མཛད་པ་ལས་སངས་རྒྱས་པ་ཉིད་དོ། །དེའི་ཕྱིར་
རང་རང་གི་ཕྱི་དང་ནང་གི་བདོག་པ་ཐམས་ཅད་དང་དེ་རྣམས་བཏང་བའི་འབྲས་བུ་དང་ཡང་
བཅས་ཏེ༵། སྐྱེ་བོ་ཀུན་ལ་ཡོངས་སུ་བཏང་བའི་སེམས་གོམས་པ་མཐར་ཕྱིན་པ་ཉིད་ཀྱི༵ས་
སེར་སྣ་ལ་སོགས་པའི་སྒྲིབ་པ་དང་བྲལ་བའི་ཚེ་སྦྱིན་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་
པར་གསུངས་ཏེ༵། ཡེ་ཤེས་རྨད་དུ་བྱུང་བའི་མདོ་ལས། བྱམས་པ་གཏོང་བའི་སེམས་ཀུན་ཏུ་
བསྟེན་པ་དང་གོམས་པར་བྱེད་པ་དང་ལན་མང་དུ་ཡིད་ལ་བྱེད་ན་སྦྱིན་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་
པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་པ་དང༌། དཀོན་མཆོག་སྤྲིན་ལས། སྦྱིན་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་གང་ཞེ་ན་
བདོག་པ་ཐམས་ཅད་འབྲས་བུ་དང་བཅས་དེ་གཞན་ལ་བཏང་བར་སེམས་པའོ། །ཞེས་པ་ལ་
སོགས་པས་སོ། །དེ་ལྟ་བས་ན་སྦྱིན་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དེ་ནི་རང་རང་གི་སེམས་དབང་དུ་
བྱས་པ་ལས་འགྲུབ་པ་ཉིད་དོ༵། །
(གཉིས་པ་)ཚུལ་ཁྲིམས་སེམས་གཙོ་བས་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། ཡང་འགའ་ཞིག་སེམས་ཅན་
ཐམས་ཅད་ལ་གསོད་པ་ལ་སོགས་པའི་གནོད་པ་མེད་པར་གྱུར་པས་ཚུལ་ཁྲིམས་རྫོགས་
པར་འདོད་པ་ཡིན་ན། སྔོན་གྱི་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཡོངས་
སུ་མ་རྫོགས་པར་འགྱུར་ཏེ། ཉ་དང་རི་དྭགས་ལ་སོགས་པའི་སེམས་ཅན་རྣམས་ཡུལ་གང་
ཞིག་ཏུ༵་དེ་དག་གཏད་ནས་གསོད་པར་མི་འགྱུར་བར་བསྐྲ༵ད་པར་མི་ནུས་ཤིང་ད་དུང་གནོད་
འཚེ་ཅན་མང་དུ་སྣང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་གཞན་ལ་གནོད་པ་ཡོད་ཀྱང་རང་གིས་སེམས་
ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་གནོད་པ་གཞི་དང་བཅས་པ་སྤོང་བའི་སེམས་ནི་རྣམ་པར་དག་པ་ཐོབ་པ་
ལ༵་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བཤ༵ད་དེ། སྔ་མ་ལས། བྱམས་པ་
2-1-146


སེམས་ཀུན་ཏུ་བསྟེན་པ་དང་གོམས་པར་བྱེད་པ་དང་ལན་མང་དུ་ཡིད་ལ་བྱེད་ན་ཚུལ་ཁྲིམས་
ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་པ་དང༌། ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་གང་ཞེ་ན། 
གཞན་ལ་འཚེ་བ་སྤོང་བའི་སེམས་པའོ་ཞེས་པས་སོ། །དེས་ན་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱང་སེམས་ལས་
སུ་རུང་བར་བྱས་པ་ལས་འགྲུབ་བོ། །
(གསུམ་པ་)བཟོད་པ་སེམས་གཙོ་བས་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། ཡང་གལ་དེ་དགྲ་ཐམས་ཅད་
བཏུལ་ནས་གནོད་བྱེད་མེད་པར་གྱུར་བས་བཟོད་པ་རྫོགས་པར་འདོད་ན་སྔོན་གྱི་སངས་
རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་བཟོད་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཡོངས་སུ་མ་རྫོགས་པར་འགྱུར་ཏེ། སེམས་
ཅན་མི་སྲུན་ཅིང་མ་རུངས་པ་ནམ་མཁའ་ཡི་ཁམས་བཞི༵ན་དུ་མཐའ་ཡས་པ་དེ་དག་ཐམས་
ཅད་གཞོམ་གྱིས་ཡོང་ཡེ་མི་ལོ༵ང་བས་ད་དུང་གནོད་བྱེད་དུ་མ་སྣང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་
དགྲ་ཡོད་ཀྱང་རང་གི་ཁོང་ཁྲོ་བའི་སེམས་འདི་ནི་གཅིག་པུ་བཅོམ་ཞིང་བཏུལ་ན༵་ཕྱི་རོལ་གྱི་
དགྲ་དེ་ཐམས་ཅད་ཆོམས་པ་དང་འདྲ༵་བར་འགྱུར་ཏེ། མདོ་ལས། ཁྲོ་བ་ཐུལ་ན་དགྲ་ཞི་བར་
འགྱུར་གྱི་གཞན་དུ་དགྲ་འཕེལ་ལོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དཔེར་ན་ཚེར་མ་ལ་སོགས་པའི་གནོད་
པ་བསྲུང་བའི་དོན་དུ་སའི་སྟེང་འདི་མཐའ་དག་ཀོ་བ་འཇམ་པོས་གཡོག་ཏུ༵་དེ་སྙེད་ཀྱི་ཀོ་
བས་ག་ལ་ལ༵ང་སྟེ་མི་ལང་ལ། ལྷམ་མཐིལ་ཙམ་གྱི་ཀོ་བས་ནི༵་རང་རང་གི་རྐང་བ་གཡོགས་
ན་ས་སྟེང་ཐམས་ཅད་གཡོགས་པ་དང་འདྲ༵་བའི་དོན་གྲུབ་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཕྱི་རོལ་གྱི་དངོས་པོ་
མི་སྡུག་པར་སྣང་བ་མ་ལུས་པ་ཡ༵ང་བདག་གིས་ཕྱིར་ཟློག་ཅིང་མེད་པར་བྱ་བ་མི་ལང་གི༵ས། 
བདག་གིས་སེམས་འདི་ཁོང་ཁྲོ་ཞེ་སྡང་ལས་ཕྱིར་བཟློག་ནས་བྱམས་པ་ལ་གནས་པར་བྱ༵འི་
ཕྱི་རོལ་གྱི་གནོད་བྱེད་གཞན་རྣམས་བཟློག་གོ་ཅི་ཞིག་དགོ༵ས་དེ་མ་བཟློག་ཀྱང་སེམས་ཞི་
བས་བཟོད་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་འགྱུར་ཏེ། མདོ་ལས། བཟོད་པའི་
ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་གང་ཞེ་ན། སེམས་ཀུན་ནས་མནར་སེམས་པ་དང་བྲལ་བའོ་ཞེས་པ་ལྟར་
2-1-147


རོ། །
(བཞི་པ་)བརྩོན་འགྲུས་སེམས་གཙོ་བས་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། དཔེར་ན་མྱ་ངན་ལས་འདས་
པའི་མདོར། བུད་མེད་གཅིག་གི་བུ་ཆུས་ཁྱེར་བ་ལ་བྱམས་པའི་སེམས་གསལ་བོ་གཅིག་
བསྐྱེད་ནས་གདོན་པའི་ཕྱིར་སྤྲོ་བས་ཞུགས་པ་ལས་ཤི་འཕོས་པ་དང་དེའི་འབྲས་བུ་ཡང༌། 
ག༵ང་ཚངས་བའི་འཇིག་རྟེན་དུ་སྐྱེས་བར་གསུངས་པ་ལ་སོགས་པ་ཡིན་པ་ལྟ༵ར་སེམས་མི་
གསལ་ན་ལུས་ངག་དང་བཅས་པའི་འབད་རྩོལ་ཆེན་པོས་ཞུགས་པའི་འབྲས་བུ་ཡ༵ང་སེམས་
ཀྱི་ཀུན་ཏུ་སྤྱོད་པའམ་འཇུག་པ་ཞེན་པས་སེམས་གསལ་བ་དེ་ལྟ་བུར་ཐོབ་པ་མི༵ན་པའི་ཕྱིར་
བརྩོན་འགྲུས་ཀྱང་དགེ་བ་ལ་སྤྲོ་བའི་སེམས་གསལ་བ་ལས་འགྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །
(ལྔ་པ་)བསམ་གཏན་སེམས་གཙོ་བས་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། ངག་གིས་སྔགས་དང་རིག་པ་སྐྱོང་
བ་ལ་སོགས་པའི་བཟླས་བརྗོད་དང་ནི་ལུས་ཀྱི་སྨྱུང་གནས་དང་དབང་པོའི་སྒོ་སྡོམས་པ་ལ་
སོགས་པའི་དཀའ་ཐུབ་ཀུ༵ན་ཡུན་རིང་པོའི་དུས་སུ་གོམས་ཤིང་སྤྱད་པར་བྱས་ཀྱ༵ང༌། གཉིད་
དང་རྨུགས་པ་ལ་སོགས་པས་སེམས་ཀྱི་འཇུག་པ་ཞན་ཞིང་མི་གསལ་བའམ་དམིགས་པ་
ལས་སེམས་གཞན་དུ་རྣམ་པར་གཡེངས་པས་བྱས་པ་ནི༵་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་
མངོན་སུམ་དུ་རིག་པ་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་འདོད་པའི་དོན་གྲུབ་པ་མེད་པར་གསུ༵ངས་ཏེ། 
ཡུམ་ལས། སེམས་གཡེངས་བས་ནི་བདག་གི་དོན་ཡང་འགྲུབ་པར་མི་འགྱུར་ན་གཞན་གྱི་
དོན་ལྟ་ཅི་སྨོས། དེའི་ཕྱིར་སེམས་གཡེང་བའི་གོ་སྐབས་ནི་འགའ་ཙམ་ཡང་དབྱེ་བར་མི་བྱའོ་
ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའོ། །དེས་ན་བསམ་གཏན་ཡང་སེམས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་གནས་པ་ཉིད་ལས་
འགྲུབ་བོ། །
(དྲུག་པ་)ཤེས་རབ་སེམས་གཙོ་བས་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། གང་ཟག་གང་གིས་འཇིག་རྟེན་དང་
འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གཙོ་བོའམ་དོན་པོ་མཆོ༵ག་ཏུ་གྱུར་པ། ཡུམ་
2-1-148


ལས། སེམས་ལ་ནི་སེམས་མ་མཆིས་པ་སྟེ་སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་འོད་གསལ་བའོ་ཞེས་པ་
ལྟར་སེམས་ཀྱི་གསང་བ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་འདི་མ་ཤེས་
ཤིང་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་དང་མི་ལྡན་ན༵་ཐར་བའི་བདེ་བ་ཐོབ་པར་འདོད་ཅིང་འཁོར་བའི་
སྡུག་བསྔལ་གཞོམ་པར་འདོད་པའི་བླང་དོར་གྱི་བློ་ཡོད་ཅིང་སྤྱོད་པ་ལ་འབད་ཀྱ༵ང༌། ཕྱི་
རོལ་བ་ལ་སོགས་པའི་རྨོངས་པ་དེ་དག་མེ་ལྔ་བསྟེན་པ་ལ་སོགས་པའི་དཀའ་སྤྱད་དོན་མེད་
ཅིང་གྱི་ན་ཉིད་དུ་ཀ་ཤིའི་མེ་ཏོག་ནམ་མཁའ་ལ་རླུང་གིས་དེད་པ་བཞིན་འཁོར་བར་འཁྱ༵མ་
ཞིང༌། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གནས་ལུགས་ཤེས་པ་ལས་ཐར་བ་མཐར་ཐུག་ཐོབ་པའི་ཕྱིར། 
ཤེས་རབ་ཀྱང་སེམས་ཀྱིས་སེམས་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ཤེས་པ་ལས་འགྲུབ་པ་ཉིད་དོ། །དེ་བས་ན་
སྡོང་པོ་བཀོད་པར། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ཐམས་ཅད་ནི་རང་གི་སེམས་ལ་རྟེན་ཏོ། །
སེམས་ཅན་སྨིན་པར་བྱ་བ་དང་འདུལ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རང་གི་སེམས་ལ་རྟེན་ཏོ། །ཞེས་
པ་ལྟར་དགེ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སེམས་བསྲུངས་པ་ལས་འགྲུབ་བོ། །
(གསུམ་པ་)བསྲུང་བར་གདམས་པ་ནི། ཆོས་ཐམས་ཅད་སེམས་ལ་རག་ལས་པ་དེ་ལྟ་
བས་ན་བདག་གི་སེམས་འདི་ནི༵་དྲན་པས་ལེགས་པར་གཟུང་ཞིང་ཤེས་བཞིན་གྱིས་ལེགས་
པར་བསྲུང་བར་བྱ༵་སྟེ། བསླབ་བྱ་ཐམས་ཅད་འདིའི་ནང་དུ་འདུས་པས་སེམས་བསྲུང་བ་
ཉིད་བརྟུལ་ཞུགས་ཀྱི་མཆོག་ཡིན་གྱི་དེ་མ་གཏོགས་པ༵་ངལ་བས་འབྲས་བུ་མེད་པའི་བརྟུལ་
ཞུགས་མང་པོས་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་དགོས་པ་མེད་པས་སེམས་འདུལ་བ་ལ་འབད་པར་བྱའོ། །
བཤེས་སྤྲིང་དུའང༌། བསྙེངས་དང་བྲལ་ལ་མང་དུ་གསོལ་ཅི་འཚལ། །ཕན་པའི་གདམས་
ངག་དོན་པོ་འདི་ལགས་ཏེ། །ཁྱོད་ཀྱིས་ཐུགས་དུལ་མཛོད་ཅིག་བཅོམ་ལྡན་གྱིས། །སེམས་ནི་
ཆོས་ཀྱི་རྩ་བ་ཡིན་པར་གསུངས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཇི་ལྟར་བསྲུང་བ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)དོན་དངོས་ནི། དཔེར་ན་རྨ་དང་ལྡན་
2-1-149


པའི་མི་འགའ་ཞིག སྐྱེས་བུ་དམ་པས་མ་དྲངས་ཤིང་སྤྱོད་པ་ལེགས་པར་མ་བསྡམས་པར་
གྲོལ་བའི་དམུ་རྒོད་མང་པོའི་ཁྲོད་དུ་གནས་ན༵། རང་གིས་འབད་པས་བསྒྲིམས་ཏེ་རྨ་ཉམས་
སུ་དོགས་ནས་སྲུང་བ་ཡི་ཕྱིར་བག་ཡོད་པར་བྱེད་པ་དེ་བཞི༵ན་དུ་གང་ལ་བརྟེན་ནས་ཉོན་
མོངས་སྐྱེ་བའི་གནས་སྐྱེ་བོ་ངན་པ་མི་རིགས་པ་སྣ་ཚོགས་པ་བྱེད་པའི་ཁྲོད་ན་གནས་ཤིང་
བསླབ་པ་བསྲུང་བར་འདོད་པས་ཀྱ༵ང༌། ཉམས་ན་སྡུག་བསྔལ་ཆེན་པོ་སྐྱེད་པའི་སེམས་ཀྱི་རྨ་
འདི་དུས་རྟག་ཏུ་བསྲུ༵ང་བ་ལ་བག་ཡོད་པར་བྱ་སྟེ། ཐ་མལ་པའི་རྨ་ཉམས་པ་ཡི་སྡུག་བསྔལ་
ཆུང་ངུ་ཡི༵ས། ཚེ་འདི་ཙམ་ལ་གནོད་པས་སྐྲག་པ་ཡང་རྨ་སྲུང་བ་ཡི་ཆེད་དུ་བག་ཡོད་པར་བྱེད་
ན༵་ཕྱི་མ་ལ་དམྱལ་བར་བསྡུས་འཇོམས་ཀྱི་རིས་འཇོམས་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ཆེན་
པོས་སྐྲག་པ་(དག)ཡིས་ད་ལྟ་རང་གི་སེམས་ཀྱི་རྨ་ལྟར་དྲན་པ་དང་ཤེས་བཞིན་གྱིས་ཅིས་མི་
བསྲུ༵ངས་ཏེ་ཅིས་ཀྱང་བསྲུང་བར་རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཕན་ཡོན་ནི། རང་གི་སེམས་སྲུང་བའི་སྤྱོད་པ་འདི་འདྲས་རྒྱུན་དུ་གནས་པར་
བྱེད་ན༵་ཞེ་སྡང་སྐྱེ་བའི་ཡུལ་སྐྱེ་བོ་ངན་པ་གདུག་པ་ཅན་མང་པོའི་ཁྲོད་ན་གནས་ས༵མ། ཆགས་
པ་སྐྱེ་བའི་ཡུལ་ཁང་བཟངས་ཀྱི་ནང་དུ་བུད་མེད་མཛེས་མའི་ཁྲོད་ན་གནས་ཀྱང་རུ༵ང་བྱང་
ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྡོམ་པ་སྲུང་བ་ལ་བརྩོན་པ་ཅན་གྱི་བརྟན་པ་བསླབ་བྱ་ལ་བག་ཡོད་པ་
ལས་ཉམས་པར་མི་འགྱུ༵ར་ཏེ། ནམ་ཡང་འཁྲུལ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དོན་བསྡུ་ནི། བདག་གི་རྙེད་པ་ཡོན་འབུལ་བ་ལ་སོགས་བ་དང་བཀུར་སྟི་
གདན་སྟོབ་པ་ལ་སོགས་པ་ད༵ང༌། ལུས་སྲོག་གི་རྟེན་དུ་གྱུར་བ་དང་འཚོ་བའི་ཡོ་བྱད་ཟས་དང་
གོས་ལ་སོགས་པ་རྣམས་མེད་པར་གྱུར་ཀྱང་བླ་ཞི༵ང༌། དགེ་བ་གཞན་ལུས་ངག་དགེ་བའམ་
བཟང་པོ་གཞན་ཡང་ཉམས་པར་གྱུར་ཀྱང་བླ་ཡི༵་བསླབ་པ་བསྲུང་བའི་ཆེད་དུ་རང་གི་སེམས་
བསྲུང་བའི་བརྟུལ་ཞུགས་འདི་ནི་དུས་ནམ་དུ་ཡང་ཉམས་པར་མི་བྱ༵འོ། །
2-1-150


(གཉིས་པ་)སེམས་བསྲུང་བའི་ཐབས་སུ་དྲན་ཤེས་བཞིན་བསྲུང་བ་ལ། བསྲུང་བར་
གདམས་པ། ཉམས་པའི་ཉེས་དམིགས། ཇི་ལྟར་སྲུང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ནི། དེ་ལྟར་སེམས་
བསྲུང་བར་འདོད་པ་རྣམས་ལ་ནི༵་གནང་བཀག་གི་ཁྱད་པར་མི་བརྗེད་པའི་དྲན་པ་དང་ནི་སྒོ་
གསུམ་གྱི་གནས་སྐབས་ལ་ལེགས་པར་བརྟགས་ནས་འཇུགས་པའི་ཤེས་བཞིན་ད༵ག་ཀུན་
ཏུ་འབད་པས་སྲོག་ལ་བབས་ཀྱང་སྲུངས་ཤིག་ཅེ༵ས་བདག་ནི་དེ་སྐད་ཐལ་མོ་སྦྱོ༵ར་ཞིང་གུས་
བས་འདོམས་པར་བྱེད་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ཉེས་དམིགས་ལ། སྤྱིར་བསྟན་པ་དང༌། སོ་སོར་བཤད་པའོ། །(དང་པོ་)བསྟན་
པ་ནི། དཔེར་ན་ནད་ཀྱིས་ཁམས་དཀྲུག་པའི་མི་དག་གི༵་འགྲོ་འོང་ལ་སོགས་པའི་རྣམས་ཀུན་
ལ་མཐུ་མེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་དྲན་པ་དང་ཤེས་བཞིན་མེད་པའི་རྨོངས་བས་རང་གི་སེམས་མ་
བསྲུངས་པར་དཀྲུགས་ན་བསམ་གཏན་དང་ཁ་ཏོན་ལ་སོགས་པ་དགེ་བའི་ལས་རྣམས་ཀུན་
ལ་ཇི་ལྟར་འདོད་པ་བཞིན་དུ་བྱེད་པའི་མཐུ་དང་ནུས་པ་མེད་པ༵་ཉིད་དོ། །
(གཉིས་པ་)བཤད་པ་ལ། ཤེས་བཞིན་ཉམས་པའི་ཉེས་པ་དང༌། དྲན་པ་ཉམས་པའི་ཉེས་
དམིགས་སོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཤེས་རབ་གསུམ་ལས་ཉམས་ཚུལ་ནི། ལེགས་
པར་བརྟགས་ནས་ཤེས་བཞིན་གྱིས་ཟིན་པ་མེད་པའི་སེམས་དང་ལྡན་པ༵འི་སྐྱེས་བུ་གང་ལ་
ཐོས་པ་དང་བསམས་པ་དང་བསྒོམས་པ་ལས། བྱུང་བའི་ཤེས་རབ་རྣམས་ལན་ཅིག་སྐྱེས་སུ་
ཟིན་ཡ༵ང་དཔེར་ན་གློའམ་ཞབས་རྡོལ་བའི་བུམ་པའི་ནང་དང་ཆུ་བླུགས་ཀྱང་ཟག་ནས་ཡུན་
རིང་དུ་མི་གནས་པ་བཞིན་དུ༵་གང་ཟག་དེའི་དྲན་པ་ལ་ནི་ཐོས་སོགས་ལས་བྱུང་བའི་དོན་དེ་
དག་ཡུན་རིང་དུ་མི་གན༵ས་ཤིང་ཉམས་པར་འགྱུར་བ་ཉིད་དོ། །
(གཉིས་པ་)ཚུལ་ཁྲིམས་རྣམ་དག་ཉམས་ཚུལ་ནི། ཐོས་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཤེས་རབ་དང་
ཡང་ལྡན་ཞིང་རྒྱུ་འབྲས་ལ་ཡིད་ཆེས་པའི་དད་པ་ཅན་དང་ནི༵་དགེ་བ་ལ་སྤྲོ་བས་འཇུག་པའི་
2-1-151


བརྩོན་པ་ལྷུར་ལེན་པའི་གང་ཟག་དུ་མ་ཡ༵ང་སྐབས་འགའ་ཞིག་ཏུ་སྒོ་གསུམ་གྱི་བྱ་བ་ལ་
བརྟགས་ནས་འཇུག་པའི་ཤེས་བཞིན་མེད་པའི་སྐྱོན་ཆགས་ཤིང་གནས་པ༵ས་རང་གི་རྒྱུད་
ལ་རྩ་བ་དང་ཡན་ལག་གི་ལྟུང་བའི་རྙོག་པའམ་དྲི་མ་དང་བཅས་པར་ཡང་འགྱུ༵ར་ཏེ། འདུལ་
བར། མི་ཤེས་པ་ལྟུང་བ་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དྲན་པ་ཉམས་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ངན་འགྲོ་སྐྱེད་ཚུལ་ནི། དཔེར་ན་
ནོར་བསགས་ཀྱང་རྐུན་པོས་ཕྲོགས་ནས་དབུལ་པོར་འགྲོ་བ་ལྟར་ཤེས་བཞིན་མེད་པའི་ཉོན་
མོངས་པའི་ཆོམ་རྐུན་ཆེན་པོ་ད༵ག་སྲུང་མ་དྲན་པ་ཉམས་པའི་རྗེས་སུ་འབྲང་ན༵ས་སྔར་བསོད་
ནམས་ཀྱི་ནོར་དག་ནི་ཉེ་བར་བསགས་ཀྱ༵ང༌། མི་དགེ་བ་སྟོབས་ལྡན་གྱི་རྐུན་པོས་ཕྲོགས་པ་
བཞིན་དུ་བཅོམ་ནས་གང་ཟག་དེ་ངན་འགྲོར་འགྲོ༵་བར་འགྱུར་བའོ། །
(གཉིས་པ་)བདེ་འགྲོ་འཇོམས་ཚུལ་ནི། དྲན་པའི་སྲུང་མ་མེད་ན་ཤེས་བཞིན་མ་ཡིན་པ་
ལ་སོགས་པའི་ཉོན་མོངས་པའི་ཆོམ་རྐུན་གྱི་ཚོགས་འདི་དག་ནི༵། ཤ་ཟ་བཞིན་དུ་ཡང་ཡང་
གླགས་ལྟ་ཞིང་གནོད་པའི་སྐབས་ཚོལ་བར་བྱེད་པ་སྟེ༵་གླགས་རྙེད་པར་གྱུར་ནས་རྒྱུ་དགེ་
བའི་ནོར་བསགས་པ་རྣམས་འཕྲོག་པར་བྱེད་ཅི༵ང་འབྲས་བུ་བདེ་འགྲོའི་སྲོག་ཐོབ་པ་ཉིད་
ཀྱང་འཇོམས་པར་བྱེ༵ད་པའོ། །
(གསུམ་པ་)སྲུང་ཚུལ་ལ། དྲན་པ་སྲུང་ཚུལ་དང༌། ཤེས་བཞིན་བསྲུང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་
ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ངོ་བོ་སྲུང་ཚུལ་ནི། ཉམས་ན་ཉེས་པ་ཆེ་བ་དེ་ལྟ་བས་ན་བླང་དོར་
གྱི་གནས་མི་བརྗེད་པའི་དྲན་པ་འདི་ནི་ཡིད་ཀྱི་ཁང་པའི་སྒོ་ཁར་ཉོན་མོངས་པའི་ཆོམ་རྐུན་
བསྲུང་བའི་དོན་དུ་བཞག་ན༵ས་དེའི་ཕྱི་རོལ་ལམ་གུད་དུ་དུས་ནམ་ཡང་མི་གཏོང་བར་གཟུང་
ངོ༵༌། །གལ་ཏེ་བག་མེད་པའི་དབང་གིས་ཡུལ་གཞན་གྱི་སྟེང་དུ་སོང་ནའང་དམྱལ་བ་ལ་
སོགས་པ་ངན་འགྲོའི་གནོད་པ་ད༵ག་མྱོང་བར་འགྱུར་བའི་ཉེས་དམིགས་རྣམས་དྲན་པར་བྱས་
2-1-152


ཏེ་སླར་ཡང་བཀུག་ནས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་ཉེ་བར་བཞ༵ག་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱུ་ལ་གདམས་པ་ནི། དྲན་པ་དེ་ཉིད་བླ་མ་དམ་པ་རྣམས་དང་ནི་ལྷན་ཅིག་
འགྲོགས་པ་ལ༵ས་སྐྱེ་ཞིང༌། དེའང་མཁན་པོས་གདམས་ངག་རྗེས་སུ་བསྟན་པ་ད༵ང་དེ་དང་
འགལ་ན་འཇིགས་པའི་སྒོ་ནས་ལེགས་སྤྱད་ཀྱི་སྐལ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་བསླབ་བྱ་ལ་ཤིན་
ཏུ་གུས་པར་བྱེད་པ་ལ༵ས་དྲན་པ་ཚེགས་ཆུང་ངུས་བདེ་བླག་ཉིད་དུ་སྐྱེ༵་བར་འགྱུར་རོ། །གཞན་
ཡང་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་ད༵ག་དུས་ཀུན་ཏུ་ཤེས་བྱ་ཐམས་ཅད་
ཐོགས་པ་མེད་པར་གཟིགས་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྤྱན་དང་ལྡ༵ན་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྤྱན་སྔ་
ན༵་བདག་ནི་རྟག་ཏུ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་གནས་སོ་ཞེ༵ས་དེ་ལྟར་བསམས་ཤིང་ཡིད་ལ་བཞག་
ནས་རང་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་སྡིག་པ་ལ་འཛེམ་པའི་ངོ་ཚ་ཤེས་པ་ད༵ང༌། བསླབ་བྱ་ལ་དད་
ཅིང་གུས་པ་དང་གཞན་གྱིས་སྨོད་པ་ལ་འཇིགས་པའི་ཁྲེལ་ཡོད་པ་དང་ལྡན་པས་དེ་བཞིན་དུ་
མནོ༵ས་ཏེ་གནས་པར་གྱིས་ཤིག དེ་ལྟ་ན་ཡང་དྲན་པ་བདེ་བླག་ཏུ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་པའོ། །

(གསུམ་པ་)དེའི་ཕན་ཡོན་ནི། དེ་ལྟར་གནས་པ་དེས་ནི་དྲན་པ་ཙམ་སྐྱེ་བར་མ་ཟད། སངས་
རྒྱས་རྗེས་སུ་དྲན་པ༵་ཞེས་བྱ་བའི་ཡོན་ཏན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའང་གང་ཟག་དེ་ལ་ཡང་དང་
ཡང་དུ་འབྱུ༵ང་བར་འགྱུར་ཞིང༌། གང་གི་ཚེ་བླང་དོར་གྱི་གནས་མི་བརྗེད་པའི་དྲན་པ་ཡིད་ཀྱི་
ཁང་པའི་སྒོ་ཁར་བཞག་ན༵ས། ཉོན་མོངས་པའི་ཆོམ་རྐུན་བསྲུང་བའི་དོན་དུ་ཉེ་བར་གནས་
པར་གྱུར་པ༵་དེའི་ཚེ། སྒོ་གསུམ་གྱི་སྤྱོད་པ་ཤེས་བཞིན་དུ་འཇུག་པའང་ངང་གིས་འོང་བར་
འགྱུར་ཞི༵ང་ལན་ཅིག་གཞན་དུ་སོང་བ་དག་ཀྱང་ཕྱིར་ལ་ནང་དུ་འོང་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ། བྱུང་ནས་
བརྟན་པར་འགྱུར་བ་ལ་སོགས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ཤེས་བཞིན་ལ། ཤེས་བཞིན་བརྟན་པར་སྲུང་ཚུལ། དེ་ཉིད་རྒྱས་པར་བཤད་
2-1-153


པ། མཚན་ཉིད་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའོ། །དང་པོ་ནི། རེ་ཞིག་དང་པོར་བྱ་བ་གང་ལ་འཇུག་ཀྱང་
ཀུན་སློང་ལ་བརྟགས་ནས། འདི་འདྲ་བའི་སེ༵མས་ཆགས་སྡང་ལ་སོགས་པའི་ཉོན་མོངས་
པ་ཅན་འདི་ནི། འཁོར་བར་སྡུག་བསྔལ་སྐྱེད་པའི་སྐྱོན་དང་བཅས་པའོ་ཞེས་ཤེས་པར་བྱས་
ན༵ས། དེའི་ཚེ་བདག་གིས་ཤིང་ཆེན་པོ་རླུང་གིས་མི་གཡོ་བ་བཞིན་དུ༵་གཉེན་པོའི་ཟུངས་ཐུབ་
པར་ནི་གནས་པར་བྱ༵་ཞེས་པའམ། ཡང་ན་(འགྲེལ་པར་)ཤིང་དབང་པོ་དང་བྲལ་བས་ཆགས་
སྡང་གི་ཡུལ་ལ་མི་འཇུག་པ་བཞིན་དུ་དབང་པོའི་སྒོ་བསྡམས་ཏེ་ཟུངས་ཐུབ་པར་ནི་བརྟན་
པར་གནས་པར་བྱ་ཞེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། ལུས་དང་སེམས་ལ་བརྟག་པ། བརྟགས་ནས་དབང་དུ་བྱ་
བ། དེའི་སྤྱོད་ལམ་སྦྱང་བ། བསླབ་བྱ་ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་བཞི་ལས། (དང་
པོ་)ལུས་ལ་བརྟགས་ནས་སྤྱོད་ཚུལ་ནི། དགོས་པའི་དོན་ནམ་འབྲས་བུ་མེད་པར་མིག་གཞན་
དུ་ཡེངས་བའི་ཚུལ་གྱིས་རྣམ་པར་གཡེང་བར་ལྟ་བ་ནི༵་དུས་ནམ་ཡང་བདག་གིས་མི་བྱ་སྟེ༵་
དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་ངེས་པར་སེམས་པའི་བསམ་གཏན་གྱིས་ལྟ་བས་དུས་རྟག་ཏུ་ནི༵་མིག་ནི་ཅུང་
ཟད་ཕྱེ་བ་སྣ་རྩེའམ་གཉའ་ཤིང་གང་ཙམ་དུ་ཕབ་སྟེ་བལྟ་བར་བྱ༵འོ། །ཡུམ་ལས་ཀྱང༌། འགྲོ་
འཆག་ཉལ་དང་འདུག་པར་ཤེས་བཞིན་རབ་ཏུ་ལྡན། །གཉའ་ཤིང་གང་ཙམ་ལྟ་ཞིང་འགྲོ་
ལ་སེམས་འཁྲུལ་མེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །རྩེ་གཅིག་ཏུ་ལྟ་བས་དུབ་པར་གྱུར་ན་མིག་དང་
སེམས་ངལ་གསོ་བའི་ཆེད་དུ་ནི༵་དུས་རེས་འགའ་ཕྱོགས་གཞན་རྣམས་སུ་ཡང་བལྟ་བར་བྱ་
༵ཞིང༌། གལ་ཏེ་གང་ཟག་འགའ་ཞིག་མིག་ལམ་དུ་སྣང་བར་གྱུར་ན༵་དགའ་བའི་མིག་གིས་
བལྟས་ནས་ལེགས་པར་འོངས་སམ་བྱོན་པ་ལེགས་སོ་ཞེས་སྙན་པའི་ཚིག་དག་བརྗོ༵ད་པར་
བྱའོ། །གཞན་ཡང་བགྲོད་དཀའ་བའི་ལམ་དང་ཉམ་ང་བའི་གནས་ལ་སོགས་པར་ཆོམ་རྐུན་
ལ་སོགས་པའི་འཇིགས་པ་ཡོད་མེད་བརྟག་པའི་ཕྱི༵ར་ཡང་དང་ཡང་དུ་རིམ་པ་ལྟར་ཕྱོགས་
2-1-154


བཞིར་བལྟ༵་བར་བྱ་ཞིང༌། ཁྱད་པར་ངལ་གསོ་བ་ན་ཁ་ནི་ཕྱིར་ལ་བལྟས་ན༵ས་རྒྱབ་ཀྱི་ཕྱོགས་
སུའང་བལྟ་བར་བྱ༵་སྟེ་མདུན་དང་རྒྱབ་ཏུ་གཡང་ས་ལ་སོགས་པའི་གནོད་པའི་གནོད་པ་ཡོད་
མེད་བརྟག་པ་བྱས་ན༵ས་གནོད་པ་མེད་པའི་ཕྱོགས་སུ་འགྲོ་འམ་ཡང་ན་གནོད་པ་ཡོད་པའི་
ཕྱོགས་ནས་ལྡོག་ཅིང་འོང་བར་བྱ་སྟེ༵་དེ་ལྟར་སྤྱོད་ལམ་གྱི་གནས་སྐབས་ཐམས་ཅད་དུ༵། རང་
གཞན་ལ་ཕན་པའི་དགོས་པ་གང་ཆེ་བ་ཤེས་ནས་ཤེས་བཞིན་དང་ལྡན་པས་སྤྱད་པར་བྱ༵འོ། །
སྤྱོད་ལམ་བཞི་པོ་གང་ཡང་རུང་བ་དག་ལས་ལུས་ཀྱིས་དགེ་བའི་ལས་ལ་འདི་ལྟར་སྤྱད་པར་
བྱའོ་ཞེ༵ས་བློ་སྔོན་དུ་བཏང་བའི་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་བསྒྲུབ་ཤིང་བསྡོགས་ནས་དེ་ནས་ནི༵། 
སྐབས་སྐབས་སུ་བདག་གི་ལུས་འདི་དགེ་བའམ་མི་དགེ་བའམ་ལུང་དུ་མ་བསྟན་པ་ཇི་ལྟ་
བུ༵ར་གནས་པ་ཡིན་ཞེས་པ་བལྟས་ཏེ་དགེ་བའི་ལས་ལ་སྦྱར་བར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)སེམས་ལ་བརྟགས་ནས་འཇོག་ཚུལ་ནི། རང་གི་སེམས་ཆགས་སོགས་ཀྱི་
དབང་དུ་གྱུར་པ་གླང་ཆེན་མྱོས་པ་དང་འདྲ་བ་འདི་ནི༵་དམ་པའི་ཆོས་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་སེམས་
པའི་བརྟན་པ་ཀ་བ་ཆེན་པོ་དང་འདྲ་བ་ལ༵་ཇི་ལྟར་ན་གླང་ཆེན་བཏགས་པ་གཞན་དུ་མི་འཆོར་
བ༵་དེ་ལྟར་འབད་པ་ཀུན་གྱིས་བརྟ༵ག་ཅིང་དཔྱད་དེ་དྲན་པས་གཟུང་བར་བྱའོ། །ཅི་ནས་ཀྱང་
ཏིང་ངེ་འཛིན་ཟབ་མོ་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་བརྩོན་པའི་ཚུལ་ནི༵་དུས་སྐད་ཅིག་མ་གཅིག་ཀྱང་རྣམ་
གཡེང་གི་དབང་དུ་མི་འཆོར་བ༵ར་བྱ་ཞིང༌། གལ་ཏེ་ཅུང་ཟད་ཡེངས་ནའང་བདག་གི་ཡིད་འདི་
ཏིང་ངེ་འཛིན་ལས་གཞན་དུ་གར་སྤྱོད་ཅིང་འགྲོ་བར་བྱེད་ཅེ༵ས་དེ་ལྟར་ཡིད་ལ་སོ་སོར་བརྟ༵ག་
ཅིང་བླན་ཏེ་མཉམ་པར་གཞག་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)གནང་བའི་གནས་སྐབས་ཤེས་ཚུལ་ནི། མེ་དང་དགྲ་ལ་སོགས་པའི་འཇིགས་
པ་དང་དཀོན་མཆོག་མཆོད་པའི་དགའ་སྟོན་ལ་སོགས་པ་དང་གཞན་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་སྒྲུབ་པ་
དང་འབྲེལ་པ༵ས་གལ་ཏེ། རྩེ་གཅིག་ཏུ་མཉམ་པར་གཞག་པར་མི་ནུས་ན་རེ་ཞིག་ཅི་བདེར་
2-1-155


ངལ་གོས་ནས་བྱ༵་བ་དེ་དག་ལ་འཇུག་པར་བྱའོ། །དེ་ཡང་འདི་ལྟར་སྤྱིར་སྦྱིན་པ་ལས་ཚུལ་
ཁྲིམས་མཆོག་ཏུ་གསུངས་ཀྱང་སྦྱིན་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་འགྲུབ་པའི་དུས་དག་ཏུ༵་ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་
བསླབ་བྱ་ཕྲ་མོ་རྣམས་བཏང་སྙོམས་སུ་བཞག་པར་གསུ༵ངས་ཏེ། བློ་གྲོས་མི་ཟད་པའི་མདོ་
ལས། སྦྱིན་པའི་དུས་སུ་ཚུལ་ཁྲིམས་ཉེ་བར་བསྡུས་ཏེ་བཏང་སྙོམས་སུ་བྱའོ་ཞེས་པ་ལ་
སོགས་པས་སོ། །
(བཞི་པ་)གང་ལ་ཞུག་པ་ཐོག་མར་སྒྲུབ་ཚུལ་ནི། སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པའི་བྱ་བ་གང་ཞིག་
ལུང་རིགས་དང་མཐུན་པར་བསམས་ཏེ་ཕན་ཡོན་དང་ལྡན་པར་མཐོང་ནས་བྱ་བར་བརྩམས་
པ༵་དེ་མ་གྲུབ་ཀྱི་བར་ལ་དེ་ལས་གཞན་དུ་ནམ་ཡང་མི་བསམས་ཏེ༵་གང་བསམས་པ་དེར་རྩེ་
གཅིག་ཏུ་གཏད་པ་ཡི་བསམ་པ་ཡི༵ས་བརྩམས་པ་དེ་ཉིད་རེ་ཞིག་དང་པོར་འབད་པས་བསྒྲུབ་
པར་བྱ༵འོ། །དེ་ལྟར་ནན་ཏན་དུ་བྱས་ན་ནི་བྱ་བར་བརྩམ་པ་ཀུན་ལེགས་པར་བྱ༵ས་པར་འགྱུར་
གྱི། དེ་ལས་གཞན་དུ་སྔ་མ་མ་གྲུབ་པར་ཕྱི་མ་ལ་ཞུགས་ན་གཉི་གའང་འགྲུབ་པར་མི་འགྱུར་
རོ༵། །ཤེས་བཞིན་མ་ཡིན་པ་གཏི་མུག་གི་ཆར་གཏོགས་པའི་ཉེ་བའི་ཉོན་མོ༵ངས་པའང་རིམ་
གྱིས་སྒྲུབ་པ་དེ་ལྟ་ན་ནི་འཕེལ་བར་མི་འགྱུ༵ར་ཞེས་པའམ། ཡང་ན་རྒྱ་དཔེ་དང་འགྲེལ་བར། 
ཤེས་བཞིན་མ་ཡིན་ཉོན་མོངས་ཀྱང༌། །དེ་ལྟ་ན་ནི་འཕེལ་བར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་གཅིག་
མ་གྲུབ་པར་གཞན་ལ་འཇུག་པ་དེ་ལྟ་ན་ནི་ཉོན་མོངས་པ་འཇུག་ཅིང་ཞུགས་པའང་འཕེལ་
བར་འགྱུར་བ་སྟེ། ཙ་ན་ཀར། སྔ་མ་མ་ཚར་གཞན་བསྒྲུབས་ན། །གཉི་ག་མི་འགྲུབ་ངལ་བའི་
གནས། །རྐང་བ་ཡ་གཅིག་མ་ཚུགས་པར། །གཉིས་ཀ་བཏེགས་ན་འགྱེལ་བའི་རྒྱུ། །ཞེས་པ་
ལྟར་རོ། །དབང་དུ་བྱ་བ་ལ། ཚུལ་མིན་ལས་བཟློག་ཚུལ། ཚུལ་བཞིན་ལ་འཇུག་ཚུལ། དལ་
བའི་དོན་སྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། དང་པོ་ལ་ལྔ་ལས། (དང་པོ་)རྣམ་གཡེང་ལ་ཆགས་པ་སྤོང་ཚུལ་ནི། 
སྐབས་འགའ་ཞིག་ཏུ་དགོས་པའི་དབང་གིས་བྲེ་མོའམ་ཀུ་རེའི་བཞད་གད་ཀྱི་གཏམ་ནི་རྣམ་
2-1-156


པ་སྣ་ཚོགས་ད༵ང་བྲོ་གར་དང་མིག་འཕྲུལ་ལ་སོགས་པ་ངོ་མཚར་ཅན་གྱི་ལྟད་མོ་རྣམ་པ་མང་
པོ༵་ཀུན་ལ་སྒོ་གསུམ་གང་རུང་གིས་འཇུག་པར་གྱུར་པ་ན༵། ཡང་དེ་དག་ལ་ཆགས་ཤིང་ཞེན་
པ་སྤང་བར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་མེད་ཀྱི་བྱ་བ་སྤོང་ཚུལ་ནི། དོན་ནམ་དགོས་པ་ཆེན་པོ་མེད་པར་ཟླ་བ་
གསུམ་དུ་འཐས་ཤིང་མ་ཉམས་པའི་ས་རྐོ་བ་དང༌། རྩྭ་སྔོན་པོའི་རྒྱུན་སེན་མོ་ལ་སོགས་པས་
གཅོད་པ་ད༵ང་ས་རིས་འདྲི་བ་དང་ཕུར་བུ་འབྱིན་པ་ལ་སོགས་པ་བྱེད་པར་གྱུར་ན༵་བདེ་བར་
གཤེགས་པས་དེ་དག་བཀག་པའི་ཚུལ་གྱིས་བསླབ་པ་བཅས་པ་རྣམས་དྲན་པར་བྱས་ན༵ས་
ལྟུང་བའི་ཉེས་དམིགས་ལ་སྐྲག་པས་དེ་ཡི་མོད་ལ་དོ༵ར་བར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)དོན་ཐམས་ཅད་རིགས་པས་སྒྲུབ་ཚུལ་ནི། གང་གི་ཚེ་ལུས་ཀྱི་བྱ་བ་བསྐྱོད་ཅིང་
གཡོ་བར་འདོད་པར་གྱུར་ཏ༵མ། ངག་གི་བྱ་བ་སྨྲ་ཞིང་བརྗོད་པར་འདོད་པར་གྱུར་ན་ཡ༵ང་དེ་
དག་གི་དང་པོར་རང་གི་སེམས་ལ་ཀུན་སློང་ཉོན་མོངས་པ་ཡོད་མེད་ལེགས་པར་བརྟགས་
ན༵ས་སེམས་རབ་ཏུ་བརྟན་པས་མི་འོས་པ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་རྣམས་སྤང་ཞིང༌། འོས་ཤིང་
རིགས་པ་དང་ལྡན་པ་དགེ་བའི་བྱ༵་བ་རྣམས་བསྒྲུབ་པར་བྱའོ། །
(བཞི་པ་)ཉོན་མོངས་ལ་གཉེན་པོ་བསྐྱེད་ཚུལ་ནི། གང་གི་ཚེ་རང་གི་ཡིད་ཡུལ་སྡུག་པ་ལ་
ཆགས་ཤིང་ཞེན་པར་གྱུར་པ་ད༵ང༌། མི་སྡུག་པ་ལ་ཁྲོ་ཞིང་སྡང་བར་མཐོང་བ་དེ་ཡི་ཚེ༵་དེ་དག་
གིས་ཀུན་ནས་བསླང་བའི་ལུས་ཀྱི་ལས་སུ་བྱ་བ་གང་ཡང་མི་བྱ་ཞིང༌། དེ་དག་གི་གཏམ་ངག་
ཏུ་སྨྲ་བར་ཡང་མི་བྱ༵་སྟེ། ཤིང་བཞིན་དུ་ནི་ཆགས་སྡང་གི་རྣམ་འགྱུར་སྤངས་ནས་བརྟན་པར་
གནས་པར་བྱ༵འོ། །ལུས་དང་སེམས་རྒོད་ཅིང་རྣམ་པར་གཡེང་བ་དང༌། ངག་གིས་གཞན་
ལ་ཅོ་འདྲི་བའི་ག་ཞར་བཅས་པའ༵མ་གལ་ཏེ་ང་རྒྱལ་གྱི་སེམས་ཁེངས་ཤིང་རིགས་དང་ལང་
ཚོ་ལ་སོགས་པས་རྒྱགས་པ་དང་ལྡན་པའ༵མ་ཕ་རོལ་པོའི་སྐྱོན་བརྗོད་པར་འདོད་པ་མཚང་
2-1-157


འབྲུ་བ་ཡི་བསམ་པ་ད༵ང༌། གལ་ཏེ་གཞན་གྱི་རྗེས་བརྗོད་སྐྱོར་བའི་ཚུལ་གྱིས་སུན་འབྱིན་
པའི་གྱ་གྱུ་དང་སྒྱུ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་གཞན་སླུ་བར་འདོད་པའི་སེམས་ས༵མ་གང་གི་ཚེ་བདག་
གི་ཡོན་ཏན་བརྗོད་ཅིང་བསྟོད་པ་ལྷུར་ལེན་པའ༵མ། གཞན་གྱི་ཉེས་པ་གསལ་བར་བརྗོད་
པས་སྨོད་པ་ཉིད་དང་ནི༵་གཞན་ལ་འཕྱ་ཞིང་གཤེ་བ་དང་བཅས་ཤིང་ཞལ་ཆེའི་གྲར་ཤགས་
འགྱེད་པ་དང་བཅས་པའི་ཉེས་པ་རྣམས་འབྱུང་བར་གྱུར་པ༵་མཐོང་བ་དེའི་ཚེ་ཤིང་བཞིན་དུ་
དེ་དག་གི་གཉེན་པོ་ལ་བརྟན་པར་གནས་པར་བྱ༵འོ། །ནོར་མང་པོ་རྙེད་པ་དང་གཞན་གྱིས་
བཀུར་སྟི་བྱེད་པ་དང་ཚིག་སྙན་པའི་གྲགས་པ་འདོད་པའ༵མ། བྲན་གཡོག་དང་འཁོར་མང་
པོ་དོན་དུ་གཉེར་འདོད་པའ༵མ། བདག་གི་སེམས་ལ་རྐང་བ་འཁྲུ་བ་ལ་སོགས་པའི་རིམ་གྲོ་
དང་ཞབས་ཐོག་གི་ཁྱད་པར་འདོད་པར་གྱུར་ན༵་དེའི་ཚེ་ཤིང་བཞིན་དུ་དེ་དག་གི་དབང་དུ་མི་
འགྱུར་བར་གནས་པར་བྱ༵འོ། །གཞན་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་ཡལ་བར་འདོར་བའི་བསམ་པ་
ད༵ང༌། རང་གཅིག་པུའི་དོན་གཉེར་བར་འདོད་པའི་བསམ་པ་ད༵ང༌། དེ་དག་དང་མཐུན་པར་
སྨྲ་བར་འདོད་པའི་སེམས་བྱུང་ན༵འང་དེས་ནི་རྐྱེན་དེ་དག་གིས་གཡོ་བ་མེད་པར་ཤིང་བཞིན་
དུ་གནས་པར་བྱ༵འོ། །གཞན་དོན་གྱི་དཀའ་སྤྱད་ལ་མི་བཟོད་པ་དང༌། དགེ་བ་ལ་མི་སྤྲོ་བ་ལེ་
ལོ་དང་སྤྱོད་པ་རླབས་ཆེན་པོ་ལ་འཇིགས་ཤིང་ཞུམ་པ་ད༵ང༌། དེ་བཞིན་དུ་མི་ནུས་ཀྱང་རྩོལ་
ཕོད་ཀྱིས་འཇུག་པའི་སྤྱི་བརྟོལ་དང༌། མ་བརྟགས་པར་ཅལ་ཅོལ་དུ་སྨྲ་བའི་མུ་ཅོར་ད༵ང༌། 
རང་གི་ཕྱོགས་སུ་གཏོགས་པའི་གཉེན་བཤེས་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ལ་ལྷག་པར་མངོན་པར་
ཞེན་པ་དང་བཅས་པའི་སེམས་བྱུང་ན༵་དེས་ནི་ཤིང་བཞིན་དུ་མི་གཡོ་བར་གཉེན་པོ་ལ་བརྟེན་
པར་གནས་པར་བྱ༵འོ། །
(ལྔ་པ་)ཐམས་ཅད་དུ་བརྟགས་ནས་འཇུག་ཚུལ་ནི། སྔར་བསྟན་པ་དེ་ལྟར་འདོད་ཆགས་
ལ་སོགས་པ་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་བ་ཅན་གྱི་བྱ་བ་ད༵ང༌། ས་རྐོ་བ་དང་རྩྭ་གཅོད་པ་ལ་སོགས་
2-1-158


པ་དོན་མེད་པའི་བྱ་བ་རྩོམ་པའི་ཡིད་ལ་ལེགས་པར་བརྟགས་ན༵ས་བྱ་བ་དེ་དག་ལ་འཇུག་
པར་མཐོང་བ་དེའི་ཚེ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་འཇོམས་པའི་དཔའ་བོས་གཉེན་པོ་ཤེས་བཞིན་དང་
ལྡན་པ་ཡི༵ས་རང་གི་སེམས་དེ་ནི་བརྟན་པོར་བཟུང་སྟེ་མི་འོས་པའི་བྱ་བ་ལ་འཇུག་པ་བཀག་
ནས་འོས་ཤིང་རིགས་པའི་བྱ་བ་ལ་འཇུག་པར་བྱ༵འོ། །ཚུལ་བཞིན་ལ་འཇུག་ཚུལ་ལ་གཉིས་
ལས། (དང་པོ་)གཞན་དོན་ལ་སྤྲོ་བས་འཇུག་ཚུལ་ནི། བླང་དོར་གྱི་གནས་ལ་ཐེ་ཚོམ་མེད་པས་
ཤིན་ཏུ་ངེས་པ་དང༌། རྟག་ཏུ་དགའ་ཞིང་སྤྲོ་བས་འཇུག་པ་རབ་ཏུ་དང་བ་ད༵ང༌། དཀའ་སྤྱད་
ལ་སྐྱོ་བ་མེད་པས་བརྟན་པ་དང་མཆོད་པར་འོས་པ་ལ་གུས་པ་དང་བཅས་པ་དང་བཀུར་བར་
འོས་པ་ལ་ཞེ་སར་བཅ༵ས་པ་དང༌། རང་ལ་ལྟོས་ནས་ཉེས་སྤྱོད་ལ་འཛེམ་པ་ངོ་ཚ་ཤེས་པ་དང༌། 
གཞན་གྱིས་སྨོད་པའི་འཇིགས་པས་ཉེས་སྤྱོད་ལ་འཛེམ་པ་ཁྲེལ་ཡོད་པ་དང་བཅས་པ་ད༵ང༌། 
དབང་པོའི་སྒོ་བསྡམས་པས་ཞི་ཞིང་དུལ་བ་དང་བསྡུ་བའི་དངོས་པོ་བཞིས་གཞན་དགའ་ཞིང་
མགུ་བར་བྱེད་པ་ལ་བརྩོ༵ན་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)གཞན་རྐྱེན་གྱིས་སྐྱོ་བ་སྤོང་ཚུལ་ནི། གཅིག་མགུ་ན་གཞན་ཁྲོ་བས་ཕན་ཚུན་
མི་མཐུན་པར་གནས་པའི་བྱིས་པ་ཡི༵་འདོད་པ་སྣ་ཚོགས་བསྒྲུབ་པར་དཀའ་བ་རྣམས་ཀྱིས་
ནམ་ཡང་མི་སྐྱོ་བར་བྱ་ཞི༵ང་ཉོན་མོངས་པ་སྐྱེས་པའི་གཞན་དབང་དུ་གྱུར་པས་བྱིས་པ་འདི་
དག་གི༵་འདོད་པ་མི་མཐུན་པའི་སེམས་འདི་བྱུང་ཞིང་རང་དབང་མེད་པའོ་སྙམ་དུ་ལྷག་པར་
བརྩེ་བ་དང་ལྡན་པར་བྱ་བ་ད༵ང༌། རང་བཞིན་དང་བཅས་པའི་ཁ་ན་མ་ཐོ་བ་མེད་པའི་བྱ་
བའི་དངོས་པོ་ལ༵་བདག་དང་སེམས་ཅན་རྣམས་དབང་སྒྱུར་བར་བྱས་ཤི༵ང་དཔེར་ན་སྤྲུལ་བ་
བཞིན་དུ་ང་རྒྱལ་དང་རློམ་སེམས་མེད་པ༵ར་རང་གི་ཡིད་འདི་ཤེས་བཞིན་དང་ལྡན་པས་རྟག་
ཏུ་བཟུང་བར་བྱ༵འོ། །
(གསུམ་པ་)དལ་བའི་དོན་ལ། དལ་འབྱོར་དཀོན་པ་བསམ་པ། ལུས་ལ་ཆགས་པ་སྤང་བ། 
2-1-159


དགེ་བའི་ལས་ལ་བཀོལ་བའོ། །དང་པོ་ནི། ངན་སོང་གསུམ་ལ་སོགས་པར་ཡུན་རིང་མོ་ཞིག་
ལོན་ནས་མི་ཁོམ་པ་བརྒྱད་སྤངས་པས་དལ་བའི་མཆོ༵ག་ཏུ་གྱུར་པ་མའི་ལུས་ཐོབ་པ་འདི་
དོན་ཡོད་པར་བྱེད་དགོས་སོ་ཞེས་ཡང་དང་ཡང་དུ་བསམས་ན༵ས་སྔར་བསྟན་པའི་ཤིན་ཏུ་
ངེས་པ་དང་རབ་ཏུ་དང་བ་ལ་སོགས་པའི་སེམས་དེ་ལྟ་བུར་དཔེར་ན་རི་རབ་རྐྱེན་ཆུང་འབྲིང་
ཆེན་པོ་གང་གིས་ཀྱང་མི་གཡོ་བ་ལྟ༵ར་སྡིག་པའི་གྲོགས་པོ་དང་དཀའ་སྤྱད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་
དང་ཉན་རང་གི་ཞི་བདེ་ཐོས་པ་ལ་སོགས་པས་རབ་ཏུ་མི་གཡོ་བར་བརྟན་པར་གཟུང་བར་བྱ་
༵སྟེ། རྒྱན་ལས། ཕྱེ་མ་ལེབ་དང་འདབ་ཆགས་དང༌། །རྒྱ་མཚོ་དག་གིས་རི་རབ་ལྟར། །བརྟན་
པ་གྲོགས་ངན་སྡུག་བསྔལ་དང༌། །ཟབ་མོ་ཐོས་པས་མི་གཡོས་སོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཆགས་པ་སྤོང་བ་ནི། རྙེད་པར་དཀའ་བ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ལུས་འདི་ལ་ཆགས་ཤིང་
སེམས་བརྟན་པར་འཛིན་པ་ལྟར་ལུས་ཀྱང་སྲུང་ངམ་སྙམ་ན་མ་ཡིན་ཏེ། སེམས་དང་བྲལ་
བའི་ལུས་འདི་ཉིད་དུར་ཁྲོད་དུ་བསྐྱལ་བ་ན་བྱ་རྒོད་ཤ་ལ་ཆགས་པ་ཡི༵ས་ཕན་ཚུན་ཀུན་ཏུ་
བཤལ་ཞིང་ཁྲིད་དེ་ཟོས་ཀྱ༵ང་དེའི་ཚེ་ཡིད་ཁྱོད་མི་དགར་མི་བྱེད་པར་འདུག་ན༵་ད་ལྟའང་ཅིའི་
ཕྱིར་ལུས་འདི་ལ་ཆགས་ཤིང་བསྲུང་བའི་དོན་དུ་ཁ་ཏ་བྱེ༵ད་དེ་བྱ་བར་མི་རིགས་སོ། །དོན་
ལ་འབྲེལ་བ་མེད་ཀྱང་ལུས་འདི་བདག་དང་བདག་གིར་འབྲེལ་བའོ་སྙམ་དུ་གཟུང་བར་བྱས་
ན༵ས་ཡིད་ཁྱོད་ཅིའི་ཕྱིར་ཆགས་ཤིང་སྲུང་བར་བྱེ༵ད། ཡིད་ཁྱོད་དང་ལུས་འདི་གཉིས་རིག་
པ་དང་བེམ་པོ་སོ་སོ་ཐ་དད་པ་ཉིད་ཡིན་ན༵་ལུས་བེམ་པོ་དེས་ཀོ་ཡིད་ཁྱོད་ལ་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་
དགོས་པ་མེད་དོ། །ཐ་དད་ཅིང་དགོས་པ་མེད་ཀྱང་བདག་གིར་འཛིན་ན་བླང་དོར་ལ་རྨོངས་
པའི་ཡིད་ཁྱོད་ཅིའི་ཕྱི༵ར་ཤིང་གི་གཟུགས་གཙང་མ་ལ་བདག་གི་ལུས་ཞེས་གཟུང་བར་མི་
བྱེ༵ད་དེ་བྱེད་པར་རིགས་ཀྱི་ཤ་ཁྲག་ལ་སོགས་པ་མི་གཙང་བ་འདུས་པའི་ཚོགས་ཀྱི་འཁྲུལ་
འཁོར་འདི༵་ནི་རུལ་ཞིང་དྲི་ང་བའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་པས་བསྲུངས་ཏེ་བསྐྱངས་ཀྱང་ཅི་ཞིག་རུ༵ང་
2-1-160


སྟེ་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཅིར་ཡང་མི་རུང་ངོ༌། །མི་གཙང་ཡང་སྙིང་པོ་ཡོད་པས་སྲུང་ངོ་སྙམ་
ན། སྙིང་པོ་ཡོད་མེད་བརྟག་པའི་ཆེད་དུ་ཐོག་མར་ལུས་ཀྱི་པགས་པའི་རིམ་པ་འདི༵་རང་གི་བློ་
མཚོན་ཆ་རྣོན་པོ་དང་འདྲ་བ་ཡིས་ཤ་དང་རུས་པ་ལས་ཐ་དད་དུ་རྣམ་པར་དབྱེ༵་ཞིང༌། ཤ་ཡང་
རུས་པའི་དྲ་བ་རྣམས་ལ༵ས་ཤེས་རབ་ཀྱི་མཚོན་གྱིས་གུད་དུ་རྣམ་པར་ཕྱེ༵་ལ་རུས་པ་རྣམས་
ཀྱང་ཚིགས་པ་དང་རྩིབས་མ་ལ་སོགས་པ་སོ་སོར་ཐ་དད་དུ་དབྱེ་བར་བྱས་ན༵ས་ནང་དུ་རྐང་
མར་གྱི་བར་དུ་ལེགས་པར་བལྟ་བར་བྱ་ཞི༵ང་ལུས་འདི་ལ་ཕྱི་ནང་གང་དུ་ཡང་མཁས་པས་
བསྔགས་པར་འོས་པའི་སྙིང་པོ་ཅི་ཞིག་ཡོད་ཅེ༵ས་བདག་ཉིད་ཀྱིས་ནི་སོ་སོར་བརྟག་པར་
གྱི༵ས་ཤིག དེ་ལྟར་འབད་པ་ཆེན་པོ་བྱས་ཏེ་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བཙལ་ཀྱང་ལུས་དེ༵ར་ཁྱོད་ཀྱིས་
སྙིང་པོ་འགའ་ཡང་མ་མཐོང་ན༵། ཡོན་ཏན་མེད་པར་རིག་བཞིན་དུ་ད་དུང་ཅིའི་ཕྱིར་ཆགས་
ཤིང་ཞེན་པའི་ཚུལ་གྱི༵ས་ཁྱོད་ནི་ལུས་འདི་སྲུང་ཞིང་སྐྱོང་བར་བྱེ༵ད་དེ་བྱ་བར་མི་རིགས་སོ། །
སྙིང་པོ་མེད་ཀྱང་ཉེར་མཁོ་ཡོད་པས་སྲུང་ངོ་སྙམ་ན། ཡིད་ཁྱོད་ཀྱིས་ལུས་ཀྱི་མི་གཙང་བ་
རྣམས་ནི་བཟར་མི་རུ༵ང་ཞིང༌། ཁྲག་རྣམས་ཀྱང་བཏུང་དུ་མི་རུང་ལ༵། རྒྱུ་མ་དང་ལྟོ་བ་ལ་
སོགས་པའི་ནང་ཁྲོལ་རྣམས་ཀྱང་གཞིབ་ཅིང་འཇིབ་ཏུ་མི་རུང་ན༵། ལུས་འདི་ཉིད་ཀྱིས་ཡིད་
ཁྱོད་ལ་ཉེར་མཁོའི་ཁྱད་པར་ཅི་ཞིག་རུ༵ང་སྟེ། དེའི་ཆེད་དུའང་བསྲུང་བར་མི་རིགས་སོ། །ཅི་
སྟེ་སྲུང་བར་ཉེས་ན་སྟེ་རིགས་ནའང་ཝ་དང་བྱ་རྒོད་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱི་ཁ་ཟས་ཀྱི་དོན་དུ་
ལུས་འདི་བསྲུང་བར་རི༵གས་ཀྱི། ཡིད་ཁྱོད་ཀྱིས་ནི་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་པས་ཆགས་པས་སྲུང་བར་
མི་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)བཀོལ་བ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་ནི། མིའོ་ཅོག་སྟེ་མིར་
གྱུར་པ་མཐའ་དག་གི་ལུས་འདི་གསོན་པའི་དུས་སུ་དགེ་བའི་ལས་ལ༵་བཀོལ་བར་བྱ་བ་
ཉིད་དུ་ཟ༵ད་ཀྱི་ཆགས་པས་སྲུང་བར་མི་རིགས་ཏེ། འདི་ལྟར་ད་ལྟར་ཁྱོད་ཀྱིས་འབད་པའི་
2-1-161


བསྲུངས་ཀྱང་ནི༵་མཐར་འཆི་བདག་བརྩེ་བ་མེད་པ་ཡི༵ས་དབང་མེད་དུ་ཕྲོགས་ཏེ་བྱ་དང་ཁྱི་
དང་ཅེ་སྤྱང་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ལ་བྱིན་ན༵་དེའི་ཚེ་ཁྱོད་ཀྱིས་ཅི་བྱར་ཡོ༵ད་དེ་ཅི་ཡང་བྱར་མེད་
པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རང་དོན་ལ་བཀོལ་ཚུལ་ནི། དཔེར་ན་བྲན་དང་གཡོག་ལ་སོགས་པ་རྗེ་བོའི་
ཉེ་འཁོར་དུ་བཀོལ་དུ་མི་གཏུབ་པ་རྣམས་ལའ༵ང་གོས་དང་ཟས་ལ་སོགས་པ་མི་སྦྱིན་པར་
བྱེད་ན༵། དེ་བཞིན་དུ་ལུས་འདི་ལ་བཟའ་བ་དང་བཏུང་བ་ལ་སོགས་པ་བསྙོད་དེ་གསོས་ཀྱང་
མཐར་ངེས་པར་འབྲལ་ཞིང་གཞན་དུ་འགྲོ་བས་རང་ལ་མི་ཕན་ན༵་ཡིད་ཁྱོད་ཀོ་ཅི་སྟེ་ཡོ་བྱད་
ཚོལ་བས་ཤ་ཐང་ཆད་ཆད་དུ་གསོ༵་བར་བྱེད་དེ་སྲུང་ཞིང་གསོ་བའི་འབད་པ་མི་རིགས་སོ། །
དེས་ན་གླ་བྱིན་ནས་ལས་འཆོལ་བ་བཞིན་དུ་ལུས་འདི་ལ་དགེ་བའི་ལས་བཅོལ་བའི་གླ་རྔན་
ཙམ་དུ་ཟས་དང་གོས་ལ་སོགས་པ་འཚོ་བ་བྱིན་ནས་ནི༵་ད་ནི་རང་གི་སེམས་ལ་ཕན་པའི་དོན་
བྱེད་དུ་ཆུ༵ག་ཅིག རང་ལ་གཏན་དུ་ཕན་པའི་དོན་བྱེད་པ་མེད་པར་ལུས་འདི་ལ་ནི༵་ཟས་དང་
གོས་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་སྦྱིན་ཞིང་བསྲུང་བར་མི་བྱ༵འོ། །
(གསུམ་པ་)གཞན་དོན་དུ་བཀོལ་ཚུལ་ནི། དཔེར་ན་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་ལ་ཕན་ཚུན་འགྲོ་བ་དང་
འོང་བའི་རྟེན་ཙམ་དུ༵་གྲུ་འཆོས་ཤིང་འཛིན་པ་ལྟར་བླང་དོར་གྱི་དོན་ལ་འཇུག་པའི་ཆེད་དུ་
རང་གི་ལུས་འདི་ལ་ཡང་གྲུ་བཟང་པོ་དང་འདྲ་བ་ཡི་བློ་ཉེ་བར་བཞག་སྟེ༵་སེམས་ཅན་རྣམས་
ལ་ཕན་པའི་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱི༵ར་འཚོ་བ་ཙམ་བྱིན་ནས་ཡིད་ལ་ཇི་ལྟར་འདོད་པ་
བཞིན་གྱི་ལས་སྒྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་ནི་ལུས་སུ་བསྒྱུ༵ར་ལ་གཞན་དོན་ལ་བརྩོན་པར་གྱིས་ཤིག་
ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)སྤྱོད་ལམ་སྦྱང་པ་ལ། སྤྱོད་ལམ་རྒྱས་པར་བཤད་པ། བསྡུས་ཏེ་སེམས་ཉིད་
སྦྱང་ཚུལ། ལྟུང་བའི་གཉེན་པོ་བསྟེན་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་བཅུ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཞི་
2-1-162


ཞིང་དུལ་བར་སྤྱད་ཚུལ་ནི། སྔར་བརྗོད་པ་དེ་ལྟར་ལུས་དང་ངག་ལ་སེམས་ཀྱིས་རང་དབང་
ཡོད་པར་གྱིས་ལ༵་དུས་རྟག་ཏུ་ལུས་ཀྱི་སྤྱོད་ལམ་འཛུམ་པ་དང་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་བཞིན་གྱི་
མདངས་གསལ་བ་ཉིད་དུ་གྱི༵ས་ཤིག སྨིན་མ་དཔྲལ་བར་བསྡུས་པའི་ཁྲོ་གཉེར་དང་བཅས་
པའི་ངོ་ཟུམ་ནག་པ་ཡོངས་སུ་ཐོང་སྟེ༵་སྤོངས་ལ། ངག་གི་སྤྱོད་ལམ་གང་ལ་ཕན་གདགས་པར་
བྱ་བའི་འགྲོ་བའི་མཛའ་བཤེས་རྣམས་དང་སྒྱུ་མེད་པར་ཕེབས་པར་སྨྲ་བའི་སྒོ་ནས་གསོང་
པོར་བརྗོད་པར་གྱི༵ས་ཤིག ཁྲི་དང༌། ཁྲིའུ་དང༌། མལ་སྟན་ལ་སོགས་པ་སྡུད་པ་ན་ཡང༌། མ་
བརྟགས་པར་བབ་ཅོལ་དུ༵་སྒྲ་དྲག་པོ་དང་བཅས་པར་མི་དོར་རོ༵། །སྒོ་འབྱེད་པ་ན་ཡང་བཙན་
ཐབས་ཀྱིས་དྲག་ཏུ་མི་དབྱེ་སྟེ༵། མདོར་ན་དུས་རྟག་ཏུ་དྲག་བརྡལ་དང༌། བཅོམ་བསྐྱུངས་ཏེ་
སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་དགའ་ཞིང་མགུ་བར་བྱ༵འོ། །འཇིག་རྟེན་ན་ཆུ་སྐྱར་དང༌། བྱི་ལ་དང༌། 
ཆོམ་རྐུན་ལ་སོ༵གས་པ་མ་ཞི་བ་རྣམས་ཀྱང་རེ་ཞིག་སྒྲ་མེད་པ་ཉིད་དུ་མ་ཚོར་བར་འཇབ་
ཅིང་འགྲོ་བ་ཡི༵ས་རང་རང་གིས་མངོན་པར་འདོད་པའི་དོན་སྒྲུབ་པ༵་ལྟར་དཀའ་ཐུབ་པ་
སྡོམ་བརྩོན་བརྟུལ་ཞུགས་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་དུས་རྟག་ཏུ་དེ་བཞིན་དུ་དྲག་བརྡལ་གྱི་རྣམ་
འགྱུར་སྤོངས་ནས་ཞི་ཞིང་དུལ་བས་སྤྱ༵ད་པར་བྱ་སྟེ། ཟླ་བ་སྒྲོན་མར། ཟླ་རྒྱས་བཞིན་འཛུམ་
དུལ་བ་དང༌། །རྒན་རབས་དང་ནི་གསར་བུ་ལ། །རྟག་ཏུ་གསོང་པོར་སྨྲ་བ་དང༌། །དེས་ཤིང་
ང་རྒྱལ་མེད་པར་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)གདམས་ངག་མཐུན་པར་བཟུང་བ་ནི། ཉེས་པ་འཆོས་པ་དང་ལེགས་པ་སློབ་
པའི་སྒོ་ནས་གཞན་ལ་གཞེན་བསྐུལ་ལམ་གྲོས་འདེབས་པ་ལ་མཁས་ཤི༵ང༌། རང་གིས་
ཆེད་དུ་གཉེར་ནས་མ་བཅོལ་ཡང་འདི་དག་ནི་འཕྲལ་དང་ཡུན་དུ་ཕན་པར་བྱེད་པའོ་ཞེས་
གདམས་པ་རྗེས་སུ་བསྟན་པ་སྨྲ་བའི་ང༵ག་རྣམས་ནི་དད་ཅིང་གུས་པས་སྤྱི་བོར་བླང་བར་
གྱིས་ཏེ༵་དུས་རྟག་ཏུ་ཕན་པར་སྨྲ་བ་ཀུན་གྱི་བཀའ་བཞིན་དུ་སྒྲུབ་པའི་སློབ་མར་བསྒྱུར་ཞིང༌། 
2-1-163


ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་ཀྱི་གཉེན་པོར་གྱུ༵ར་པའི་ཆོས་ལེགས་པར་སྨྲས་པ་ཐམས་ཅད་ལ༵་
གཞན་མགུ་བར་བྱ་བའི་ཆེད་དུ་དགེ་བར་གསུངས་སོ་ཞེས་ཀྱང་བརྗོད་པར་བྱ༵འོ། །
(གསུམ་པ་)གཞན་དག་དགའ་བ་བསྐྱེད་ཚུལ་ནི། ཕ་རོལ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ལས་བྱེད་པ་
མཐོང་བར་གྱུར་ན༵་འོས་ཤིང་རིགས་པ་བྱས་སོ་ཞེས་མངོན་སུམ་དུ་བསྟོད་པས་ལེགས་པར་
དགའ་བ་དང་སྤྲོ་བ་བསྐྱེ༵ད་ལ། ལྐོག་ནའང་དེའི་ཡོན་ཏན་བརྗོད་པས་བསྟོད་པར་བྱ་ཞི༵ང༌། 
གཞན་དག་དེའི་ཡོན་ཏན་བརྗོད་ཅིང་འདུག་ནའང་འགལ་བ་མི་སྨྲ་བར་རྗེས་སུ་མཐུན་པར་
བརྗོ༵ད་དེ། འགའ་ཞིག་རང་གི་ཡོན་ཏན་བརྗོད་པ་མཐོང་ན་རྗོད་པ་པོ་དེ༵་ཡོན་ཏན་གྱི་ཁྱད་
པར་ཤེས་ཤིང་ཡོན་ཏན་ལ་རྗེས་སུ་ཆགས་པར་རིག་པའི་སྒོ་ནས་དགའ་བ་བསྐྱེད་པར་བྱ༵འོ། །
སྤྱིར་ཡང་རང་བཞིན་གྱི་བྱ་བ་རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་སྡུག་བསྔལ་དང་བྲལ་བའི་དགའ་བ་ཐོབ་
པའི་ཕྱིར་ཡིན་ཏེ༵་དེ་ལྟ་བུའི་དགའ་བ་དེ་ནི་རིན་ཆེན་པོ་ཉིད་ཀྱིས་ཉོ་ནའང་ཤིན་ཏུ་དཀོ༵ན་པ་
དེ་ལྟ་བས་ན་གཞན་གྱིས་འབད་པས་བྱས་པའི་ཡོན་ཏན་ལ་ཕྲག་དོག་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི༵ས་རང་
ཉིད་དགའ་བའི་བདེ་བ་ལ་ལོངས་སྤྱད་པར་བྱ༵་སྟེ། གཞན་གྱིས་ཡོན་ཏན་བརྗོད་ཅིང་དགའ་
བར་བྱས་པས་བདག་ལ་ཚེ་འདིར་གོད་ཅུང་ཟད་ཀྱང་ཡོང་ཡེ་མེད་ལ༵་འཇིག་རྟེན་ཕ་རོལ་ཏུ་
ཡང༌། དེའི་འབྲས་བུ་བདེ་བ་ཆེ༵ན་པོ་འཐོབ་ཅིང་གཞན་གྱི་ཡོན་ཏན་ལ་མི་བཟོད་པར་སྡང་
བའི་ཉེས་པས་འདིར་ཡང་ཡིད་མི་དགའ་བས་སྡུག་བསྔལ་ཞི༵ང་འཇིག་རྟེན་ཕ་རོལ་ཏུ་ཡང་
སྡུག་བསྔལ་ཆེ༵ན་པོ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(བཞི་པ་)སྨྲ་ཞིང་ལྟ་བའི་སྤྱོད་ལམ་ནི། ཤེས་བཞིན་དང་ལྡན་པས་སྨྲ་ནའང་ཕན་ཚུན་ཡིད་
ཕེབས་ཤིང་ཡིད་ཆེས་སུ་རུང་བའི་ཚིག་སྔ་ཕྱི་མི་འགལ་བར་འབྲེལ་ཆགས་པ་ད༵ང་ཐེ་ཚོམ་མི་
སྐྱེད་པས་དོན་གསལ་ཞིང་བློ་དང་མཐུན་པས་ཡིད་དུ་འོང་བ་ད༵ང་ཀུན་སློང་འདོད་ཆགས་དང་
ཞེ་སྡང་སྤངས་ཏེ་སྙིང་རྗེའི་རྒྱུ་མཐུན་པ་ལས་བྱུང་བ་ད༵ང༌། ཚིག་རྩུབ་སྤངས་བས་འཇམ་ཞིང་
2-1-164


མཉེན་པ་དང༌། ཚིག་མང་ཉུང་དང་སྒྲ་དྲག་ཞན་རན་པར་སྨྲ་བར་བྱ༵་སྟེ། འཇིག་རྟེན་ཡིད་དུ་
འོང་བའི་གཏམ། རིགས་པས་དུས་སུ་སྨྲ་བར་བྱ། །སྣ་ཚོགས་གཡེང་བར་འགྱུར་བའི་ཚིག །
འཇིགས་པས་ནམ་ཡང་སྨྲ་མི་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །མིག་གིས་སྣང་ཡུལ་དུ་གྱུར་བའི་སེམས་
ཅན་རྣམས་ལ་ལྟ་བ་ན་ཡ༵ང་སེམས་ཅན་འདི་དག་ལ་ཕན་བཏགས་ཤིང་ཚོགས་བསགས་པ་
ཉིད་ལ་བརྟེན་ནས་བད༵ག་འབྲས་བུ་སངས་རྒྱས་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ་ཞེ༵ས་གཡོ་མེད་ཅིང་འཁྱོག་
པོ་མ་ཡིན་པས་དྲང་ཞིང་ཀུན་སློང་བྱམས་པ་དང་ལྡན་པའི་ཚུལ་གྱིས་དུག་གསུམ་གྱི་བསམ་
པ་སྤངས་ཏེ་བལྟ༵་བར་བྱའོ། །
(ལྔ་པ་)དགེ་བ་ཆེན་པོ་སྤྱད་ཚུལ་ནི། དུས་ཀྱི་ཁྱད་པར་རྟག་པར་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་བྱེད་པ་
དང༌། བསམ་པའི་ཁྱད་པར་འདུན་པ་དང༌། མངོན་ཞེན་དྲག་པོ་ཉིད་ཀྱིས་ཀུན་ནས་བསླང་
བའ༵མ་གཉེན་པོའི་ཁྱད་པར་མ་ཆགས་པ་དང༌། སྟོང་ཉིད་བསྒོམ་པ་ལ་སོགས་པ་སྟོབས་ཆེན་
པོ་ཡིས་ནི་བསླབ་པ་ཉི༵ད་དང༌། ཞིང་གི་ཁྱད་པར་སངས་རྒྱས་ལ་སོགས་པ་ཡོན་ཏན་ཅན་
རྣམས་དང་ནི་ཕ་མ་ལ་སོགས་པ་ཕན་འདོགས་པའི་ཞི༵ང་དང༌། ནད་པ་ལ་སོགས་པ་སྡུག་
བསྔལ་ཅན་རྣམས་ལ་དམིགས་ནས་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པའི་དགེ་བ་བསགས་པ་ནི་ཉུང་ངུ་
ཞིག་ཀྱང་འབྲས་བུ་ཆེན་པོ་གཞལ་དུ་མེད་པར་འགྱུ༵ར་ཞིང༌། མི་དགེ་བ་ལ་ཡང་དེ་དང་ཚུལ་
མཚུངས་བས། དགེ་བ་སྟོབས་ཆེན་ལ་འབད་པར་བྱ་སྟེ། བཤེས་སྤྲིང་དུ། རྟག་དང་མངོན་
པར་ཞེན་དང་གཉེན་པོ་དང༌། །ཡོན་ཏན་གཙོ་ལྡན་གཞི་ལས་བྱུང་བའི་ལས། །དགེ་དང་མི་
དགེ་རྣམ་ལྔ་ཆེན་པོ་སྟེ། །དེ་ལས་དགེ་བ་སྤྱོད་ལ་བརྩོན་པར་བགྱི། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(དྲུག་པ་)ལས་རྣམས་རང་གི་སྒྲུབ་ཚུལ་ནི། དེ་ལྟར་དགེ་བ་སྟོབས་ཆེན་པོའི་ཁྱད་པར་ལ་
མཁས་ཤིང་དགའ་བ་དང་བཅས་པས་ལྡང་བ་ཡང་བའི་བརྩོན་འགྲུས་དང་ལྡན་པར་བྱས་
ན༵ས་རང་གཞན་ལ་ཕན་པའི་ལས་རྣམས་ཐམས་ཅད་དུས་རྟག་ཏུ་བདག་གིས་བསྒྲུབ་པར་
2-1-165


བྱ༵འི། དགེ་བའི་ལས་རྣམས་ཀུན་ལ་བསྐུལ་བ་པོའི་སློབ་དཔོན་དང་བྱེད་པ་པོའི་སློབ་མ་ལ་
སོགས་པ་སུ་ལ་ཡ༵ང་ལྟོས་པར་བྱ་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ༵། །
(བདུན་པ་)ཁྱད་པར་གཞན་དོན་སྤྱོད་ཚུལ་ནི། སྦྱིན་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་སོ༵གས་པ་
དྲུག་པོ་རྣམས་ནི་སྔ་མ་སྔ་མ་ལས་ཕྱི་མ་ཕྱི་མ་གོང་ནས་གོང་དུ་ཁྱད་བཞུགས་ཤིང་མཆོག་ཏུ་
གྱུར་པ་ཡིན་པས་གང་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་དེ་ལ་གཙོ་ཆེར་སྤྱ༵ད་པར་བྱ་ཞིང་ཆུང་ངུའམ་
དམན་པ་སྦྱིན་པ་ལྟ་བུའི་ཕྱིར་ནི་ཆེན་པོའམ་མཆོག་ཚུལ་ཁྲིམས་ལྟ་བུ་མི་བཏ༵ང་སྟེ། མདོ་ལས། 
གང་ཞིག་དགའ་བའི་སེམས་ཀྱི་ནི། །ལོ་བརྒྱར་སྦྱིན་པ་བྱིན་པ་པས། །གང་ཞིག་ཉིན་གཅིག་
ཚུལ་ཁྲིམས་དག །བསྲུངས་པ་དེ་ནི་ཁྱད་པར་འཕགས། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་བའི་
ཕྱིར་རོ། །འོ་ན་སྦྱིན་པའི་དུས་སུ་ཚུལ་ཁྲིམས་བཏང་སྙོམས་སུ་གཞག་བར་གསུངས་པ་དང་
མི་འགལ་ལམ་སྙམ་ན་ཆེ་ཆུང་དང་མཆོག་དམན་ཡང་གཙོ་ཆེར་གཞན་གྱི་དོན་དུ་འགྱུར་མི་
འགྱུར་བརྟགས་ལ། སྦྱིན་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་འགྲུབ་ན་ཚུལ་ཁྲིམས་བཏང་སྙོམས་སུ་འཇོག་པ་དང་
བསམ་གཏན་ལས་ལངས་ནས་མང་པོ་ལ་ཆོས་ཀྱི་སྦྱིན་པ་གཏོང་པ་ལྟ་བུ་གང་གཞན་གྱི་དོན་
དུ་འགྱུར་བ་དེ་ཆེན་པོའམ་མཆོག་ཏུ་བསམ་མོ༵། །དེ་ལྟར་དགོས་པ་ཆེ་ཆུང་གི་ཁྱད་པར་རིག་
པར་བྱས་ནས་སྙིང་རྗེས་གཞན་ལ་ཕན་པ་ཁོ་ནའི་དོན་ལ༵་དུས་རྟག་དུ་བརྩོན་འགྲུས་ཆེན་པོ་
དང་ལྡན་པས་གནས་པར་བྱ༵༵
འོ། །གཞན་དོན་དུ་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་འགལ་བས་ལྟུང་བར་མི་
འགྱུར་རམ་སྙམ་ན། སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཐུགས་རྗེ་
ཆེན་པོ་རབ་ཀྱི་མཐར་ཕྱིན་པ་མངའ་བས་རང་དོན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པར་གཞན་དོན་ཁོ་ན་ལ་
གཟིགས་པ༵འི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་རྣམས་(བསླབ་བཏུས་སུ་ཐོབ་པ་ལ་བཤད་)ལ་ཐེག་པ་
ཆུང་ངུར་བཀག་པ་རྣམས་ཀྱང་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཚུལ་(དེ)ལ་རྗེས་སུ་གན༵ང་བ་མང་པོ་ཡོད་
པས་ལྟུང་བར་མི་འགྱུར་ཏེ། དེད་དཔོན་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོས་མི་ནག་པོ་དམྱལ་བར་ལྟུང་བ་ལས་
2-1-166


བསྐྱལ་བའི་དོན་དུ་བསད་པ་དང༌། བྲམ་ཟེའི་ཁྱེའུ་སྐར་མས་ཚོང་དཔོན་གྱི་བུ་མོ་འཆི་བའི་
འཇིགས་པ་ལས་བསྐྱབ་པའི་དོན་དུ་མི་ཚངས་བར་སྤྱད་པས་བསྐལ་པ་མང་བོའི་ཚོགས་
འདུམས་པར་གསུངས་པ་ལྟ་བུའོ། །
(བརྒྱད་པ་)ཟས་དང་གོས་ལ་སྤྱད་ཚུལ་ནི། གཞན་གྱིས་དོན་དུ་ལུས་བསྲུང་བའི་ཕྱིར་ཟས་
ལ་སྤྱོད་པ་ན་ཡང་ཆ་བཞིར་བྱས་ལ། ཆ་གཅིག་ནི་འཕྲོག་མ་དང་ཡི་དྭགས་ལ་སོགས་པར་
ལོག་པར་ལྟུང་བ་རྣམས་དང༌། གཅིག་ནི་ནད་པ་དང་སློང་མོ་པ་ལ་སོགས་པ་མགོན་མེད་པ་
རྣམས་ད༵ང༌། གཅིག་ནི་ཚངས་པ་མཚུངས་པར་སྤྱོད་པ་ལ་སོགས་པ་དཀའ་ཐུབ་དང་བརྟུལ་
ཞུགས་ལ་གནས་པ་རྣམས་ལ་བགོ་བར་བྱ་ཞི༵ང༌། གཅིག་ནི་མང་ཉུང་དུ་མ་ཡིན་པར་རན་
ཞིང་ཚོད་ཟིན་པ་ཙམ་དུ་ཆགས་ཞེན་མེད་པས་བཟའ་བར་བྱ་སྟེ༵། མང་ན་ལྕི་ཞིང་རྨུགས་པ་
དང་ཉུང་ན་ཉམ་ཆུང་བས་དགེ་བ་སྒྲུབ་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གོས་ཀྱི་ལུས་སྲུང་བ་ན་ཡང་ངོ་
ཚ་ཁྲེལ་ཡོད་ཀྱི་བསམ་པ་བསྐྱེད་པ་དང་སྦྲང་བུ་ཤ་སྦྲང་ལ་སོགས་པའི་གནོད་པ་ལས་བསྐྱབ་
པའི་ཆེད་དུ་ཐུན་མོང་དུ་ཇི་ལྟར་འོས་པའི་གོས་རྣམས་དང༌། ཁྱད་པར་དུ་རབ་ཏུ་བྱུང་བས་
ཆོས་གོས་བླ་གོས་མཐང་གོས་དག་དང༌། དགེ་སློང་རྣམས་ཀྱིས་སྣམ་སྦྱར་དང་བཅས་པའི་
གསུམ་བསྟེན་པར་བྱ་ཞིང༌། དེ་དག་མ་གཏོགས་པའི་ལྷག་པོ་རྣམས་ནི་སྦྱི༵ན་པར་བྱའོ། །ཆོས་
གོས་གསུམ་ནི་སྦྱིན་པར་མི་བྱ་སྟེ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སོ་སོར་ཐར་བར། གལ་ཏེ་དེ་ལ་
ཆོས་གོས་གསུམ་ལས་ཉུང་བར་གྱུར་ན་གང་ལ་བརྟེན་ནས་ཚངས་པར་སྤྱོད་པ་ལ་གནས་པ་
དེ་ནི་ཡོངས་སུ་གཏང་བར་མི་བྱའོ་ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(དགུ་པ་)ལུས་ལ་ཇི་ལྟར་སྤྱད་ཚུལ་ནི། དམ་པའི་ཆོས་ནི་ཚུལ་བཞིན་དུ་སྤྱོད་ཅིང་ཉམས་
སུ་ལེན་པའི་ལུ༵ས་འདི་ཉིད་དགོས་པ་ཕྲན་ཚེགས་ཆུང་ངུའི་ཆེད་དུ་ཆོས་གོས་མེད་པར་ཚ་གྲང་
ལ་སོགས་པའི་གནོད་པས་གཟིར་བར་མི་བྱ༵་སྟེ། བྱས་ན་དོན་ཆེན་པོ་ལས་ཉམས་པར་འགྱུར་
2-1-167


ཞིང༌། དེ་ལྟར་གཞན་དོན་དུ་ལུས་སྲུང་བར་བྱས་ན་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི༵་ཕན་བདེ་འདོད་
པའི་བསམ་པ་མྱུར་དུ་རྫོགས་པར་འགྱུ༵ར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་ལས་དང་པོ་པ་སྙིང་རྗེའི་
བསམ་པ་མ་དག་ཅིང་བདག་གཞན་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་མ་གྱུར་བ༵ར་མགོ་བོ་ལ་སོགས་པའི་
ལུས་འདི་སྦྱིན་པར་བཏང་བར་མི་བྱ་སྟེ༵། སྤྱོད་པ་དུས་ཚོད་དང་མ་འབྲེལ་བས་རང་གཞན་ལ་
ཕན་པའི་བར་ཆད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་ལུས་གཏོང་ནའང་ཅི་ནས་ཏེ་ངེས་པར་སྐྱེ་
བ་འདི་དང་གཞན་དུ་ཡ༵ང་རང་གཞན་ལ་ཕན་པའི་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུར་གཏང་ངོ༵་
ཞེས་པའམ། ཡང་ན་རྒྱ་དཔེ་དང་འགྲེལ་པར། བསམ་པ་ཉམས་པར་གྱུར་པ་ཡིས། །ཆུང་ངུ་
མིན་ཕྱིར་འདི་གཏང་ངོ༌། །ཞེས་པ་ལྟར་ས་ཐོབ་ཅིང་ལྷག་པའི་བསམ་པ་མ་ཉམས་པར་གྱུར་
པས་དོན་ཆེན་པོ་འགྲུབ་པ་ན་བཏང་བར་བྱའོ་ཞེས་པ་སྟེ། བསླབ་བཏུས་སུའང༌། དཔེར་ན་
སྨན་ཤིང་ལྗོན་པ་བལྟ་སྡུག་པ། །རྩ་བ་ལ་སོགས་སྤྱད་འོས་ས་བོན་ནི། །སྦྱིན་ཡང་དུས་མིན་
སྤྱོད་ལས་སྲུང་བྱེད་པ། །རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་སྨན་ཤིང་དེ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཅུ་པ་)དམ་ཆོས་འཆད་པའི་སྤྱོད་ལམ་ནི། གཙང་ཞིང་ཡིད་དུ་འོང་བའི་ས་ཕྱོགས་སུ། །
ཡངས་པའི་སྟན་ནི་རབ་ཏུ་བཤམས་བཏིང་སྟེ། །ཞེས་པ་ལྟར་གདན་བཟང་པོ་ལ་འདུག་ཅིང༌། 
བཟང་པོའི་ཚོན་གྱིས་ལེགས་པར་ཁ་བསྒྱུར་བའི། །ཆོས་གོས་གཙང་མ་དེ་ནི་རབ་བགོས་
ནས། །ཞེས་པ་ལྟར་གོས་གཙང་མ་གྱོན་ལ། ཆོས་སྦྱིན་ཉོན་མོངས་མེད་སེམས་ཀྱིས། །མདོ་
སོགས་ཡང་དག་ཇི་བཞིན་སྟོན། །ཞེས་པ་ལྟར་རྙེད་པ་དང་བཀུར་སྟི་ལ་ཆགས་པ་ལ་སོགས་
པའི་ཉོན་མོངས་པ་མེད་པས་མདོ་སྡེ་ལ་སོགས་པའི་ཚིག་དང་དོན་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་བཤད་
པར་བྱ་སྟེ། དེ་ཡང༌། (སྐྱེས་རབས་སུ་)རབ་ཏུ་དམའ་བའི་སྟན་ལ་འདུག །དུལ་བའི་དཔལ་
ནི་རྣམ་པར་བསྐྱེད། །དགའ་དང་འདུན་པའི་མིག་གིས་བལྟ། །ཚིག་གི་བདུད་རྩི་འཐུང་བ་
བཞིན། །ཞེས་པ་ལྟར་གུས་པ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ལ་ཡིན་གྱི། དམ་པའི་ཆོས་དང་དེ་སྨྲ་བ་ལ་
2-1-168


མ་གུས་པ་རྣམས་ལ་ནི་ཆོས་ཟབ་མོ་མི་བཤ༵ད་དེ། བཤད་ན་ཉན་པ་པོ་དེ་ཆོས་སྤོང་བའི་ལས་
ཀྱིས་དམྱལ་བར་ལྟུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །བསམ་པ་གུས་ཀྱང་སྦྱོར་བའི་ཁྱད་པར་མི་ན་བཞིན་དུ་
མགོ་བོ་ཐོད་ཀྱིས་དཀྲིས་པ་ད༵ང་ཞྭ་གྱོན་པ་དང༌། ལག་ན་གདུགས་བཟུང་བ་དང་འཁར་བ་
ཐོགས་པ་དང༌། རལ་གྲི་ལ་སོགས་པའི་མཚོན་ཆ་ཐོགས་པ་ད༵ང་གོས་ལ་སོགས་པས་མགོ་བོ་
གཡོགས་པ་དག་ལའང་ཆོས་བཤད་པར་བྱ་བ་མི༵ན་ཏེ། ན་བ་དང་ཚ་བས་གདུང་བ་ལ་སོགས་
པ་རྣམས་ལ་ནི་ཉེས་པ་མེད་དོ། །གདུལ་བྱ་བློ་དམན་པ་རྣམས་ལ་ཐེག་ཆེན་མཐར་ཐུག་ཟབ་
པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཆོས་མི་བཤད་དེ་བློ་ད༵ང་མི་འཚམ་པས་ཆོས་སྤོང་བའི་ལས་སུ་འགྱུར་བའི་
ཕྱིར་རོ། །རབ་ཏུ་བྱུང་བས་སྐྱེས་པ་གཞན་མེད་པར་བུད་མེད་འབའ་ཞིག་ལ་ཡང་ཆོས་བཤད་
པ་མི༵ན་ཏེ་གཞན་གྱིས་སྨོད་ཅིང་ལྟུང་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དམན་པ་ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་
དང་མཆོག་ཐེག་ཆེན་གྱི་ཆོས་རྣམས་ཀྱང་གདུལ་བྱ་རང་རང་གི་བློ་ཡུལ་དུ་ཟབ་པས་དེ་དག་
ལ༵་བཟང་ངན་གྱི་འདུ་ཤེས་སྤངས་ནས་ཐམས་ཅད་མཚུངས་པར་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་གསུངས་
པའོ་ཞེས་གུས་པས་ཀུན་ཏུ་སྤྱ༵ད་པར་བྱ་སྟེ། (རྣམ་པར་འཐག་པ་ཐམས་ཅད་བསྡུས་པའི་)མདོ་ལས། 
འཇམ་དཔལ་གང་ལ་ལས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་གསུངས་པའི་ཆོས་ལ་ལ་ནི་བཟང་བར་
འདུ་ཤེས། ལ་ལ་ནི་ངན་པར་འདུ་ཤེས་ན་དམ་པའི་ཆོས་སྤོང་བའོ་ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་
རོ། །རྒྱ་ཆེན་པོ་ཐེག་ཆེན་ཟབ་མོའི་ཆོས་ཀྱི་སྣོད་དུ་གྱུར་པ༵་རྣམས་དམན་པ་ཐེག་པ་ཆུང་ངུའི་
ཆོས་ལ་སྦྱར་བར་མི་བྱ༵་ཞིང༌། ཐེག་ཆེན་ལ་ཞུགས་པ་རྣམས་ཀྱང་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པ་ཙམ་
གྱིས་གྲོལ་ལོ་ཞེས་པས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་བསླབ་སྡོམ་གྱིས་སྤྱོད་པ་ཞིབ་མོའང་ཡོངས་
སུ་དོར་བར་མི་བྱ༵་སྟེ། གལ་ཏེ་དོར་ཡང་མདོ་ཅུང་ཟད་བཀླག་པ་དང་སྔགས་ཅུང་ཟད་བཟླས་
པ་ཙམ་གྱིས་གྲོལ་བར་འགྱུར་རོ། །ཞེས་སྒྲ་ཇི་བཞིན་པའི་ཚིག་གིས་འདྲིད་ཅིང་སླུ་བར་ཡང་
མི་བྱ༵་ཞིང༌། རང་རང་གི་བློ་དང་འཚམ་པའི་ཆོས་ཀྱིས། གཞན་ལ་ཕན་གདགས་པར་བྱའོ། །
2-1-169


(བཅུ་གཅིག་པ་)ཉིན་པར་འདུག་པའི་སྤྱོད་ལམ་ནི། སོ་དྲུད་པའི་ཤིང་ལྗན་ལྗིན་ཅན་དང་
ནི། མཆིལ་མ་དང༌། ལུད་པ་ལ་སོགས་པ་ད༵ག་དོར་བ་ན་ནི། ས་ལ་སོགས་པས་དགབ་བར་
བྱ༵་ཞིང༌། བཤང་པ་དང༌། གཅི་བ་ལ་སོགས་པའང༌། རང་གཞན་གྱིས་ལོངས་སྤྱོད་པ༵འི་ཆུ་
གཙང་མ་དང་ཐང་བདེ་བ་ལ་དོར་བ་ནི་འདུལ་བ་ལས་སྨ༵ད་ཅིང་བཀག་པས་མི་བྱ་སྟེ། ཟས་
ཟ་བ་ན་ཡང་ཁམ་ཆེན་པོས་ཁ་བཀང་བ་དང༌། ཙུག་ཙུག་དང་ལྕག་ལྕག་དང་རྐན་ཏོག་པ་ལ་
སོགས་པའི་སྒྲ་དང་བཅས་པ་ད༵ང་ཟས་མ་སླེབས་པར་ཁ་གདངས་ནས་ནི་བཟའ་བར་མི་བྱ༵འོ། །
ཁྲི་ལ་སོགས་པར་སྡོད་པ་ན་ཡང་བག་མེད་པའི་རྣམ་འགྱུར་རྐང་པ་བརྐྱང་སྟེ་མི་འདུག་ཅི༵ང༌། 
ང་རྒྱལ་གྱི་རྣམ་འགྱུར་རང་གི་ལག་པའམ་དཔུང་པ་གཉི་ག་དུས་གཅིག་ཏུ་མཉམ་པར་མི་
མཉེའོ༵། །རྟ་དང་གླང་པོ་ལ་སོགས་པའི་བཞོན་པ་དང་མལ་སྟན་གཅིག་གམ་གནས་དབེན་པ་
དག་ཏུ༵འང་གཞན་གྱི་བུད་མེད་དམ་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་ནི་བུད་མེད་གཞན་ལུས་བསྟེན་ནུས་དང་
ཡང་ལྷན་ཅིག་འདུག་པར་མི་བྱ༵་སྟེ། མདོར་ན་འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་འཕྱ་ཞིང་མ་དད་པར་གྱུར་
པའི་སྤྱོད་པ་ཀུ༵ན་རང་གིས་ཇི་ལྟར་མཐོང་བ་དང་མཁས་པ་གཞན་ལ་དྲིས་ཏེ་སྤང་བར་བྱ༵འོ། །
ལམ་ལ་སོགས་འདྲི་བ་ན་ཡང་མ་གུས་པའི་རྣམ་འགྱུར་ལག་པ་གཡོན་པའི་སྡིགས་མཛུབ་ལ་
སོགས་པ་རེ་རེའི་སོར་མོས་བརྡ་ནི་མི་བྱ་སྟེ༵། གུས་པ་དང་བཅས་པའི་རྣམ་འགྱུར་གཡས་པ་
ཡི༵་ལག་པ་དག་ནི་སོར་མོ་ཀུན་གཤིབས་པ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱ༵ང་ལམ་ཡང་འཇིག་རྟེན་པ་དད་པར་
འགྱུར་བ་དེ་ལྟར་བསྟན་པར་བྱ༵འོ། །དགོས་པ་ཆུང་ངུ་ལ་ལག་པ་བརྐྱང་ཞིང་བཏེག་ནས་ཤས་
ཆེར་དྲག་ཏུ་བསྐྱོད་པར་བྱ་བ་མིན་ཏེ༵། ཅུང་ཟད་བསྐྱོད་དགོས་པ་ལའང་སྒྲ་བསྒྲག་པ༵་ནི་སེ་
གོལ་དང་བཅས་པའི་བརྡ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་དལ་བུས་བྱས་ཏེ༵། གཞན་དུ་ན་མཉམ་པར་མ་
བཞག་ཅིང་སྤྱོད་པ་མ་བསྡམས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ༵། །
(བཅུ་གཉིས་པ་)མཚན་མོ་ཉལ་བའི་སྤྱོད་ལམ་ནི། ནམ་གྱི་གུང་ཐུན་ལ་བབ་པ་དང༌། 
2-1-170


འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མགོན་པོ་བཅོམ་ལྡན་འདས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ཚུལ་སྟོན་པ་ན་
སེང་གེའི་ཉལ་སྟབས་ཀྱིས་གཟིམས་པ་ལྟ༵ར་ཤར་དང་བྱང་ལ་སོགས་པའི་འདོད་པའི་ཕྱོགས་
སུ་མགོ་བསྟན་ཏེ་གློ་གཡས་པ་འོག་ཏུ་ཕབ་ལ་རྐང་བ་བརྩེགས་ཤིང་ལག་པ་གཡས་པ་འགྲམ་
པའི་འོག་དང་གཡོན་པ་རྐང་བའི་སྟེང་དུ་གནས་པས་ལུས་ཆོས་གོས་ཀྱིས་གཡོགས་ནས་
ཉལ་བར་བྱ༵་སྟེ། གཉིད་ཀྱིས་ཁམས་བརྟས་པར་བྱས་ལ་སད་པ་དང་དགེ་བ་ལ་བརྩོན་པར་
བྱའོ་སྙམ་དུ་ཤེས་བཞིན་དང་ལྡན་པས་མྱུར་དུ་ལྡང་བར་སེམས་པ་ལ༵་ཐོག་མ་ཉིད་དུ་ངེས་
པར་སྦྱ༵ར་བས་སོ། །དེ་ལྟ་ན་ནི་གཉིད་ཀྱང་དགེ་བར་འགྱུར་ཏེ། ས་སྡེར། དགེ་སློང་དགེ་བའི་
ཕྱོགས་ལ་མངོན་པར་བརྩོན་པ་དུས་འདའ་བ་དོན་ཡོད་པར་བྱེད་པ་ནི་འདི་ལྟ་སྟེ་དུས་སུ་རན་
པར་གཉིད་ལོག་པའོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)བསྡུས་ཏེ་སྦྱང་ཚུལ་ནི། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དང་
བསྡུ་བའི་དངོས་པོ་ལ་སོགས་པ་ཐབས་དང་སྒོ་དུ་མ་ད༵ག་གྲངས་དང་ཚད་མེད་པར་ནི་གསུང་
རབ་མང་པོར་གསུངས་པ་ལ༵ས། ཐམས་ཅད་ལ་བསླབ་པར་མ་ནུས་ནའང་མདོར་བསྡུ་ན་རང་
གི་སེམས་ཉིད་དྲི་མས་དག་ཅིང་སྐྱོན་མེད་པར་སྦྱང་བ་ཡི་སྤྱོད་པ་ནི༵་གཙོ་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པས། 
ངེས་པར་བྱང་ཆུབ་མ་ཐོབ་ཀྱི་བར་དེ་སྲིད་དུ་སྤྱད་པར་བྱ༵་སྟེ། ནམ་མཛོད་ལས། དཔེར་ན་བུ་
ག་ནས་རླུང་འཇུག་པ་དེ་བཞིན་དུ། གང་དང་གང་ནས་སེམས་ལ་སྐྱོན་བྱུང་བ་དེ་དང་དེ་ནས་
བདུད་ཀྱིས་གླགས་རྙེད་དོ། །དེ་བས་ན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔས་སེམས་ལ་སྐྱོན་མེད་པར་བྱའོ། །
ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །གཉེན་པོ་བསྟེན་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་ཉེས་པ་བྱུང་ནའང་ཉིན་པར་ལན་གསུམ་
དང་མཚན་མོ་ལན་གསུམ་དུ༵། སྡིག་པ་བཤགས་པ་དང་དགེ་བ་ལ་རྗེས་སུ་ཡི་རང་བ་དང་
སངས་རྒྱས་ལ་བསྐུལ་ཞིང་གསོལ་བ་གདབ་པ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། བྱང་ཆུབ་ལྟུང་བཤགས་ལ་
སོགས་པ་ཕུང་པོ་གསུམ་པ་གདོན་པར་བྱ་ཞི༵ང་སངས་རྒྱས་སུམ་ཅུ་སོ་ལྔ་ལ་སོགས་པ་རྒྱལ་
2-1-171


བ་སྲས་དང་བཅས་པ་རྣམས་ལ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་བ་དང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་སྒོམ་པ་ལ་བརྟེན་
ན༵ས་ལྟུང་བའི་ལྷག་མ་གང་བྱུང་བ་རྣམས་གཉེན་པོ་སྟོབས་དང་ལྡན་པ་དེས་ཉེ་བར་ཞི་བར་
བྱ༵འོ། །
(བཞི་པ་)བསླབ་བྱ་ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་ལ་བདུན་ལས། (དང་པོ་)ལུང་དང་མཐུན་པར་
བསླབ་ཚུལ་ནི། རང་ཉིད་སྤྲོ་བས་འཇུག་པའམ་གཞན་གྱིས་བསྐུལ་བའི་དབང་ཡང་རུ༵ང་ལས་
དང་པོ་པ་དང་ས་ཐོབ་པ་ལ་སོགས་པའི་གནས་སྐབས་གང་དང་གང་དུ་སྒོ་གསུམ་གྱི་བྱ་བ་ཅི་
སྤྱོད་ཀྱ༵ང་རུང་ལུང་རྣམ་དག་ལས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔས་བསླབ་པར་གསུངས་པ་གང་ཡིན་
པ༵འི་གནས་སྐབས་དེ་དང་དེ་ལ་མངོན་པར་ཡིད་ཆེས་པའི་སྒོ་ནས་འབད་དེ་བསླ༵བ་བོ། །
(གཉིས་པ་)ཤེས་བྱ་ཀུན་ལ་བསླབ་ཚུལ་ནི། རྒྱལ་སྲས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱིས་
མི་བསླབ་པ༵འི་ཤེས་བྱའམ་རིག་པའི་གནས་དེ་ནི་གང་ཡང་ཡོད་པ་མིན་ཏེ༵། རྒྱན་ལས། རིག་
པའི་གནས་ལྔ་དག་ལ་བརྩོན་པར་མ་བྱས་ན། །འཕགས་མཆོག་གིས་ཀྱང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་
ཉིད་མི་འགྱུར་ཏེ། །དེ་བས་གཞན་དང་ཚར་གཅད་རྗེས་སུ་བཟུང་ཕྱིར་དང༌། །བདག་ཉིད་ཀུན་
ཤེས་བྱ་ཕྱིར་དེ་ལ་དེ་བརྩོན་བྱེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །ཤེས་བྱ་མཐའ་ཡས་པ་ལ་བློ་བྱང་བ་
དེ་ལྟར་གནས་པའི་མཁས་པ་ལ༵་ནི་བླང་དོར་གྱི་གནས་ལ་ཐེ་ཚོམ་མེད་ཅིང་ཐམས་ཅད་དགེ་
བར་སྒྱུར་ཤེས་པའི་ཕྱིར་བསོད་ནམས་སུ་མི་འགྱུར་བ་གང་ཡང་མེ༵ད་དེ། (དྲང་སྲོང་)རྒྱུན་ཤེས་
ཀྱི། ཡང་དག་ཐབས་ནི་མཁས་པ་ལ། །དོན་དུ་མི་འགྱུར་གང་ཡང་མེད། །སྦྱོར་བ་ལེགས་པར་
ཤེས་པ་ལ། །སྨན་དུ་མི་འགྱུར་གང་ཡང་མེད། །ཅེས་བཤད་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)གཞན་དོན་ཁོ་ནར་སྤྱད་ཚུལ་ནི། དངོས་སུ་རང་ཉིད་ཀྱིས་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པ་
བྱས་སམ་ཡང་ན་བརྒྱུད་ནས་གཞན་བྱེད་དུ་བཅུག་ཀྱང་རུ༵ང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་
པ་དང་བདེ་བ་འགྲུབ་པའི་དོན་ལས་གཞན་མི་སྤྱ༵ད་ཅིང་ཆེད་དུ་བྱ་བའང་སེམས་ཅན་ཁོ་ནའི་
2-1-172


དོན་གྱི་ཕྱི༵ར། རང་དང་གཞན་གྱིས་དུས་གསུམ་དུ་བསགས་པའི་དགེ་བའི་རྩ་བ་ཐམས་ཅད་
རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པའི་ཕྱིར་ཡོངས་སུ་བསྔོ༵་ཞིང་བསྒྱུར་བར་བྱའོ། །
(བཞི་པ་)དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་བསྟེན་ཚུལ་ནི། དུས་རྟག་པར་གང་དང་འགྲོགས་ན་
མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པའི་དགེ་བར་ངང་གིས་འཕེལ་བར་འགྱུར་བའི་
བཤེས་གཉེན་ནི༵་ཁྱད་པར་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་དོན་སྟོན་པ་ལ་མཁས་པ་
ད༵ང་སྤྱོད་པ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་བརྟུལ་ཞུགས་མཆོ༵ག་ལ་གནས་པ་
རྣམས་ལུས་དང་སྲོག་གི་ཕྱིར་ཡང་མི་གཏང་བར་བརྟེན་ཞིང་ཡོངས་སུ་གཟུང་ངོ༵༌། །དཔེར་ན་
འཕགས་པ་དཔལ་འབྱུང་བ་ཡི་རྣམ་པར་ཐར་པ་སྟོན་པ་(ཕལ་བོ་ཆེའི་)སྡོང་པོ་བཀོད་པའི་ལེའུ་
ལ༵ས་གཞོན་ནུ་ནོར་བཟང་ལ་བླ་མ་བསྟེན་པའི་ཚུལ་རྒྱ་ཆེན་པོ་གསུངས་པ་ལྟར་བསླ༵བ་པར་
བྱ་སྟེ། དེ་ལས། ཇི་སྐད་དུ་རིགས་ཀྱི་བུ་ཁྱོད་ཀྱིས་དགེ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དགེ་བའི་
བཤེས་གཉེན་བཙལ་བས་མི་སྐྱོ་བར་བྱའོ། །མཐོང་བས་མི་ངོམས་པར་བྱའོ། །དྲི་བས་ཆོག་
མི་ཤེས་པར་བྱའོ། །དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་གྱིས་ཡོངས་སུ་ཟིན་པ་ནི་ངན་སོང་དུ་མི་ལྟུང་ངོ༌། །
ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལས་མི་ལྡོག་གོ བསླབ་པ་དང་འགལ་བར་མི་བྱེད་དོ་ཞེས་པ་ནས། རིགས་
ཀྱི་བུ་དེ་ལྟ་བས་ན་དེ་ལྟར་ཡིད་ལ་བྱ་བ་རྒྱུན་མ་ཆད་པས་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་གྱི་དྲུང་དུ་
འགྲོ་བར་བྱའོ་ཞེས་པ་དང༌། རིགས་ཀྱི་བུ་ཁྱོད་ཀྱིས་རང་ལ་ནི་ནད་པའི་འདུ་ཤེས་དང༌། དགེ་
བའི་བཤེས་གཉེན་ལ་ནི་སྨན་པའི་འདུ་ཤེས་དང༌། རྗེས་སུ་བསྟན་པ་ལ་ནི་སྨན་གྱི་འདུ་ཤེས་
དང༌། ནན་ཏན་དུ་ཉམས་སུ་བླང་བ་ལ་ནི་ནད་འཚོ་བའི་འདུ་ཤེས་བསྐྱེད་པར་བྱའོ། །ཞེས་པ་
ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
(ལྔ་པ་)སྟོན་པའི་གསུང་རབ་ལྟ་བ་ནི། དཔལ་འབྱུང་བའི་རྣམ་པར་ཐར་པ་འདིའམ་གཞུང་
ལུགས་རྣམ་པར་དག་པར་འདི་དང་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་བཀའ་སྩལ་པའི་
2-1-173


བསླབ་བྱ་གཞ༵ན་ཡང་མདོ་སྡེ་སྣ་ཚོགས་པ་བཀླགས་ནས་ཤེས་པར་བྱ༵་སྟེ་མདོ་སྡེ་རྣམས་ལས་
བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔས་བསླབ་པར་བྱ་བའི་བླང་དོར་གྱི་ཚུལ་མཐའ་ཡས་པ་སྣ༵ང་བའི་ཕྱིར་རོ། །
དེ་བས་ན་མདོ་སྡེ་རྒྱ་ཆེན་པོ་རྣམས་རིམ་གྱིས་བཀླག་པར་བྱ༵་ཞིང༌། ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་
ནམ་མཁའི་སྙིང་པོས་ཞུས་པའི་མདོ་སྡེ་ལས་ནི༵་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་རྩ་ལྟུང་འཆོས་ཐབས་
དང་བཅས་པ་གསལ་བར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་ཐོག་མ་ཉིད་དུ་བལྟ་བར་བྱ༵འོ། །
(དྲུག་པ)མཁོ་བའི་བསྟན་བཅོས་བལྟ་བ་ནི། གང་གི་ཕྱིར་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་པས་དུས་རྟག་
ཏུ་སྤྱད་ཅིང་བསླབ་པར་བྱ་བ་ནི༵་ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་དགེ་བ་རྣམས་བཏང་བསྲུང་དག་པ་
སྤེལ་བའི་ཚུལ་གཞུང་ལུགས་དེ་ལས་རྒྱ་ཆེར་རབ་ཏུ་གསལ་བར་སྟོན་པ༵འི་ཕྱིར་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའི་བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་ཡ༵ང་ངེས་པར་ཏེ་གདོན་མི་ཟ་བར་ལན་ཅིག་
ཙམ་མ་ཡིན་གྱི་ཡང་ནས་ཡང་དུ་བལྟ༵་བར་བྱའོ། །ཡང་དེ་ཙམ་བལྟ་བར་མི་ནུས་ནའང་རེ་
ཞིག་ལ་མདོ་སྣ་ཚོགས་ནས་བསླབ་བྱ་མདོར་བསྡུས་པ་སློབ་དཔོན་འདིས་མཛད་པ༵འི་མདོ་
རྣམས་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་བལྟ༵་ཞིང༌། དེ་བཞིན་དུ་བདག་ཉིད་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་
ཀྱིས་མཛད་པ༵འི་བསླབ་པ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང་མདོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་འདི་དག་གཞན་
གཉིས་པོའང་འབད་པས་བལྟ་བར་བྱ༵་སྟེ་དེ་དག་ལས་ཀྱང་བསླབ་བྱ་མང་བོ་གསལ་བར་
སྟོན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(བདུན་པ་)དེ་དང་མཐུན་པར་སྤྱད་པ་ནི། མདོ་དང་བསྟན་འཆོས་གང་ལས་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པར་གང་ནི་མ་བཀག་ཅིང་གནང་བ༵་དེ་ཉིད་ཚུལ་བཞིན་དུ་སྤྱད་པར་བྱ་བ་
སྟེ༵་མདོར་ན། སེམས་ཅན་མགུ་བྱ་མ་གཏོགས་པ། །རྒྱལ་བ་མཉེས་པའི་ཐབས་གཞན་མེད། །
ཅེས་པ་ལྟར་འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་ཀྱི་སེམས་ནི་བསྲུང་ཞིང་མགུ་བར་བྱ་བའི་ཕྱི༵ར་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའི་བསླབ་པར་བྱ་བ་རྣམས་མཐོང་ཞིང་རྟོགས་པའི་སྒོ་ནས་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་པ་
2-1-174


འབའ་ཞིག་ཡང་དག་པར་སྤྱ༵ད་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པ་ནི། རང་གི་ལུས་དང་ངག་དང་སེམས་ཀྱི་གནས་སྐབས་
ཐམས་ཅད་ལ༵་དགེ་བའམ་མི་དགེ་བའམ་ལུང་མ་བསྟན་གང་ཡིན་ཞེས་ཡང་དང་ཡང་དུ་ང་
རྟག་པར་བྱ༵ས་ནས་བླང་དོར་ལ་སྤྲོ་བས་འཇུག་པ་དེ་ཉིད་ཁོ་ན་མདོར་བསྡུ་ན་ནི༵་ཤེས་བཞིན་
བསྲུང་བའི་མཚན་ཉིད་ཡང་དག་པ་ཉིད་དོ༵། །
(གསུམ་པ་)ཉམས་སུ་བླང་བར་གདམས་པ་ནི། ཡིད་སྔོན་དུ་འགྲོ་བའི་ལུས་དང་ངག་གིས་
བསླབ་བྱ་འདི་དག་ལ་ནན་ཏན་དུ་བསླབས་ཤིང་སྤྱད་པར་བྱ༵ས་ན་ཕན་ཐོགས་པར་འགྱུར་
གྱི་གཞུང་གི་ཚིག་ཙམ་ཞིག་བརྗོད་པས་དགོས་པ་ཅི་ཞིག་འགྲུ༵བ་སྟེ་ཅི་ཡང་མི་འགྲུབ་པས་
དོན་ཉམས་སུ་ལེན་པ་ལ་འབད་པར་བྱའོ། །དཔེར་ན་སྨན་མ་ཟོས་པར་སྨན་དཔྱད་ཀྱི་བསྟན་
བཅོས་བཀླགས་པ་ཙམ་གྱིས་ནི༵་ནད་པ་དག་ལ་ཕན་པར་འགྱུར་ར༵མ་སྟེ་ཅིའང་མི་ཕན་ལ། 
ལུས་ཀྱི་སྨན་དང་སྤྱོད་ལམ་ལ་སོགས་པ་བསྟེན་པ་ལས་ཕན་ཐོགས་པ་བཞིན་ནོ། །ཏིང་ངེ་
འཛིན་རྒྱལ་པོར་ཡང༌། གཞོན་ནུ་དེ་ལྟ་བས་ན་སྒྲུབ་པ་སྙིང་པོར་བྱེད་པ་ལ་བསླབ་པར་བྱ་སྟེ། 
སྒྲུབ་པ་སྙིང་པོར་བྱེད་པ་ལས་ནི་བླ་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་རྙེད་པར་
དཀའ་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ་ལས་གཙོ་
བོར་ཤེས་བཞིན་བསྲུང་བ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་ལེའུ་ལྔ་པའི་རྣམས་པར་བཤད་པ༵འོ།།      །། 
དེ་ལྟར་ཚུལ་ཁྲིམས་བསྲུང་ཚུལ་བསྟན་ནས། ད་ནི་བཟོད་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཉམས་
སུ་བླང་ཚུལ་ལ་སྤྱི་དོན་བཞི་སྟེ། བྱེད་ལས་མཚན་ཉིད་དབྱེ་བ་ཕན་ཡོན་ནོ། །
(དང་པོ་)བྱེད་ལས་ནི། གནོད་བྱེད་འདི་ནི་བཟོད་པ་འགྲུབ་པའི་གྲོགས་ཡིན་པས་ཕན་
འདོགས་པའོ་སྙམ་པའི་བློ་དང་ལྡན་ཞིང་ལན་མི་བྱེད་པས་ཚེ་འདི་ལ་ཕན་འདོགས་ཤིང༌། 
དེས་དད་པར་བྱས་ནས་དགེ་བ་ལ་སྦྱོར་བའི་ཕྱིར་ཕྱི་མ་ལའང་ཕན་འདོགས་པས་སེམས་
2-1-175


ཅན་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་བྱེད་པ་སྟེ། རྒྱན་ལས། གཞན་གནོད་བྱེད་ལ་ཕན་བྱེད་བློ་ལྡན་པ། །
གནོད་བྱེད་དྲག་པོ་དག་ཀྱང་རབ་ཏུ་བཟོད། །ཐབས་རིག་གནོད་བྱེད་བཟོད་པ་དེ་དག་གིས། །
གནོད་བྱེད་དགེ་བ་ཡང་དག་ལེན་དུ་འཇུག ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)མཚན་ཉིད་ནི། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ཁོང་ཁྲོ་མ་ལུས་པར་སྤངས་པ་དང༌། 
གཉེན་པོ་ཆོས་ལ་བདག་མེད་རྟོགས་པའི་སྒོ་ནས་འཁོར་གསུམ་དུ་རྣམ་པར་མི་རྟོགས་པའི་ཡེ་
ཤེས་དང་ལྡན་པ་དང༌། བྱེད་ལས་གནས་སྐབས་སུ་གནོད་པ་ལ་ལན་མི་བྱེད་པའི་སྒོ་ནས་
འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱེད་པ་དང༌། མཐར་ཐུག་རང་རང་གི་མོས་པ་
དང་མཐུན་པར་ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་བཀོད་ནས་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་
བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཆོས་བཞི་དང་ལྡན་པ་སྟེ། བཟོད་པ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཉམས་དང༌། །རྣམ་པར་
མི་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ལྡན། །འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་རྫོགས་བྱེད། །སེམས་ཅན་རྣམ་སྨིན་བྱེད་
རྣམ་གསུམ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དབྱེ་བ་ནི། གནོད་པ་ལ་ལན་མི་བྱེད་པ་དང༌། སྡུག་བསྔལ་ལ་ཇི་མི་སྙམ་པ་
དང༌། ཆོས་ལ་ངེས་པར་སེམས་པ་སྟེ་ངོ་བོའི་དོན་དང༌། སྙིང་རྗེ་དང་ལྡན་ཞིང་ཚུལ་ཁྲིམས་
དང་ཐོས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་ལ་བརྟེན་ནས་བསྒོམ་པ་རྒྱུའི་དོན་དང༌། (མདོའི་དོན་བསྡུས་པ་)
ཁོན་མི་མང་དང་དབེན་མི་མང༌། །བདེ་བ་ཡིད་བདེ་མང་བ་དང༌། །འགྱོད་པ་མེད་པར་འཆི་བ་
དང༌། །ཕྱི་མ་བདེ་འགྲོར་འགྲོ་བའོ། །ཞེས་པ་ལྟར་ཕན་ཡོན་ལྔ་དང་ལྡན་པ་འབྲས་བུའི་དོན་
དང༌། མདོ་ལས། གང་ཞིག་ཕ་རོལ་འཁྲུགས་ཤེས་ནས། །བདག་ཉིད་དེ་ལ་ཉེར་ཞི་བ། །དེ་
ནི་བདག་དང་ཕ་རོལ་པོ། །གཉིས་པོ་དག་གི་དོན་བྱེད་དོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རང་གཞན་གཉི་གའི་
དོན་བྱེད་པ་ལས་ཀྱི་དོན་དང༌། བཟོད་པ་ནི་དཀའ་ཐུབ་རྣམས་ཀྱི་མཆོག་གོ་ཞེས་པའི་ཡོན་
ཏན་དང་ལྡན་པའི་དོན་དང༌། དེ་སྒོམ་པའི་གང་ཟག་ལ་ཡོད་པ་རྟེན་གྱི་འཇུག་པ་སྔར་བཤད་
2-1-176


པ་ལྟར་དོན་གསུམ་དུ་རབ་ཏུ་དབྱེ་བའི་འཇུག་པའི་དོན་དེ་དོན་དྲུག་དང་ལྡན་པར་ཤེས་
ནས་ཉམས་སུ་ལེན་པར་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། མི་མཇེད་ཇི་མི་སྙམ་ཤེས་དང༌། །སྙིང་རྗེ་
ཆོས་ལ་བརྟེན་པའི་ཕྱིར། །ཕན་ཡོན་ལྔར་ནི་ཡང་དག་བཤད། །དེ་ནི་གཉིས་ཀྱི་དོན་བྱེད་དེ། །
དཀའ་ཐུབ་གཙོ་དང་ཡང་དག་ལྡན། །དེ་ལ་དེ་ནི་རྣམ་གསུམ་འདོད། །བཟོད་པ་དེ་འདྲར་
ཡོངས་ཤེས་ནས། །མཁས་པས་ཡང་དག་སྒྲུབ་པར་བྱེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ཡང་གནོད་
པ་ལ་མི་མཇེད་པའི་བཟོད་པ་ནི། གནོད་བྱེད་རྣམས་ལ་རང་དབང་མེད་ཅིང་ཉོན་མོངས་པའི་
གཞན་དབང་དུ་གྱུར་པས་ལྷག་པར་ཡང་སྙིང་རྗེ་སྙམ་དུ་བསམས་ནས་གཞན་གྱི་གནོན་པ་
ཅི་བྱུང་ཡང་ལན་མི་བྱེད་པ་སྟེ། རྟག་ཏུ་ཉེས་པ་རང་དབང་མེད་པར་བྱས་སེམས་ཀྱིས། །སྐྱེ་
བོ་ལ་ནི་བློ་ལྡན་ཉེས་པར་མི་འཛིན་ཏེ། །མི་འདོད་བཞིན་དུ་ལོག་པར་སྒྲུབ་པར་འགྱུར་རོ་
ཞེས། །སྐྱེ་བོ་དག་ལ་སྙིང་རྗེ་རྣམ་པར་འཕེལ་ཕྱིར་རོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །སྡུག་བསྔལ་ལ་ཇི་
མི་སྙམ་པའི་བཟོད་པ་ནི། གཞན་གྱི་དོན་དུ་འགྱུར་ན་མནར་མེད་པའི་སྡུག་བསྔལ་ལ་ཡང་
དགའ་བར་འཛིན་པས་ལམ་བསྒོམ་པའི་དཀའ་སྤྱད་ཀྱི་ངལ་དུབ་ཅི་བྱུང་ཡང་སྤྲོ་བས་དང་དུ་
ལེན་པ་སྟེ། གཞན་དོན་བརྩོན་ལྡན་སྙིང་རྗེའི་བདག་ཉིད་འདི། །གང་ཚེ་མནར་མེད་ལ་ཡང་
དགར་འཛིན་པ། །དེ་འདྲ་བ་དག་སྲིད་ན་གཞན་རྟེན་ཅན། །སྡུག་བསྔལ་འབྱུང་བ་རྣམས་ཀྱི་
ག་ལ་འཇིགས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །ཆོས་ལ་ངེས་པར་སེམས་པའི་བཟོད་པ་ནི། ཆོས་ཐམས་
ཅད་སྣང་ལ་རང་བཞིན་མེད་པ་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུར་རྟོགས་པའི་ཕྱིར་འབྱོར་བ་རྒྱས་པའི་དུས་ན་ཡང་
ཆགས་ཤིང་ཁེངས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཉོན་མོངས་པའི་འཇིགས་པ་མེད་ཅིང་གཞན་དོན་དུ་སྐྱེ་
བ་ལེན་པའང་སྐྱེད་མོས་ཚལ་དུ་འགྲོ་བ་ལྟ་བུར་རྟོགས་པའི་ཕྱིར་འཁོར་བར་རྒུད་པའི་དུས་
ན་ཡང་ངལ་དུབ་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་དག་གིས་འཇིགས་པ་མེད་པ་ལ་སོགས་ཆོས་ཟབ་མོ་ལ་མི་
སྐྲག་པ་སྟེ། དེ་ཡི་ཆོས་ཀུན་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་དང༌། །སྐྱེ་བ་སྐྱེད་མོས་ཚལ་འགྲོ་ལྟར་རྟོགས་ནས། །
2-1-177


འབྱོར་པའི་དུས་དང་རྒུད་པའི་དུས་ན་ཡང༌། །ཉོན་མོངས་སྡུག་བསྔལ་དག་གིས་འཇིགས་པ་
མེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཕན་ཡོན་ནི། ཕལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཤིན་ཏུ་བྱ་དཀའ་བ་མགོ་དང་ཡན་ལག་གཏོང་
བ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ལ་ཇི་མི་སྙམ་པ་དང༌། ཁྱད་པར་དུ་མིའི་གནོད་པ་གང་བྱུང་
ཡང་ལན་མི་བྱེད་པ་རྒྱ་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། མཐོ་རིས་འདོད་པ་དང་ལན་མི་ནུས་པ་དང་
གཞན་ལ་འཇིགས་པ་དང༌། ཕན་འདོགས་སུ་རེ་བས་མ་ཡིན་པ་ཟང་ཟིང་མེད་པའི་ཡོན་ཏན་
དང༌། དེ་དག་གིས་དད་པར་བྱས་པའི་གདུལ་བྱ་རྣམས་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་འགོད་པ་དོན་
ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། ལྷག་མེད་ཀྱི་མྱང་འདས་སུའང་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་མི་ཟད་པའི་ཡོན་
ཏན་རྣམས་འགྲུབ་པ་སྟེ། སངས་རྒྱས་སྲས་རྣམས་ཤིན་ཏུ་བྱ་དཀའ་དེ་བཞིན་མི་ཡི་གནོད་
པ་བཟོད། །མཐོ་རིས་གཉེར་དང་མི་ནུས་པས་མིན་འཇིགས་པས་མ་ཡིན་ཕན་ལྟས་མིན། །
བཟོད་པ་བླ་ན་མེད་པས་སྐྱེ་བོ་ཐམས་ཅད་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་བཀོད། །བཟོད་པ་ཡེ་ཤེས་
ཀྱིས་ཡོངས་ཟིན་པས་འཇིག་རྟེན་དག་ན་མི་ཟད་གཞག། ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཡུམ་
ལས་ཀྱང༌། བཟོད་པས་གཟུགས་བཟང་དམ་པ་རྒྱ་ཆེན་ཐོབ་འགྱུར་ཏེ། །གསེར་མདོག་སྡུག་
ཅིང་འགྲོ་བས་བལྟ་བའི་འོས་སུ་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཐོབ་བོ།      །
གཞུང་དོན་ལ། བསྒོམ་པར་གདམས་པ། ཇི་ལྟར་སྒོམ་ཚུལ། བསྒོམ་པའི་ཕན་ཡོན་
ནོ། །དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)སྐྱོན་ཡོན་བསམས་ཏེ་བསྒོམ་པར་གདམས་པ་ནི། དེ་
ལྟར་སེམས་བསྐྱེད་དང་ལྡན་པས་སྦྱིན་པ་དང་ཚུལ་ཁྲིམས་ལ་ནན་ཏན་དུ་བྱེད་དགོས་པར་མ་
ཟད་གཙོ་ཆེར་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་པས་བཟོད་པ་བསྒོམ་པ་ལ་འབད་དགོས་ཏེ། དེ་ལྟར་མ་ཡིན་
ན་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་ཆགས་པ་དང་གནས་པ་དང་འཇིག་པ་དང་སྟོངས་པ་རྣམས་ལ་བར་
2-1-178


གྱི་བསྐལ་པ་ཉི་ཤུ་ཉི་ཤུར་བྱས་པའི་བསྐལ་པ་བརྒྱད་ཅུ་ལ་བསྐལ་པ་ཆེན་པོ་སྟེ། དེ་ལྟ་བུའི་
བསྐལ་པ་སྟོང་ཕྲག་དུ་མར་བསགས་པ་ཡི༵་ཕལ་བ་རྣམས་ལ་སྦྱིན་པ་གསུམ་བྱིན་པ་དང༌། 
བདེ་བར་གཤེགས་པ་ལ་སོགས་པ་དཀོན་མཆོག་གསུམ་ལ་མཆོད་ཅིང་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་བ་ལ་
སོ༵གས་པ་དང༌། ཚུལ་ཁྲིམས་ཀྱི་སྡོམ་པ་བླངས་ནས་སྲུང་བ་ལ་སོགས་པའི་ལེགས་པར་སྤྱད་
པ་དགེ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཀུན་ཀྱ༵ང་ཡུལ་ཁྱད་པར་ཅན་ལ་ཁྲོས་ཤིང་འཁྲུགས་ནས་གཉེན་
པོས་མ་ཟིན་པའི་ཁོང་ཁྲོ་གཅིག་གིས་མེ་ཆུང་ངུས་རྩྭ་མང་པོ་སྲེག་པ་བཞིན་དུ་འཇོམས་པར་
བྱེ༵ད་དེ། (འཇམ་དཔལ་རྣམ་པར་རོལ་བའི་)མདོ་ལས། འཇམ་དཔལ་ཁོང་ཁྲོ་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་བསྐལ་
པ་བརྒྱ་སྟོང་དུ་བསགས་པའི་བསོད་ནམས་ཀྱང་འཇོམས་པར་བྱེད་ཅིང་འབྲས་བུ་མེད་པར་
བྱེད་པའོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །རྒྱན་ལས་ཀྱང༌། སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཕན་བྱེད་ཕྱིར། །དེ་ལ་
ཆགས་སྐྱེ་ལྟུང་མི་འགྱུར། །འདི་ཡི་ཞེ་སྡང་རྣམ་ཀུན་ཏུ། །སེམས་ཅན་རྣམས་དང་འགལ་བར་
འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ལ་སྤང་བྱ་ཞེ་སྡང་ལྟ་བུའི་སྡིག་པ་ཆེན་པོ་གཞན་
མེ༵ད་ཅིང༌། མདོ་ལས། བཟོད་པ་དཀའ་ཐུབ་དམ་པ་བཟོད་པ་ནི། །མྱ་ངན་འདས་པ་མཆོག་
ཅེས་སངས་རྒྱས་གསུང་། །ཞེས་པ་ལྟར་གཉེན་པོ་བཟོད་པ་ལྟ་བུའི་དཀའ་ཐུབ་དམ་པ་གཞན་
མེ༵ད་པ་དེ་བས་ན་བཟོད་པ་ལྷུར་ལེན་པ་ལ་ནན་ཏན་དུ༵་བྱས་ཏེ་འཆད་པར་འགྱུར་བའི་ཐབས་
སྣ་ཚོགས་པའི་ཚུལ་གྱིས་བསྒོམ་ཞིང་ཉམས་སུ་ལེན་པ་ལ་འབད་པར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)ཁྲོ་བའི་ཉེས་དམིགས་རྒྱས་པར་བཤད་པ་ནི། ཞེ་སྡང་ནི་ལུས་སེམས་གདུང་
བར་བྱེད་པས་ཟུག་རྔུ་ཡིན་ལ་དེ་དང་བཅས་པའི་སེམས་རྒྱུན་དུ་འཆང་ན༵་ཡིད་ནི་རབ་ཏུ་
ཞི་བའི་བདེ་བ་ཉམས་སུ་མི་མྱོ༵ང་ཞིང་ཡིད་དགའ་བ་དང་ལུས་བདེ་བ་ནམ་ཡང་མི་ཐོབ་ལ༵་
མཚན་མོའང་གཉིད་མི་འོང་ཞིང་དུས་རྟག་ཏུ་སེམས་བརྟན་པ་མེད་པར་འགྱུ༵ར་ཏེ། ཞེ་སྡང་
གི་མེ་འབར་བས་གདུང་བ་དྲག་པོ་སྐྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །བྲན་གཡོག་ལ་སོགས་པ་གང་དག་
2-1-179


སྔར་ཡང་ནོར་མང་པོ་རྙེད་པ་དང་བཀུར་སྟི་ཆེན་པོ་ཐོབ་པ་ཡི༵་བཀའ་དྲིན་བྱིན་ཞིང་ད་དུང་
ཡང་སྟེར་པ་པོ་དེ་ལ་བརྟེན་དགོས་པར་གྱུར་བ༵འི་བྲན་གཡོག་དེ་དག་ཀྱང་ནི་ཁོང་ཁྲོ་ཞེ་སྡང་
དྲག་པོ་དང་ལྡན་པ༵འི་རྗེ་དཔོན་དེ་ལ་ཡང་ཡང་འཐབ་པ་མ་བཟོད་པས་གསོད་པར་ཡང་རྒོ༵ལ་
ན་གཞན་དག་ལ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས། ཞེ་སྡང་དེ་ཡིས་ཚིག་རྩུབ་མང་དུ་སྨྲས་པས་མཛའ་
བཤེས་རྣམས་ཀྱང་སྐྱོ་ཞིང་སྐྲག་པར་འགྱུ༵ར་ལ། འཁོར་གཡོག་ལ་ནོར་མང་པོ་སྦྱིན་པས་
བསྡུས་ཀྱང་དེ་ལ་སྟེན་པར་མི་བྱེ༵ད་པས་གྲོགས་བཟང་པོ་ལ་བརྟེན་པའི་བདེ་བའང་མི་ཐོབ་
ཅིང༌། མདོར་ན་ཁོང་ཁྲོ་ནི་ཡིད་མི་བདེ་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་ནོ་ཞེས་པ་ལྟར་ཁྲོ་བས་རང་
གཞན་སུའང་བདེ་བར་གནས་པ༵འི་གནས་དེ་ནི་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡི༵ན་པས་ཁོང་ཁྲོ་སྤོང་
པ་ལ་འབད་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)སྐྱོན་ཡོད་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པ་ནི། ཞེ་སྡང་ཅན་རྣམས་ལ་ཁྲོ་བའི་དགྲ་ཡིས་ལུས་
དང་སེམས་ཡོངས་སུ་གདུང་བ་དེ་ལྟ་བུ་ལ་སོ༵གས་པ་འདི་དང་ཕྱི་མར་སྡུག་བསྔལ་མང་པོ་
དག་ནི་བསྐྱེད་པར་འགྱུ༵ར་བས་སྐྱེས་བུ་དཔའ་བོ་གང་ཞིག་གཉེན་པོས་ལེགས་པར་བསྒྲིམས་
ཏེ་སྤང་བྱ་ཁྲོ་བ་འཇོམས་པ༵་དེ་ནི་ཚེ་འདི་དང་སྐྱེ་བ་ཕྱི་མ་གཞན་ཐམས་ཅད་དུ་ཕྱིར་མི་ལྡོག་པ་
ལ་སོགས་པའི་བདེ༵་བ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་འགྱུར་ཏེ། བཤེས་སྤྲིང་དུ། ཁྲོ་བ་སྤངས་པས་ཕྱིར་མི་
ལྡོག་པ་ཉིད། །ཐོབ་པར་འགྱུར་པ་སངས་རྒྱས་ཞལ་གྱིས་བཞེས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་)སྒོམ་ཚུལ་ལ། མདོར་བསྟན་དང༌། རྒྱས་བཤད་དོ། །དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། 
(དང་པོ་)ཁྲོ་བའི་རྒྱུ་ལ་བརྟགས་པ་ནི། བདག་དང་བདག་གི་ཕྱོགས་ལ་མི་འདོད་པ་སྡུག་བསྔལ་
བསྐྱེད་པར་བྱས་པ་དང༌། འདོད་པ་བདེ་བ་འགྲུབ་པ་ཡི༵་གེགས་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བར་གྱུར་
པ༵འི་ཡིད་མི་བདེ་བའི་རྣམ་རྟོག་ཟས་ནུས་ལྡན་དང་འདྲ་བ་རྙེད་ན༵ས་ཞེ་སྡང་གི་ལུས་བརྟས་ཏེ་
སྟོབས་འཕེལ་བར་བྱས་ནས་བདག་ཉིད་འཇོམས་སུ་འོང་བས། རྒྱུ་ཡིད་མི་བདེ་དེ་ལྟ་བུའང་
2-1-180


སྤང་བར་བྱ་དགོས་སོ༵། །
(གཉིས་པ་)དེ་ཉིད་སྤང་བར་རིགས་ཚུལ་ནི། ཡིད་མི་བདེས་ཞེ་སྡང་སྐྱེད་པ་དེ་ལྟ་བས་ན་
ཟས་བཅད་ནས་དགྲའི་སྟོབས་ཉམས་པར་བྱེད་པ་བཞིན་དུ་བདག་གིས་དགྲ་བོ་ཞེ་སྡང་དེ༵འི་
ཟས་ཡིད་མི་བདེ་དེ་ནི་རྩ་བ་ནས་རྣམ་པར་གཞོམ་པར་བྱ༵་སྟེ། འདི་ལྟར་བདག་ལ་དགེ་བ་
འཇོམས་པ་ལ་སོགས་པའི་སྒོ་ནས་གནོད་པ་བྱེད་པ་ལ༵ས་དགྲ་བོ་ཞེ་སྡང་འདི་ལ་ནི་བྱ་བའི་
ལས་གཞན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེ༵ད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)གཉེན་པོ་དགའ་བ་བསྐྱེད་པ་ནི། མི་འདོད་པ་བྱེད་པ་དང་འདོད་པའི་གེགས་
བྱེད་པ་ལ་སོགས་པས་གནོད་པ་ཆེན་པོ་ཅི་ལ་བབ་ཀྱང་བདག་གིས་ནི༵། ཡིད་མི་བདེའི་
གཉེན་པོར་གྱུར་པའི་དགའ་བའི་ཡིད་ནི་ནམ་ཡང་དཀྲུག་པར་མི་བྱ༵་སྟེ། མི་དགའ་བ་བྱས་
ཀྱང་རང་སྡུག་པ་ཙམ་དུ་ཟད་ཀྱི་འདོད་པའི་དོན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མི་འགྲུ༵བ་ཅིང༌། ཡིད་མི་བདེ་
བ་ལས་བྱུང་བའི་ཁྲོ་བས་དགེ་བ་མང་པོ་དག་ནི་ཉམས་པར་འགྱུ༵ར་བའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་
ཡང་ལེགས་པར་བརྟགས་ན་གཞན་གྱི་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ཅི་བྱུང་ཡང་གལ་
ཏེ་ཕྱིར་བཅོས་སུ་ཡོད་ན་ནི༵་དེ་ལ་མི་དགའ་བ་བྱ་རྒྱུ་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ཅིའང་མེད་པས་མི་དགའ་
བ་སྤངས་ནས་འཆོས་པའི་ཐབས་ལ་འབད་པར་རིགས་ཤིང༌། འོན་ཏེ་ཕྱིར་བཅོས་སུ་མེད་ན་
ཡ༵ང༌། དེ་ལ་མི་དགའ་བ་བྱས་པས་ཅི་ཞིག་ཕ༵ན་ཏེ་ཅིའང་མི་ཕན་ཞིང་ལྷག་པར་གནོད་པས་
མི་དགའ་བ་སྤངས་ནས་སྡུག་བསྔལ་གང་བྱུང་ལམ་གྱི་གྲོགས་སུ་ཤེས་པར་བྱའོ། །
རྒྱས་བཤད་ལ། གང་ལས་ཁྲོ་བ་འབྱུང་ཚུལ་དང༌། དེ་ཡི་གཉེན་པོ་སྒོམ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་
ནི། བདག་གམ་བདག་གི་འཛའ་བཤེས་རྣམས་ལ༵་ལུས་སེམས་གདུང་བའི་སྡུག་བསྔལ་དང་
ཁྱད་དུ་གསོད་པའི་བརྙས་པ་དང༌། གནད་དུ་ཕོག་པའི་ཚིག་རྩུབ་ད༵ང༌། གཏམ་ངན་བརྗོད་
པའི་མི་སྙན་པ་ཞེས་བྱ་བ་རྣམས་མི་འདོད་དེ༵། མི་འདོད་པ་དེ་རྣམས་བྱས་བ་ལས་ཀྱང་ཡིད་
2-1-181


མི་བདེ་ལ་བརྟེན་ནས་ཁྲོ་བ་འབྱུང་ཞིང༌། བདེ་བ་དང་བཀུར་སྟི་དང་བསྟོད་པ་དང་གྲགས་
པ་རྣམས་འབྱུང་བར་འདོད་དེ་འདོད་པ་དེ་རྣམས་འབྱུང་བའི་གེགས་བྱས་པ་ལས་ཀྱང་ཁྲོ་བ་
འབྱུང་ལ། དགྲའི་ཕྱོགས་ལ་དེ་དག་ལས་བཟློག་པས་ཏེ་སྡུག་བསྔལ་དང་བརྙས་པ་དང་ཚིག་
རྩུབ་དང་མི་སྙན་པ་རྣམས་འབྱུང་བར་འདོད་པ་ལ་དེ་དག་འབྱུང་བའི་གེགས་བྱས་པ་དང༌། 
བདེ་བ་དང་བཀུར་སྟི་དང་བསྟོད་པ་དང་གྲགས་པ་རྣམས་འབྱུང་བར་མི་འདོད་པ་ལ་དེ་དག་
གི་འབྱུང་བའི་གྲོགས་བྱས་པ་ལས་ཀྱང་ཁྲོ་བ་འབྱུང་བས་བརྟགས་ནས་རིམ་གྱིས་སྤང་བར་
རིགས་སོ༵། །
(གཉིས་པ་)གཉེན་པོ་ལ། ཡིད་དུ་མི་འོང་པ་ལ་བཟོད་པ་སྒོམ་ཚུལ། ཡིད་དུ་འོང་བའི་
གེགས་ལ་བཟོད་པ་སྒོམ་ཚུལ། གནོད་བྱེད་བཟོད་པ་འགྲུབ་པའི་གྲོགས་སུ་བསྟན་པའོ། །
དང་པོ་ལ། བདག་ལ་ཉེས་པ་བྱུང་དུས་བསྒོམ་པ། བཤེས་ལ་ཉེས་པ་བྱུང་དུས་བསྒོམ་པ། 
དགྲ་ལ་ལེགས་པ་བྱུང་དུས་བསྒོམ་པའོ། །
དང་པོ་ལའང༌། སྡུག་བསྔལ་བྱུང་དུས་བསྒོམ་པ་དང༌། བརྙས་སོགས་བྱུང་དུས་བསྒོམ་
པའོ། །དེའི་དང་པོ་ལ། སྡུག་བསྔལ་དང་དུ་ལེན་པའི་བཟོད་པ། ཆོས་ལ་ངེས་པར་སེམས་
པའི་བཟོད་པ། གནོད་པས་ཇི་མི་སྙམ་པའི་བཟོད་པའོ། །དང་པོ་ལ་དྲུག་ལས། (དང་པོ་)སྡུག་
བསྔལ་ཆོས་ཀྱི་བསྐུལ་མར་བསྟན་པ་ནི། འཁོར་བ་འདིར་བདེ་བ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་དགེ་བ་ནི་
རེས་འགའ་ཙམ་ཞིག་འབྱུ༵ང་བས་བདེ་བ་ཤིན་ཏུ་རྙེད་པར་དཀའ་ཞིང༌། སྡུག་བསྔལ་འགྲུབ་
པའི་རྒྱུ་མི་དགེ་བ་ནི། ཤིན་ཏུ་མ༵ང་བས་སྡུག་བསྔལ་མང་པོ་འབད་མེད་དུ་འབྱུང་བ་ལ་ཡིད་
མི་བདེ་སྤངས་ནས་རྒྱུ་སྔོན་དུ་སོང་བའི་འབྲས་བུ་དང་དུ་བླངས་ཏེ་བཟོད་པར་བྱའོ། །གཞན་
ཡང་སྡུག་བསྔལ་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་མེད་པར་འཁོར་བ་ལ་ཉེས་དམིགས་སུ་ཤེས་ནས་ཐར་
བར་འདོད་པའི་ངེས་འབྱུང་གི་བསམ་པ་མེ༵ད་ཅིང༌། སྡུག་བསྔལ་ལས་ངེས་འབྱུང་གི་བློ་སྐྱེ་བ་
2-1-182


དེ་བས་ན་ཡང་སེམས་ཁྱོད་རྒྱུ་འབྲས་ལ་མངོན་པར་ཡིད་ཆེས་པའི་སྒོ་ནས་སྡུག་བསྔལ་དང་
དུ་ལེན་པའི་བཟོད་པ་ལ་བརྟེན་པར་མནོ༵ས་ཤིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ)ཐར་བའི་དོན་དུ་བཟོད་པར་བྱ་བ་ནི། ལྷ་དབང་ཕྱུག་ཆེན་པོ་དཀའ་ཐུབ་ལས་
བཟློག་པའི་ལྷ་མོ་ཨུ་མ་ལ་དད་པ་རྣམས་དེ་མཆོད་པའི་དོན་དུ་རང་གི་ལུས་སྦྱིན་སྲེག་ལ་
འབུལ་བ་དང༌། ཡུལ་ཀརྞ་ཊ་པ༵་ཞེས་བྱ་བ་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱུད་ན་གནས་པའི་ཕྱི་རོལ་བ་འགའ་
ཞིག་ཚངས་པ་ཐོབ་པར་འདོད་པས་ཉི་ཟླ་གཟས་ཟིན་པ་ན་རང་གི་མགོ་གཅོད་པ་དང༌། 
གཞན་ཡང་མེ་ལྔ་བསྟེན་ཅིང་བསྲེག་པ་དང་རྩེ་གསུམ་ལ་མཆོངས་ཏེ་གཅོད་པ་ལ་སོགས་
པའི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཚོར་བ་དྲག་པོ་ནི༵་འདོད་པའི་དོན་གྲུབ་པ་མེད་བཞིན་དུ་ཡང་བཟོད་པར་
བྱེད་ན། རང་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ཐར་བ་ཡི༵་མཐར་ཐུག་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཀྱི་གོ་འཕང་
ཐོབ་པའི་དོན་དུ་ཐེག་ཆེན་གྱི་ལམ་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་དཀའ་སྤྱད་ལ་བདག་ཀོ་ཅི་སྟེ་སྔ༵ར་ཏེ་
འཇིགས་པར་མི་རིགས་པས་སྤྲོ་བས་དང་དུ་བླང་ནས་བཟོད་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)གོམས་པའི་དབང་གིས་བཟོད་པར་བྱ་བ་ནི། སྡུག་བསྔལ་ཆུང་ངུ་བཟོད་མོད་
ཆེན་པོ་བཟོད་པར་དཀའོ་སྙམ་ན། གོ་ར་བས་སྟན་རིམ་པ་མང་པོའི་འོག་ན་ཡུངས་འབྲུ་ཡོད་
པའི་རྩུབ་པ་མི་བཟོད་པའང་ཕྱིས་ཤིང་ཚེར་མ་ཅན་གྱི་ཁུར་ཆེན་པོ་ཁུར་བ་བཟོད་པ་བཞིན་
དུ། རིག་པ་དང་སྒྱུ་རྩལ་ལ་སོགས་པ་གང་དག་གང་ལ་རིམ་གྱིས་གོམས་པར་བྱས་ན་སླ་བར་
མི་འགྱུར་བ༵འི་དངོས་པོ་དེ་དང་དེ་གང་ན་ཡོད་པ་མ་ཡི༵ན་པ་དེ་བས་ན་དང་པོར་གནོད་པ་ཆུང་
ངུ་ལ་བཟོད་པ་གོམས་པར་བྱས་པ༵ས་ཕྱི་ནས་མགོ་དང་ཡན་ལག་གཅོད་པ་ལ་སོགས་པའི་
གནོད་པ་ཆེན་པོ་ལ་ཡང་བཟོད་པ་བསྒོམ་པར་བྱ༵་སྟེ། (གསོ་ཐིགས་སུ་)ལུས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་སྐྱོན་
ཡོན་ནི། །ཐམས་ཅད་གོམས་པའི་རྩ་བ་ཅན། །གོམས་པའང་རང་ལ་རག་ལས་པས། །དེ་
བས་ཡོན་ཏན་གོམས་པ་མཆོག །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
2-1-183


(བཞི་པ་)ལེགས་པར་བརྟགས་ནས་བཟོད་པར་བྱ་བ་ནི། སྦྲུལ་དང་ཤ་སྦྲང་གིས་རྨུགས་པ་
དག་དང་ནི༵་བཀྲེས་པ་དང་སྐོམ་པ་དང་ངལ་དུབ་ལ་སོགས་པའི་ཚོར་བ་ད༵ང་གཡན་པ་ཟ་ཞིང་
འཕྲུག་པ་ལ་སོགས་པ་དང་བཅས་པ་ཡི༵་དོན་མེད་པའི་སྡུག་བསྔལ་རྣམས་ཀྱང་བཟོད་པར་བྱ་
དགོས་པ་ཅིས་མ་མཐོ༵ང་སྟེ་མཐོང་ན། དོན་ཆེན་པོ་བྱང་ཆུབ་སྒྲུབ་པའི་ཚ་བ་དང་གྲང་བ་དང་
ཆར་དང་རླུང་དང་ངལ་དུབ་ལ་སོགས་པས་གདུང་བ་ད༵ང་ནད་དང་འཆིང་བ་དང་བརྡེག་པ་
དང་གཅོད་པ་ལ་སོ༵གས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ལ། བདག་གིས་བཟེ་རེའམ་བཟོད་སྲན་ཆུང་བར་
མི་བྱ་སྟེ༵་དེ་ལྟར་བྱས་ན་བཟོད་སྲན་ཇེ་ཆུང་ལ་འགྲོ་བས་གནོད་པའི་སྡུག་སྔལ་ཇེ་ཆེར་འཕེ༵ལ་
བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེར་ན་སྐྱེས་བུ་དཔའ་བོ་ལ་ལ་གཡུལ་ངོར་མཚོན་གྱིས་རྨས་པའི་
སར་བདག་གི་ཁྲག་མཐོང་ན༵་དཔའ་ཞིང་བརྟན་ལ་བརྟུལ་ཕོད་པ་ལྷག་པར་སྐྱེ་བར་འགྱུར་
བ་ཡོ༵ད་ཅིང༌། སྡར་མ་ལ་ལ་གཞན་གྱི་ཁྲག་ཅུང་ཟད་མཐོང་བ་ཙམ་ན་འཇིགས་པས་འབོག་
ཅིང་བརྒྱལ་བར་འགྱུར་བའང་ཡོ༵ད་དེ་དེ་དག་ནི་རིམ་པ་ལྟར་སེམས་ཀྱི་ངང་རྒྱུད་བརྟན་པ་ལ་
གོམས་པ་ད༵ང་སྡར་ཞིང་འཇིགས་པའི་ཚུལ་གོམས་པ་ལས་གྱུར་པ་ཡི༵ན་ནོ། །གོམ་པས་སླ་
བར་འགྱུར་བ་དེ་བས་ན་དོན་ཆེན་པོ་བསྒྲུབ་པའི་ཆེད་དུ་གཞན་གྱི་གནོད་པ་ཅི་བྱུང་བ་ཐམས་
ཅད་ཁྱད་དུ་བསད་པར་བྱ་ཞི༵ང་དཀའ་སྤྱད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་རྣམས་ཀྱིས་ནམ་དུ་ཡང་མི་ཚུགས་
པར་བྱོ༵ས་ཤིག་ཅེས་པའོ། །
(ལྔ་པ་)རྙོག་པ་སྤངས་ཏེ་ཉོན་མོངས་འཇོམས་ཚུལ་ནི། བཟོད་པ་སྒོམ་པ་ལ་མཁས་པས་
གཞན་གྱིས་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་བྱུང་ཡང་ནི༵་སེམས་ཀྱི་རབ་ཏུ་དང་
ཞིང་དགའ་བ་ཡིད་མི་བདེས་རྙོག་པར་མི་བྱ༵་སྟེ། སྤང་བྱ་ཞེ་སྡང་ལ་སོགས་པའི་ཉོན་མོངས་
པ་རྣམས་དང་གཉེན་པོ་བཟོད་པ་ལ་སོགས་གཡུལ་འགྱེད་པ་ལ༵་ནི་འབད་དགོས་ལ། དེ་
ལྟར་སྤང་གཉེན་གཡུལ་འགྱེད་པའི་ཚེ་ན་གནོད་པའང་ཤིན་ཏུ་མ༵ང་མོད། འོན་ཀྱང་དོན་ཆེན་
2-1-184


པོ་འགྲུབ་པའི་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་ཁྱད་པར་དུ་བསད་ན༵ས་ཞེ་སྡང་ལ་སོགས་པའི་དགྲ་
འཇོམས་པར་བྱེད་པ༵་དེ་དག་ནི་དགྲ་ལས་རྒྱལ་བར་བྱེད་པའི་དཔའ་བོ་སྟེ༵་སྟོབས་དང་ལྡན་
པའི་མཆོག་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ལྷག་མ་འཇིག་རྟེན་ན་སེམས་ཅན་འཇོམས་པ་ལ་དཔའ་བོར་
གྲགས་པ་ནི་རོ་ལ་མཚོན་གྱིས་བསྣུན་ནས་གསོད་ཅིང་དཔའ་བོར་རློམ་པ༵་དང་འདྲའོ། །
(དྲུག་པ་)ཡོན་ཏན་བསམས་ཏེ་དང་དུ་བླང་བ་ནི། སྡུག་བསྔལ་མེད་པར་ངེས་འབྱུང་མེད་
ཅེས་པ་ལ་སོགས་སྔར་བཤད་པར་མ་ཟད་གཞན་ཡང་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བ་ལས་བྱུང་བའི་
ཡོན་ཏན་གྱི་ཁྱད་པར་ནི༵་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཡིད་འབྱུང་ཞིང་སྐྱོ་བས་ང་རྒྱལ་གྱིས་ཁེངས་པའི་
དྲེགས་པ་རྣམས་སེལ་བར་བྱེ༵ད་པ་དང༌། རང་གི་ཅུང་ཟད་མྱོང་བ་ལ་དཔག་ནས་འཁོར་བ་པ་
སྡུག་བསྔལ་འབའ་ཞིག་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་རྣམས་ལ་སྙིང་རྗེ་ཚད་མེད་པ་སྐྱེ༵་བ་དང༌། འདི་ནི་
སྡིག་པའི་འབྲས་བུའོ་སྙམ་དུ་ཤེས་པ་རྒྱུ་སྡིག་པ་ལ་འཛེམ་ཞིང་དགེ་བ་ལ་དག༵འ་བའམ་ཡང་
ན་སྡུག་བསྔལ་ཞི་བར་བྱེད་པའི་ལམ་སྟོན་པ་པོ་རྒྱལ་བ་ལ་དགའ་ཞིང་དད་པ་སྟེ། དེ་དག་ལ་
བསམས་ནས་ཀྱང་དང་དུ་བླང་བར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)ཆོས་ལ་ངེས་པར་སེམས་པ་ལ། བཟོད་པས་ཁྲོ་བ་བཟློག་ཚུལ་དང༌། དེ་ལ་
རྩོད་པ་སྤང་པའོ། །དང་པོ་ལ། གཞན་ལ་རང་དབང་མེད་པས་བཟོད་ཚུལ། རང་དབང་ཡོད་
པར་འདོད་པ་དགག་པ། སྐབས་དོན་བསྡུས་ཏེ་དོན་ལ་སྦྱར་བའོ། །རང་དབང་མེད་ཚུལ་
ལ། རྐྱེན་གྱིས་བསྐུལ་བས་རང་དབང་མེད་ཚུལ་དང༌། སེམས་པ་མེད་པས་རང་དབང་མེད་
ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། རང་གི་སྡུག་བསྔལ་བཟོད་མོད་
སྡུག་བསྔལ་གང་ལས་འབྱུང་བའི་གནོད་བྱེད་ལ་ཁྲོའོ་སྙམ་ན། དེ་ལྟ་ན་མཁྲིས་པ་དང་བད་
ཀན་དང་རླུང་ལ་སོགས་པའི་ནད་རྣམས་ལའང་ཁྲོ་བར་འགྱུར་ཏེ་སྣ་ཚོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་
གྱི༵་འབྱུང་གནས་ཆེན་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དག་ལ་མི་ཁྲོ་སྟེ་སྡུག་བསྔལ་སྐྱེད་པ༵ར་འདོད་
2-1-185


པའི་བསམ་པ་མེད་ཀྱང་རྐྱེན་ཚོགས་པའི་དབང་གིས་བསྐུལ་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། འོ་ན་གནོད་
བྱེད་སེམས་ཡོད་རྣམས་ལ་ཅི་སྟེ་ཁྲོ༵་སྟེ། ཁྲོ་བར་མི་རིགས་པར་འགྱུར་ཏེ་གནོད་བྱེད་དེ་དག་
ཀུན་ཀྱང་རང་དབང་མེད་པར་སྔོན་གྱི་ལས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་བསྐུ༵ལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ནི། དཔེ་ཇི་ལྟར་ན་མཁྲིས་པ་ལ་སོགས་པའི་མི་འདོད་བཞིན་དུ་
ཡ༵ང་རྐྱེན་ཚང་ན་ནད་སྣ་ཚོགས་འདི་འབྱུང་བར་འགྱུར་བ་ལྟ༵ར། དོན་དེ་བཞིན་དུ་གནོད་བྱེད་
རྣམས་མི་འདོད་བཞིན་དུ་ཡ༵ང་ཡིད་མི་བདེ་བ་ལ་སོགས་པའི་རྐྱེན་ཚང་ན། ནན་གྱིས་ཁྲོ་བ་
འབྱུང་བར་འགྱུ༵ར་བས་གཉི་གའང་རང་དབང་མེད་པར་མཚུངས་སོ། །འོན་ཏེ་མཁྲིས་པ་ལ་
སོགས་ལ་ཀུན་སློང་གི་བསམ་པ་མེད་ཅིང་གནོད་བྱེད་ལ་བསམ་པ་ཡོད་པས་མི་མཚུངས་སོ་
སྙམ་ན། འདི་ལ་ཁྲོ་བར་བྱའོ་ཞེས་མ་བསམས་ཀྱ༵ང་རྐྱེན་ཚང་ན་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ནི་གྱི་ནར་རང་
ཐང་དུ་ཁྲོ༵་ཞིང༌། བསམས་ཀྱང་རྐྱེན་མ་ཚང་ན་མི་ཁྲོ་ལ་ཅིས་ཀྱང་བསྐྱེད་པར་བྱའོ་ཞེས་མ་
བསམས་ཀྱ༵ང་རྐྱེན་ཚང་ན་ཁྲོ་བ་དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེ་བར་འགྱུ༵ར་ཞིང་བསམས་ཀྱང་རྐྱེན་མ་ཚང་ན་
མི་སྐྱེ་བས་བསམས་པ་ཡོད་མེད་གཉི་གའང་རྐྱེན་གྱིས་བསྐུལ་བར་མཚུངས་བའི་ཕྱིར་གནོད་
བྱེད་ལ་ལྷག་པར་ཁྲོ་བ་ནི་མི་རིགས་སོ། །
(གསུམ་པ)དོན་བསྡུ་ནི། ཁྲོ་ཞིང་སྡང་པ་ལ་སོགས་པའི་ཉེས་པ་ཇི་སྙེད་པ་ཐམས་ཅད་ད༵ང༌། 
གཞན་ལ་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡིག་པ་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་པ༵་དེ་དག་ཀུན་ཀྱང་རྐྱེན་ཚོགས་
པ་ཉིད་ཀྱི་སྟོབས་སམ་ནུས་པ་ལས་བྱུ༵ང་བ་ཡིན་གྱི། བསམས་བཞིན་པ་ལ་སོགས་པའི་རང་
དབང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པས། གཞན་དབང་དུ་གྱུར་བ་རྣམས་ལ་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་ཤིང་སྙིང་རྗེ་
བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ༵། །
(གཉིས་པ་)སེམས་པ་མེད་ཚུལ་ནི། ཉེས་པ་བསྐྱེད་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ཚོགས་པ་དེ་དག་ཀྱ༵ང་
བདག་གིས་འབྲས་བུ་ཁྲོ་བ་ལ་སོགས་པ་བསྐྱེད་པར་བྱའོ་ཞེས་སྙམ་དུ་སེམས་པ་མེ༵ད་ཅིང༌། 
2-1-186


རྐྱེན་དེས་བསྐྱེད་པའི་ཉོན་མོངས་པ་དེ་ཡང་བདག་རྐྱེན་དེ་དག་གིས་བསྐྱེད་དོ་ཞེ༵ས་སེམས་པ་
ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཡང་རྒྱུ་ཚོགས་ན་འབྲས་བུ་འབྱུང་བ་ནི་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་ནུས་པ་ཡིན་པས་བྱེད་
པ་པོ་རང་དབང་ཅན་འགའ་ཡང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ༵། །
(གཉིས་པ་)ཡོད་པར་འདོད་པ་དགག་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)གྲངས་ཅན་པས་བཏགས་
པ་དགག་པ་ནི། རང་དབང་ཅན་མེད་པ་མི་འཐད་དེ་འཆད་པར་འགྱུར་བ་ལྟར་རྟག་གཅིག་
རང་དབང་ཅན་གྱི་བདག་དང་གཙོ་བོ་ཡོད་པས་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་གནོད་པ་ལ་སོགས་པ་
འབྱུང་ངོ་ཞེ་ན། དོན་ལ་མེད་ཀྱང་བརྟགས་ནས་གཙོ་བོ་ཞེས་བྱ་བར་གང་འདོད་པ་ད༵ང་བདག་
ཅེས་བརྟགས་པ་གང་ཡིན་པ༵་དེ་དག་ཉིད་ནི་རང་མ་སྐྱེས་པའི་སྔ་རོལ་ཏུ་བདག་ནི་གཞན་ལ་
གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་བྱེད་པ་པོར་འབྱུང་བར་བྱའོ་ཞེ༵ས་ཆེད་དུ་བསམས་ཤིང་རང་དབང་
ཅན་དུ་འབྱུང་བ་མེ༵ད་པར་འགྱུར་ཏེ། རང་མ་སྐྱེས་པར་ནི་རང་གི་ངོ་བོ་དེ་དག་གཏན་ནས་
མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མོ་གཤམ་གྱི་བུ་བཞིན་དུ་རང་ཉིད་མ་གྲུབ་ཅིང་མེད་ན༵་དེའི་ཚེ་རང་དབང་
ཅན་དུ་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་ག༵ང་ཞིག་ཡོད་དེ་གང་ཡང་མེད་པས་ཁྱབ་ཅིང༌། གཞན་ལས་སྐྱེ་
བར་འགལ་ཏེ་རྟག་པ་དང་རང་དབང་ཅན་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཏེ་གཙོ་བོས་གཏད་
པའི་ཡུལ་ལ་རྟག་ཏུ་ལོངས་སྤྱོད་པ་པོའི་བདག་ནི་རང་དབང་ཅན་དུ་ཡོད་དོ་སྙམ་ན། ཡུལ་
གཟུགས་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་ལ་དུས་རྟག་ཏུ་གཡེངས་ཤིང་ལོངས་སྤྱོད་པར་འགྱུར་བ༵ས་ཤེས་
རིག་ཡུལ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་ནི་དུས་ནམ་ཡང་འགག་པར་འགྱུར་བའང་མ་ཡིན་པར་ཐལ་ཏེ། 
རྟག་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདོད་པར་ནི་མི་ནུས་ཏེ་ཡུལ་གཟུང་བ་འགགས་པ་ན་དེ་འཛིན་
གྱི་བློ་ཡང་འགག་པར་ཚད་མས་གྲུབ་པས་ཤེས་པ་ཡུལ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་ནི་རེས་འགའ་
བར་དམིགས་པས་བསལ་ལོ། །འང་གི་སྒྲས་ནི་སྐྱེ་བ་དང་བྱེད་པ་པོ་མ་ཡིན་པར་ཐལ་པའང་
བསྡུས་པ་ཡིན་ནོ༵། །
2-1-187


(གཉིས་པ་)རིགས་པ་ཅན་པས་བརྟགས་པ་དགག་པ་ནི། སེམས་མེད་པའི་བདག་རྟག་
པ་ཐམས་ཅད་དུ་ཁྱབ་པ་ལས་བྱེད་པ་པོ་དང་རྣམ་སྨིན་མྱོང་པ་པོ་ཡོད་པས་དེས་རང་དབང་
ཅན་དུ་བྱེད་དོ་ཞེ་ན། ཅི་སྟེ་བདག་དེ་རྟག་པ་ཡིན་ན་ནི༵། འདུས་མ་བྱས་ནམ་མཁའ་བཞིན་
དུ་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་ལས་རང་དབང་ཅན་དུ་བྱེད་པ་མེད་པར་མངོ༵ན་ཏེ་རྟག་པ་ཡིན་
པའི་ཕྱིར་རོ། །ངོ་བོ་རྟག་ཀྱང་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་རྐྱེན་རྣམས་གཞན་དང་ཕྲད་པ་ལས་གནོད་
པ་ལ་སོགས་པ་བྱེད་དོ་ཞེ་ན་ཡ༵ང༌། རྟག་པ་ཡིན་ན་རང་བཞིན་ནམ་ཡང་འགྱུར་བ་མེད་པའི་
ཕྱིར་བདག་དེ་ལ་རྐྱེན་གྱིས་ཁྱད་པར་ཅི་ཞིག་བྱར་ཡོ༵ད་དེ་ཅིའང་བྱར་མེད་པ་ཉིད་དོ། །ལྷན་
ཅིག་བྱེད་པའི་རྐྱེན་དང་ཕྲད་པའི་ཚེ་ཡང་སྔོན་བཞིན་དུ་འགྱུར་བ་མེད་པར་གནས་པ་ཡིན་
ན༵། ལྷན་ཅིག་བྱེད་པས་བདག་དེ་ལ་སྔར་མེད་པའི་ཁྱད་པར་ཅི་ཞིག་བྱ༵ས་ཏེ་ཅི་ཡང་མ་བྱས་
པས་ཁྱབ་བོ། །དེའི་ཕྱིར་བདག་དེ་ཡི་ལྷན་ཅིག་བྱེད་པའི་རྐྱེན་ནི་འདི་ཡིན་ནོ། །ཞེ༵ས་དེ་དག་
འབྲེལ་བར་འགྱུར་བའང་གང་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ། དོན་གཞན་ཡིན་པས་བདག་གཅིག་པའི་འབྲེལ་
པ་མེད་ཅིང༌། རྒྱུ་འབྲས་མ་ཡིན་པས་དེ་བྱུང་གི་འབྲེལ་བའང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)སྐབས་དོན་བསྡུ་བ་ནི། སྔར་བསྟན་པའི་ཚུལ་དེ་ལྟར་ཕྱི་ནང་གི་དངོས་པོ་
ཐམས་ཅད་རྒྱུ་རྐྱེན་གཞན་གྱི་དབ༵ང་ལ་རག་ལས་པ་ཡིན་ཞིང༌། རྒྱུ་རྐྱེན་དེ་ཡི་གཞན་དབང་
གིས་འབྱུང་དགོས་པའི་ཕྱིར་ན། གནོད་བྱེད་ཀྱི་དངོས་པོ་དེ་ལའང་རང་དབང་མེ༵ད་པར་གྲུབ་
བོ། །དེ་ལྟར་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད་གཞན་དབང་རྟེན་འབྲེལ་ཙམ་དུ་ཤེས་ན་སྤྲུལ་
པ་ལྟ་བུ་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ༵འི་གནོད་བྱེད་ཀྱི་དངོས་པོ་ཀུན་ལའང་ཁྲོ་བར་མི་འགྱུ༵ར་ཏེ་རྟེན་འབྲེལ་
ཐམས་ཅད་ཀྱང་རིམ་གྱིས་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་རྟོགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྩོད་པ་སྤང་པ་ནི། ཆོས་ཐམས་ཅད་སྤྲུལ་པ་བཞིན་དུ་གཞན་དབང་རྟེན་འབྲེལ་
ཡིན་ན། གཉེན་པོ་གང་གིས་སྤང་བྱ་གང་ཞིག་བཟློག་པར་བྱ་སྟེ༵་བྱ་བྱེད་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་
2-1-188


བཟོད་པས་ཁྲོ་བ་བཟློག་པའང་རིགས་པ་མིན་པར་ཐལ་ལོ་ཞེ་ན༵་དོན་དམ་པར་བྱ་བྱེད་དང་
བྲལ་བ་ཡིན་ཡང་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་གཉེན་པོས་སྤང་བྱ་བཅོམ་པ་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱུ་མི་དགེ་
བ་ཁེགས་ན་འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་རྣ༵མས་རྒྱུན་འཆད་པ་འགྱུར་བར་འདོད་པས། བཟོད་པས་
ཁྲོ་བ་བཟློག་པ་ལ་ཡང་མི་རིགས་པ་མེ༵ད་དོ། །ཐམས་ཅད་གཞན་དབང་རྟེན་འབྲེལ་ཙམ་ཡིན་
པ་དེ་བས་ན་རང་གི་དགྲའམ་སྔར་མཛའ་བོ་ཡིན་ཡང་རུ༵ང་གནོད་པ་ལ་སོགས་པ་མི་རིགས་
པའི་ལས་བྱེད་པ་མཐོང་བར་གྱུར་ན༵། གཞན་དབང་འདི་འདྲའི་རྐྱེན་ལས་གྱུར་པ་ཡིན་གྱི་རང་
དབང་མེད་པ་ཉིད་དོ་ཞེ༵ས། སྔར་བསྟན་པའི་ཚུལ་དེ་ལྟར་སོམས་ཏེ་ཁྲོ་བ་སྤོངས་ལ་ཡིད་བདེ་
བར་མནོ༵ས་ཤིག གལ་ཏེ་རྐྱེན་ལ་མ་ལྟོས་པར་རང་དགས་རང་དབང་དུ་ཅི་འདོད་པ་འགྲུབ་
པར་འགྱུར་ན༵་ནི་སེམས་ཅན་འགའ་ཡང་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་ཅིང་བདེ་བ་འདོད་པ༵ས་ལུས་
ཅན་རྣམས་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱ༵ང་སུ་ལའང་སྡུག་བསྔལ་དང་ཡིད་མི་བདེ་འབྱུང་བར་མི་འགྱུ༵ར་
བར་ཐལ་བ་ལས་དེ་ལྟ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡིད་མི་བདེ་དང་མཚུངས་ལྡན་གྱི་ཁྲོ་བ་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་
བ་དང༌། དེའི་དབང་གིས་སྡུག་བསྔལ་ལ་སྤྱོད་པ་ནི་གཞན་དབང་དུ་གྱུར་བ་ཉིད་དོ། །དེ་ལྟར་
རང་དབང་མེད་པའི་གནོད་བྱེད་རྣམས་ལ་སྙིང་རྗེ་བསྐྱེད་པར་བྱའི་ཁྲོ་བ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
(གསུམ་པ་)ཇི་མི་སྙམ་པའི་བཟོད་པ་ལ། གནོད་བྱེད་སྙིང་རྗེའི་ཡུལ་དུ་བསྟན་པ། རང་
བཞིན་བསམས་ཏེ་ཁྲོ་བ་སྤང་ཚུལ། རྒྱུ་ལ་བརྟགས་ཏེ་ཁྲོ་བ་སྤང་ཚུལ། གནོད་པར་རང་གི་
ཉེས་པར་བསྟན་པ། ཁྲོ་ན་གནོད་བྱེད་ཁྲོ་བར་རིགས་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ནི། སེམས་ཅན་རྨོངས་
པ་རྣམས་མ་བརྟགས་པར་སྤྱོད་པ་བག་མེད་པའི་གཞན་དབང་དུ་གྱུར་པས་ནི་བདག་ཉིད་
ལའང་བད༵ག་གིས་ཚེར་མ་དང་གྱོ་མོ་དང་རྡོ་བ་དང་གསེག་མ་ལ་སོགས་པས་གནོད་པ་བྱེ༵ད་
པ་དང་བུད་མེད་དང་ནོར་ལ་སོགས་པ་ཐོབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱི༵ར་དུ་གཞན་གྱི་ཆུང་མ་དང་ལོངས་
སྤྱོད་ལ་རྔམ་ཞིང་དེ་དག་མ་ཐོབ་ན་རང་གི་ཁ་ཟས་དང་བཏུང་བ་གཅོད་པ་ལ་སོགས་པའང་
2-1-189


བྱེ༵ད་དོ། །ཁ་ཅིག་ནི་རང་གི་འདོད་པ་མ་གྲུབ་ན་འགག་ཅིང་འཆི་བ་དང༌། གཡང་སར་མཆོ༵ང་
པ་དང་བཙན་དུག་ཟ་བ་དང་མི་འཕྲོད་པའི་ཁ་ཟས་ཟ་བ་ད༵ང༌། བསོད་ནམས་ཀྱི་བསྐྱེད་པ་མ་
ཡིན་པའི་སྤྱོད་པ་ངན་པ་ཡི༵ས་རང་ལ་རང་གིས་གནོད་པ་སྣ་ཚོགས་བྱེད་པ་ཡོ༵ད་དེ། གང་གི་
ཚེ་ཉོན་མོངས་པའི་གཞན་དབང་དུ་གྱུར་པ༵ས་བདག་ཉིད་སྡུག་ཅིང་ཕོངས་པ་ཉིད་ཀྱང་གསོད་
པར་བྱེད་ན༵་དེའི་ཚེ་རྨོངས་པ་དེ་དག་གཞན་གྱི་ལུས་ལ༵་གནོད་པ་མི་བྱེད་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུ༵ར་
ཏེ་གནོད་པ་ཅིས་ཀྱང་བྱེད་པ་ཉིད་དོ། །ཉོན་མོངས་པ་སྐྱེས་པའི་གཞན་དབང་དུ་གྱུར་པས་
གདོན་གྱིས་བཟུང་བ་བཞིན་རང་དབང་མེད་པ་དེ་ལྟ་བུ༵ར། བདག་ཉིད་གསོད་པ་ལ་སོགས་
པའི་ཚུལ་མིན་ལ་ཞུགས་པ་དེ་དག་ལ༵་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་བསྐྱེད་པར་རིགས་ཀྱི། སྙིང་རྗེ་བརྒྱ་ལ་
མ་སྐྱེས་ན༵འང་ཁྲོ་བ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་ནི་ཅིའི་ཐ་ཚི༵ག་ཡིན་ཏེ། ནམ་ཡང་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་སོ། །

(གཉིས་པ་)རང་བཞིན་བསམ་པ་ནི། གལ་ཏེ་གཞན་ལ་གནོད་ཅིང་འཚེ་བ་སྣ་ཚོགས་བྱེད་
པ༵་དེ་བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱི་རང་བཞིན་(ནི)ཡིན་ནམ་མ་ཡིན། ཡིན་ན་དེ་ལ་ཁྲོ་བར་
མི་རིགས་ཏེ༵། རང་བཞིན་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དཔེར་ན་སྲེག་པའི་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་མེ་ལ་འདིས་
སྲེག་གོ་ཞེས་བཀོན་ཞིང་ཁྲོ་བ་ནི་མི་རིགས་པ་དང་འདྲ༵འོ། །འོན་ཏེ་གཞན་ལ་གནོད་འཚེ་
བྱེད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་དེ་ནི་རང་བཞིན་མ་ཡིན་གྱི་སྤང་རུང་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་བརྟགས་ན་
བདེན་པར་མ་གྲུབ་པ་ཡིན་ལ༵། སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་ནི་འོད་གསལ་
བ་ཞི་ཞིང་དེས་པ་རྣམ་པར་དག་པ་འགྱུར་བ་མེད་པ་ཡིན་ན༵། འོ་ནའང་སེམས་ཅན་དེ་ལ་ཁྲོ་
བར་མི་རིགས་ཏེ༵་རང་བཞིན་ལ་སྐྱོན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེར་ན་ནམ་མཁའ་
རང་བཞིན་གྱིས་དག་པ་ལ་དུ་བ་གློ་བུར་དུ་འཐུལ་བ་ན་དུ་བའི་སྐྱོན་ནམ་མཁའ་ལ་སྦྱར་ནས་
བཀོན་ཞིང་ཁྲོ་བ་ནི་མི་རིགས་པ་བཞི༵ན་ནོ། །
2-1-190


(གསུམ་པ་)རྒྱུ་ལ་བརྟག་པ་ནི། དབྱུག་པ་དང་རལ་གྲི་ལ་སོགས་པས་གནོད་པ་བྱས་པ་ན་
མཚོན་ཆའི་དངོས་པོ་དེ་དག་ལ་ནི་རང་དབང་མེད་པའོ་སྙམ་པས་ཟུར་དུ་བཀོལ་ཏེ༵་བཞག་
ནས་གལ་ཏེ་དེ་དག་འཕེན་ཞིང་རྦོད་པར་བྱེད་པའི་སེམས་ཅན་ལ་ཁྲོ་ན༵་གནོད་བྱེད་ཀྱི་སེམས་
ཅན་དེ་ཡང་རང་དབང་མེད་པར་ཉོན་མོངས་པ་ཞེ་སྡང་གིས་རྦད་ཅིང་བསྐུལ་བ༵ས་ཉིས་ནའམ་
རིགས་ན་ཀུན་སློང་ཞེ་སྡང་ལ་ཁྲོ་བར་རི༵གས་ཀྱི། སེམས་ཅན་ལ་ནི་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་ཤིང་
སྙིང་རྗེ་བསྐྱེད་པར་རིགས་སོ། །
(བཞི་པ་)རང་གི་ཉེས་ཚུལ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ལེ་ལན་ཡིན་པས་ཉེས་ཚུལ་ནི། བདག་
གིས་ཀྱང་ཚེ་རབས་སྔོན་ཆད་སེམས་ཅན་གཞན་རྣམས་ལ༵་དབྱུག་པས་བསྣུན་པ་དང་མཚོན་
ཆས་འདེབས་པ་དང་ལོངས་སྤྱོད་འཕྲོག་པ་ལ་སོགས་པ་འདི་འདྲ་བ་ཡི་གནོད་པ་སྣ་ཚོགས་
བྱ༵ས་པ་དེ་བས་ན། རྒྱུ་སེམས་ཅན་ལ་གནོད་ཅིང་འཚེ་བར་བྱེད་པ༵་བདག་ལ་འབྲས་བུ་གཞན་
གྱིས་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་འདི་འབྱུང་བར་རི༵གས་ཏེ། རྒྱུ་འབྲས་སླུ་བ་མེད་
པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)གནོད་བྱར་བཟུང་བས་ཉེས་ཚུལ་ནི། རྒྱུ་ཚོགས་པ་ལས་འབྲས་བུ་འབྱུང་བ་
ནི་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་ཡིན་པས་གནོད་བྱེད་དེ་ཡི་མཚོན་ཆ་དང་གནོད་བྱ་བདག་གི་ལུ༵ས་
གཉིས་ཀའང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྒྱུ་ཡིན་པར་མཚུངས་ཏེ༵། དགྲ་དེས་མཚོན་ཕྱུང་ཞིང་བདག་
གིས་ལུས་ཕྱུང་ན༵ས་རྨས་པ་ལ་སོགས་པ་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བ་ན། རང་གཞན་གཉིས་པོ་གང་
ཞིག་ལ་ནི་ཁྲོ་བར་བྱ༵་སྟེ། ཉེས་པ་མཉམ་པས་གཞན་ཁོ་ན་ལ་ལྷག་པར་ཁྲོ་བ་ནི་མི་རིགས་སོ། །
གཞན་ཡང་འཇིག་པ་སླ་ཞིང་འཚོ་བ་དཀའ་ལ་ཁྲག་དང་ཆུ་སེར་ལ་སོགས་པ་སྨིན་པའི་ཤུ་
བ་རྣམ་པ་མི་ཡི་གཟུགས་བརྙན་འདྲ་བ༵་གཞན་གྱིས་རེག་པ་ཙམ་དུ་ཡང་མི་བཟོད་པའི་སྡུག་
བསྔལ་ཅ༵ན་འདི་ཁམས་གསུམ་ལ་སྲེད་པས་ཤེས་རབ་ཀྱི་མིག་མདོངས་ཤིང་ལོང་བ་བདག་
2-1-191


གིས་གཟུང་བར་གྱུར་ན༵། ལུས་དེ་ལ་གནོད་པ་གཞན་སུ་ལ་ཁྲོ༵་སྟེ་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་ཤིང་རང་
ལ་ཁྲོ་བར་རིགས་ཏེ་ལུས་བཟུང་བས་ཉེས་པ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)སྡིག་པ་སྤྱད་པས་ཉེས་ཚུལ་ནི། གང་འབྲས་བུ་མི་འདོད་ན་དེའི་རྒྱུ་སྤང་བར་
རིགས་པ་ཡིན་པ་ལ་བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་རྨོངས་པ་རྣམས་ནི་འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་
བར་མི་འདོད་ཀྱ༵ང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྒྱུ་སྡིག་པ་སྣ་ཚོགས་སྤྱོད་པ་ལ་བརྐམ་ཞིང་ཆགས་པས་
ན༵། རང་གི་མི་དགེ་བའི་ཉེས་པས་རང་ལ་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་གནོད་པར་གྱུར་པ༵འི་ཕྱིར་གཞན་
ལ་ཁྲོ་ཞིང་བཀོན་དུ་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་སོ། །དཔེར་ན་དམྱལ་བའི་སྲུང་མ་
འཇིགས་སུ་རུང་བ་ད༵ང་རལ་གྲིའི་ལོ་མའི་ནགས་ཚལ་ལ་སོགས་པའི་གནོད་པ་ནི་སེམས་
ཅན་དམྱལ་བ་པ་རྣམས་ཀྱིས་ལས་ཀྱིས་བསྐྱེད་པ་ལྟ༵ར་རང་གི་མི་དགེ་བའི་ལས་ཀྱིས་རང་
ལ་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་འདི་བསྐྱེད་ན༵་གནོད་བྱེད་གཞན་གང་ཞིག་ལ་ནི་ཁྲོ་
བར་བྱ༵་སྟེ་སུ་ལའང་ཁྲོ་བར་མི་བྱའོ། །
(ལྔ་པ་)གནོད་བྱེད་ཁྲོ་བར་རིགས་ཚུལ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)རྒྱུ་མཚན་མདོར་བསྟན་ནི་
བདག་གི་སྔོན་གྱི་ལས་ངན་པ་རྣམས་ཀྱིས་བསྐུལ་བར་བྱས་ན༵ས་བདག་ལ་ཚེ་འདིར་གནོད་
པ་སྣ་ཚོགས་བྱེད་པའི་དགྲ་བོ་རྣམས་འབྱུང་སྟེ༵་བདག་ལ་གནོད་པའི་ལས་བྱས་པ་དེ་ཡིས་
དགྲ་བོ་རྣམས་སེམས་ཅན་དམྱལ་བར་འདོང་ཞིང་འགྲོ་ན༵་བདག་གིས་དགྲ་བོ་དེ་དག་མ་
བརླག་ག༵མ་སྟེ་བརླག་པར་བྱས་པས། ཅི་སྟེ་ཁྲོ་ན་དགྲ་བོ་དེས་བདག་ལ་ཁྲོ་བར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་པར་བཤད་པ་ནི། གནོད་བྱེད་སེམས་ཅན་འདི་དག་ལ་ནི་རྟེན་བྱས་ཤི༵ང་
དམིགས་ནས་བཟོད་པ་བསྒོམས་པས་བདག་གིས་སྐྱེ་བ་སྔ་མར་གཞན་ལ་གནོད་པ་བྱས་པ་
ལ་སོགས་པའི་སྡིག་པ་མང་དུ་འབྱུ༵ང་ཞིང༌། བདག་ལ་གནོད་པ་བྱས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་གནོད་
བྱེད་དེ་དག་ནི༵་ཡུན་རིང་སྡུག་བསྔལ་མི་བཟད་པ་དང་ལྡན་པའི་དམྱལ་བར་འདོ༵ང་སྟེ་ལྟུང་
2-1-192


བའི་ཕྱིར། བདག་ནི་སེམས་ཅན་དེ་དག་ལ་དམྱལ་བར་གཏོང་བའི་སྒོ་ནས་གནོད་པ་ཆེན་པོ་
བྱེད་ལ༵། གནོད་བྱེད་དེ་དག་བདག་ལ་སྡིག་པ་སྦྱོང་བའི་སྒོ་ནས་ཕན་ཆེན་པོ་འདོགས་པ་ཡིན་
ན༵་དགའ་བར་རིགས་པ་ལས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་ཅི་ཡི་ཕྱི༵ར་མ་རུངས་པའི་སེམས་ཁྱོད་ཁྲོ་བར་
བྱེ༵ད་དེ་སྒྲིབ་པ་སྦྱོང་བའི་གྲོགས་ལ་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་སོ། །
(གསུམ་པ་)འཁྲུལ་བ་སྤང་པ་ནི། གནོད་བྱེད་དམྱལ་བར་ལྟུང་བའི་རྐྱེན་བྱས་པའི་ཕྱིར་
བཟོད་པ་སྒོམ་པ་པོ་རང་ཡང་དམྱལ་བར་འགྲོའམ་སྙམ་ན། གལ་ཏེ་བདག་ལ་གནོད་བྱེད་
དམྱལ་བར་གཏོང་བའི་བསམ་པ་མེད་ཅིང་བྱམས་པ་དང་སྙིང་རྗེའི་བསམ་པ་བཟང་པོ་ཡི༵་
ཡོན་ཏན་ཡོད་ན་དམྱལ་བར་མི་འགྲོ༵་ཞིང་བདེ་བ་ནས་བདེ་བར་འགྲོ་བ་ཉིད་དོ། །བཟོད་པ་
འགྲུབ་པའི་རྐྱེན་བྱས་པའི་ཕྱིར་གནོད་བྱེད་ལའང་བསོད་ནམས་ཆེན་པོ་འབྱུང་ངམ་སྙམ་ན། 
གལ་ཏེ་བཟོད་པ་སྒོམ་པ་པོ་བདག་གིས་བདག་རང་གི་སེམས་ཞེ་སྡང་ལས་བསྲུངས་ཤིང་
བྱམས་པ་དང་སྙིང་རྗེ་བསྒོམས་པ་ན༵་བསོད་ནམས་འབྱུང་བ་ཡིན་གྱི། གནོད་བྱེད་དེ་དག་ལ་
ནི་དགེ་བའི་བསམ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་སྐབས་འདིར་བསོད་ནམས་ཅི་ཞིག་འབྱུ༵ང་སྟེ་ཅིའང་མི་
འབྱུང་བས་དམྱལ་བར་ལྟུང་བ་ཉིད་དོ། །གནོད་པ་བྱེད་པ་ནི་རང་ལ་ཕན་འདོགས་པ་ཡིན་ན་
ཕར་ཡང་ལན་དུ་གནོད་པ་བྱ་བར་རིགས་སོ་སྙམ་ན། འོན་ཏེ་གཞན་གྱིས་རྡེག་པ་ལ་སོགས་
པའི་ལན་དུ་ཕར་ཡང་དེ་དང་མཐུན་པའི་གནོད་པ་བྱས་ན༵་སེམས་ཅན་དེ་དག་གི་སེམས་ཞེ་
སྡང་ལས་བསྲུངས་བར་མ་གྱུར་བ༵ས་བདག་གི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པའང་ཉམས་
པར་འགྱུ༵ར་ཞིང༌། གཞན་དོན་གྱི་སྤྱོད་པ་ཉམས་པ་དེས་ན་བཟོད་པའི་དཀའ་ཐུབ་དམ་པའང་
ཞིག་པར་འགྱུ༵ར་བའི་ཕྱིར། དུས་ཐམས་ཅད་དུ་གནོད་པ་ལ་ལན་མི་བྱེད་པའི་བཟོད་པ་སྒོམ་
པར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)བརྙས་སོགས་བྱུང་དུས་བསྒོམ་པ་ལ། བརྙས་སོགས་གནོད་བྱེད་མིན་པས་
2-1-193


བཟོད་ཚུལ། རྙེད་པའི་བར་ཆད་བྱེད་ཀྱང་བཟོད་ཚུལ། ཁྱད་པར་མི་སྙན་པ་ལ་བཟོད་ཚུལ་
ལོ། །
དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)སེམས་དང་ལུས་ལ་གནོད་པ་མེད་ཚུལ་ནི། སེམས་
སམ་ཡིད་འདི་ནི་ལུས་ཅན་ནམ་གཟུགས་ཅན་གྱི་ངོ་བོ་མ་ཡིན་པ༵ས་གནོད་བྱེད་སུས་ཀྱང་
གནས་གང་དུའང་མཚོན་ཆ་ལ་སོགས་པས་ནམ་ཡང་གཞོམ་པར་མི་ནུ༵ས་ཤིང༌། མ་བརྟགས་
པར་ལུས་ལ་བདག་ཏུ་མངོན་པར་ཞེན་པས་ན༵། སེམས་དང་འབྲེལ་བའི་ལུས་ནི་མཚོན་ཆས་
བསྣུན་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དག་གིས་རེ་ཞིག་གནོ༵ད་པར་སྣང་མོད་ལེགས་པར་
བརྟགས་ན་གཞན་གྱིས་བསྣུན་ཞིང༌། བརྙས་པ་དང་ཚིག་རྩུབ་སྨྲ་ཞིང་འཐབ་པ་ད༵ང་མི་སྙན་
པ་ཡི་ཚིག་སྣ་ཚོགས་བརྗོད་པ་དེ་ཡི༵ས་ལུས་བེམས་པོ་ལ་ནི་ཅུང་ཟད་ཀྱང་གནོད་པར་མི་
འགྱུར་ཏེ་ཅིའང་མི་ཚོར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན༵་ཡིད་དང་ལུས་གང་ལ་གནོད་ནས་སེམས་ཁྱོད་
ཅིའི་ཕྱིར་རབ་ཏུ་ཁྲོ༵་སྟེ་ཁྲོ་བའི་རྒྱུ་མཚན་གནོད་པ་བྱས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)འདི་དང་ཕྱི་མར་གནོད་པ་མེད་ཚུལ་ནི། བརྙས་པ་དང་ཚིག་རྩུབ་སྨྲ་བ་ལ་
སོགས་པའི་སྒོ་ནས་གཞན་མང་པོ་དག་བདག་ལ་མི་དགའ་ཞིང་མ་དད་དེ་སྨོད་པ༵་དེས་ནི་ཚེ་
རབས་འདིའམ་ཚེ་རབས་གཞན་ཕྱི་མ་དག་ལ༵་ནམ་ཡང་བདག་ལ་ཟ་ཞིང་གནོད་པར་འགྱུར་
བ་ཅིའང་མི་བྱེད་ན༵་བདག་ནི་ཅིའི་ཕྱིར་དེ་མི་འདོ༵ད་དེ་རྣམ་གཡེང་དུ་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་
འདོད་པར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)རྙེད་པའི་བར་ཆད་བྱེད་ཀྱང་བཟོད་ཚུལ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ལོག་འཚོའི་
སྡིག་པ་ལྕི་བར་བསྟན་པ་ནི། གཞན་མ་དད་ན་རྙེད་པ་རྫས་མང་པོ་འབུལ་བ་ལ་སོགས་པའི་
བར་ཆད་བྱེད་པའི་ཕྱི༵ར་གལ་ཏེ་བརྙས་པ་ལ་སོགས་པ་འདི་བདག་མི་འདོད་པས་ཁྲོའོ་སྙམ་
ན༵་བདག་གི་རྫས་མང་པོ་རྙེད་པ་ནི་ཚེ་འདིར་འདོར་ཞིང་འཕྲལ་ལ་ཟད་པར་འགྱུར་བས་ཕྱི་
2-1-194


མར་ཕན་ཐོགས་པར་མི་འགྱུར་གྱི༵། རྙེད་པའི་དོན་དུ་བརྙས་སོགས་བྱེད་པ་ལ་ཁྲོས་པའི་སྡིག་
པ་དག་ནི་ཕྱི་མར་ཡང་རྗེས་སུ་འབྲང་བས་བརྟན་པར་གན༵ས་ཏེ་རྒྱུ་འབྲས་སླུ་བ་མེད་པའི་
ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་བདག་ནི་རྙེད་པ་མེད་པར་དེང་ཉིད་ནས་ཤི་ཡང་སླ༵འི་ཚུལ་འཆོས་དང་ཁ་
གསག་དང་གཞོག་སློང་དང་ཐོབ་ཀྱིས་འཇལ་བ་དང་རྙེད་པས་རྙེད་པ་འདོད་པ་ལ་སོགས་
པའི་ལོག་འཚོས་ཡུན་རིང་དུ་གསོན་ཡང་མི་རུ༵ང་སྟེ། དྲན་པ་ཉེར་གཞག་ཏུ། གང་དུ་འཚོ་བ་
ལོག་པ་ནི། །ཅུང་ཟད་ཙམ་གྱིས་འཚོ་འགྱུར་བ། །དེ་ནི་བཤང་འཇིམ་ནུབ་གྱུར་ནས། །སྲིན་བུ་
རྣམས་ཀྱིས་ཟ་བར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྙེད་པས་འཆི་དུས་ཕན་པ་མེད་ཚུལ་ནི། བདག་ལྟ་བུ་རྙེད་པ་དང་བཅས་ཏེ་ཡུན་
རིང་དུ་གནས་པར་གྱུར་ཀྱ༵ང་འཆི་བའི་སྡུག་བསྔལ་དེ་ཉིད་མྱོང་བར་ངེས་པ་ཡི༵ན་ལ། འདོད་
ཡོན་གྱི་བདེ་བ་ནི་རྗེས་སུ་འབྲང་བ་མེད་དེ། དཔེར་ན་རྨི་ལམ་དུ་རྙེད་པ་དང་བཅས་པས་ལོ་
བརྒྱར་བདེ་བ་མྱོང་བ་རྨིས་ན༵ས་སད་པར་གྱུར་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་ད༵ང༌། རྨི་ལམ་གཞན་ཞིག་
ཏུ་ཡུད་ཙམ་ཞིག་རྙེད་པ་དང་བཅས་པའི་བདེ་བ་མྱོང་བ་རྨིས་ན༵ས་སད་པར་གྱུར་པ་གང་ཡིན་
པ༵འི་གཉིད་སད་པ་དེ་དག་གཉི་ག་ལའ༵ང༌། རྨི་ལམ་གྱི་བདེ་བ་དེ་ནི་ཕྱིར་རྗེས་སུ་འབྲང་ཞིང་
འོང་བ་མེ༵ད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཚེ་རིང་པོར་རྙེད་པ་དང་བཅས་ཏེ་བདེ་བ་མྱོང་བ་དང་ཚེ་ཐུང་ངུར་
རྙེད་པ་དང་བཅས་ཏེ་བདེ་བ་མྱོང་བ་གཉི་ག་ལ་ཡ༵ང་འཆི་བའི་དུས་ན་སྔར་མྱོང་བའི་བདེ་བ་དེ་
ཕྱིར་འོང་བ་མེད་པ་དེ་འདྲར་ཟ༵ད་དོ། །དེ་བས་ན་ཚེ་འདིར་རྙེད་པ་ཡོ་བྱད་མང་པོ་ཐོབ་པར་
གྱུར་ཏེ༵་དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཡུན་རིང་པོའི་དུས་སུ་བདེ་བ་མང་པོ་ལ་ལོངས་སྤྱད་པར་གྱུར་
ཀྱ༵ང་མཐར་འཆི་བའི་དུས་སུ་ཆོམ་པོས་ཕྲོགས་ཤིང་བཅོམ་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ༵་གོས་མེད་
པས་སྒྲེན་མོ་དང་ནོར་མེད་པས་ལག་པ་སྟོང་པར་འཇིག་རྟེན་ཕ་རོལ་ཏུ་འགྲོ༵་དགོས་པའི་ཕྱིར་
རྙེད་པ་ལ་སྙིང་པོ་མེད་པར་རིག་པར་བྱའོ། །
2-1-195


(གསུམ་པ་)གསོན་པའི་དུས་སུའང་ཕན་པ་དཀོན་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་རྙེད་པ་ཡོ་བྱད་མང་པོ་
དང་བཅས་པས་ཡུན་རིང་གསོན་པར་གྱུར་ན༵་སྦྱིན་གཏོང་ལ་སོགས་པས་སྡིག་པ་ཟད་པ་དང་
བསོད་ནམས་འཕེལ་བར་བྱའོ་ཞེ་ན༵། ཆོས་དང་མཐུན་པའི་རྙེད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་དེ་ལྟར་
འགྱུར་བའང་སྲིད་མོད། ཕལ་ཆེར་རྙེད་པ་མང་པོ་བསྒྲུབ་པའི་དོན་དུ་དེའི་བར་ཆད་བྱེད་པ་ལ་
ཁྲོས་པར་གྱུར་ན༵་བསྐལ་པ་མང་པོར་ལེགས་པར་སྤྱད་པར་སྤྱད་པའི་བསོད་ནམས་ཟད་ཅིང་
ཁྲོས་པ་ལས་བྱུང་བའི་སྡིག་པ་འཕེལ་བར་མི་འགྱུར་ར༵མ་སྟེ་འགྱུར་བ་ཉིད་དོ། །དེ་བས་ན་
སྡིག་པ་ཟད་ཅིང་བསོད་ནམས་འཕེལ་བ་གང་གི་དོན་དུ་རྙེད་པ་དང་བཅས་ཏེ་བདག་གསོན་
ཞིང་ཡུན་དུ་འཚོ་བར་འདོད་པ༵་དེ་ཉིད་གལ་ཏེ་ཁོང་ཁྲོ་སྐྱེས་པས་ཉམས་ཤིང་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་
གྱུར་ན༵་ཁྲོ་ཞིང་གཞན་ལ་གནོད་པའི་སྒོ་ནས་སྡིག་པ་འབའ་ཞིག་བྱེད་པ་ཡི༵་གསོན་ཞིང་ཚེ་
རིང་བ་དེས་ཀོ་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་ཅིའང་དགོས་པ་མེད་པས་རྙེད་པའི་བར་ཆད་བྱེད་པ་ལ་ཁྲོ་བར་
མི་རིགས་སོ། །
(གསུམ་པ་)མི་སྙན་པ་ལ་བཟོད་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་བདག་གི་གདུལ་བྱ་སེམས་ཅན་རྣམས་
ཀྱི་དད་པ་ཉམས་པར་བྱེད་པ༵ས་བདག་གི་སྐྱོན་བརྗོད་ཅིང་མི་སྙན་པ་སྨྲ་བ་ལ་ཁྲོའོ་ཞེ་ན༵། 
སེམས་ཅན་གཞན་ལ་མི་སྙན་པ་རྗོད་པར་བྱེད་པ་ལའང་སེམས་ཁྱོ༵ད་རང་ལ་སྨོད་པ་ལ་ཁྲོ་བ་
དེ་བཞིན་དུ་ཅི་སྟེ་ཁྲོ་བར་མི་བྱེ༵ད་དེ། གཞན་ལ་དད་པ་ཉམས་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སེམས་
ཅན་གཞན་ལ་གཞན་མ་དད་པ་དེ་ནི་རྐྱེན་གཞན་ལ་རག་ལས་པ༵ས་སོ་སྙམ་ནས་གཞན་ལ་
གཞན་དད་པ་མེད་ཅིང་མི་སྙན་པར་སྨྲ་བ་ལ་སེམས་ཁྱོད་བཟོད་པར་བྱེད་ན༵། རྐྱེན་གཞན་
ཉོན་མོངས་པ་སྐྱེས་པ་ལ་རག་ལས་པ༵འི་ཕྱིར་རང་ལ་མི་སྙན་པ་སྨྲ་བ་ལའང་ཅིས་མི་བཟོ༵ད་དེ་
ཅིས་ཀྱང་བཟོད་པ་བསྒོམ་པར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)བཤེས་ལ་ཉེས་པ་བྱུང་དུས་བཟོད་པ་བསྒོམ་པ་ལ། ཆོས་ལ་ངེས་པར་སེམས་
2-1-196


པའི་བཟོད་པ། གནོད་པས་ཇི་མི་སྙམ་པའི་བཟོད་པ། སྡུག་བསྔལ་དང་དུ་ལེན་པའི་བཟོད་
པའོ། །
དང་པོ་ནི། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་སྐུ་གཟུགས་དང་མཆོད་རྟེན་དང་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་
གཞི་གླེགས་བམ་རྣམས་ལ༵་ངག་འཁྱལ་བ་སྣ་ཚོགས་སྨྲ་ཞིང་ལུས་ཀྱིས་འཇིག་པར་བྱེད་པ་
ལ༵འང་འཇམ་པོའི་ཐབས་ཀྱིས་བཟློག་པར་ནུས་ན་ལེགས་ཀྱི། མི་ནུས་ན་བདག་གིས་ཞེ་སྡང་
བསྐྱེད་པར་ནི་མི་རིགས་ཏེ༵་སངས་རྒྱས་ལ་སོགས་པའི་འཕགས་པ་རྣམས་ལ་བདག་འཛིན་
ལས་བྱུང་བའི་འོ་བརྒྱལ་བའམ་གནོད་པ་མི་མང༵འ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཆོས་ཀྱི་འབྲེལ་
པའི་བླ་མ་དང་འཇིག་རྟེན་གྱིས་འབྲེལ་བའི་གཉེན་དང་འཁོར་གཡོག་ལ་སོགས་པ་ད༵ང་
མཛའ་བཤེས་ལ་གནོད་བྱེད་རྣམས་ལ་ཡ༵ང་སྔ་མ། ཉེས་པ་ཇི་སྙེད་ཐམས་ཅད་དང༌། །སྡིག་
པ་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་པ། །དེ་ཀུན་རྐྱེན་གྱི་སྟོབས་ལས་བྱུང༌། །རང་དབང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
ཞེས་བཤད་པའི་ཚུལ་གྱིས་གནོད་བྱེད་ལ་རང་དབང་མེད་ཅིང་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པའི་
རྐྱེན་གྱི་གཞན་དབང་དག་ལ་རག་ལ༵ས་པར་འགྱུར་བར་མཐོང་ནས་ཁྲོ་བ་བཟློ༵ག་སྟེ་བཟོད་
པ་བསྒོམ་པར་བྱའོ། །འདི་དག་ནི་ལྷ་དང་བླ་མ་དང་ཕ་མེས་ལ་སོགས་པའི་དོན་དུ་སྡིག་པ་
བྱས་ཀྱང་ཉེས་པ་མེད་པར་འདོད་པའང་བསལ་བ་ཡིན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)གནོད་པས་ཇི་མི་སྙམ་པ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)རྒྱུ་མཚན་བརྟགས་ཏེ་བཟོད་
ཚུལ་ནི། ལུས་ཅན་རྣམས་ལ་སེམས་ཡོད་པའི་གནོད་བྱེད་སྐྱེས་བུ་ད༵ང་སེམས་མེད་པའི་
གནོད་བྱེད་ཆར་དང་རླུང་ལ་སོགས་པ་གཉི་གས་གནོད་པ་བྱས་པ་ན༵་སེམས་མེད་པ་ལ་མི་ཁྲོ་
བར་སེམས་ཡོད་པ་རྣམས་ལ་ཅི་སྟེ་བཀར་ཏེ་བཀོ༵ན་ཞིང་ཁྲོ་སྟེ་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་པ་དེ་བས་ན་
སེམས་ཅན་གྱི་གནོད་པ་ལའང་འབྱུང་བའི་གནོད་པ་བཞིན་དུ་བཟོད་པར་གྱི༵ས་ཤིག གཞན་
ཡང་གནོད་བྱེད་ལ་ལ་གནས་ལུགས་མ་རིག་ཅིང་རྨོངས་པས་ཉེས་པ་སྣ་ཚོགས་པ་བྱེ༵ད་ལ། 
2-1-197


གནོད་བྱ་ལ་ལའང་གནས་ལུགས་མ་རིག་ཅིང་རྨོངས་ཏེ་ཁྲོས་པར་གྱུར་ན༵། དེ་དག་ལས་སྐྱོན་
མེད་པ་གང་གིས་བྱ༵་ཞིང་སྐྱོན་དང་བཅས་ཏེ་སྐྱོན་ཅན་གང་ཞིག་ཡི༵ན་ཏེ་གཉི་གའང་གནས་
ལུགས་མ་རིག་པའི་སྐྱོན་ལྡན་དུ་མཚུངས་བའི་ཕྱིར་གནོད་བྱེད་ལ་ལྷག་པར་ཁྲོ་བར་ནི་མི་
རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)ལས་ལ་བསམས་ཏེ་བཟོད་ཚུལ་ནི། རྒྱུ་མཚན་གང་གིས་དགྲ་བོ་གཞན་དག་
བདག་གི་ཕྱོགས་ལ་གནོད་པ་སྣ་ཚོགས་བྱེད་པ༵འི་ལས་ངན་པ་དེ་སྔོན་ཆད་ཅི་ཕྱིར་བྱ༵ས་ཏེ་བྱ་
བར་མི་འོས་ཀྱང༌། བྱས་ཟིན་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་བདེ་བ་དང་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་རྒྱུ་ལས་
བཟང་ངན་ལ་རག་ལས་པས་ན༵་བདག་གིས་གནོད་བྱེད་འདི་ཁོ་ན་ལ་ཅི་སྟེ་བཀོ༵ན་ཏེ་བཀོན་
ཞིང་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་ཏེ། མ་ཚང་མེད་རྒྱུ་དེ་ལས་ནི། །འབྲས་བུ་ཉིད་འགྱུར་གང་གིས་བཟློག །
ཅེས་པ་ལྟར་རྒྱུ་སྔོན་དུ་སོང་བའི་འབྲས་བུ་བཟློག་པར་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)གཉེན་པོ་བྱམས་པ་བསྐྱེད་ཚུལ་ནི། དེ་ལྟར་ལས་རྒྱུ་འབྲས་བསླུ་བ་མེད་པར་
མཐོང་ནས་རྒྱུ་མཚན་ཅིའི་སྒོ་ནས་ཀྱ༵ང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཡང་དག་པའི་ལམ་ལ་བཀོད་
དེ་ཕན་ཚུན་བྱམས་པ་དང་སྙིང་རྗེ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་སུ༵་འགྱུར་བ་དེ་ལྟར་བདག་གིས་ནི༵་
གཞན་ལ་ཕན་པ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་དག་ལ་བསྒྲིམས་ཏེ་འབད་པར་བྱ༵འོ། །
(བཞི་པ་)སྤང་བྱ་གཞི་ནས་གཞོམ་ཚུལ་ནི། དཔེར་ན་ཁྱི མ་དང་གནས་མལ་ལ་སོགས་པ་
ཚིག་པར་གྱུར་པའི་མེ༵་རྣམས་ཁྱི མ་གཞན་ཞིག་ཏུ་སོང་ནས་ནི༵། རྩྭ་དང་ཤིང་ལ་སོགས་པའི་
ཚང་ཚིང་གང་ལ་མཆེད་ཅིང་འབར་བར་བྱེད་པ༵་ན། ཡོ་བྱད་བཟང་པོ་ཚིག་པར་དོགས་པས་
མེ་དེ་ནི་དེ་མ་ཐག་ཏུ་ཕྱུང་སྟེ་དོར་བར་རི༵གས་པ་དེ་བཞིན་དུ་རང་གི་ཕྱོགས་གང་ལ་སེམས་
མངོན་པར་ཆགས་ཤིང་ཞེན་ན༵ས་དེ་ལ་གནོད་པ་བྱེད་པ་ལ་ཞེ་སྡང་གི་མེ་ནི་མཆེད་ཅིང་ཡོངས་
སུ་གང་བར་གྱུར་པ༵་ན་བསྐལ་པ་དུ་མར་བསགས་པའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཕུང་པོ་ཚིག་པར་
2-1-198


དོགས་པ་ཡི༵ས་དངོས་པོ་གང་ལ་སེམས་པ་དེ་ནི་ཆགས་པའི་སྐད་ཅིག་དེ་ཡི་མོད་ལ་དོ༵ར་བར་
བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)སྡུག་བསྔལ་དང་དུ་ལེན་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)སྡུག་བསྔལ་སེལ་བས་
དང་དུ་བླང་པ་ནི། དཔེར་ན་གསད་པར་བྱ་བར་འོས་པའི་མི་ཞིག་ལག་པ་ཙམ་བཅད་དེ༵་
བཏང་ནས་གལ་ཏེ་གསོད་པ་ལས་ཐར་ན་ཅིས་མ་ལེ༵གས་ཏེ་ལེགས་པ་དེ་བཞིན་དུ་གལ་ཏེ་
མི་ཡི་སྡུག་བསྔལ་སྨོད་པ་དང་འཆིང་པ་དང་བསྣུན་པ་ལ་སོགས་པ་དང་དུ་བླངས་དེ་བཟོད་པ་
བསྒོམས་པ་ཉིད་ཀྱི༵ས་མ་འོངས་པ་ན་དམྱལ་པ་མྱོང་བར་འགྱུར་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཆེན་པོ་དང་
བྲལ་ཞིང་ཟད་པར་བྱས་ན་ཅིས་མ་ལེ༵གས་ཏེ་ཅིས་ཀྱང་ལེགས་པ་ཉིད་དོ། །ད་ལྟ་མིའི་ལུས་
ཐོབ་པའི་དུས་སུ་མི་སྡུག་པ་དང་ཕྲད་པ་དང་སྡུག་པ་དང་བྲལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་
ཕྲ་མོ་འདི་ཙམ་ལའ༵ང་བདག་གིས་བཟོད་པར་མི་ནུས་པ༵ར་སྣང་བ་མྱོང་པས་གྲུབ་པ་དེས་ན། 
ཕྱི་མ་ལ་སེམས་ཅན་དམྱལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་མྱོང་བར་འགྱུར་བའི་རྒྱུ༵་ཁྲོ་བ་ཅི་སྟེ་ཟློག་
མི་བྱེ༵ད་དེ་ཅིས་ཀྱང་བཟློག་པར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་ཆེན་འགྲུབ་པས་དང་དུ་བླང་པ་ནི། སྔར་འདོད་ཡོན་ལ་ཆགས་པ་དང་དེ་
དང་འགལ་བ་ལས་ཁྲོས་པའི་དོན་དུ་བསྲེག་པ་དང་གཅོད་པ་དང་འབིགས་པ་ལ་སོ༵གས་
པ་དམྱལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལན་སྟོང་ཕྲག་དུ་མ་མྱོང་བར་གྱུར་ཀྱ༵ང་བདག་གིས་མཐོང་བ་
དང་མ་མཐོང་བའི་རང་གི་དོན་དང་ནི༵་ཕན་པ་དང་བདེ་བའི་མཚན་ཉིད་ཅན་གཞན་གྱི་དོན་
ཡང་མ་བྱས་པས་ངལ་བ་འབྲས་བུ་མེད་པར་ངེས་སོ༵། །བྱང་ཆུབ་ཀྱི་ཆེད་དུ་དཀའ་བ་སྤྱོད་
པའི་སྡུག་བསྔལ་འདི་ནི་དམྱལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལ་ལྟོས་ན་དེ་ཙམ་དུ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་མིན་
ལ༵་རང་གཞན་མང་པོ་ལ་ཕན་པའི་དོན་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་སངས་རྒྱས་དག་ཀྱང་འདི་ལས་
འགྲུབ་པར་འགྱུར་བ༵ས་འགྲོ་བ་མ་ལུས་པའི་འཁོར་བའི་གནོད་པ་ཐམས་ཅད་སེལ་བའི་ཆེད་
2-1-199


དུ་དཀའ་སྤྱད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ལ༵་དགའ་བའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་འབའ་ཞིག་གིས་སྡུག་
བསྔལ་དང་དུ་ལེན་པའི་བཟོད་པ་འདིར་བྱ་བར་རི༵གས་སོ། །
(གསུམ་པ་)དགྲ་ལ་ལེགས་པ་བྱུང་དུས་བསྒོམ་པ་ལ། བསྟོད་པ་བྱུང་ཡང་བཟོད་ཚུལ། བདེ་
བ་འབྱུང་ཡང་བཟོད་ཚུལ། འབྱོར་པ་བྱུང་ཡང་བཟོད་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་
པོ་)གཞན་ལ་བསྟོད་པས་དགའ་བ་བསྐྱེད་ཚུལ་ནི། གང་ཟག་གཞན་ཞིག་གིས་དགྲ་བོ་ལ་
སོགས་པ་ཕ་རོལ་པོ་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པ་ལ་བསྟོད་པའི་སྒོ་ན༵ས་གལ་ཏེ་ཕ་རོལ་པོ་དེ་བདག་
ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པའོ་སྙམ་དུ་དགའ་བའི་བདེ་བ་འབའ་ཞིག་ཐོབ་པ་ཡིན་ན༵་རང་གི་ཡིད་
ཁྱོད་ཀྱང་ནི་ཕ་རོལ་པོ་དེའི་ཡོན་ཏན་ཡང་དག་པར་བརྗོད་ཅིང་བསྟོད་པའི་སྒོ་ན༵ས་ཅི་ཕྱིར་
ཕ་རོལ་པོ་དགའ་བ་དེ་ལྟར་ཡོན་ཏན་མཐོང་པ་ལས་བྱུང་བའི་དགའ་བ་ཉམས་སུ་མྱོང་པར་
མི་བྱེ༵ད་དེ་དགའ་བར་བྱ་བར་རིགས་ཀྱི་ཕྲག་དོག་གི་མེས་རང་གི་རྒྱུད་སྲེག་པ་ནི་མི་རིགས་
སོ། །དགའ་བདེ་ཐམས་ཅད་ཆགས་པའི་གཞི་ཡིན་པས་སྤང་བྱར་འགྱུར་བ་མ་ཡིན་ནམ་སྙམ་
ན། སྡིག་པ་དང་འདྲེས་པའི་དགའ་བདེ་དེ་ལྟར་ཡིན་མོད། ཡིད་ཁྱོད་ཀྱིས་གཞན་གྱི་ཡོན་ཏན་
ལ་དགའ་བར་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བའི་བདེ་བ་འདི༵་ནི་ཕྱི་མ་ལ་འབྲས་བུ་བདེ་བ་འབྱུང་བའི་
གནས་ཡིན་ཞིང་ཚེ་འདིར་ཡང་ཁ་ན་མ་ཐོ་བའི་དྲི་མ་མེ༵ད་པ་ཡིན་པས། ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པ་
སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱིས་མ་བཀག་པར་རྗེས་སུ་གན༵ང་པ་ཡིན་ལ། 
གཞན་གྱི་ཡོན་ཏན་ལ་ཕྲག་དོག་མེད་པར་དགའ་བས་སྙན་པར་སྨྲ་བ་འདི་ནི་གཞན་གདུལ་
བྱར་སྡུད་པ་ཡི་ཐབས་ཀྱི་མཆོག་ཀྱང་ཡི༵ན་པས་ཐེག་ཆེན་པ་རྣམས་ཀྱིས་བསྟེན་པར་རིགས་
སོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་དག་འགལ་བའི་ཉེས་དམིགས་བསྟན་པ་ནི། གཞན་ལ་ཡང་དེ་ལྟར་ཡོན་
ཏན་མཐོང་བ་ལས་བསྟོད་ན་ཡིད་བདེ་བར་འགྱུར་དུ་འོང་ངོ་ཞེ༵ས་ཕྲག་དོག་གི་དབང་གིས་
2-1-200


གལ་ཏེ་ཡིད་ཁྱོད་རང་གི་བདེ་བའི་རྒྱུ་གཞན་དགའ་བ་འདི་མི་འདོ༵ད་ན། བྲན་གཡོག་ལ་གླ་
རྔན་སྦྱིན་པ་དང་ཕན་འདོགས་པ་ལ་སོགས་པ་སྤངས་ན་དེ་དག་གིས་རང་གི་དོན་མི་འགྲུབ་པ་
དང་འདྲ་བར་རྒྱུ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སྤངས་པའི་ཕྱི༵ར་མཐོང་བ་ཚེ་འདི་དང་མ་མཐོང་བ་ཚེ་ཕྱི་
མར་འབྲས་བུ་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཐོབ་པ་ལས་ཉམས་པར་འགྱུ༵ར་བའོ། །
(གཉིས་པ་)བདེ་བ་བྱུང་ཡང་བཟོད་ཚུལ་ནི། འགའ་ཞིག་གིས་རང་གི་ཡོན་ཏན་བརྗོད་པ་
མཐོང་བའི་ཚེ༵་རྗོད་པ་པོ་གཞན་དེ་ལའང་བདེ་བ་འདོད་པར་བྱེ༵ད་ན་ཐམས་ཅད་དུ་གཞན་
བདེ་བ་མི་འདོད་ན་འགལ་ཞིང༌། ཡང་འགའ་ཞིག་གིས་གཞན་གྱི་ཡོན་ཏན་བརྗོད་པ་མཐོང་
བའི་ཚེ༵་ཕྲག་དོག་གི་དབང་གིས་རང་ལའང་བདེ་བ་མི་འདོད་ཅིང་ཡིད་མི་བདེ་བར་བྱེ༵ད་
ན་ཐམས་ཅད་དུ་རང་ཉིད་བདེ་བར་འདོད་པའང་འགལ་བས། འགལ་ཞིང་མི་རིགས་པའི་
བསམ་པ་དེ་དག་སྤངས་ཏེ་རང་གཞན་གཉི་ག་བདེ་བའི་ཐབས་ལ་འཇུག་པར་རིགས་སོ། །
སྔར་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་པ་དང་བདེ་བ་བསྒྲུབ་པར་འདོད་པ༵ས་བསམ་པ་བྱང་
ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་ནི་སེམས་བསྐྱེད་པ་བླངས་ན༵ས་ཕྱིས་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་རང་རང་གིས་
བདེ་བའི་ཁྱད་པར་རྙེད་པ་ན༵། དེས་ཀོ་ཡིད་ཁྱོད་ཅི་སྟེ་ཁྲོ་བར་བྱེ༵ད་དེ་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་པས་
དགའ་བ་བསྐྱེད་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)འབྱོར་བ་བྱུང་ཡང་བཟོད་ཚུལ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)སེམས་བསྐྱེད་བསམས་
ཏེ་བཟོད་ཚུལ་ནི། སྔར་སེམས་བསྐྱེད་པའི་དུས་སུ་འདོད་པ་དང་གཟུགས་དང་གཟུགས་མེད་
ཀྱི་འཇིག་རྟེན་གསུམ་པོ་མ་ལུས་པས་མཆོད་པར་འོས་པའི་གནས་སུ་མངོན་པར་རྫོགས་པར་
འཚང་རྒྱ་བ༵ར་སེམས་ཅན་རྣམས་ཐམས་ཅད་ལ་ནི་འདོད་དོ་ཞེས་དམ་བཅས་ན༵ས། ད་དེ་
ལྟ་བུ་ལྟ་ཞོག་འཕྲལ་དུ་གཞན་ལ་བསྙེན་བཀུར་ངན་ངོན་ཅུང་ཟད་ཙམ་བྱེད་པ་མཐོང་ན༵ས་
ཅིའི་ཕྱིར་དེ་ལ་མི་བཟོད་པར་གདུང་ཞིང་ཁྲོ་བར་བྱེ༵ད་དེ་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་སོ། །དཔེར་ན་
2-1-201


བུ་སྨད་དང་འཁོར་གཡོག་ལ་སོགས་པ་གསོ་བར་བྱ་བ་གང་ཞིག་ཁྱོད་རང་གིས་རྟག་ཏུ་གསོ་
དགོས་པ༵་ཡིན་ཞིང་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པར་ཁྱོད་ཉིད་ཀྱིས་ནི་ཟས་དང་གོས་ལ་སོགས་པ་
སྦྱིན་པར་བྱ་བ་དེ༵་ལ་རང་གི་སྦྱིན་མ་དགོས་པར་གཉེན་བཤེས་ཀྱིས་འཚོ་བ་རྙེད་པར་གྱུར་ན༵་
དགར་མི་འགྱུར་རམ་ཏེ་དགའ་བར་རིགས་ཤིང་སླར་ཁྲོའ༵མ་སྟེ་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་པ་བཞིན་
ནོ། །གནས་སྐབས་ཀྱི་བསྙེན་བཀུར་ངན་ངོན་ཙམ་ཐོབ་པ་དེ་ཡང་ཅི་སྟེ་འགྲོ་བ་རྣམས་ལ་
མི་འདོད་པ༵་ཡིན་པ་དེ་ལ་མཐར་ཐུག་གི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་འདོད་པ་ནི་གང་ཡི༵ན་ཏེ་
ཤིན་ཏུ་འགལ་བས། སྐྱེས་བུ་གང་ཞིག་གཞན་གྱི་འབྱོར་བའི་ཁྱད་པར་ལ་ཁྲོ་བའི་ཕྲག་དོག་
ཅན་དེ་ལ༵་བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་པ་ནི་ག་ལ་ཡོ༵ད་དེ་མེད་པར་གསལ་
ལོ། །དེས་ན་སེམས་བསྐྱེད་བླངས་ཕྱིན་ཆད་ཕྲག་དོག་སྤོང་པ་ལ་འབད་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)ཁྱད་པར་མེད་པས་བཟོད་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་དགྲ་བོ་ལ་སོགས་ཕ་རོལ་པོ་དེས་
སྦྱིན་བདག་དེ་ལས་ཡོ་བྱད་མང་པོ་རྙེད་ཅིང་ཐོབ་པར་གྱུར་ཏ༵མ། འོན་ཏེ་མ་རྙེད་པར་སྦྱིན་
བདག་རང་གི་ཁྱི མ་དུ་གནས་པར་གྱུར་པ༵་ཡིན་ཡང་རུང༌། རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་རྙེད་པའི་དངོས་པོ་
དེ་ཁྱོད་ལ་མེད་པར་མཚུངས་ན༵་སྦྱིན་བདག་གི་དངོས་པོ་དེ་ཕ་རོལ་པོ་ལ་བྱིན་རུང་མ་བྱིན་
རུང་ཕྲག་དོག་དེས་ཁྱོད་ལ་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་བཏང་སྙོམས་སུ་གནས་པར་རིགས་སོ། །
(གསུམ་པ་)རང་ཡང་ཡོན་ཏན་བསྟེན་ཚུལ་ནི། སྔོན་གྱི་སྦྱིན་པ་ལས་བྱུང་བའི་བསོད་ནམས་
དང་ནི་སྤྱོད་པ་རྣམ་དག་ལས་བྱུང་བའི་དད་པ༵་དང་གཞན་ལ་ཕན་བདེ་འདོད་པའི་རང་གི་
ཡོན་ཏན་རྣམས་ཕྲག་དོག་གི་སྒོ་ནས་ཅིའི་ཕྱིར་འདོ༵ར་ཏེ་འདོར་བར་མི་རིགས་ཤིང༌། ཅི་ནས་
རྙེད་པ་ཐོབ་པར་འདོད་ན་རྙེད་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཐོབ་པར་འགྱུར་བའི་རྒྱུ་དགེ་བའི་རྩ་བ་
དེ་དག་མི་འཛིན་པ༵འི་ཕྲག་དོག་ཅན་རང་ཉིད་ལ་རྒྱུ་མཚན་གང་གིས་ཁྲོ་བར་མི་བྱེད་པ་སྨྲོ༵ས་
ཏེ་ཁྲོ་བར་བྱའི་གཞན་ལ་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
2-1-202


(བཞི་པ་)གཞན་ལ་འགྲན་པ་སྤང་ཚུལ་ནི། ཁྱོད་ནི་རང་གི་རྙེད་པ་མི་འཐོབ་པའི་རྒྱུ་མ་
བྱིན་ལེན་ལ་སོགས་སྡིག་པ་བྱས་པ་ལ༵་མྱ་ངན་མེད་པར་མ་ཟད་ཀྱི༵་རྙེད་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་
པ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་བསོད་ནམས་རྒྱ་ཆེན་པོ་བྱས་པ་གཞན་དག་ད༵ང་ལྷན་ཅིག་འགྲན་པར་བྱེད་
འདོད་ད༵མ་སྟེ་འགྲན་པར་མི་རིགས་ལ། ཅི་སྟེ་འགྲན་ན་རྒྱུ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་སོག་པ་
ལ་འབད་པར་རིགས་སོ།།      །། 
ད་ནི་བམ་པོ་གཉིས་པ༵་ནས་བརྩམས་ཏེ། (གཉིས་པ་)ཡིད་དུ་འོང་བའི་གེགས་ལ་བསྒོམ་
པ་ལ། དགྲ་ལ་སྡུག་བསྔལ་འབྱུང་བའི་གེགས་ལ་བཟོད་ཚུལ་དང༌། རང་ལ་བསྟོད་གྲགས་
འབྱུང་བའི་གེགས་ལ་བཟོད་ཚུལ་ལོ། །
དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)སྨོན་པས་གཞན་ལ་གནོད་པ་མེད་ཚུལ་ནི། ཁ་ཅིག་ཏུ་
དགྲ་ལ་སྡུག་བསྔལ་དང་བརྙས་པ་དང་ཚིག་རྩུབ་ལ་སོགས་པ་འབྱུང་བའི་གེགས་བྱས་པ་ལ་
ཁྲོ་ཞིང་དེ་དག་བྱུང་བ་ལ་དགའ་བ་སྲིད་མོད། གལ་ཏེ་རང་གི་དགྲ་བོ་ཞིག་མི་དགའ་ཞིང་སྡུག་
བསྔལ་བར་གྱུར་ནའ༵ང་དེ་ལ་ཡིད་ཁྱོད་འགའ་བར་བྱ་རྒྱུ་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ། ཁྱོད་ཀྱི་དགྲ་ལ་
སྡུག་བསྔལ་འབྱུང་བར་གྱུར་ཅིག་སྙམ་དུ་ཡིད་ལ་སྨོན་པ་ཙམ་གྱིས་ནི༵་དགྲ་དེ་ལ་གནོད་པའི་
རྒྱུར་ཅིའང་མི་འགྱུ༵ར་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)གནོད་ནའང་རང་ཉིད་ཉམས་པར་འགྱུར་ཚུལ་ནི། ཁྱོད་ཀྱི་ཡིད་སྨོན་ནམ་འདོད་
པས་སྡུག་བསྔལ་དེ༵་དགྲ་ལ་གྲུབ་ནའང་ཡིད་ཁྱོད་དགའ་བར་བྱ་རྒྱུ་ཅིག་ཡོ༵ད་དེ་ཅི་ཡང་མེད་
དོ། །གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་ན་བདག་གི་འདོད་པ་གྲུབ་པས་འཚེངས་པར་གྱུར་ཏོ་ཞེ་ན༵་མ་ཡིན་ཏེ། ངན་
སེམས་སྐྱེས་པ་དེ་ལས་ཆེས་ཕུང་བ་གཞན་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ཅིའང་མེད་པས་ངན་འགྲོར་ལྟུང་
བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་འདི་ལྟར་ཉ་བས་ཉ་རྣམས་ལྕགས་ཀྱུ་རྣོན་པོས་བཟུང་ནས་ཕྲུ་བར་
འཚེད་པ་བཞིན་དུ། ཉོན་མོངས་པ་ཉ་བ་དང་འདྲ་བས་བཏབ་པ་ཡི༵་ལས་ངན་པའི་མཆིལ་
2-1-203


བའམ་ལྕགས་ཀྱུ་འདི་ནི་མི་བཟད་ཅིང་གཟེ༵་ལ་རྣོ་བ་དེས་བཟུང་ནས་སེམས་ཅན་དམྱལ་བའི་
ལྕགས་བསྲེགས་ཀྱི་བུམ་པའམ་ཕྲུ་བ་ཡངས་པར་ཡ༵ང་གཤིན་རྗེའི་ཕོ་ཉ་བ་དམྱལ་བའི་སྲུང་
མས་བདག་ཉིད་ཡུན་རིང་དུ་འཚེད་ཅི༵ང་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་མྱོང་བར་ངེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རང་ལ་བསྟོད་གྲགས་འབྱུང་བའི་གེགས་ལ་བཟོད་ཚུལ་ལ་ལྔ་ལས། (དང་པོ་)
གྲགས་པས་ཕན་པ་མེད་ཚུལ་ནི། ཁ་ཅིག་རང་གི་བསྟོད་པ་དང་གྲགས་པའི་གེགས་བྱེད་པ་
ལ་ཁྲོའོ་སྙམ་ན། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། གཞན་གྱིས་ཡོན་ཏན་བརྗོད་ཅིང་བསྟོད་པ་
དང༌། སྙན་པའི་གྲགས་པ་སྒྲོགས་པའི་རིམ་གྲོ་འདི་ནི༵་འདོད་པར་བྱ་བའི་དོན་ལྔ་ལས། ཕྱི་
མར་བསོད་ནམས་འཕེལ་བར་མི་འགྱུར་ཞིང་ཚེ་འདིར་ཚེ་རིང་བར་ཡང་མི་འགྱུ༵ར་ལ་བདག་
གི་སྟོབས་འཕེལ་བར་ཡང་མི་འགྱུར་པ་དང༌། ལུས་ལ་ནད་མེད་པར་འགྱུར་བའང་མི༵ན་ཞིང༌། 
འཕྲལ་དུ་ལུས་བདེ་བར་ཡང་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ༵། །གལ་ཏེ་བདག་ནི་སྔར་བཤད་པའི་
རང་གི་དོན་ལྔ་པོ་ཤེས་ཤིང་དོན་དུ་གཉེར་བ་ཡིན་པར་གྱུར་ན༵། བསྟོད་པ་དང་གྲགས་པ་དེ་
ལ་རང་དོན་འགྲུབ་པའི་དགོས་པ་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་དེ་དག་འགྲུབ་པའི་ཐབས་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་
རོ། །འོན་ཏེ་བསྟོད་པ་དང་གྲགས་པ་དེས་འཕྲལ་དུ་ཡིད་བདེ་བ་ཙམ་འབའ་ཞིག་འགྲུབ་པས་
དེ་ཐོབ་པར་འདོད་དོ་ཞེ་ན། འོ་ན་ནི༵་རྒྱན་པོ་འགྱེད་པ་དང་སྡིག་པ་ཅན་གྱི་ཁ་ཟས་ལ་སྤྱོད་
པ་དང་སྨད་འཚོང་མའི་གནས་སུ་འཇུག་པ་ལ་སོགས་པ་དང་མྱོས་པར་འགྱུར་བའི་ཆང་གི་
བཏུང་བ་ཡང་བསྟེན་དགོས་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟར་ཡང་མི་རིགས་སོ༵། །
(གཉིས་པ་)ཕན་པར་འདོད་པ་འཁྲུལ་ཚུལ་ནི། རྨོངས་པ་རྣམས་ཡོན་ཏན་མེད་ཀྱང་གྲགས་
པ་འབྱུང་བའི་དོན་དུ་གླང་པོ་ཆེ་ལ་སོགས་པའི་ནོར་བཟང་པོ་རྣམས་ཀྱང་རྩྭ་ལྟར་གཏོང་ཞི༵ང་
དཔའ་བོའི་གྲགས་པ་འདོད་པས་གཡུལ་ངོར་ཞུགས་ཏེ་བདག་ཉིད་ཀྱང་ནི་གསོད་པར་བྱེད་
ནུས་ན༵་སྙན་པར་སྨྲ་བའི་ཚིག་འབྲུ་རྣམས་ཀྱིས་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་ཅི་ཡང་དགོས་པ་མེད་དེ། རང་
2-1-204


ཉིད་ཤི་འཕོས་པ་ན་སྙན་པའི་གྲགས་པ་དེས་ཀོ་ལུས་སེམས་སུ་ལ་བ༵དེ་སྟེ་སུ་ལ་ཡང་མི་
ཕན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེར་ན་རྩེད་མོའི་དོན་དུ་བྱེ་མ་ལས་བྱས་པའི་ཁང་བུ་ལ་ཆགས་པ་དག་
འགའ་ཞིག་གིས་དེ་བཤིག་ཅིང་རྡིབ་པར་གྱུར་པ་ན༵་བྱིས་པ་བླུན་པོ་རྣམས་ནི་ཉམ་ཐག་པས་
ག་ཆད་ཆད་དུ་ངུ༵་ཞིང་ཆོ་ངེས་འདེབས་པ་དེ་བཞིན་དུ་བསྟོད་པ་དང་གྲགས་པ་ཉམས་ན༵་མྱ་
ངན་གྱིས་གདུང་བར་བྱེད་པའི་རང་གི་སེམས་འདི་བྱིས་པ་བླུན་པོ་ཇི་ལྟ་བ་བཞི༵ན་དུ་འཁྲུལ་
པའོ། །
(གསུམ་པ་)དཔྱད་ན་སྙིང་པོ་མེད་ཚུལ་ནི། རེ་ཞིག་བརྟགས་ན་བདག་གི་ཡོན་ཏན་བརྗོད་
པའི་ཕྱི་རོལ་གྱི་སྒྲ་ལ་ནི་ཀུན་སློང་གི་སེམས་མེད་པའི་ཕྱི༵ར་བདག་ལ་བསྟོད་པར་འདོད་པའི་
སེམས་ཡོང་ཡེ་མི་སྲི༵ད་པས་དེ་ལ་དགའ་བར་མི་རིགས་ཤིང༌། བདག་ལ་བསྟོད་པ་པོ་གཞན་
དག་དགའ་འོ་ཞེས་གྲགས་པའི་མངོན་པར་དད་པ༵་དེ་ནི་བདག་དགའ་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པར་
གྲ༵ང་ན། དེ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ་གང་ཟག་གཞན་ནམ་ཡང་ན་བདག་ལའང་རུ༵ང་གཞན་གྱི་རྒྱུད་
ལ་ཡོད་པའི་དགའ་བ་དེས་བདག་ལ་ཅི་ཞིག་ཕ༵ན་ཏེ་ཅི་ཡང་མི་ཕན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་རྒྱུ་
མཚན་ཡང་གཞན་གྱི་རྒྱུད་ལ་ཡོད་པའི་དགའ་བདེ་དེ་ནི་ཕ་རོལ་པོ་དེ་ཉིད་ཀྱི༵ས་ཉམས་སུ་
མྱོང་བར་བྱ་བ་ཡིན་གྱི། གཟུགས་ཅན་མ་ཡིན་པས་བདག་གིས་དེ་ལས་ཆ་ཤས་ཅུང་ཟད་ཀྱང་
མི་ཐོ༵བ་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་བསྟོད་པ་པོ་དེ་ཉིད་དགའ་ཞིང་བདེ་བ་ཡིས་བདག་ཀྱང་དགའ་
ཞིང་བདེའོ་སྙམ་ན༵། འོ་ན་སེམས་ཅན་མ་ལུས་ཀུན་དགའ་ཞིང་བདེ་བ་ལའང་སྔ་མ་དེ་བཞིན་
དུ་བདག་ཀྱང་བདེ་བར་བྱ་དགོས་པར་རིགས་ན༵། ཅིའི་ཕྱིར་དགྲ་བོ་ལ་སོགས་པ་གཞན་ལ་
གཞན་དག་དགའ་བ་ཡི༵ས། བསྟོད་པ་ལས་བྱུང་བའི་བདེ་བར་གྱུར་ན་ཕྲག་དོག་གིས་བདག་
ཡིད་མི་བདེ༵་བར་བྱེད་པར་མི་རིགས་སོ། །བསྟོད་པའི་སྒྲ་ལ་ནི་སེམས་མེད་ཅིང་སེམས་ཀྱི་
དགའ་བདེ་ནི་བདག་ལ་མི་འཕོ་བ་དེ་བས་ན་བདག་ནི་གཞན་གྱི་བསྟོད་དོ་བཀུར་རོ་སྙན་
2-1-205


པར་བརྗོད་དོ་ཞེ༵ས་བསམས་ནས་རང་ཉིད་འགའ་ཞིང་ཆགས་པ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ༵་དེ་ཡང་
ལེགས་པར་བརྟགས་ན་དེ་ལྟར་མི་འཐད་པ༵ས་བྱིས་པ་རྣམས་བྱེ་མའི་ཁང་བུ་ལ་ཆགས་པའི་
སྤྱོད་པ་དང་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་ཟ༵ད་དེ་སྙིང་པོ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(བཞི་པ་)གྲགས་པའི་ཉེས་དམིགས་བསྟན་པ་ནི། བསྟོད་པ་དང་གྲགས་པ་ལ་སོགས་པའི་
རིམ་གྲོས་བདག་ནི་དགེ་བའི་ཕྱོགས་ལས་སེམས་རྣམ་པར་གཡེང་བར་བྱེ༵ད་ཅིང༌། དེས་ནི་
འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལས་སྐྱོ་བའང་འཇིག་པར་བྱེ༵ད་ལ། གཞན་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པ་
རྣམས་ལ་ཕྲག་དོག་ཀྱང་འཕེལ་བར་བྱེད་པ་ད༵ང་རྙེད་པ་དང་བཀུར་སྟི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་
ཅན་རྣམས་ལ་མི་བཟོད་ཅིང་ཁྲོ་བར་ཡང་བྱེད་པས། དེ་དག་ལ་ཆགས་པ་སྤང་བར་བྱའོ། །
(ལྔ་པ་)བཀག་པས་ཕན་ཡོན་ཐོབ་ཚུལ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ངན་འགྲོ་འགོག་ཚུལ་ནི། 
བསྟོད་སོགས་ལ་ཆགས་ན་ཉེས་དམིགས་མང་པོ་ཡོད་པ་དེའི་ཕྱིར་བདག་གིས་བསྟོད་པ་དང་
གྲགས་པ་དང་བཀུར་སྟི་ལ་སོགས་པ་ནི༵་གཞིག་ཅིང་དགག་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དུ་སེམས་ཅན་
གང་དག་ཉེ་བར་གནས་ནས་འབད་པ༵་བྱེད་པ་དེ་དག་བདག་ནི་བསྟོད་སོགས་ལ་ཆགས་པས་
ངན་སོང་དུ༵་ལྟུང་བ་ལས་བསྲུང་ཞིང་བསྐྱབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་བརྩོན་པས་ཞུགས་པ་མིན་ན༵མ་
སྟེ་ཡིན་པས། ཕན་འདོགས་པའི་གྲོགས་ལ་དྲིན་དུ་གཟོ་བར་བྱའི་ཁྲོ་བར་ནི་མ་ཡིན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)འཆིང་བ་གཅོད་ཚུལ་ནི། བྱང་ཆུབ་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་པ་བདག་ནི་རྣམ་པར་
གྲོལ་བ་ཐར་བ་དོན་དུ་གཉེར་བ་ལ༵་བསྟོད་པ་དང་གྲགས་པ་དང་རྙེད་པ་དང་བཀུར་སྟིས་
འཁོར་བར་འཆིང་བར་བྱེད་པ་ནི་མི་དགོ༵ས་པས་སེམས་ཅན་གང་དག་བདག་ལ་རྙེད་པ་དང་
བཀུར་སྟི་ལ་སོགས་པ་འགྲུབ་པའི་གེགས་བྱས་ནས་བཅིངས་པ་ལས་གྲོལ་བར་བྱེད་ཅིང་
ཕན་འདོགས་པར་བྱེད་པ༵་དེ་དག་ལ་བདག་ནི་ཇི་ལྟར་ཁྲོ༵་སྟེ་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་ཤིང་དགའ་
བར་རིགས་སོ། །དེ་ཡང་བདག་ནི་རྙེད་པ་དང་བཀུར་སྟི་ལ་ཞེན་པས་འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་
2-1-206


ལ་འཇུག་པར་འདོད་པ་ལ༵་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞི༵ན་
དུ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཁང་བར་མི་གཏོང་བའི་སྒོ་འཕར་རམ་སྒོ་གླེགས་ལྟ་བུ་ཉིད་དུ་གྱུར་པ༵འི་
གྲོགས་བཟང་པོ་དེ་དག་ལ་བདག་ནི་ཇི་ལྟར་ཁྲོ༵་སྟེ་ཁྲོ་བར་མི་རིགས་ཤིང་དྲིན་དུ་གཟོ་བར་
རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོད་སྲུང་གིས་ཞུས་པར་ཡང༌། ལྟ་གྱུར་འཆིང་དང་རྙེད་དང་བཀུར་སྟི་
དང༌། །གྲགས་པའི་འཆིང་བ་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་ཡི། །འཆིང་བ་དམ་ཞེས་འཕགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་
གསུངས། །དེ་དག་རྟག་ཏུ་རབ་ཏུ་བྱུང་བས་སྤང༌། །ཞེས་གསུངས་པས་དེ་དག་ལ་ཆགས་པ་
སྤང་བར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)གནོད་བྱེད་བཟོད་པའི་གྲོགས་སུ་བསྟེན་པ་ལ། གནོད་བྱེད་བཟོད་པའི་རྒྱུ་རུ་
བསྟན་པ། དེ་ལ་དགའ་བས་ཕན་པ་སྒྲུབ་ཚུལ། དམ་པའི་ཆོས་བཞིན་མཆོད་པར་འོས་ཚུལ། 
སངས་རྒྱས་བཞིན་དུ་མཆོད་པར་རིགས་ཚུལ། དེས་ན་སེམས་ཅན་མགུ་བར་བྱ་བ། མགུ་བར་
བྱས་པའི་ཕན་ཡོན་བསྟན་པའོ། །
དང་པོ་ནི། དགྲ་བོ་འདི་ནི་བདག་ལ་བསོད་ནམས་འགྲུབ་པའི་གེགས་བྱེད་དོ་ཞེ༵ས་
བསམས་ནས་གནོད་བྱེད་དེ་ལ་ཁྲོ་བར་ཤིན་ཏུ་རིགས་པ་མིན་ཏེ༵་སྔར་བཤད་པ་ལྟར་བཟོད་
པ་དང་མཚུངས་པའི་དཀའ་ཐུབ་བམ་དགེ་བ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ནི་གཞན་ཡོད་པ་མིན་ན༵་
བདག་ནི་དཀའ་ཐུབ་ཀྱི་མཆོག་དེ་ལ་མི་གནས་ས༵མ་སྟེ་བསོད་ནམས་འདོད་ན་གནས་པར་
རིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་བདག་ནི་ཁོང་ཁྲོ་ལ་སོགས་པའི་རང་གི་སྐྱོན་གྱི༵ས་རྙེད་བཀུར་
ལ་སོགས་པའི་གེགས་བྱེད་པའི་གནོད་བྱེད་འདི་ལ་བཟོད་པ་སྒོམ་པར་མི་བྱེད་ན༵་བསོད་
ནམས་དཔག་ཏུ་མེད་པ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་ནི་ཉེར་གནས་པ༵འི་དཀའ་ཐུབ་དམ་པ་འདི་ལ་བདག་
ཉིད་ཀྱིས་གེགས་བྱེད་པར་ཟ༵ད་དོ། །སྤྱིར་ཡང་ཆོས་གང་ཞིག་དོན་གཞན་སྔ་མ་གང་མེད་ན་
མི་འབྱུང་ལ༵། དོན་གཞན་སྔ་མ་གང་ཞིག་ཡོད་ན་ཆོས་དེ་ཡོད་པར་འགྱུར་བ༵འི་དོན་གཞན་
2-1-207


སྔ་མ་དེ་ཉིད་ཆོས་དེ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུར་ངེས་པ་ཡིན་ན༵། ཇི་ལྟར་རྒྱུ་དེ་ལ་འབྲས་བུ་འགྲུབ་པའི་
གེགས་ཞེས་བྱ༵་སྟེ་བྱ་བར་མི་རིགས་སོ། །ཁྱད་པར་དུ་བཟོད་པ་གང་ཞིག་གནོད་བྱེད་གང་
མེད་ན་མི་འབྱུང་ལ་གནོད་བྱེད་གང་ཞིག་ཡོད་ན་བཟོད་པ་དེ་ཡོད་པར་འགྱུར་བའི་གནོད་
བྱེད་དེ་ཉིད་བཟོད་པ་དེ་འགྲུབ་པ་ཡི་རྒྱུར་ངེས་པ་ཡིན་ན་ཇི་ལྟར་གནོད་བྱེད་དེ་ལ་བཟོད་པ་
འགྲུབ་པའི་གེགས་ཞེས་བྱ་སྟེ་བྱ་བར་མི་རིགས་ཤིང་མཐུན་རྐྱེན་དུ་རིག་པར་བྱའོ། །དཔེར་ན་
སྦྱིན་པ་གཏོང་བའི་དུས་སུ་བབ་པ་ན་ཕྱིན་པའི་སློང་མོ་པ༵ས་སྦྱིན་པ་འགྲུབ་པའི་གེགས་བྱས་
པ་ཡོད་པ་མ་ཡི༵ན་པ་དང༌། རབ་བྱུང་དོན་དུ་གཉེར་བ་ན་རབ་ཏུ་འབྱིན་པར་བྱེད་པར་གྱུར་
པ༵འི་མཁན་པོ་དང་སློབ་དཔོན་ལ་སོགས་པས་རབ་ཏུ་བྱུང་བའི་གེགས་བྱས་སོ་ཞེས་བྱར་མི་
རུ༵ང་ཞིང་མཐུན་རྐྱེན་དུ་འགྱུར་བ་བཞིན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་ལ་ཕན་པ་བསྒྲུབ་ཚུལ་ནི། འཇིག་རྟེན་ན་ནི་སྦྱིན་པའི་ཡུལ་སློང་མོ་བ་མོ༵ད་
པས་སྦྱིན་པ་འགྲུབ་པ་ནི་སླའི། བཟོད་པའི་ཡུལ་གནོད་པ་བྱེད་པ་དཀོན་པས་བཟོད་པ་
འགྲུབ་པ་ནི་དཀའ་སྟེ༵། དེ་ཡང་འདི་ལྟར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཕར་གནོད་པ་མི་བྱེད་
ཅིང་མ་བྱས་ན༵། རྒྱུ་མེད་པར་འགའ་ཡང་ཚུར་གནོད་པ་མི་བྱེད་པས་ཤེས་པ་ཉིད་དོ༵། །བཟོད་
པ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་དཀོན་པ་དེ་བས་ན་ངལ་བས་མ་བསྒྲུབ་པ༵ར་དབུལ་པོའི་ཁྱིམ་དུ་ལོངས་
སྤྱོད་ཟད་མི་ཤེས་པའི་གཏེར་ཆེན་པོ་ནི་བྱུང་བ་ལྟ༵ར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་རྣམ་དག་
བཟོད་པ་སྒོམ་པའི་གྲོགས་སུ་གྱུར་པ༵ས་ཕན་བཏགས་པའི་ཕྱིར་བདག་གི་དགྲ་བྱུང་བ་ལ་
དཀོན་པའི་མཆོག་རྙེད་དོ་སྙམ་དུ་དགའ་བ་བསྐྱེད་པར་བྱ༵འོ། །དགྲ་འདིས་དམིགས་ཡུལ་
བྱས་པ་དང་བདག་གིས་གཉེན་པོ་བསྐྱེད་པ་ལས་བསྒྲུབས་ཤིང་བསོད་ནམས་རྒྱ་ཆེན་པོ་གྲུབ་
པས་ན༵་དེའི་ཕྱིར་བཟོད་པ་བསྒོམས་པའི་འབྲས་བུ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་ཁྱད་པར་འ༵དི་དགྲ་
བོ་འདི་ལ་ཐོག་མར་བསྡར་ཞིང་སྦྱིན་པར་འོས་ཏེ༵། དེའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ལྟར་གནོད་བྱེད་དེ་ནི་
2-1-208


དཀའ་ཐུབ་མཐར་ཐུག་བཟོད་པ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ༵་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེར་ན་རྒྱལ་པོ་བྱམས་
པའི་སྟོབས་ཀྱིས་རང་གི་ཤ་ཁྲག་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པའི་གནོད་སྦྱིན་རྣམས་ལྔ་སྡེ་བཟང་པོར་
གྱུར་པ་ལ་ཆོས་ཀྱི་བདུད་རྩི་ཐོག་མ་ཉིད་དུ་གནང་བར་བལྟ་བུའོ། །
(གསུམ་པ་)དམ་པའི་ཆོས་བཞིན་མཆོད་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་བདག་གིས་བཟོད་པ་སྒྲུབ་པའི་
གྲོགས་བྱའོ་སྙམ་པའི་ཀུན་སློང་གི་བསམ་པ་མེད་པ༵ས་དགྲ་འདི་ནམ་ཡང་མཆོད་པར་བྱ་བ་
མིན་ནོ་ཞེ་ན༵། འོ་ན་དགེ་བ་འགྲུབ་པ་ཡི་ནི་རྒྱུར་རུང་བ༵འི་གསུང་རབ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱང་
ཅི་སྟེ་མཆོ༵ད་དེ་མཆོད་པར་མི་རིགས་པར་འགྱུར་ཏེ། དགེ་བ་སྒྲུབ་པའི་གྲོགས་བྱའོ་སྙམ་
པའི་ཀུན་སློང་གི་བསམ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་གསུང་རབ་ལ་ནི་གནོད་པའི་བསམ་
པའང་མེད་ཅིང་དགྲ་བོ་འདི་ལ་བདག་ལ་གནོད་པ་བྱའོ་སྙམ་པ༵འི་བསམ་པ་ཡོད་པས་མཆོད་
པར་བྱ་བ་མིན་ནོ་ཞེ་ན༵། དགྲ་ཐམས་ཅད་གནོད་སེམས་མེད་པར་སྨན་པ་བཟང་པོ་བཞིན་དུ་
བདག་ལ་ཕན་པ་དང་བདེ་བ་འབའ་ཞིག་སྒྲུབ་པར་བརྩོན་པ་ཡིན་ན༵་བདག་གི་བཟོད་པ་སྒོམ་
པའང་ཇི་ལྟར་འགྲུ༵བ་སྟེ་བཟོད་པ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་གནོད་བྱེད་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཕན་པར་
བརྩོན་པ་ལས་བཟོད་པ་མི་འགྲུབ་པ་དེ་བས་རབ་ཏུ་སྡང་བའི་སེམས་དང་ལྡན་པའི་གནོད་
བྱེད་ལ༵་བརྟེན་ནས་བདག་གི་བཟོད་པ་སྐྱེ་བས་ན༵་དགྲ་བོ་དེ་ཉིད་དཀའ་ཐུབ་རྣམས་ཀྱི་གཙོ་
བོ་བཟོད་པ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པ༵ས་བདག་ལ་བཟོད་པ་སྒྲུབ་པའི་བསམ་པ་མེད་ཀྱང་གསུང་
རབ་དམ་པའི་ཆོས་བཞིན་དུ་མཆོད་པར་འོ༵ས་ཏེ་དགེ་བ་འགྲུབ་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(བཞི་པ་)སངས་རྒྱས་བཞིན་དུ་མཆོད་ཚུལ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)འབྲས་བུའི་ཆ་ནས་
མཆོད་པར་རིགས་ཚུལ་ནི། གནོད་བྱེད་ལ་སོགས་པའི་སེམས་ཅན་ལ་བརྟེན་ནས་བཟོད་
པ་ལ་སོགས་པའི་དགེ་བ་འཕེལ་བ་དེའི་ཕྱིར་སེམས་ཅན་གྱི་ཞིང་ལ་བརྟེན་ནས་དགེ་བའི་
ལོ་ཏོག་སྤེལ་བ་དང་ནི༵། རྒྱལ་བའི་ཞིང་ལ་བརྟེན་ནས་དགེ་བའི་ལོ་ཏོག་སྤེལ་པ་ཞེས་གཉི་
2-1-209


གའང་ཞིང་བཟང་པོ་དང་འདྲ་བར་ཐུབ་པས་གསུ༵ངས་ཏེ། སྨོན་ལམ་རྣམ་པར་དག་པའི་མདོ་
ལས། ངས་སྔོན་སེམས་ཅན་ཞིང་རྣམས་དང༌། །ཐུབ་པའི་ཞིང་ལ་བརྟེན་ནས་ནི། །སངས་
རྒྱས་ཆོས་རྣམས་མཐའ་ཡས་པའི། །ལོ་ཏོག་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཐོབ། །ཅེས་པ་ལ་སོགས་
པས་སོ། །རིགས་པ་ཡང་ཡོད་དེ་སེམས་ཅན་འདི་དག་མགུ་བར་བྱས་ནས་ཚོགས་བསགས་
པ་ལས་སྔར་ཡང་གང་ཟག་མང་པོ་ཞི༵ག་འདི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་
པའི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱི༵ན་ནས་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་
རྒྱས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་རྒྱུ་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཕན་བཏགས་པ་དང་རྒྱལ་བ་རྣམས་ལ་
མཆོད་པ་ཕུལ་བ་ལ༵ས་འབྲས་བུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་སྟོབས་དང་མི་འཇིགས་པ་ལ་སོགས་པ་
འགྲུབ་པའི་ཆ་ནས་འདྲ་པ་ལ༵་རྒྱལ་བ་ལ་གུས་པར་བྱ་བར་འཛིན་གྱི་དེ་བཞིན་དུ༵་སེམས་ཅན་
ལ་གུས་པར་བྱ་བ་མིན་པ་ཅི་ཡི་ཚུ༵ལ་ཏེ་མི་རིགས་པས་གཉིས་ཀ་ལ་ཡང་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་
གུས་པར་བྱའོ། །ཉོན་མོངས་པ་ཅན་གྱི་སེམས་ཅན་རྣམས་དང་སངས་རྒྱས་ཅིའི་ཕྱིར་མཚུངས་
སྙམ་ན། བསམ་པའི་ཁྱད་པར་གྱི་ཡོན་ཏན་རང་གིས་མཚུངས་པར་འཇོག་པ་མི༵ན་གྱི། འབྲས་
བུ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་རྒྱུ་བྱེད་པ་ལས་མཚུངས་པར་བཞག་པ་ཡིན་ཏེ། དེས་ན་རྒྱལ་བ་དང་
མཚུངས་པ༵ར་སེམས་ཅན་རྣམས་ལའང་ཡོན་ཏན་ཡོ༵ད་པ་དེའི་ཕྱིར་དེ་དག་དགེ་བའི་ལོ་ཏོག་
འགྲུབ་པའི་ཞིང་དུ་མཉམ་པར་བཤད་པ་ཡི༵ན་ནོ། །དེ་ལྟར་བྱམས་པའི་སེམས་དང་ལྡན་པ་ལ་
མཆོད་ཅིང་ཕན་བཏགས་པ་ལས་བསོད་ནམས་ཐོབ་པ་ག༵ང་ཡིན་པ་དེ་ནི་སེམས་ཅན་རྣམས་
ཀྱི་ཆེ་བའི་བདག་ཉི༵ད་ཡིན་ལ། སངས་རྒྱས་ལ་དད་པའི་དབང་གིས་མཆོད་ཅིང་བསྙེན་བཀུར་
བྱས་པ་ལས་བསོད་ནམས་ཐོབ་པ་ག༵ང་ཡིན་པ་དེ་ཡང་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་
ཀྱི་ཆེ་བའི་བདག་ཉི༵ད་ཡིན་ནོ། །འབྲས་བུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་འགྲུབ་པའི་ཆ་སེམས་ཅན་
རྣམས་ལའང་ཡོད་པ༵་དེས་ན་སེམས་ཅན་དང་སངས་རྒྱས་དེ་དག་དགེ་བའི་ཞིང་དུ་མཉམ་
2-1-210


པར་འདོ༵ད་པ་ཡིན་གྱི། མ་འདྲེས་པའི་ཆོས་བཅོ་བརྒྱད་ལ་སོགས་པ་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་ལྟར་
མཐའ་ཡས་པ༵་མངའ་བའི་སངས་རྒྱས་རྣམས་དང་སེམས་ཅན་འགའ་ཡང་ཡོན་ཏན་རྫོགས་
པའི་ཆ་ནས་མི་མཉ༵མ་པ་ཉིད་ཀྱང་ཡིན་ཏེ། བདེན་སྨྲའི་མདོ་ལས། ཞི་དང་ཚུལ་ཁྲིམས་ཏིང་
འཛིན་ཡོན་ཏན་གྱིས། །སངས་རྒྱས་དང་མཉམ་གང་ནའང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཡོན་ཏན་གྱི་ཆ་ནས་མཆོད་པར་རིགས་ཚུལ་ནི། སྟོབས་བཅུ་ལ་སོགས་པ་ཡོན་
ཏན་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པའི་ཚོགས་དུ་མ་དང་ལྡན་པ་རྒྱལ་བ་གཅིག་པུ་ཡི༵་ཡོན་ཏན་གྱི་ཆ་ཤས་
ཕྲ་མོ་ཅུང་ཟད་ཙམ་ཞིག་སེམས་ཅན་འགའ་ཞིག་ལ༵་སྣང་ནའང་ཡོན་ཏན་ཅན་དེ་ལ་མཆོད་
པའི་དོན་དུ༵་ཁམས་གསུམ་གྱི་འབྱོར་བའི་ཁྱད་པར་ཐམས་ཅད་ཕུལ་ཡང་ཆུང་བར་འགྱུ༵ར་ན་
མཆོད་རྫས་ཕལ་བས་མཆོད་པར་རིགས་པ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོས། དེས་ན་གང་ཞིག་མཆོད་
ཅིང་མགུ་བར་བྱས་པ་ལས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་རྣམས་སྐྱེ་བའི་ཡོན་ཏན་གྱི་
ཆ་ཤ༵ས་ནི་སེམས་ཅན་ཕལ་བ་རྣམས་ལའང་ཡོད་པས་ན༵་རྒྱུ་མཚན་འདི་ཙམ་དག་གི་ཆ་དང་
ཡང་བསྟུན་ན༵ས་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱང་སངས་རྒྱས་དང་འདྲ་བར་མཆོད་ཅིང་མཉེས་པར་བྱ་
བའི་ཞིང་དུ་རིགས་པར་འགྱུ༵ར་རོ། །
(ལྔ་པ་)དེས་ན་མགུ་བར་བྱ་བ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)རྒྱལ་བའི་བཀའ་དྲིན་བསམས་ཏེ་
མགུ་བར་བྱ་བ་ནི། སེམས་ཅན་མགུ་བར་བྱ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གཞན་ཡང་གཡོ་དང་སྒྱུ་
མེད་པའི་སྒོ་ནས་འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་པའི་གཉེན་བཤེས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་ཅི༵ང་རང་གཞན་
ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་པ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་མཛད་པའི་རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པ་རྣམས་ལ༵་
ཕན་པའི་ལན་བྱ་བར་འདོད་ནའང་སེམས་ཅན་རྣམས་མགུ་བར་བྱ་བ་མ་གཏོགས་པ༵་ཐབས་
གཞན་གང་ཞིག་གིས་ལན་ལོན་པར་འགྱུར་ཏེ་མི་འགྱུ༵ར་བས་དེའི་ཕྱིར་ཡང་མགུ་བར་བྱའོ། །
སེམས་ཅན་གང་དག་ལ་ཕན་པ་དང་བདེ་བ་འབའ་ཞིག་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དུ་དབུ་དང་ཡན་
2-1-211


ལག་ལ་སོགས་སྐུ་ཡང་སྦྱིན་པར་གཏོང་ཞིང༌། མནར་མེད་པའི་དམྱལ་བར་ཡང་འཇུག་ནུས་
པའི་དཀའ་སྤྱད་མཛད་པ་རྣམས་ལ༵་དད་པ་དང་གུས་པ་ཡོད་ན་ནི། སེམས་ཅན་དེ་རྣམས་ལ་
ཕན་བཏགས་པ་ལས་འཕགས་པ་དེ་རྣམས་ལ་དྲིན་ལན་ལོན་པར་འགྱུར་བས་ན༵་རྒྱུ་མཚན་
དེ་བས་སེམས་ཅན་འདི་དག་བདག་གིས་ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་གནོད་པ་ཆེན་པོ་བྱེད་ན་
ཡ༵ང་ཐམས་ཅད་བཟང་དགུ་འབའ་ཞིག་ཏུ་བསམས་ནས་བཟོད་པའི་བརྟུལ་ཞུགས་དམ་པ་
ལ་སྦྱང་པར་བྱ༵འོ། །རེ་ཞིག་དང་པོར་བདག་དང་འགྲོ་བ་མང་པོ་དག་གི་རྗེ་བོར་གྱུར་པའི་
རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཀྱང་ནི༵་སེམས་ཅན་གང་དག་གི་དོན་གྱི་ཕྱིར་དུ་རང་གི་སྐུ་
ལའང་མི་གཟིགས་པར་འབད་པ༵་མཛད་པ་དེ་དག་ལ་གནས་ལུགས་ལ་རྨོངས་ཤིང་མ་རིག་
པའི་དབང་དུ་གྱུར་བ་བདག་གིས་ཇི་ལྟར་ན༵་ང་རྒྱལ་གྱིས་ཁེངས་པར་བྱ་སྟེ་མི་བྱ་ཞིང་འདུད་
པ་དང་བཅས་པའི་སྒོ་ནས་བྲན་གྱི་དངོས་མི་བྱ༵་སྟེ་གཡོག་གི་དངོས་པོ་དང་འདྲ་བར་བྱས་ནས་
བཀའ་བཞིན་བསྒྲུབ་པ་ལ་བརྩོན་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)གཞན་ལ་གནོད་པ་བྱས་ན་མི་དགྱེས་པ་འབྱུང་ཚུལ་ནི། བུ་གཅིག་པ་དང་འདྲ་
བའི་སེམས་ཅན་གང་དག་བདེ་བ་དང་ལྡན་པར་གཟིགས་པས་ཐུབ་པའི་དབང་པོ་རྣམས་
དགྱེས་པར་འགྱུར་ཞི༵ང་སེམས་ཅན་གང་ལ་གནོད་པས་མི་བདེ་བར་གཟིགས་པས་ཐུབ་
པའི་དབང་པོ་རྣམས་མི་དགྱེས་པ་འབྱུང་བར་འགྱུར་བ༵འི་ཕྱིར་སེམས་ཅན་དེ་དག་ལ་ཕན་
བཏགས་ནས་དགའ་བར་བྱས་པས་ཐུབ་པའི་དབང་པོ་ཀུན་རབ་ཏུ་དགྱེས་པར་འགྱུར་ཞི༵ང་
སེམས་ཅན་དེ་དག་ལ་གནོད་པས་སྡུག་བསྔལ་བར་བྱས་ན་ཐུབ་པའི་དབང་པོ་རྣམས་ལ་
གནོད་པ་བྱ༵ས་པར་ཡང་འགྱུར་རོ། །དཔེ་ཇི་ལྟར་ན་སྐྱེས་བུ་འགའ་ཞིག་གི་ལུས་ལ་ཕྱོགས་
ཀུན་ནས་མེ་ཆེན་པོ་འབར་བ༵ས་བསྲེགས་ཏེ་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ལྔ་པོ་ཀུན་གྱིས་བསྟབས་
ཤིང་མཆོད་ཀྱང་ཡིད་བདེ་བར་མི་འགྱུར་བ༵་དེ་བཞིན་དུ་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་གནོད་པ་ཆེན་
2-1-212


པོས་སྡུག་བསྔལ་བར་བྱས་ཏེ་དཀོན་མཆོག་ལ་མཆོད་པ་འབུལ་བར་འདོད་ན་ཡ༵ང་ཐུགས་རྗེ་
ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པའི་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ནམ་ཡང་དགྱེས་པའི་
ཐབས་མེད་པ་ཉིད་དོ༵། །འཕགས་པ་ཆེན་པོ་དེ་དག་ལ་ཡང་ཆགས་སྡང་ལྟ་བུའི་མཉེས་མི་
མཉེས་འབྱུང་ངམ་སྙམ་ན། སངས་རྒྱས་ལ་མེད་ཀྱང་གཞན་སྣང་ལ་དེ་ལྟ་བུའི་རྣམ་པར་སྟོན་
ཞིང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་འགའ་ཞིག་ལ་དངོས་སུའང་འབྱུང་ངོ་ཞེས་བི་བྷཱུ་ཏིས་བཤད་དོ། །
(གསུམ་པ་)དེའི་སྡིག་པ་བཤགས་དེ་དགྱེས་པ་བསྐྱེད་ཚུལ་ནི། དེ་བས་ན་སྔོན་ཆད་བདག་
གིས་མ་རིག་པའི་དབང་གིས་འགྲོ་བ་མང་པོ་ལ་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གྱིས་གནོད་པ་བྱས་
པ༵ས་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པའི་རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པ་ཀུན་མི་དགྱེས་པར་གྱུར་པ་
ག༵ང་ཡིན་པའི་སྡིག་ཆེན་པོ་དེ་ཉིད་དུས་དེ་རིང་ནས་སྐྱོབ་པ་རྣམས་ཀྱི་སྤྱན་སྔར་འགྱོད་པས་
སོ་སོར་བཤགས་ཤིང་སླན་ཆད་ཀྱང་བསྡམ་པར་བགྱི་ཡི༵ས་ཐུགས་དང་འགལ་བར་བགྱིས་
པས་མི་དགྱེས་པར་གྱུར་བ་གང་ལགས་པ་དེ་ཐམས་ཅད་ཐུབ་དབང་སྲས་དང་བཅས་པ་
རྣམས་ཀྱིས་བཟོད་པར་མཛད་དུ་གསོ༵ལ། ད་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་སྲས་དང་བཅས་པ་
རྣམས་བཞེད་པ་བཞིན་བསྒྲུབས་པས་མཉེས་པར་བགྱི་བའི་སླད་དུ༵་དུས་དེང་ནས་ངེས་པར་
བཟུང་སྟེ་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གྱི་འཇིག་རྟེན་གསུམ་པོ་མཐའ་དག་གི་བྲན་དང་འདྲ་བ་ཉིད་
དུ་མཆི༵་བར་བགྱིའོ། །དེས་ན་འགྲོ་བ་མང་པོའི་རྡོག་པས་བདག་གི་སྤྱི་བོར་རྡུང་ཞིང་འཚོག་
ག༵མ་འགུམས་ཤིང་གསོད་པར་བགྱིད་ཀྱང་ལན་མི་བསྡོ་བར་གུས་པས་དང་དུ་བླང་བར་བགྱི་
ཡིས་འཇིག་རྟེན་གསུམ་གྱི་མགོན་པོ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཐུགས་དགྱེས་པར་
མཛོ༵ད་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(བཞི་པ་)རང་བཞིན་རྣམ་དག་བསམས་ཏེ་གུས་པར་བྱ་བ་ནི། རྒྱུད་བླ་མར། རྫོགས་
སངས་སྐུ་ནི་འཕྲོ་ཕྱིར་དང༌། །དེ་བཞིན་ཉིད་དབྱེར་མེད་ཕྱིར་དང༌། །རིགས་ཡོད་ཕྱིར་ན་ལུས་
2-1-213


ཅན་ཀུན། །རྟག་ཏུ་སངས་རྒྱས་སྙིང་པོ་ཅན། །ཞེས་པ་ལྟར་འགྲོ་བ་མ་ལུས་པ་འདི་དག་ཀུན་
ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོའི་བདག་ཉིད་ཅན་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་དེ༵ས། དེ་བཞིན་ཉིད་བདག་དག་
པའི་བདག །ཅེས་པ་ལྟར་དེ་བཞིན་ཉིད་རང་བཞིན་གྱིས་དག་པའི་བདག་ཉིད་དུ་གཅིག་པར་
དགོངས་པར་མཛད་པ་འདི་ལ་ཐེ་ཚོམ་དང་སོམ་ཉི་མེ༵ད་དོ། །དེས་ན། སེམས་ཅན་རྣམས་ནི་
སངས་རྒྱས་ཉིད། །ཅེས་པ་ལྟར་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་སེམས་ཅན་གྱི་ངོ་བོར་མཐོང་བ་འདི་དག་ཉི༵ད་
དོན་དམ་པར་མགོན་པོ་སངས་རྒྱས་དེའི་བདག་ཉིད་དམ་རང་བཞིན་ཅན་ཡིན་པས། འདི་
ལྟར་དེ་ནི་ཐོས་པ་ལས། །སྤྲོ་དང་སྟོན་པ་བཞིན་གུས་དང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་ཅིའི་ཕྱིར་གུས་པར་
མི་བྱེ༵ད་དེ། སྟོན་པ་སངས་རྒྱས་ལ་གུས་པ་བཞིན་དུ་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཡང་གུས་པར་བྱ་
བ་ཉིད་དོ། །
(དྲུག་པ་)མགུ་བའི་ཕན་ཡོན་བསྟན་པ་ལ། དོན་གཉིས་འགྲུབ་ཚུལ་མདོར་བསྟན། དཔེ་
ཡིས་རྒྱས་པར་བཤད། སྐབས་དོན་བསྡུས་ཏེ་བསྟན་པའོ། །(དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། སྔར་
རྒྱ་ཆེར་བསྟན་པའི་རིགས་པས་སེམས་ཅན་མགུ་བར་བྱེད་པ་འདི་ཉིད་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་
རྣམས་ཐུགས་མཉེས་པར་བྱེད་པ་བཀའ་བཞིན་དུ་སྒྲུབ་པའི་མཆོད་པའང་ཡི༵ན་ལ། རང་གི་
དོན་དུ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་ཡང་དག་པར་སྒྲུབ་པའི་རྒྱུའང་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་འདོགས་
པ་འདི་ཉིད་ཡིན་པར་བཤད་དོ༵། །གཞན་མགུ་བར་གྱུར་ན་ལམ་རྣམ་དག་ལ་གཞུག་པར་ནུས་
པས་འཇིག་རྟེན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་དག་སེལ་བའི་ཐབས་དམ་པའང་འདི་ཉིད་ཡིན་ཏེ༵། 
རྒྱུ་མཚན་དེ་ལྟ་བས་ན་བདག་གིས་དུས་རྟག་ཏུ་སེམས་ཅན་མགུ་བར་བྱ་བའི་སྤྱོད་པ་འདི་ཉིད་
ལ་བརྩོན་པར་བྱ༵་བར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)གནོད་པ་སྤང་ཚུལ་དཔེ་ཡིས་བཤད་པ་
ནི། དཔེར་ན་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོས་མངགས་པའི་མི་འགའ་ཞི༵ག་གིས་འབངས་ཀྱི་སྐྱེ་བོ་རབ་ཏུ་
2-1-214


མང་པོ་དག་ལ་གནོད་པ་སྣ་ཚོགས་པ་བྱེད་ཀྱ༵ང་སྐྱེ་བོ་དེ་དག་གི་ནང་ན་ཕྱི་རྗེས་ལྟ་ཤེས་པའི་
མིག་རྒྱང་རིང་བོ་ད༵ག་ཕར་གཞོམ་པར་ནུས་ཀྱང་ཕྱིར་ལན་དུ་གནོད་པ་མི་ཕྱེད་ཅིང་མགུ་བར་
བྱེད་པ་ཉིད་དེ༵། དེའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ལྟར་མི་དེ་གཅིག་པུ་གྲོགས་མེད་པ་མ་ཡིན་གྱི༵་རྒྱལ་པོའི་
མཐུ་དང་སྟོབས་དང་ནུས་པ་ཐམས་ཅད་དེ་ཡི་དཔུ༵ང་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དེ་དེ་བཞིན་དུ་
གནོད་བྱེད་ཀྱི་དགྲ་བོ་ཉམས་སྟོབས་ཆུང་བ༵་འགའ་ཞིག་གིས་བདག་ལ་གནོད་པ་སྣ་ཚོགས་
བྱེད་ན་ཡང་ཕྱི་རྗེས་ལྟ་ན་བརྙས་པས་ཁྱད་དུ་གསད་པར་མི་བྱ༵་ཞིང་སེམས་མགུ་བར་བྱ་
དགོས་པ་ཉིད་དེ། དེའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ལྟར་སེམས་ཅན་དམྱལ་བའི་སྲུང་མ་གཤིན་རྗེའི་སྐྱེས་
བུ་འཇིགས་སུ་རུང་བ་རྣམས་ད༵ང་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པའི་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའ་རྣམས་དེ་ཡི་དཔུ༵ང་དང་འདྲ་བར། དགྲ་ལ་གནོད་པ་བྱས་ན་དམྱལ་སྲུང་རྣམས་
ཀྱིས་གནོད་པའི་ལན་དྲག་པོ་བྱེད་ཅིང༌། ཐུགས་རྗེ་ཅན་རྣམས་མི་དགྱེས་པར་འགྱུར་བའི་
ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)མགུ་བར་བྱེད་ཚུལ་དཔེ་ཡིས་བཤད་པ་ནི། དཔེ་ཇི་ལྟར་ན་དམངས་ཕལ་བ་
རྣམས་ཀྱིས་རྒྱལ་པོ་གཏུམ་པོ་གདུག་པ་ཅན་ཐབས་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་མགུ་བར་བྱེད་དགོས་པ་
དེ་བཞི༵ན་དུ་བདག་གིས་སེམས་ཅན་བསམ་པ་སྣ་ཚོགས་པ་ཅན་རྣམས་ནི་ཐབས་སྣ་ཚོགས་
ཀྱི་སྒོ་ནས་མགུ་བར་བྱ༵་དགོས་ཏེ། དེའི་རྒྱུ་མཚན་ཡང་རྒྱལ་པོ་ལྟ་བུ་ཞིག་མ་མགུ་ཞིང་ཁྲོས་
པར་གྱུར་ན་ཡ༵ང་ཚེ་འདིར་ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་གནོད་པ་བྱེད་པ་ཙམ་ནུས་ཀྱི། སེམས་
ཅན་རྣམས་མི་མགུ་བར་བྱས་པ་ཡི༵ས་ཕྱི་མ་ལ་མྱོང་བར་འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ༵འི་དམྱལ་བའི་
སྡུག་བསྔལ་གྱི་གནོད་པ་ནི་རྒྱལ་པོ་དེས་བྱེད་ད༵མ་སྟེ་བྱེད་པར་མི་ནུས་ལ། ཡང་རྒྱལ་པོ་ལྟ་
བུ་ཞིག་མགུ་ཞིང་ཕན་འདོགས་ན་ཡ༵ང་གནས་སྐབས་སུ་འཁོར་དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་སོགས་
པའི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སྦྱིན་ནུས་ཀྱི། སེམས་ཅན་རྣམས་མགུ་བར་བྱས་པ་ཡི༵ས་ཐོབ་པར་
2-1-215


འགྱུར་བ་གང་ཡིན་པ༵་མཐར་ཐུག་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་ཉིད་སྦྱིན་པ་ནི་མི་སྲིད་པས་ཤེས་
པ་ཉིད་དོ༵། །
(གསུམ་པ་)དོན་བསྡུ་ནི། བཟོད་པ་བསྒོམས་པས་སེམས་ཅན་མང་པོ་ལ་ཕན་བཏགས་ཏེ་
ཡིད་མགུ་བར་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡི༵་མཐར་ཐུག་གི་འབྲས་བུ་མ་འོངས་པ་ན་རྫོགས་པའི་
སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་འགྲུབ་པ་ལྟ་ཞོ༵ག གནས་སྐབས་ཀྱི་འབྲས་བུ་ཚེ་འདི་ཉིད་ལ་དཔལ་
དང་འབྱོར་བ་ཆེན་པོ་ད༵ང་སྙན་པའི་གྲགས་པ་ཆེན་པོ་དང་བདེ་ཞིང་སྐྱིད་པར་འགྱུར་བ་ཅིས་
མ་མཐོ༵ང་སྟེ་མཐོང་བའི་ཕྱིར་སེམས་ཅན་མགུ་བའི་ཐབས་ལ་འབད་པར་རིགས་སོ།      །
(གསུམ་པ)ཕན་ཡོན་ནི། སངས་རྒྱས་མ་ཐོབ་ཀྱི་བར་དུ་འཁོར་བར་གནས་པའི་ཚེ་ཡང་
བཟོད་པ་བསྒོམས་པར་གྱུར་བས་གཟུགས་མཛེས་ཤིང་བལྟ་ན་སྡུག་པ་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་
ཡན་ལག་དང་ཉིང་ལག་དང་དབང་པོ་ཐམས་ཅད་ཚང་བ་ལ་སོགས་པ་ད༵ང༌། ནད་སྣ་ཚོགས་
ཀྱིས་ཡོངས་སུ་གདུང་བ་མེད་པ་དང༌། གྲགས་པའམ་དགའ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་འཕེལ་བ་ད༵ང༌། ཚེ་
ཤིན་ཏུ་ཡུན་རིང་པོར་བདེ་བར་འཚོ་བ་ད༵ང་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་བདུན་དང༌། ཉེ་བར་རིན་པོ་ཆེ་སྣ་
བདུན་ལ་སོགས་པའི་འབྱོར་བ་དང་བཀའ་འབངས་སུ་གཏོགས་པ་རྣམས་དགེ་བ་བཅུ་ལ་
འགོད་ནུས་པའི་འཁོར་ལོས་སྒྱུར་བའི་རྒྱལ་སྲིད་ཀྱི་བདེ་བ་རྒྱས་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཐོབ་
ཅིང༌། སྔར་བཤད་པ་ལྟར་མཐར་ཐུག་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པ་ལ་སོགས་པའོ། །བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ་ལ༵ས་གཙོ་བོར་བཟོད་པ་བསྟན་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་ལེའུ་དྲུག་
པའི་རྣམ་པར་བཤད་པའོ༵།།      །། 
དེ་ལྟར་བཟོད་པ་བསྒོམ་ཚུལ་བསྟན་ནས། ད་ནི་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་
ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་ལ་སྤྱི་དོན་བཞི་སྟེ། བྱེད་ལས་མཚན་ཉིད་དབྱེ་བ་ཕན་ཡོན་ནོ། །
(དང་པོ་)བྱེད་ལས་ནི། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་བརྩོན་འགྲུས་ལ་བརྟེན་ནས་གཞན་
2-1-216


སྨིན་པར་བྱེད་པས་ན་སེམས་ཅན་མང་པོའི་རྒྱུད་ལ་དགེ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་འཕེལ་བ་ནི་ལྟ་སྨོས་
ཀྱང་ཅི་དགོས། སེམས་ཅན་གཅིག་གི་རྒྱུད་ལ་སེམས་དགེ་བ་གཅིག་སྤེལ་བའི་ཆེད་དུ་ཡང་
བསྐལ་པ་མང་པོར་མི་སྐྱོ་བའི་སྒོ་ནས་ཚེ་འདི་དང་ཕྱི་མར་ཕན་འདོགས་པར་བྱེད་པ་སྟེ། རྒྱན་
ལས། རྒྱལ་སྲས་བརྩོན་འགྲུས་མཆོག་ལ་བརྟེན་པ་སྟེ། །སེམས་ཅན་ཚོགས་རབ་སྨིན་པར་
བྱེད་པ་ན། །ཕ་རོལ་སེམས་དགེ་གཅིག་གི་ཕྱིར་ཡང་ནི། །བསྐལ་པ་བྱེ་བ་སྟོང་དུའང་སྐྱོ་མི་
འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)མཚན་ཉིད་ནི། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ལེ་ལོ་མ་ལུས་པ་སྤངས་པ་དང༌། གཉེན་
པོ་ཆོས་ལ་བདག་མེད་རྟོགས་པའི་སྒོ་ནས་འཁོར་གསུམ་དུ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་
དང་ལྡན་པ་དང༌། བྱེད་ལས་གནས་སྐབས་སུ་གཞན་དོན་ལ་སྤྲོ་པའི་སྒོ་ནས་འདོད་པ་ཐམས་
ཅད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱེད་པ་དང༌། མཐར་ཐུག་རང་རང་གི་མོས་པ་དང་མཐུན་པར་ཐེག་
པ་གསུམ་གྱི་མྱ་ངན་འདས་པ་ལ་བཀོད་ནས་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ཆོས་བཞི་དང་
ལྡན་པ་སྟེ། བརྩོན་འགྲུས་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཉམས་དང༌། །རྣམ་པར་མི་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ལྡན། །
འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་རྫོགས་བྱེད། །སེམས་ཅན་རྣམ་སྨིན་བྱེད་རྣམ་གསུམ། །ཞེས་པ་
ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དབྱེ་བ་ནི། ཡང་དག་པའི་དགེ་བ་ལ་སྤྲོ་བས་འཇུག་པ་ངོ་བོའི་དོན་དང༌། དད་
པ་ཆེན་པོ་དང་འདུན་པ་དྲག་པོ་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་རྒྱུའི་དོན་དང༌། དྲན་པ་དང་ཏིང་ངེ་
འཛིན་དང་ཤེས་རབ་ལ་སོགས་པ་གོང་ནས་གོང་དུ་འཕེལ་བར་འགྱུར་བ་འབྲས་བུའི་དོན་
དང༌། ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མི་དགེ་བའི་ཕྱོགས་ཀྱི་གཉེན་པོ་བྱེད་པ་ལས་ཀྱི་དོན་དང༌། 
མ་ཆགས་པ་དང་ཞེ་སྡང་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པའི་དོན་དང༌། དེ་ལྡན་གྱི་
གང་ཟག་ལ་ཡོད་པ་རྟེན་གྱི་འཇུག་པ་དང༌། བསླབ་པ་གསུམ་ལ་བརྩོན་པ་དང༌། ལུས་དང་
2-1-217


སེམས་ཀྱི་བརྩོན་འགྲུས་དང༌། རྟག་ཏུ་བྱེད་པ་དང་གུས་པར་བྱེད་པའི་བརྩོན་འགྲུས་རྣམས་
སུ་རབ་ཏུ་དབྱེ་བའི་འཇུག་པའི་དོན་ཏེ་དྲུག་དང་ལྡན་པར་ཤེས་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་པར་བྱེད་
པ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། དགེ་ལ་ཡང་དག་སྤྲོ་བ་དང༌། །དད་དང་འདུན་ལ་བརྟེན་པ་དང༌། །དྲན་
སོགས་ཡོན་ཏན་འཕེལ་བྱེད་དང༌། །ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་གཉེན་པོ་དང༌། །མ་ཆགས་ལ་
སོགས་ཡོན་ཏན་ལྡན། །དེ་དག་ལ་ནི་དེ་རྣམས་བདུན། །བརྩོན་འགྲུས་དེ་འདྲར་ཡོངས་ཤེས་
ནས། །མཁས་པ་ཡང་དག་སྒྲུབ་པར་བྱེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །ཡང་ཁྱད་པར་གྱི་དབྱེ་བ་ནི་
རྣམ་པ་དྲུག་སྟེ། གཙོ་དང་དེ་རྒྱུ་ལས་ཀྱི་དབྱེ་བ་དང༌། །རྣམ་པའི་དབྱེ་བ་རྟེན་གྱི་དབྱེ་བ་དང༌། །
བར་ཆད་རྣམ་བཞིའི་གཉེན་པོའི་དབྱེ་བ་དང༌། །བརྩོན་འགྲུས་ཡོངས་ཤེས་བྱ་ཕྱིར་རབ་ཏུ་
བསྟན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ལ་གཙོ་བོའི་དབྱེ་བ་ནི། དགེ་བའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ནང་
ནས་བརྩོན་འགྲུས་མཆོག་ཏུ་བརྟན་པ་དང༌། རྒྱུའི་དབྱེ་བ་ནི། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་དགེ་བའི་ཆོས་
ཐམས་ཅད་འགྲུབ་པ་དང༌། ལས་ཀྱི་དབྱེ་བ་ནི། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་འཕྲལ་དུ་ལུས་དང་སེམས་
བདེ་བ་ཐོབ་ཅིང་འཇིག་རྟེན་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་དངོས་གྲུབ་འགྲུབ་པ་ལ་
སོགས་པ་སྟེ། དགེ་བའི་ཆོས་ཀྱི་ནང་ནས་བརྩོན་འགྲུས་མཆོག །འདི་ལྟར་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་
དེ་རྗེས་འཐོབ། །བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་ནི་མོད་ལ་བདེར་གནས་མཆོག །དངོས་གྲུབ་འཇིག་
རྟེན་ལས་འདས་འཇིག་རྟེན་གཏོགས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །རྣམ་པའི་དབྱེ་བ་ནི། ཐོག་མར་གོ་
ཆ་རྒྱ་ཆེན་པོ་གྱོན་པའི་བརྩོན་འགྲུས་དང༌། དེ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སྦྱོར་བས་འཇུག་པའི་བརྩོན་
འགྲུས་དང༌། རྟོགས་པར་བྱ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ལ་མ་ཞུམ་པའི་བརྩོན་འགྲུས་དང༌། རྟོགས་པ་ཅུང་
ཟད་ཙམ་གྱིས་ཆོག་པར་མི་འཛིན་པའི་བརྩོན་འགྲུས་ལ་སོགས་པར་འབྱེད་པ་སྟེ། ཐོག་མར་
གོ་ཆའི་བརྩོན་འགྲུས་དེ་ལས་ནི། །ཚུལ་བཞིན་རབ་ཞུགས་སྦྱོར་བའི་བརྩོན་འགྲུས་ཏེ། །མ་
ཞུམ་མི་འཁྲུགས་ཆོག་མི་ཤེས་བརྩོན་འགྲུས། །རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་སངས་རྒྱས་རྣམས་པར་
2-1-218


གསུངས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །རྟེན་གྱི་དབྱེ་བ་ནི་ཐེག་པ་གསུམ་ལ་གནས་པའི་གང་ཟག་གི་
རྒྱུད་ལ་ཡོད་པའི་བརྩོན་འགྲུས་རྣམས་ཐ་མ་དང་འབྲི ང་དང་མཆོག་གིས་ཕྱེ་བའམ། བསམ་
པ་ཞན་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བ་དག་དང༌། དོན་ཆུང་བ་དང་ཆེ་བ་དག་གིས་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བ་རྣམས་ཏེ། 
ཐེག་པ་གསུམ་བརྩོན་སྐྱེ་བོ་ལ་བརྟེན་པའི། །བརྩོན་འགྲུས་ཐ་མ་འབྲི ང་དང་མཆོག་གཞན་
ཏེ། །བསམ་བློ་ཞན་དང་རྒྱ་རབ་ཆེ་ལྡན་ཕྱིར། །དེ་ནི་དོན་ཆུང་བ་དང་དོན་ཆེན་འདོད། །ཅེས་
པ་ལྟར་རོ། །གཉེན་པོའི་དབྱེ་བ་ནི། དགེ་བ་ལ་འཇུག་པའི་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ལོངས་སྤྱོད་མང་
པོ་ཀུན་ཏུ་འཛིན་པ་དང༌། དེ་ཡོངས་སུ་སྤྱོད་པ་ལ་ལྷག་པར་ཞེན་པ་དང༌། སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་
པས་ཡོངས་སུ་སྐྱོ་བ་དང༌། ཅུང་ཟད་ཙམ་གྱིས་ཆོག་པར་འཛིན་པ་རྣམས་ཡིན་ལ། དེ་དག་གི་
གཉེན་པོར་གྱུར་པའི་བརྩོན་འགྲུས་རྣམ་པ་བཞི་བསྟེན་པ་སྟེ། བརྩོན་འགྲུས་ལྡན་པ་ལོངས་
སྤྱོད་ཀྱིས་ཕམ་མེད། །བརྩོན་འགྲུས་ལྡན་པ་ཉོན་མོངས་ཀྱིས་ཕམ་མེད། །བརྩོན་འགྲུས་ལྡན་
པ་སྐྱོ་བས་ཕམ་པ་མེད། །བརྩོན་འགྲུས་ལྡན་པ་ཐོབ་པས་ཕམ་པ་མེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཕན་ཡོན་ནི། གོ་ཆ་ཆེན་པོ་གྱོན་པ་ལྟར་སྦྱོར་བས་ཀྱང་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་
འཇུག་ནུས་པ་རྒྱ་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོའི་ཆེད་དུ་རང་གཞན་གྱི་ཉོན་
མོངས་མཐའ་དག་ཞི་བར་བྱེད་པ་ཟང་ཟིང་མེད་པའི་ཡོན་ཏན་དང༌། མོས་པ་དང་མཐུན་པར་
གདུལ་བྱ་རྣམས་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་འགོད་པ་དོན་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། ལྷག་མེད་ཀྱི་
མྱང་འདས་སུའང་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་མི་ཟད་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་འགྲུབ་པ་སྟེ། རྒྱལ་བའི་སྲས་
རྣམས་གོ་ཆ་སྦྱོར་བའི་བདག་ཉིད་བརྩོན་འགྲུས་དཔེ་མེད་བྱས། །རང་དང་གཞན་གྱི་ཉོན་
མོངས་ཚོགས་འཇོམས་བྱང་ཆུབ་དམ་པ་ཐོབ་པར་བྱེད། །བརྩོན་འགྲུས་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་
སྐྱེ་བོ་ཐམས་ཅད་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་བཀོད། །བརྩོན་འགྲུས་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ཡོངས་ཟིན་པས་
འཇིག་རྟེན་དག་ན་མི་ཟད་གཞག །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཡུམ་ལས་ཀྱང༌། བརྩོན་
2-1-219


འགྲུས་ཀྱིས་ནི་དཀར་པོའི་ཡོན་ཏན་འགྲིབ་མི་འགྱུར། །ཡེ་ཤེས་མཐའ་ཡས་རྒྱལ་བའི་བང་
མཛོད་རྙེད་པར་འགྱུར༌། །ཞེས་གསུངས་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཐོབ་པོ།      །
(གཉིས་པ་)གཞུང་དོན་ལ། འབྲེལ་བཀོད་དེ་ངོས་བཟུང༌། མི་མཐུན་ཕྱོགས་སྤང་ཚུལ། 
གཉེན་པོའི་སྟོབས་བསྐྱེད་ཚུལ་ལོ། །
དང་པོ་ནི། དེ་ལྟར་དཀའ་སྤྱད་རྒྱ་ཆེན་པོ་ལ་བཟོད་པ་དང་ལྡན་པས་ཞི་གནས་དང་
ལྷག་མཐོང་ལ་སོགས་པ་སྤེལ་བའི་ཆེད་དུ་བརྩོན་འགྲུས་བརྩ༵མ་པར་བྱ་སྟེ། དེའི་རྒྱུ་མཚན་
འདི་ལྟར་རྒྱུ་བརྩོན་འགྲུས་དང་ལྡན་པ་ལ་འབྲས་བུ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་སླུ་བ་མེད་པར་གན༵ས་
ཤིང་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེར་ན་རླུང་མེད་ན་ནི་གཡོ་བ་འབྱུང་བ་མེད་པ་བཞི༵ན་དུ་བསོད་
ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་ཀྱང་བརྩོན་འགྲུས་མེད་ན་མི་འབྱུ༵ང་ཞིང༌། བརྩོན་འགྲུས་ཀྱིས་
ཚོགས་གཉིས་བསགས་པ་ལས་ནི་བྱང་ཆུབ་མྱུར་དུ་འབྱུང་བ་ཉིད་དེ། མདོ་ལས་ཀྱང༌། བློ་
གྲོས་རྒྱ་མཚོ་བརྩོན་འགྲུས་བརྩམས་པ་ལས་ནི་བླ་ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་
ཆུབ་དཀའ་བ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། གང་ལ་བརྩོན་བགྲུས་ཡོད་པ་དེ་ལ་བྱང་ཆུབ་
ཡོད་ཀྱི། ལེ་ལོ་ཅན་རྣམས་ལ་ནི་བྱང་ཆུབ་ཤིན་ཏུ་རིང་པོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ལ་བརྩོན་
འགྲུས་ཀྱི་ངོ་བོ་གང་ཡིན་ཞེ་ན། སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པ་ཡང་དག་པའི་དགེ་བ་ལ་དམིགས་ནས་
མངོན་པར་སྤྲོ་པས་འཇུག་པའི་སེམས་པའོ༵། །འདིས་ནི་འཇིག་རྟེན་ན་མི་དགེ་བ་དང་ལུང་མ་
བསྟན་གྱི་བྱ་བ་ལ་སྤྲོ་བས་མྱུར་དུ་འཇུག་པ་བརྩོན་འགྲུས་སུ་འདོད་པ་སེལ་བ་ཡིན་ཏེ། མདོ་
ལས་ཀྱང༌། བརྩོན་འགྲུས་གང་ཞེ་ན། དགེ་བ་ལ་སྤྲོ་བའོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེས་ན་ལུས་དང་
ངག་གི་ལས་ལ་བརྩོན་འགྲུས་སུ་གྲགས་པའང་རྒྱུའི་མིང་གིས་བཏགས་པ་ཉིད་དོ།      །
(དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། བརྩོན་འགྲུས་དེ་ཡི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་ངོས་བཟུང་ནས་སྤོང་
ཚུལ་བཤད་པར་བྱ༵་སྟེ། དེ་ཡང་ལུས་དང་སེམས་ལས་སུ་མི་རུང་ཞིང་དགེ་བའི་ཕྱོགས་ལ་
2-1-220


མི་འཇུག་པ་སྦྱོར་བ་མེད་པའི་ལེ་ལོ་དང༌། རྒོད་པ་དང་སྒེག་པ་ལ་སོགས་པ་ལུང་མ་བསྟན་
གྱི་བྱ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་ལས་ལ་ཆགས་པ་བྱ་བ་ངན་པ་ལ་ཞེན་པའི་ལེ་ལོ་ད༵ང་དཀའ་བའི་
ལས་ལ་འཚེར་བས་སྒྱིད་ལུག་ནས་བདག་ལྟ་བུས་བསྒྲུབ་པར་ག་ལ་ནུས་སྙམ་དུ་རང་ཉིད་
ལ་བརྙས་པ་སྒྱིད་ལུག་བའི་ལེ་ལོ་རྣམས་ཀྱི་ཉེས་དམིགས་ཡོངས་སུ་ཤེས་ནས་སྤོང་བར་བྱེད་
པ༵འོ། །
(དང་པོ་)གང་ལས་ལེ་ལོ་འབྱུང་ཚུལ་ནི། དགེ་བ་བྱེད་པར་མི་རྩོལ་ཞིང་སྙོམ་ལས་ཀྱི་དབང་
དུ་གྱུར་བ་དང༌། ཟག་བཅས་ཀྱི་བདེ་བའི་རོ་མྱོང་ཞིང་དེ་ལ་རྗེས་སུ་ཆགས་པ་ད༵ང་གཉིད་ཀྱིས་
ནོན་པ་ཉལ་བ་དང་བསྙེས་པ་ལ་སོགས་པ་ལ་བརྟེན་པའི་སྲེད་པ་འཕེལ་བ་ཡི༵ས་འཁོར་བའི་
སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཡོངས་སུ་མི་སྐྱོ་བར་གྱུར་པ་ལ༵ས་ནི་ལེ་ལོ་རྣམས་ཉེ་བར་སྐྱེ་བར་འགྱུ༵ར་བ་
ཉིད་དོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་ཉིད་རིམ་གྱིས་སྤང་ཚུལ་ལ། མི་སྦྱོར་བའི་ལེ་ལོ་སྤང་བ། ངན་ཞེན་གྱི་ལེ་ལོ་
སྤང་བ། སྒྱིད་ལུག་པའི་ལེ་ལོ་སྤང་བའོ། །
དང་པོ་ལ་ལྔ་ལས། (དང་པོ་)ངེས་པར་འཆི་བ་བསམས་ཏེ་ལེ་ལོ་སྤང་བ་ནི། རྔོན་པས་ཉ་
དང་རི་དྭགས་གསོད་པ་དང་འདྲ་བར་ཉོན་མོངས་པ་རྒྱ་པ་དང་འདྲ་བས་བཤོར་ཞིང་བཀུག་
ནས་ནི༵་འཁོར་བར་སྐྱེ་བའི་རྒྱར་ནི་དམ་དུ་ཆུད་པར་གྱུར་ན༵ས་འཆི་བདག་གཤིན་རྗེའི་ཁར་ནི་
ཆུད་པར་གྱུར་པ༵་དང་འདྲ་བར་ངེས་པར་འཆི་བ་འདི་ཅི་སྟེ་ད་དུང་མ་ཤེས་ས༵མ་སྟེ། ཤེས་པར་
བྱས་ནས་དགེ་བ་ལ་འབད་པར་རིགས་སོ། །རང་དང་རིས་མཐུན་པའི་སྡེ་ཚན་གཉེན་བཤེས་
ལ་སོགས་པ་འཆི་བདག་གིས་རིམ་གྱིས་གསོད་ཅིང་འཆི་བ་ཡ༵ང་ཁྱོད་ཀྱིས་ད་དུང་མཐོང་བར་
མ་གྱུར་ཏ༵མ་ཏེ་མཐོང་བཞིན་པར་སྣང་བ་ལ། འོན་ཀྱང་གཉིད་དང་སྙོམ་ལས་ལ་སོགས་པ་
ལ་བརྟེན་པ་དགེ་བ་ལ་མི་བརྩོན་པ་ག༵ང་ཡིན་པ་དེ་ནི་དཔེར་ན་གདོལ་བའམ་ཤན་པ་རྣམས་
2-1-221


ཀྱིས་ལུག་དང་ནི་མ་ཧེ་ལ་སོགས་པ་རིམ་གྱིས་གསོད་ཀྱང་ལྷག་མ་རྣམས་བག་ཚ་བ་མེད་
པར་གནས་པ་བཞི༵ན་དུ་ཤིན་ཏུ་བླུན་པའོ། །འཆི་བ་མེད་པར་འགྲོ་བའི་ལམ་ནི་ཕྱོགས་ཀུན་
ནས་བཀག་ནས་སུ༵་གསད་པའི་ཆེད་དུ་འཆི་བདག་གིས་ནི་ལྟས་ཤིང་འཆི་བ་ལས་ཐར་བའི་
ཐབས་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་བཞིན་དུ༵་ཇི་ལྟར་ཁྱོད་ནི་ཁ་ཟས་སྣ་ཚོགས་ཟ་བ་ལ་དགའ་ཞི༵ང་
ཆགས་པ་དང༌། འདི་ལྟར་གཉིད་ལོག་པའི་བདེ་བ་ལ་ཇི་ལྟར་དག༵འ་སྟེ་དགའ་ཞིང་སྲེད་པར་
མི་རིགས་པས་དགེ་བ་ལ་བརྩོན་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)མྱུར་དུ་འཆི་བ་བསམ་སྟེ་ལེ་ལོ་སྤང་ཚུལ་ནི། ཚེ་འདིར་ཡུན་རིང་དུ་མི་གནས་
ཤིང་དུས་ཤིན་ཏུ་མྱུར་བ་ཉིད་དུ་འཆི་བར་འགྱུར་བ༵ས། ཇི་སྲིད་མ་ཤིའི་བར་དེ་སྲིད་དུ་ནི་
བསོད་ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་བསགས་པ་ལ་བརྩོན་པར་བྱ༵འོ། །ད་འཆི་བའི་དུས་ལ་
བབ་པ་དེའི་ཚེ་ལེ་ལོ་སྤངས་ནས་ཚོགས་སོག་པར་འདོད་ཀྱང་ནི༵་སྟོབས་མེད་པས་དགེ་བ་
འགྲུབ་པའི་དུས་མ་ཡིན་པར་གྱུར་པ་ན་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་ཅིའང་སྒྲུབ་པའི་ནུས་པ་མེད་དོ། །བྱ་
བར་བྱེད་པ་ཅན་རྣམས་ལས་འདི་ནི་ཡིད་ལ་བསམས་ཀྱང་ལག་ལེན་ལ་བརྩོན་པ་མ་བྱས་པ་
དང༌། འགའ་ཞིག་ལག་ལེན་ལའང་མགོ་བརྩམས་ནས་བྱེད་བཞིན་པ་ད༵ང༌། ཁྱད་པར་འདི་
ནི་ཕྱེད་ཙམ་བྱས་ནས་མཐར་མ་ཕྱིན་པར་གནས་པ་ལ༵། གློ་བུར་དུ་འཆི་བདག་གཤིན་རྗེ་
འོངས་ནས་ནི༵་ཅིས་ཀྱང་གསོད་པར་ངེས་པས་ན། དགེ་བ་བྱར་ཡོད་དུས་མ་བྱས་པ་ལ་འགྱོད་
པ་དང་བཅས་པས་ཀྱི་ཧུད་བདག་ཅག་གཉེན་བཤེས་དང་བཅས་པ་བཅོམ་པར་གྱུར་ཏོ་ཞེས་
མྱ་ངན་འབའ་ཞིག་སེམས་པར་འགྱུ༵ར་བའི་ཕྱིར་ཡང་ད་ལྟ་མ་ཤིའི་བར་ལ་བརྩོན་པར་རིགས་
སོ། །གཞན་ཡང་འཆི་བའི་དུས་ལ་བབ་པ་ན་སྡུག་པ་དང་བྲལ་བའི་མྱ་ངན་གྱི་ཤུགས་ཀྱིས་
སྐྲངས་པ་ཡི༵། མིག་ཟངས་ཀྱི་མདོག་ལྟར་དམར་པོར་གྱུར་པའི་གདོང་ལས་མཆི་མའི་རྒྱུན་
མང་པོ་འཛ༵ག་བཞིན་པའི་ཉེ་དུ་འབྲེལ་པ་ད་ནི་འདི་ལ་གསོན་པ་མི་སྲིད་དོ་སྙམ་དུ་རེ་ཐག་
2-1-222


ཆད་པ་རྣམས་ད༵ང་གཤིན་རྗེའི་ཕོ་ཉ་ཁྲོ་གཉེར་དང་བཅས་པ་འཇིགས་སུ་རུང་བའི་བཞིན་
ལ་བལྟ༵་དགོས་ཤིང༌། རང་གིས་སྔར་བྱས་པའི་སྡིག་པ་རྣམས་དྲན་པས་འགྱོད་ཅིང་མྱ་ངན་
གྱིས་གདུངས་པ་ད༵ང་དམྱལ་བའི་སེམས་ཅན་སྡུག་བསྔལ་མི་བཟད་པས་གཟིར་བའི་སྒྲ་དྲག་
པོ་རྣམས་ནི་ཐོས་པ་ཡི༵ས་ཤིན་ཏུ་སྐྲག་ཆེས་པས་མི་གཙང་བ་རྣམས་ཀྱིས་ལུས་གོས་ཤི༵ང་སྒོ་
གསུམ་གྱི་འཇུག་པར་རང་དབང་མེད་པར་མྱོས་པས་བག་མེད་པར་གྱུར་པ་དེའི་ཚེ་ཅི་ཞིག་བྱ་
སྟེ༵་ཅིའང་བྱེད་པའི་ནུས་པ་མེད་པས་རང་དབང་ཡོད་པའི་དུས་སུ་འབད་པར་རིགས་སོ། །
(གསུམ་པ་)དམྱལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་བསམས་ཏེ་ལེ་ལོ་སྤང་བ་ནི། ཁྱོད་ནི་སྔོན་གྱི་ལས་ཀྱི་
དབང་གིས་ཉ་གསོན་པོ་བྱེ་ཚན་ལ་འདྲེ་བ་ལྟ༵་བུའི་ཞེས་པའམ། ཡང་ན་རིམ་གྱིས་བཟའ་བའི་
དོན་དུ་ཉ་གསོན་པོ་ཆུ་སྣོད་དུ་བཞག་པ་འདྲེ་བ་ལྟ་བུའི་ཚེ་འདིར་ཡང་འཇིགས་པ་སྣ་ཚོགས་
དང་ལྡན་པར་གྱུར་ན༵་རྒྱུ་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་སྡིག་པ་བྱས་པས་འབྲས་བུ་དམྱལ་བ་མི་བཟད་
པ༵་མྱོང་བར་འགྱུར་བའི་སྡུག་བསྔལ་རྣམས་ཀྱིས་ནི་འཇིགས་པར་འགྱུར་བ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་
དགོ༵ས། ཟངས་ཞུན་ཁོལ་མ་ལ་སོགས་པའི་ཆུ་ཚན་གྱིས་ནི་རེག་པ་ན༵་ཤིན་ཏུ་འཇམ་ཞིང་
གཞོན་ཤ་ཅན་གྱི་ལུས་བཟོད་པར་དཀའ་བ་ལ་རབ་ཏུ་ཚ་བ༵་དང་བཅས་པའི་དམྱལ་བ་མྱང་
བར་འགྱུར་བའི་ནི་ལས་ངན་པ་སྡིག་པ་སྣ་ཚོགས་བྱས་ན༵ས་ད་ལྟ་ཅིའི་ཕྱིར་འདི་ལྟར་སྙོམ་
ལས་དང་བཅས་པའི་བདེ་བར་གན༵ས་ཏེ་གནས་པར་མི་རིགས་པས་དགེ་བ་ལ་འབད་དགོས་
ཏེ། བཤེས་སྤྲིང་དུའང༌། དམྱལ་བ་བྲིས་པ་མཐོང་དང་ཐོས་པ་དང༌། །དྲན་དང་བཀླགས་དང་
གཟུགས་སུ་བགྱིས་པས་ཀྱང༌། །འཇིགས་པ་བསྐྱེད་པར་བགྱིད་ན་མི་བཟད་པའི། །རྣམ་སྨིན་
ཉམས་སུ་མྱོང་བ་སྨོས་ཅི་དགོས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཉེས་པ་གཞན་ཡང་བསམས་ཏེ་ལེ་ལོ་སྤང་པ་ནི། རྒྱུ་དགེ་བ་ལ་བརྩོན་པ་མེད་
པར་འབྲས་བུ་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འདོད་པ་ད༵ང་དཀའ་སྤྱད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ཅུང་ཟད་
2-1-223


ཀྱང་མི་བཟོད་པའི་བཟེ་རེ་ཅན་རྣམས་ལ་ནི་འདི་དང་ཕྱི་མར་གནོད་པ་ཤིན་ཏུ་མང་ཞི༵ང་
འཁོར་བར་སྐྱེས་ཕྱིན་ཆད་ངེས་པར་འཆི་བས་བཟུང་བཞིན་དུའང་ལྷ་འདོད་ཡོན་གྱི་མྱོས་པ་
དང་འདྲ་བ༵ར་འཆི་བ་མི་དྲན་པའམ། འཆི་བ་མེད་པ་བཞིན་དུ་སྡིག་པ་འབའ་ཞིག་སྤྱོད་པ་
འདི་རྣམས་ཀྱི་ཧུད་སྡུག་བསྔལ་དག་གིས་བཅོ༵མ་སྟེ་ཤིན་ཏུ་འཁྲུལ་བ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པར་
སྣང་བས་བདེ་བ་འདོད་ན་ནི་དགེ་བ་ལ་བརྩོན་པར་རིགས་སོ། །
(ལྔ་པ་)དལ་འབྱོར་དཀོན་པ་བསམས་ཏེ་ལེ་ལོ་སྤང་བ་ནི། ཤིན་ཏུ་རྙེད་པར་དཀའ་བ་མི་
ཡི་ལུས་སྐྱོན་མེད་པ་གྲུ་བཟང་པོ་དང་འདྲ་བ་ཐོབ་པ་འདི་ལ་བརྟེན་ནས་ནི༵་འཁོར་བ་སྡུག་
བསྔལ་གྱི་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་ལས་སྒྲོ༵ལ་བ་ལ་བརྩོན་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་མ་བྱས་ན་དལ་འབྱོར་
གྱི་ལུས་གྲུ་བཟང་པོ་དང་འདྲ་བ་འདི་ཕྱི་ནས་རྙེད་པ་ཤིན་ཏུ་དཀའ་བ༵ས་སྐྱེ་བོ་བླང་དོར་གྱི་
གནས་ལ་རྨོངས་པ་དག་བརྩོན་པ་བྱར་ཡོད་པའི་དུས་སུ་གཉིད་མ་ལོ༵ག་པར་དགེ་བ་ལ་སྤྲོ་
བར་གྱིས་ཤིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ངན་ཞེན་གྱི་ལེ་ལོ་སྤང་བ་ནི། མཐོ་རིས་དང་ཐར་བའི་དགའ་བ་དང་བདེ་བའི་
རྒྱུ་ནི་མཐའ་ཡས་པ༵་དང་ལྡན་པ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བྱ་བ་ལ་དགའ་ཞིང་སྤྲོ་བ་ནི་དགའ་བའི་
མཆོག་ཡིན་པ་ལ་དེ་སྤངས་ན༵ས། འཁོར་བ་དང་ངན་སོང་གི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་རྣམས་ཀྱི་
རྒྱུར་གྱུར་པ་སྡིག་པ་ཡི་བྱ་བ་ལ་ལུས་སེམས་རྣམ་པར་གཡེང་བ་ད༵ང་རྒོད་ཅིང་ག་ཞར་བཅས་
པ་དང༌། གླུ་དང་གར་ལ་སོགས་པ་ལ་སེམས་ཁྱོད་ཅིའི་ཕྱིར་དག༵འ་སྟེ་དགའ་བར་མི་རིག་
པས་ཆོས་དང་འགལ་བའི་བྱ་བ་ལ་ཆགས་ཤིང་ཞེན་པ་སྤང་བར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)སྒྱིད་ལུག་པའི་ལེ་ལོ་སྤང་བ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། དགེ་
བའི་བྱ་བ་ལ་སྒྱིད་ལུག་པ་མེད་པར་གོ་ཆ་ཆེན་པོ་གྱོན་པ་དང་གཉེན་པོ་སྟོབས་ལྡན་གྱི་དཔུང་
གི་ཚོགས་རྣམས་བསྐྱེད་པ་ད༵ང༌། གཉེན་པོ་ལ་འབད་རྩོལ་གྱིས་ལྷུར་བླང་ཞིང་གྲིམས་པར་བྱ་
2-1-224


བ་དང༌། སྒོ་གསུམ་གྱི་སྤྱོད་པ་ལ་བདག་ཉིད་ཀྱིས་རང་དབང་ཐོབ་པར་བྱ་བ་ད༵ང་འཆད་པར་
འགྱུར་བ་ལྟར་ཐོག་མར་བདག་དང་གཞན་དུ་མཉམ་པ་ཉིད་ཀྱི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྒོམ་པ་
ད༵ང༌། ཕྱི་ནས་བདག་དང་གཞན་དུ་བརྗེ་བ་ཉིད་ཀྱི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྒོམ་པ་ལ་བརྩོན་
པར་གྱི༵ས་ཤིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)འབྲས་བུ་བྱང་ཆུབ་ལ་སྒྱིད་ལུག་སྤང་པ་ནི། 
དབང་པོ་རྣོ་ཞིང་ཡིད་གཞུངས་ལ་ཚོགས་བསགས་པ་འགའ་ཞིག་གིས་འགྲུབ་པ་སྲིད་མོད། 
བདག་ལྟ་བུ་དག་གིས་འབད་པ་བྱས་ཀྱང་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་ག་ལ་ནུས་ཞེ༵ས་བདག་
ཉིད་ལ་བརྙས་པས་སྒྱིད་ལུག་ཅིང་སེམས་ཞུམ་པར་ནི་མི་བྱ་སྟེ༵་དེའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ལྟར་དེ་
བཞིན་ཉིད་དག་པ་གཉིས་ལྡན་དུ་གཤེགས་པ་ནི༵་ཐམས་ཅད་དུ་མི་སླུ་བར་བདེན་པ་འབའ་
ཞིག་གསུང་བས་བདེན་པར་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ལ་བརྩོན་པར་བྱས་ན་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་
པ་འདི་གསལ་བར་གསུ༵ངས་ཏེ། ཇི་སྐད་དུ། སྔོན་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོའི་གནས་སྐབས་ན་སྦྲང་བུ་
དང་ཤ་སྦྲང་དང་བུང་བ་ད༵ང་དེ་བཞིན་དུ་སྲིན་བུ་ལ་སོགས་པའི་རིགས་དམན་པར་གང་སྐྱེས་
བར་གྱུར་པ༵་དེ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་བརྩོན་པའི་སྟོབས་ཆེན་པོ་བསྐྱེད་ནས་ཚོགས་བསགས་པ་
ན༵་ནི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཐོབ་པར་དཀའ་བ་བླ་ན་མེད་པ་ཡང་ཐོ༵བ་པ་ཡིན་ན། བདག་ལྟ་བུ་
རིགས་མཐོན་པོ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་ཀྱི་མིར་སྐྱེས་པར་གྱུར་ལ༵་ཕན་པ་དགེ་བ་དང་གནོད་པ་མི་
དགེ་བའི་ཁྱད་པར་རྣམས་ངོ་ཤེས་པ༵ས་བླང་དོར་གྱི་སྒོ་ནས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་མ་བཏང་ཞིང་
འཛིན་པ་ལ་བརྩོན་པར་བྱས་ན༵་བདག་གིས་བྱང་ཆུབ་ཅིས་མི་འཐོ༵བ་སྟེ་ཅིས་ཀྱང་ཐོབ་པར་
འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །མདོ་ལས་ཀྱང༌། ལག་བཟངས་གཞན་ཡང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་འདི་
ལྟར་ཡང་དག་པར་སློབ་སྟེ། གང་དག་སེང་གེ་དང་སྟག་དང་ཁྱི་དང་ཅེ་སྤྱང་དང་ཞེས་པ་ནས། 
སྦྲང་བུ་དང་ཤ་སྦྲང་དུ་གྱུར་པ་དེ་དག་གིས་ཀྱང་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་པར་གྱུར་
2-1-225


ན། བདག་མིར་གྱུར་བཞིན་དུ་སྲོག་གི་ཕྱིར་ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཐོབ་པར་
འགྱུར་བའི་བརྩོན་འགྲུས་ཉམས་པར་བྱ་སྟེ་མི་བྱ་བར་གསུངས་པ་དང༌། རྒྱན་ལས་ཀྱང༌། 
གང་ཕྱིར་སེམས་ཅན་མིར་གྱུར་པ། །ཚད་མེད་སྐད་ཅིག་རེ་རེ་ལ། །རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཐོབ་
དེའི་ཕྱིར། །ཞུམ་པ་དང་དུ་བླང་མི་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱུའི་དཀའ་སྤྱད་ལ་འཇིགས་པ་སྤང་པ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)ཁྱད་པར་
བསམས་ཏེ་འཇིགས་པ་སྤང་བ་ནི། འབད་པ་ནུས་ན་འགྲུབ་པ་སྲིད་མོད། འོན་ཏེ་བྱང་ཆུབ་
བསྒྲུབ་པའི་ཆེད་དུ་རྐང་བ་དང་ལག་པ་དང་མགོ་བོ་ལ་སོགས་པ༵འང་སྦྱིན་པར་བཏང་དགོས་
པས་དཀའ་སྤྱད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ལ་བདག་ནི་འཇིགས་སོ་ཞེ་ན༵་ལྕི་བ་སྟེ་དོན་ཆེན་པོ་འགྲུབ་པ་
དང་ཡང་བ་སྟེ་དོན་ཆུང་ངུ་ལས་མི་འགྲུབ་པའི་ཁྱད་པར་རྣམ་པར་མ་དཔྱད་པ༵ར་བླང་དོར་
གྱི་དོན་ལ་རྨོངས་པར་གྱུར་པ་བདག་ནི་དཀའ་སྤྱད་ལ་འཇིགས་པར་ཟ༵ད་ཅེས་པའམ། ཡང་
ན་འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལྕི་བ་དང༌། དཀའ་སྤྱད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ཡང་བའི་ཁྱད་པར་རྣམ་
པར་མ་དཔྱད་པར་ལྕི་ཡང་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་རྨོངས་པར་གྱུར་བས་བདག་ནི་འཇིགས་པར་ཟད་
མོད། རྣམ་པར་དཔྱད་ན་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ལ་མ་ཞུགས་པ་རྣམས་ནི་བསྐལ་པ་བྱེ་བ་ཁྲག་
ཁྲིག་གྲངས་མེད་པ་དག་ཏུ༵་འཁོར་བའི་བཙོན་ར་ཉམ་ང་བ་འདིར་ལས་ཀྱི་དབང་གིས་ལན་
གྲངས་དུ་མར་ལུས་དང་ཡན་ལག་རྣམས་གཅོད་པ་ད༵ང་མདུང་ཐུང་ལ་སོགས་པས་དབུག་པ་
དང་དམྱལ་མེ་ལ་སོགས་པས་སྲེག་པ་དང་སོག་ལེ་འབར་བས་གཤགས་པ་ལ་སོགས་པ་དོན་
མེད་པའི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་རྣམས་མྱོང་བར་འགྱུར་གྱི༵། དེས་ཚོགས་རྫོགས་ནས་བྱང་ཆུབ་
ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་ནི་མི་འགྱུར་རོ༵། །དེ་ལ་ལྟོས་ན་བདག་གིས་དོན་ཆེན་པོ་བླ་ན་མེད་པའི་བྱང་
ཆུབ་བསྒྲུབ་པ་ཡི༵་ཆེད་དུ་ལམ་གྱི་དཀའ་སྤྱད་ལ་ཞུགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་འདི་ནི་ཚོད་ཡོད་
པར་ཤེས་ནས་དང་དུ་བླང་བར་རིགས་ཏེ༵། དུས་ངེས་ཤིང་སྡུག་བསྔལ་ཆེན་པོ་ཞི་བར་བྱེད་
2-1-226


པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེར་ན་ནད་ཀྱི་ཟུག་རྔུ་ཆེན་པོ་ཁོང་དུ་ཞུགས་ནས་བརླག་པར་བྱེད་པས་དེའི་
གནོད་པ་བསལ་བའི་ཕྱི༵ར་དུ་ལུས་ལ་རྨ་ཆུང་ངུ་བཏོད་ནས་འབྱིན་པའི་སྡུག་བསྔལ་དང་དུ་
བླངས་ཏེ་བཟོད་པ་བྱ་དགོས་པ་བཞི༵ན་ནོ། །གཞན་ཡང་འཇིག་རྟེན་ན་སྨན་པ་མཁས་པ་ཀུན་
ཡང་གསོད་བྱད་ཀྱི༵་གཞུང་དང་མཐུན་པར་གཏར་བསྲེག་དང་ཟས་གཅོད་པ་ལ་སོགས་པའི་
མི་བདེ་བ་ཆུང་ངུ་ཡིས་ནད་དྲག་པོའི་མི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་མེད་པར་བྱེ༵ད་ན། དེ་བས་ཀྱང་རང་
གཞན་གྱི་ཡུན་རིང་པོའི་སྡུག་བསྔལ་མང་པོ་ད༵ག་རྩ་བ་ནས་གཞོམ་ཞིང་མེད་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་
དུ་ལམ་གྱི་དཀའ་སྤྱད་ཀྱི་མི་བདེ་བ་ཆུང་ངུ་དང་དུ་བླངས་ཏེ་བཟོད་པར་བྱ༵་བར་རིགས་སོ། །
གསོ་དཔྱད་ཕལ་བ་བསྲེག་གཏར་ལ་སོགས་པའི་ཆོ་ག་རྩུབ་མོས་ནད་ཞི་བར་བྱེད་པ་འདི་
འདྲ་བ༵འང་སྤྱིར་བྱ་བར་འོས་མོད། སྨན་པའི་མཆོག་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་དག་གིས་ལས་
དང་པོ་པ་ལ་གནང་བར་མ་མཛད་དེ༵། འོན་ཀྱང་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པས་ཆོ་གའམ་
ཉེ་བར་སྤྱོད་པ་ཤིན་ཏུ་འཇམ་པོ་རིམ་གྱིས་གོམས་པར་བྱས་པ་ཡི༵ས་ཉོན་མོངས་པ་དང་ཤེས་
བྱའི་སྒྲིབ་པའི་ནད་ཆེན་པོ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་རྣམས་གསོ་བར་མཛ༵ད་པས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ནད་
ཞི་བར་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་སྨན་བསྟེན་པ་ལ་འབད་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)གོམས་པར་བྱས་ན་དཀའ་བ་མེད་ཚུལ་ནི། དང་པོ་ཉིད་ནས་མགོ་དང་ཡན་
ལག་གཏོང་བ་ལ་སྦྱོར་བར་མི་མཛད་ཀྱི། སྔོ་རྔད་ཀྱི་ཚོད་མ་རེ་ཙམ་དང་ཟན་ཆང་རེ་ཙམ་ལ་
སོགས་པ་སྦྱིན་པ་ལ༵འང་རྒྱལ་བ་འཇིག་རྟེན་འདྲེན་པས་ཐོག་མར་སྦྱོར་བར་མཛ༵ད་ཅིང་སྦྱིན་
པ་ཆུང་ངུ་དེ་ལ་གོམས་པར་གྱུར་ནས་ཕྱི་ནས་ནི༵་རིམ་གྱིས་སྦྱིན་པ་ཆེན་པོ་རང་གི་ཤ་དང་ཁྲག་
ལ་སོགས་པ་ཡང་ཕོངས་པ་མེད་པར་གཏོ༵ང་ནུས་པ་འབྱུང་སྟེ། གོམས་པ་མཐར་ཕྱིན་པ་གང་
གི་ཚེ་རང་གི་ལུས་ལ་ནི༵་ཚོད་མ་དང་ཟན་ལ་སོགས་པ་ལྟ་བུ་ཆགས་པ་མེད་པར་གཏོང་བའི་
བློ་སྐྱེས་པར་གྱུར་པ༵་དེའི་ཚེ་རང་གི་ཤ་དང་ཁྲག་ལ་སོགས་པ་གཏོང་པ༵་དེ་ལ་དཀའ་བ་ཅི་
2-1-227


ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ཅིའང་མེད་ཅིང་སྤྲོ་བས་འཇུག་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)འཁོར་བར་གནས་ཀྱང་སྐྱོ་བ་སྤང་པ་ནི། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ནི་རྒྱུ་
སྡིག་པ་མི་དགེ་བ་མཐའ་དག་སྤངས་པའི་ཕྱིར་འབྲས་བུ་རང་རྒྱུད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ལ་ལོངས་
སྤྱོད་པ་མེ༵ད་ཅིང༌། བླང་དོར་གྱི་ཚུལ་ལ་ཤིན་ཏུ་མཁས་པའི་ཕྱིར་ན་རྐྱེན་གང་ཡང་དགེ་བར་
བསྒྱུར་ནུས་བས་མི་དགའ་བ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེ༵ད་དེ། དེ་ཡང་འདི་ལྟར་ཕལ་བ་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུ་
འབྲས་ལ་ལོག་པར་རྟོག་པའི་ལྟ་བ་ངན་པ་ད༵ང་དེས་ཀུན་ནས་བསླང་བའི་སྡིག་པ་སྣ་ཚོགས་
སྤྱད་པས་སེམས་དང་ལུས་ལ་གནོ༵ད་པ་ཡིན་པ་ལ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ལ་ནི་གནོད་
བྱེད་དེ་དག་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་གཞན་ལ་ཕན་པ་འབའ་ཞིག་སྒྲུབ་པ་བསོད་ནམས་
ཀྱི་ཚོགས་བསགས་པ་ཉིད་ཀྱིས་ནི་ལུས་བདེ་བ་དང་ལྡན་ལ༵་བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་ཆོས་རབ་
ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པ་ལ་མཁས་པའི་ཡེ་ཤེས་སམ་ཤེས་རབ་ཆེན་པོ་ཡིས་ནི་སེམས་པ་བདེ་
བ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ན༵། གཞན་གྱི་དོན་དུ་བསྐལ་པ་གྲངས་མེད་པར་འཁོར་བར་གནས་ཀྱང་
ནི༵་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་ཅན་དག་ཅི་སྟེ་སྐྱོ༵་ཞེས་ལེགས་པར་བརྟགས་ན་
ནམ་ཡང་སྐྱོ་བར་མི་རིགས་སོ། །
(བཞི་པ་)ཕན་ཡོན་བསམས་ཏེ་སྒྱིད་ལུག་སྤང་ཚུལ་ནི། ཐེག་ཆེན་ལ་ཞུགས་ན་ཡུན་རིང་
དུ་འགོར་བས་ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པ་ལ་ཞུགས་ན་འབྲས་བུ་མྱུར་བ་མ་ཡིན་སྙམ་ན། ཐེག་
པ་ཆེན་པོའི་ལམ་ལ་ཞུགས་ནས་དཀའ་བ་སྤྱོད་པ་འདི་ནི་བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་
སེམས་བསྐྱེད་པའི་སྟོབས་ཀྱི༵ས་སྔོན་འཁོར་བ་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་བསགས་པ་ཉིད་ཀྱི་སྡིག་
པ་ཐམས་ཅད་སྐད་ཅིག་མ་གཅིག་གིས་ཟད་པར་བྱེད་ཅི༵ང༌། བསོད་ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་
ཚོགས་རྒྱ་མཚོ་ལྟར་ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བ་རྣམས་ཡོངས་སུ་སྡུད་པར་བྱེད་པའི་ཕྱི༵ར་ཉན་ཐོས་
ཀྱི་ཐེག་པ་ལ་ཞུགས་པ་རྣམས་པས་ཆེས་མཆོག་ཏུ་ཁྱད་པར་འཕགས་པར་བཤ༵ད་དེ། རྒྱན་
2-1-228


ལས། བློ་ལྡན་ཉན་ཐོས་ཚོགས་རྣམས་དགེ་བ་རྒྱ་ཆེན་དོན་ཆེན་དང༌། །མཐའ་ཡས་རྟག་
རྒྱུན་མི་འཆད་ཟད་མི་ཤེས་པས་ཟིལ་གྱིས་གནོན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་དེ་
བས་ན་སྐྱེས་བུ་རྟ་བཟང་པོ་ཞོན་དེ་ལམ་བདེ་བ་ནས་འགྲོ་བ་ལ་ངལ་དུབ་མེད་པ་བཞིན་དུ། 
དཀའ་སྤྱད་ཀྱིས་སྐྱོ་བ་དང་ཉོན་མོངས་པས་ངལ་ཞིང་དུབ་པ་ཀུན་སེལ་བར་བྱེད་པ༵འི་བྱང་
ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་རྟ་བཟང་པོ་ཞོན་ན༵ས་ལམ་བདེ་བ་ནས་འབྲས་བུ་བདེ་བར་གོང་ནས་གོང་
དུ་འགྲོ་བ་ལ༵་སེམས་ཤེས་པ་གསལ་བ་དང་ལྡན་པ་སུ་ཞིག་སྒྱིད་ལུག་ཅིང་སྐྱོ་བར་འགྱུར་ཏེ་
མི་འགྱུ༵ར་བར་བྱ་དགོས་སོ། །སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པས་གཞན་དོན་ལ་འཇུག་པ་ནི་རྒྱན་
བཟང་བོས་སྤྲས་ནས་སྟོན་མོ་ལ་སྐྱེད་མོས་ཚལ་དུ་རྩེ་བ་དང་ཡང་འདྲ་བས་སྐྱོ་བས་སྐྱོ་བ་མེད་
དེ། རང་གི་ཡོན་ཏན་(དང་)སེམས་ཅན་ཕན་འདོགས་དགའ(བ་དང་)། །བསམས་བཞིན་སྐྱེ་
བ་(དང་)རྫུ་འཕྲུལ་རྣམ་པར་འཕྲུལ(པ་རྣམས་ནི་)། །རྒྱན་དང་སྟོན་མོ་(དང་)མཆོག་ལ་རྩེ་དགའ་
བ(དང་འདྲ་བ་དེ་)། །སྙིང་རྗེའི་བདག་ཉིད་མིན་པ་རྣམས་ལ་མེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་)[གསུམ་པ]གཉེན་པོ་ལའང་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། རྒྱལ་
པོ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱང་དཔུང་གི་ཚོགས་ཡན་ལག་བཞི་དང་ལྡན་པས་དོན་སྒྲུབ་པ་བཞིན་
དུ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་པ་དང་བདེ་
བའི་དོན་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དུ་དཔུ༵ང་ཚོགས་ཆོས་བཞི་དང་ལྡན་པའི་སྒོ་
ནས་བརྩོན་འགྲུས་ཀྱི་སྟོབས་བསྐྱེད་པར་བྱ་སྟེ། དགེ་བའི་ཆོས་རྩོམ་པར་འདོད་པའི་མོས་
པ་དང༌། བརྩམས་པ་བཞིན་མཐར་ཕྱིན་པར་བྱེད་པའི་བརྟན་པ་དང༌། དམ་པའི་ཆོས་ལ་སྤྲོ་
བས་འཇུག་པའི་དགའ་བ་དང༌། མི་ནུས་ན་རེ་ཞིག་ངལ་གསོ་བ་དོར་བའི་དཔུང་རྣམས་ཡི༵ན་
ནོ། །དེ་ལ་ཐོག་མར་འདུན་པའི་དཔུང་ནི་དེ་མེད་ན་འཁོར་བར་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་འབྱུང་
བས་འཇིགས་པ་ད༵ང༌། དེ་ཡོད་ན་བདེ་བ་ཡི་ཕན་ཡོན་དཔག་ཏུ་མེད་པ་འགྲུབ་པ་ཡང་དང་
2-1-229


ཡང་དུ་བསམས་པས་བསྐྱེ༵ད་པར་བྱ་ཞིང༌། དེ་ལྟར་རང་རང་གི་མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་རིམ་
གྱིས་སྤངས་ཏེ༵། དགེ་བའི་བྱ་བ་ལ་འདུན་པ་དྲག་པོ་དང༌། བསྒྲུབས་ན་ཅིས་ཀྱང་འགྲུབ་སྙམ་
དུ་སེམས་ཁེངས་བའི་ང་རྒྱལ་བརྟན་པ་དང༌། མཆོག་གི་ལས་ལ་དགའ་ཞིང་སྤྲོ་བ་དང༌། མི་
ནུས་ན་རེ་ཞིག་ངལ་གསོ་བ་དོ༵ར་བའི་དཔུང་ཚོགས་རྣམས་ལ་འབད་པས་སྦྱོར་བ་ལྷུར་བླང་
བ་དང༌། རང་གི་སེམས་ལས་སུ་རུང་བར་བྱེད་པ་དབང་སྒྱུར་བའི་སྟོབས་ཀྱིས་ནི༵་གཉེན་པོ་
བརྩོན་འགྲུས་རྣམ་དག་སྤེལ་བའི་ཕྱིར་འབད་པར་བྱ༵འོ། །ཙྪན་དཿཞེས་པ་སྔར་མོས་པར་
བསྒྱུར་ནའང་འདུན་པ་ལ་འཇུག་ཅིང་དོན་དང་ཡང་མཐུན་པ་སྟེ། ཆོས་མངོན་པར། འདུན་པ་
གང་ཞེ་ན། འདོད་པའི་དངོས་པོ་ལ་དེ་དང་ལྡན་པར་བྱེད་འདོད་པ་ཉིད་དེ་བརྩོན་འགྲུས་རྩོམ་
པའི་རྟེན་བྱེད་པའི་ལས་ཅན་ནོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། དཔུང་ཚོགས་བསྐྱེད་པ་དང༌། བརྩོན་འགྲུས་སྤེལ་བའོ། །དང་
པོ་ལ། འདུན་པ་དང༌། བརྟན་པ་དང༌། དགའ་བ་དང༌། དོར་བའི་དཔུང་ཚོགས་བསྐྱེད་པའོ། །
(དང་པོ་)འདུན་པ་ལའང༌། འདུན་པ་མེད་ན་དོན་གཉིས་ཉམས་ཚུལ། འདུན་པ་ཆོས་ཀྱི་རྩ་
བར་གསུངས་ཚུལ། དེའི་ཡང་རྩ་བ་ལས་འབྲས་བསམ་པ། དེས་ན་འདུན་པ་བསྐྱེད་པར་
གདམས་པའོ། །དང་པོ་ནི། བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོར་སེམས་བསྐྱེད་ཕྱིན་ཆད་འདུན་པ་དྲག་པོ་ལ་
བརྟེན་ནས་བདག་དང་གཞན་གྱི་ཉོན་མོངས་པ་དང་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པ་ལ་སོགས་པའི་ཉེས་
པ་ནི༵་དཔག་ཏུ་མེད་ཅིང་མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་བདག་གིས་གཞོམ་ཞིང་སྤང་བར་བྱ་བ་ཡིན་
པ་སྟེ༵། དེ་ལའང་གཞི་གང་དུ་ཉོན་མོངས་པ་བརྒྱད་ཁྲི་བཞི་སྟོང་ལ་སོགས་པའི་ཉེས་པ་རེ་རེ་
ལའ༵ང་དུས་བསྐལ་པ་རྒྱ་མཚོ་ལྟར་མང་པོར་ཟད་པར་འགྱུར་བ༵ར་བྱ་དགོས་པ་ཡིན་པ་ལ། 
ཉེས་པ་ཟད་པའི་དོན་དུ་བརྩོན་འགྲུས་རྩོམ་པ་དེ་ཡི་ནི༵་ཆ་ཤས་ཅུང་ཟད་ཙམ་ལ་སྔར་བདག་
གི་རྒྱུད་ལ་སྐྱེས་པར་མ་མཐོང་ན༵་འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་དཔག་ཏུ་མེད་པའི་སྣོ༵ད་དུ་གྱུར་
2-1-230


པ་བདག་ལ་ཀོ་ཞེས་བོས་ནས་ཅི་སྟེ་སྙིང་མ་ག༵ས་ཏེ་སྙིང་སྲན་ཤིན་ཏུ་མ་ཆེས་སམ་ཞེས་པའོ། །
དེ་བཞིན་དུ་འདུན་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བདག་དང་གཞན་གྱི་རྒྱུད་ལ་ལམ་དང་འབྲས་བུའི་
ཡོན་ཏན་ནི༵་གང་གཱའི་ཀླུང་གི་བྱེ་མ་སྙེད་ལ་སོགས་པ་མང་པོ་བདག་གིས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་
ཡིན་པ་སྟེ༵། དེ་ལའང་སྤྱན་དང་མངོན་ཤེས་ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་རེ་རེ་ལ་ཡ༵ང་བསྐལ་པ་
རྒྱ་མཚོ་ལྟར་དཔག་ཏུ་མེད་པས་གོམས་པར་འགྱུར་བར་བྱ་དགོས་པ་ཡིན་ན༵་བདག་གིས་ནི་
ཡོན་ཏན་དེ་དག་གི་ཆ་ཤས་ཅུང་ཟད་ཙམ་ལ་ཡ༵ང་སྔར་གོམས་པའི་རྣམ་པ་ནམ་ཡང་མ་སྐྱེས་
པ་ཉིད་དེ༵། ཤིན་ཏུ་དཀོན་ཡང་དགེ་བའི་དབང་གིས་ཇི་ཞིག་ལྟར་རྙེད་པའི་མིའི་སྐྱེ་བ་ཕུན་
སུམ་ཚོགས་པ་ནི༵་བདག་གིས་དོན་མེད་ཅིང་ཆུད་ཟོས་པར་བྱས་པ་ངོ་མཚ༵ར་རོ་ཞེས་བསྟིང་
ཚིག་གིས་སྨད་ནས་འདུན་པ་བསྐྱེད་པར་གདམས་པའོ། །དོན་མེད་པ་ཇི་ལྟར་བྱས་སྙམ་ན་
བདག་གིས་བཅོམ་ལྡན་འདས་འཁོར་དང་བཅས་པའང་བསྙེན་བཀུར་ལ་སོགས་པས་མ་
མཆོད་ཅི༵ང་སངས་རྒྱས་མཆོད་པ་དང་རྟེན་གསུམ་བཞེངས་པ་ལ་སོགས་པ་ལས་བྱུང་བའི་
དགའ་སྟོན་ཆེན་པོའི་བདེ་བའང་མ་བྱི༵ན་ལ། འཆད་ཉན་དང་སྒྲུབ་པའི་སྒོ་ནས་བསྟན་པ་ལ་
བྱ་བ་ཡང་མ་བྱས་པ་ད༵ང་དབུལ་ཞིང་ཕོངས་པ་མང་པོའི་བསམ་པའང་ཉེ་བར་མཁོ་བའི་ཡོ་
བྱད་ཀྱིས་རྫོགས་པར་མ་བྱ༵ས་ཤིང༌། འཆི་བ་ལ་སོགས་པའི་འཇིགས་པས་ཉེན་པ་རྣམས་ལ་
མི་འཇིགས་པ་སྐྱབས་ཀྱི་སྦྱིན་པའང་མ་བྱིན་པ་ད༵ང་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་ཉམ་ཐག་པ་
རྣམས་ལ་དེ་དག་བསལ་ནས་བདེ་བའང་མ་བྱིན་པས་སྐྱེས་བུ་དམ་པའི་བྱ་བ་རྣམས་མ་གྲུབ་
ན་བད༵ག་ལྟ་བུ་སྐྱེས་ཀྱང་མ་ཡི་མངལ་གྱི་ཟུག་རྔུ་ད༵ང་འཚོ་ཆིས་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་འབའ་ཞིག་
སྐྱེད་པར་ཟ༵ད་དོ། །བདག་ནི་ཚེ་རབས་སྔོན་མ་དང་ད་ལྟར་གྱི་སྐྱེ་བ་འདི་ལ་ཡ༵ང་དམ་པའི་
ཆོས་ལ་འདུན་པ་དང་བྲལ་བར་གྱུར་པ་ཡི༵ས་དགེ་བའི་བྱ་བ་ལ་ནུས་པ་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་
བའི་ཕོངས་པ་འདི་འདྲ་བྱུང་བར་གྱུ༵ར་ན། ད་ནི་བློ་དང་ལྡན་པ་སུ་ཞིག་དམ་པའི་ཆོས་ལ་
2-1-231


འདུན་པ་འདོ༵ར་ཏེ་འདོར་བར་མི་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)རྩ་བར་གསུངས་ཚུལ་ནི། འཇིག་རྟེན་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པའི་དགེ་
བའི་ཕྱོགས་ནི་ཐམས་ཅད་ཀྱི༵་རྩ་བ་འདུན་པ་ཡིན་པར་ཐུབ་དབང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པས་
གསུ༵ངས་ཏེ། འཇམ་དཔལ་གྱི་ཞིང་བཀོད་པར། ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་རྐྱེན་བཞིན་ཏེ། །
འདུན་པའི་རྩ་ལ་རབ་ཏུ་གནས། །གང་གིས་སྨོན་ལམ་ཅི་བཏབ་པ། །འབྲས་བུའང་དེ་འདྲ་
ཉིད་དུ་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །ཆོས་ལ་འདུན་པ་དེའི་ཡང་རྩ་བ་དུས་རྟག་ཏུ་ནི༵་དགེ་བ་
དང་མི་དགེ་བའི་ལས་ཀྱི་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་འབྲས་བུ་འདོད་པ་དང་མི་འདོད་པ་ཐོབ་པའོ་
སྙམ་དུ་རྒྱུ་འབྲས་ལ་ཡིད་ཆེས་པ་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་གོམས་པ༵འོ་ཞེས་པ་སྟེ། བཤེས་སྤྲིང་
དུའང༌། གལ་ཏེ་མཐོ་རིས་ཐར་པ་མངོན་བཞེད་ན། །ཡང་དག་ལྟ་ལ་གོམས་པ་ཉིད་དུ་མཛོད། །
གང་ཟག་ལོག་པར་ལྟ་བས་དགེ་སྤྱད་ཀྱང༌། །ཐམས་ཅད་རྣམ་པར་སྨིན་པ་མི་བཟད་ལྡན། །
ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)ལས་འབྲས་བསམས་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་ནི། ལུས་
ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་དང་སེམས་ཀྱི་ཡིད་མི་བདེ་བ་ད༵ང་གསོད་གཅོད་ལ་སོགས་པའི་འཇིགས་པ་
རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་པ་ད༵ང་གང་ཡིད་ལ་འདོད་པ་རྣམས་དང་བྲལ་ཞིང་མི་འདོད་པ་སྣ་ཚོགས་
འཐོབ་པ་ནི༵་རྒྱུ་སྡིག་པ་སྤྱོད་པ་ཁོ་ན་ལས་འབྱུང་བར་འགྱུ༵ར་ཞིང༌། ཡིད་ལ་བསམས་བཞིན་
པའི་འདུན་པ་དྲག་པོས་དགེ་བའི་ལས་བྱས་པ༵ས་ནི་གནས་གང་དང་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར་
བ༵འི་གནས་དེ་དང་དེར་ནི་སྔར་བསགས་པའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་ལས་དེ༵ས་འབྲས་བུ་རྣམ་
པར་སྨིན་པ་ཡིད་དུ་འོང་བའི་ཡོན་བཟང་ལ་མང་བ་རྣམས་ཀྱིས་མངོན་པར་མཆོད་པའི་བདེ་
བ་ཐོབ་པར་འགྱུ༵ར་རོ། །སྡིག་པ་བྱེད་ཀྱང་དགེ་བ་ལ་འདུན་པ་ཡོད་ན་དེ་ཐོབ་བམ་སྙམ་
ན། རྒྱུར་རུང་བ་ཞིག་རྐྱེན་འདུན་པས་བསྒྱུར་ན་བདེ་བ་ཐོབ་པ་ཡིན་གྱི། སྡིག་པ་ནི་བདེ་བའི་
2-1-232


རྒྱུར་གཏན་ནས་མི་རུང་བས་རྒྱུ་སྡིག་པ་མི་རུང་བ་སྣ་ཚོགས་བྱེད་པའི་གང་ཟག་དེ་འབྲས་བུ་
བདེ་བ་འདོད་པའི་འདུན་པ་དྲག་པོ་ཡོད་ཀྱ༵ང་གནས་གང་དང་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར་བ༵འི་
གནས་དེ་དང་དེར་ནི་སྔར་སྡིག་པའི་ལས་ངན་པ་བསགས་པ་དེ༵ས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཚོར་བ་
མཚོན་ཆ་རྣོན་པོས་བསྣུན་པ་དང་འདྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་རྣམ་པར་འཇོ༵མས་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་
རིག་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་དག་གི་ཁྱད་པར་ལའང་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)དགེ་བས་རྒྱལ་བའི་སྲས་སུ་
འགྱུར་ཚུལ་ནི། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་མི་འདོད་བཞིན་དུ་མངལ་གྱི་གནས་དྲི་མ་དང་
བཅས་པར་སྡུག་བསྔལ་དང་བཅས་ནས་སྐྱེ་བ་མ་ཡིན་གྱི། ཞིང་ཁམས་རྣམ་པར་དག་པ་བདེ་
བ་ཅན་ལ་སོགས་པར་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་ཆེ་ལ་ཡིད་དུ་འོང་བའི་དྲི་བཟང་པོ་དང་ལྡན་པ་བསིལ་
ཞིང་བདེ་བའི་རེག་བྱ་ཅན་སྣ་ཚོགས་པའི་འདབ་མ་རྒྱས་པའི་པད་མའི་སྙིང་པོར་བདེ་བར་
གན༵ས་ཤིང་རྒྱལ་བ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་སྙན་པོ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་རོ་མཆོག་
དང་ལྡན་པ་ཁ་ཟས་བཟང་པོ་དང་འདྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་གཟི་བརྗིད་དང་ཤེས་རབ་བསྐྱེད་པར་
བྱས་པ༵། ཐུབ་པ་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་མཁྱེན་ནས་སྐུའི་འོད་ཟེར་གྱིས་
ཁ་ཕྱེ་ཞིང་རྒྱས་པའི་པདྨ་ལས་བརྫུས་ཏེ་བྱུང་བའི་ལུས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་མཚན་དང་དཔེ་བྱད་
ཀྱིས་བརྒྱན་པ་ཅ༵ན་རྒྱལ་བ་འོད་དཔག་མེད་ལ་སོགས་པའི་མདུན་ན་གནས་པའི་བདེ་བར་
གཤེགས་པའི་སྲས་སུ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་རྣམ་པར་དཀར་བ་དགེ་བའི་ལས་བསགས་པས་སྐྱེ་
བར་འགྱུ༵ར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སྡིག་པས་དམྱལ་བར་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་ཚུལ་ནི། ཚ་བའི་དམྱལ་བར་སྐྱེས་པ་ན་
འཇིགས་སུ་རུང་བའི་གཤིན་རྗེའི་སྐྱེས་བུས་དམྱལ་བའི་ལུས་གཞོན་ཤ་ཅན་གྱི་པགས་པ་མ་
ལུས་པ་མེ་འབར་བའི་མཚོན་ཆ་རྣམས་ཀྱིས་བཤུས་པས་ཤིན་ཏུ་ཉམ་ཐག་པར་བྱས་ཤི༵ང༌། 
2-1-233


དེར་མ་ཟད་དུས་མཐའི་མེ་ལས་ཀྱང་རབ་ཏུ་ཚ་བའི་མེ་ཡིས་བཞུ་བའི་ཟངས་ཞུན་ཁོལ་མ་
ལུས་ལ་བླུགས་ཏེ་བསྲེགས་པར་གྱུར་ལ༵། དེས་ཚིག་པའི་ལྷག་མ་རྣམས་མེ་དྲག་ཏུ་འབར་
བའི་རལ་གྲི་དང་མདུང་ཐུང་ལ་སོགས་པ་མཚོན་ཆ་མང་པོ་དག་གིས་བསྣུན་ནས་ཤ་ཡི་དུམ་
བུ་བརྒྱ་ཕྲག་དུ་མར་བླགས་ཤི༵ང་གཏུབས་ཏེ། མེ་ཆེན་པོ་ཤིན་ཏུ་འབར་བའི་ལྕགས་བསྲེགས་
ཀྱི་ས་གཞི་རབ་ཏུ་ཡངས་བར་ལྟུང་ཞིང་འགྲེམས་པ་ལན་གྲངས་མང་པོར་མྱོང་བ་ནི་མཐའ་
གཅིག་ཏུ་རྣམ་པར་ནག་པའི་ལས་མི་དགེ་བ་སྤྱད་པ་ལས་འགྱུ༵ར་བ་ཉིད་དོ། །
(བཞི་པ་)འདུན་པ་བསྐྱེད་པ་ནི། དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་འབྲས་བུ་བདེ་བ་དང་སྡུག་
བསྔལ་གྱི་ཁྱད་པར་ཤིན་ཏུ་ཆེ་བ་དེ་བས་ནད་ནི་མི་དགེ་བ་སྤངས་ནས་དགེ་བའི་བྱ་བ་ཁོ་ན་
ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་འདུན་པར་བྱ་ཞི༵ང་གོ་ཆའི་བརྩོན་འགྲུས་བསྐྱེད་དེ་གུས་པ་ཉིད་དུ་ཐེག་པ་ཆེན་
པོའི་ལམ་སྒོམ་པ་ལ་འབད་པར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)བརྟན་པའི་དཔུང་ལ། བརྟགས་ནས་བརྟན་པར་བྱ་བ། དེ་ལས་བཟློག་པའི་
ཉེས་དམིགས། གསུམ་ལ་ང་རྒྱལ་བྱ་བའོ། །
དང་པོ་ནི། སངས་རྒྱས་ཕལ་པོ་ཆེའི་འཕགས་པ་རྡོ་རྗེ་རྒྱལ་མཚན་གྱིས་བསྔོ་བའི་ལེའུ་
དྲུག་པ་ལས། ལྷའི་བུ་ཉི་མ་འཆར་བ་ནི་དམུས་ལོང་དང་རི་མི་མཉམ་པ་ལ་སོགས་པའི་ཉེས་
པས་མི་ལྡོག་གོ །དེ་བཞིན་དུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ཡང་སེམས་ཅན་དམུ་རྒོད་དང་
འཁུ་བའི་ངང་ཚུལ་ཅན་གྱི་ཉེས་པས་མི་ལྡོག་གོ །ཞེས་པ་ནས། སེམས་ཅན་གྱི་དོན་དུ་བདག་
གིས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཕུང་པོ་ཆེན་པོ་བླང་བར་བྱའོ་བརྩོན་པར་བྱའོ་མི་ལྡོག་པར་བྱའོ་མི་སྐྲག་
པར་བྱའོ་མི་འཇིགས་པར་བྱའོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་དང་མཐུན་པའི་ཆོ་གའམ་
རྣམ་པ་ཡི༵ས་གཞན་དོན་དུ་དགེ་བའི་བྱ་བ་བརྩམས་ནས་གང་བརྩམས་པ་དེ་ཅིས་ཀྱང་སྒྲུབ་
པར་ནུས་སོ་སྙམ་པའི་ང་རྒྱལ་བརྟན་པོ་བསྒོམ་པར་བྱ༵འོ། །དེ་ཡང་དཔས་བྱིན་གྱིས་ཞུས་
2-1-234


པར། གལ་ཏེ་བསླབ་པའི་གཞི་ལྔ་ལ་སློབ་པར་མི་ནུས་ནའང༌། དེས་བཞིའམ་གསུམ་མམ་
གཉིས་སམ་དེའི་ནང་ནས་བསླབ་པའི་གཞི་གཅིག་ཙམ་ལའང་བསླབ་པར་བྱའོ་ཞེས་པ་ལྟར་
བྱ་བ་ལ་འཇུག་པའི་དང་པོ་རང་གི་འབྱོར་བའམ་ནུས་པ་བརྟགས་ནས་ནི༵་སྒྲུབ་པར་ནུས་ན་
བརྩམ་པའམ་ཡང་མི་ནུས་ན་མི་བརྩམ་པར་བྱ༵འོ། །སྒྲུབ་པར་མི་ནུས་པའི་ལུགས་ལ་དང་
པོར་མ་བརྩམས་པ་ནི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ཡིན་གྱི༵་བརྩམས་ནས་ཞུགས་ཕྱིན་ཆད་དམ་བཅས་
པའི་དོན་ལས་ནམ་ཡང་ལྡོག་པར་མི་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)ཉེས་དམིགས་ནི། སྐྱེ་བ་གཞན་དུའང་བརྩམས་ནས་ལྡོག་པ་དེ་གོམས་ཤི༵ང་རྒྱུ་
དང་མཐུན་པའི་འབྲས་བུ་ངན་པ་འཕེལ་བ་དང༌། དམ་བཅའ་ཉམས་པ་ལ་བརྟེན་པའི་སྡིག་པ་
འཕེལ་བར་འགྱུར་པ་དང༌། སྡིག་པའི་རྣམ་སྨིན་གྱི་འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་འཕེལ་བར་འགྱུ༵ར་
བ་དང༌། བྱ་བ་གཞན་ཕྱིས་བརྩམས་པ་དེའང་དམན་ཞིང་ཉམས་པར་འགྱུར་བ་དང༌། ཐམས་
ཅད་དུ་འབྲས་བུ་འགྲུབ་པའི་དུས་ཀྱང་ནི༵་ཤིན་ཏུ་ནུར་བས་དམན་པར་འགྱུར་ཞིང༌། སྔ་མ་
སྤངས་ནས་ཕྱི་མ་བརྩམས་པ་དེ་ཡང་མཐར་ཕྱིན་པར་འགྲུབ་པར་མི་འགྱུ༵ར་པ་ལ་སོགས་
པའོ། །
(གསུམ་པ་)ང་རྒྱལ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། གཞན་དོན་ལ་སྤྲོ་བས་
འཇུག་པ་ལས་ཀྱི་ང་རྒྱལ་དང་སྤང་བྱ་རྣམས་གཞོམ་པར་འདོད་པ་ཉོན་མོངས་པའི་ང་རྒྱལ་
དང༌། དེ་དག་བདག་གིས་ནུས་སོ་སྙམ་པ་ནུས་པའི་ང་རྒྱལ་ཏེ༵། དེ་ལྟར་གསུམ་པོ་དག་ལ་
ཞུམ་པ་མེད་པའི་སྒོ་ནས་ང་རྒྱལ་བརྟན་པོ་བསྐྱེད་པར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། ལས་དང༌། ནུས་པ་དང༌། ཉོན་མོངས་པའི་ང་རྒྱལ་བཤད་པ་
གསུམ་ལས། དང་པོ་ནི། གཞན་ལ་ཕན་པ་ལ་སོགས་པའི་དགེ་བའི་བྱ་བ་གང་ཡིན་པ་ཐམས་
ཅད་བདག་ཉིད་གཅིག་པུས་བསྒྲུབ་པར་བྱའོ་ཞེ༵ས་སེམས་ཀྱི་སྟོབས་བསྐྱེད་པ་འདི་ནི་ལས་ཀྱི་
2-1-235


ང་རྒྱལ་ཉི༵ད་ཡིན་ལ། དེ་ཡང་ཉོན་མོངས་པས་རང་དབང་མེད་པར་གྱུར་པའི་འཇིག་རྟེན་པ་
རྣམས་ཀྱིས་ཚེ་འདི༵ར་རང་གི་དོན་ཙམ་ཡང་བསྒྲུབ་པར་མི་ནུས་ཤི༵ང་འགྲོ་བ་ཕལ་བས་བྱང་
ཆུབ་སེམས་དཔའ་བདག་ལྟ་བུར་གཞན་གྱི་དོན་ལ་འཇུག་པར་མི་ནུས་ཏེ༵། དེ་བས་ན་བདག་
གིས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་པ་དང༌། བདེ་བ་བསྐྱེད་པའི་སྤྱོད་པ་བརྟན་པོ་འདི་ལ་
འཇུག་པར་བྱའོ༵། །གཞན་དག་རང་དོན་ཙམ་སྒྲུབ་པར་འདོད་པས་ཀྱང་མི་གཙང་བ་འཕྱག་
པ་དང་ཁུར་འཁུར་བ་ལ་སོགས་པ་དམན་པའི་ལས་ལ་སྤྲོ་བས་འཇུག་པར་བྱེད་ན༵་སེམས་
ཅན་ཐམས་ཅན་ཀྱི་དོན་བསྒྲུབ་པར་འདོད་པ་བདག་ཉིད་ཀྱང་ནི་ཇི་ལྟར་དལ་བར་འདུ༵ག་
སྟེ་འདུག་པར་མི་རིགས་པས་བྲན་གཡོག་ལྟ་བུར་གཞན་དོན་ལ་སྤྲོ་བས་འཇུག་པར་བྱའོ། །
བདག་ནི་གཞན་ལས་མཆོག་ཡིན་ནོ་སྙམ་པའི་ང་རྒྱལ་གྱིས་ནི་བྲན་ལྟར་གཞན་གྱི་དོན་ལ་
འཇུག་པ་འདི་མི་བྱེད་དེ༵་དེ་བས་ན་བདག་ལ་ཐ་མལ་བའི་ང་རྒྱལ་མེད་པར་ཞི་ཞིང་དུལ་བར་
གནས་པ་འདི་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པའི་མཆོ༵ག་ཡིན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)ནུས་པའི་ང་རྒྱལ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)གཉེན་པོའི་ང་རྒྱལ་བསྐྱེད་ཚུལ་ནི། 
དཔེར་ན་ཤི་ཟིན་པར་གྱུར་བའི་སྦྲུལ་གྱི་རོ་དང་ཕྲད་པར་གྱུར་ན༵་བྱ་ཁྭ་ཏ་ཡང་ནམ་མཁའ་
ལྡི ང་ལྟ་བུར་མི་འཇིགས་པས་ཟ་བར་སྤྱོ༵ད་པ་ལྟར། གལ་ཏེ་བདག་ཉིད་གཉེན་པོའི་ཉམས་
སྟོབས་སམ་ནུས་པ་ཆུང་བར་གྱུར་ན༵་ཉོན་མོངས་པ་ལས་བྱུང་བའི་ལྟུང་བ་ཆུང་ངུའང་གནོད་
པ་བྱེ༵ད་དུ་འོང་བས་གཉེན་པོའི་སྟོབས་བསྐྱེད་པར་རིགས་སོ། །སྤྱིར་རང་ཡང་བདག་ལྟ་བུས་
ཅིའང་མི་འགྲུབ་བོ་སྙམ་པའི་སེམས་སྟོབས་ཞེན་པའི་ཞུམ་པ་དང་བཅས་ཤིང་བྱ་བ་སྒྲུབ་
པའི་འབད་པ་དང་རྩོལ་བ་འདོར་ཏེ་མི་བྱེད་པ་དེ་ལ༵་དོན་གང་ཡིན་པ་དེ་རང་ལ་མི་འབྱོར་
བའི་ཕོངས་པ་དེ་ལས་རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་ཐར་བ་ཡོད་དམ་ཅི༵་སྟེ་མེད་ལ། ང་རྒྱལ་དང་འབད་པ་
དང་རྩོལ་བ་བསྐྱེད་ན་ནི༵་ཕ་རོལ་པོ་ཆེན་པོ་ཡིས་ཀྱང་ཐུབ་པར་དཀ༵འོ། །སྙིང་སྟོབས་བསྐྱེད་
2-1-236


ན་རྒྱལ་བར་འགྱུར་བ་དེ་བས་ན་གཉེན་པོའི་སེམས་ནི་རབ་ཏུ་བརྟན་པའི་ང་རྒྱལ་དང་ལྡན་
པ་ཡི༵ས་སྤང་བྱར་གྱུར་པ་ཡི་ལྟུང་བ་རྣམས་ནི་ས་བོན་དང་བཅས་པ་རྩ་བ་ནས་གཞོམ་ཞིང་
སྤངས་པ་སླར་མི་ལྡོག་པར་བྱ་བ་སྟེ༵། དེ་ལས་གཞན་དུ་བདག་ནི་ལྟུང་བས་ཕམ་པར་བྱས་ན༵་
ཁམས་གསུམ་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བའི་སངས་རྒྱས་ཐོབ་པར་འདོད་པ་ནི་མང་པོས་ཁྲེལ་བས་
བཞད་གད་ཀྱི་གནས་སུ་འགྱུ༵ར་རོ། །དེའི་ཕྱིར་བདག་གིས་གཉེན་པོའི་ང་རྒྱལ་གྱི་སྟོབས་
བསྐྱེད་པས་ཁམས་གསུམ་གྱི་ཉོན་མོངས་པ་ཀུན་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བར་བྱ་སྟེ༵། བདག་ལས་
སྤང་བྱར་གྱུར་པའི་ཉོན་མོངས་པ་སུ་ཡང་རྒྱལ་བར་མི་བྱ༵འོ། །བདུད་དང་ཉོན་མོངས་པའི་
རི་དྭགས་ཐམས་ཅད་སྐྲག་པར་མཛད་པ་རྒྱལ་བ་མིའི་སེང་གེའི་སྲས་སུ་གྱུར་བ་བདག་གི༵ས་
ཀྱང་སྤང་བྱས་གླགས་མི་རྙེད་པའི་ང་རྒྱལ་འདི་ལ་གནས་པར་བྱ༵་སྟེ། དཔེར་ན་སེང་གེའི་ཕྲུ་གུ་
ལ་ཡང་རི་དྭགས་གཞན་གྱིས་གླགས་མི་རྙེད་པ་བཞིན་དུའོ། །
(གཉིས་པ་)སྤང་བྱའི་ང་རྒྱལ་སྨད་པ་ནི། འཇིག་རྟེན་ན་དཔའ་བོར་འདོད་པའི་ང་རྒྱལ་
ཅན་ཡང་བསྔགས་བར་འོས་སམ་སྙམ་ན་འགྲོ་གང་བ་གང་ཞིག་འཇིག་ཚོགས་ལ་ལྟ་བ་ལ་
བརྟེན་ནས་སེམས་་་ཁེངས་བའི་ང་རྒྱལ་གྱིས་བཅོམ་པ་དེ༵་རྣམས་ནི་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་ཡིན་
གྱི་བསྔགས་པར་འོས་པ་གཉེན་པོའི་ང་རྒྱལ་ཅན་མ་ཡི༵ན་ཏེ་གཉེན་པོའི་ང་རྒྱལ་ཅན་ཡིན་
ན་ཉོན་མོངས་པའི་དགྲའི་དབང་དུ་མི་འགྲོ༵་བ་ཡིན་པ་ལ། ཐ་མལ་བའི་ང་རྒྱལ་ཅན་དེ་དག་
ང་རྒྱལ་གྱི་དགྲའི་དབང་དུ་གྱུ༵ར་ནས་སྡིག་པའི་ལས་ལ་འཇུག་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྡིག་པ་བྱེད་
ན་ཕལ་ཆེར་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་གྱི་ང་རྒྱལ་གྱིས་སེམས་རབ་ཏུ་ཁེངས་ན༵ས་ངན་སོང་གསུམ་
གྱིས་འགྲོ་བ་ང་རྒྱལ་གྱི་དབང་གིས་ཁྲིད་པར་བྱེད་ཅི༵ང་ཅི་སྟེ་མི་ཡི་ལུས་ཐོབ་ནའང་བདེ་བ་ལ་
ལོངས་སྤྱོད་པའི་དགའ་སྟོན་བཅོམ་ཞིང་མི་མྱོང་པ་ད༵ང༌། སློང་མོ་བརྟེན་ནས་གཞན་གྱིས་བྱིན་
པའི་ཟན་ཟ་བ་དང༌། གཞན་དབང་དུ་གྱུར་པའི་བྲན་གཡོག་དང་ནི༵། བླང་དོར་ལ་མི་མཁས་
2-1-237


པའི་གླེན་པ་དང༌། མཐོང་ན་ཡིད་དུ་མི་འོང་ཞིང་མི་སྡུག་པ་དང༌། རིད་ཅིང་སྟོབས་ཞན་པས་
ཉམས་ཆུང་བ་ད༵ང༌། ཐམས་ཅད་དུ་ནི་ཕར་གནོད་པ་མ་བྱས་ཀྱང་ཚུར་བརྙེས་པ་ཆེན་པོ་བྱེད་
པར་འགྱུ༵ར་རོ། །སྤང་བྱའི་ང་རྒྱལ་གྱིས་ཁེངས་པའི་དབང་གིས་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་ལ་
སྤྱོད་པའི་དཀའ་ཐུབ་ཅ༵ན་དེ་ཡང་བསྔགས་པར་འོས་པའི་ང་རྒྱལ་ཅན་མཐོན་པོར་གཏོགས་
ན༵། དམན་པ་ཅི་འདྲ་བ་ཡིན་པ་སྨྲོ༵ས་ཏེ་སྨྲ་རྒྱུ་གཞན་མེད་པས་དེ་དག་ནི་ཉམ་ཐག་པ་ཤིན་ཏུ་
སྙིང་རྗེ་བའི་གནས་སུ་རིག་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)གཉེན་པོ་ཅན་ལ་བསྔགས་པ་ནི། རྒྱལ་བའི་སྲས་པོ་གང་ཞིག་སྤང་བྱའི་ང་རྒྱལ་
གྱི་དགྲ་ལས་རྒྱལ་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དུ་གཉེན་པོའི་ང་རྒྱལ་འཆ༵ང་པ་དེ་ནི་བསྔགས་པར་འོས་
པའི་ང་རྒྱལ་ཅན་དང༌། དགྲ་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་བ་ཐོབ་པ་དང་གཟི་བརྗིད་ཅན་གྱི་དཔའ་བོ་
ཡང་དེ་ཉི༵ད་ཡིན་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་ན་ཉོན་མོངས་པ་ང་རྒྱལ་གྱི་དགྲ་དྲག་ཏུ་བདོ་ཞིང་སྟོབས་
དང་ལྡན་པ་ཡང་ངེས་པར་བཅོམ་སྟེ༵། འགྲོ་བ་མཐའ་དག་ལ་ཇི་ལྟར་འདོད་པ་བཞིན་དུ་རྒྱལ་
བ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་འབྲས་བུ་རྫོགས་པར་སྟེར་བར་བྱེ༵ད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)ཉོན་མོངས་པའི་ང་རྒྱལ་བཤད་པ་ནི། འདོད་ཆགས་དང་ཁོང་ཁྲོ་ལ་སོགས་པ་
སྤང་བྱ་ཉོན་མོངས་པའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྲོད་ན་གནས་པ་ན༵་གཉེན་པོ་རྣམ་པ་སྟོང་འགྱུར་དུ་བསྐྱེད་
ནས་སྲན་གཟུགས་པར་བྱ་སྟེ༵། དཔེར་ན་ཝ་ལ་སོགས་པའི་རི་དྭགས་ཀྱི་ཚོགས་ཀྱིས་སེང་
གེ་ལ་གནོད་པ་མི་ཚུགས་པ་བཞི༵ན་དུ་ཉོན་མོངས་པའི་ཚོགས་ཀྱིས་གཉེན་པོ་ལ་གནོད་པ་
མི་ཚུགས་པར་བྱ༵འོ། །གཞན་གྱི་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཉམ་ང་བ་ཤིན་
ཏུ་ཆེ་ཐང་དུ་བྱུང་བར་གྱུར་ཀྱ༵ང༌། དཔེར་ན་མི་ཡིས་མིག་ནི་གཅེས་པར་བསྲུང་བ་ལྟ༵ར་ཞེས་
པའམ། ཡང་ན་(འགྲེལ་བ་ལས་)ཐ་མལ་པའི་མིག་གི་དབང་པོ་ནི་རང་གི་ཡུལ་གཟུགས་ཁོ་ན་ལ་
འཇུག་གི་སྒྲ་སོགས་གཞན་ལ་འཇུག་པ་བསྲུང་ཞིང་མི་རིགས་པ་ལྟར་དེ་བཞིན་དུ་དཀའ་བ་
2-1-238


སྤྱོད་པའི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཉམ་ང་ཇི་ཙམ་བྱུང་བར་གྱུར་ཀྱ༵ང་གཉེན་པོ་དགེ་བ་ཁོ་ན་ལ་འཇུག་
པར་བྱའི་སྤང་བྱ་ཉོན་མོངས་པའི་དབང་དུ་ནམ་ཡང་མི་འགྱུར་བར་བྱ༵འོ། །དེ་ལྟར་གནས་
སྐབས་ཐམས་ཅད་དུ༵། །རིགས་པ་ལས་ནི་གཞན་མི་སྤྱ༵ད། །ཅེས་ཀྱང་འདོན་མོད། རྒྱ་དཔེ་
དང་འགྲེལ་བ་དག་ན་མི་སྣང་ངོ༌། །
(གསུམ་པ་)དགའ་བའི་དཔུང་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)བདེ་བའི་ལས་ལ་དགའ་བར་བྱ་བ་
ནི། དཔེར་ན་འགའ་ཞིག་རྒྱན་པོ་འགྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་རྩེད་མོའི་བདེ་བའི་འབྲས་བུ་ཙམ་
ཐོབ་པར་འདོད་པ་ཡང་ལས་དམན་པ་དེ་ལ་མི་ངོམས་པར་དགའ་བས་འཇུག་པ་ལྟ༵ར་བྱང་
ཆུབ་སེམས་དཔའ་འདི་ཡི་བྱ་བར་འོས་པའི་ལས་གཞན་དོན་ལ་སོགས་པ་གང་ཡི༵ན་པའི་
ལས་བཟང་པོ་དེ་ལ་ནི་མངོན་པར་ཞེན་པར་བྱ་སྟེ༵། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པའི་ལས་དེས་མི་ངོམས་
ཤིང་གོང་ནས་གོང་དུ་འགྱུར་བ་ལ་ཤིན་ཏུ་དགའ་བས་འཇུག་པར་བྱ༵འོ། །ཕལ་བ་རྣམས་
ཀྱིས་བདེ་བའི་འབྲས་བུ་ཐོབ་པའི་དོན་དུ་རྩེད་མོ་ལ་སོགས་པའི་ལས་ལ་འབད་པ་བྱས་ཀྱ༵ང་
འབྲས་བུ་བདེ་བ་ཐོབ་པར་འགྱུར་རམ་མི་འགྱུར་གཏོལ་མེད་ཀྱི༵་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་གང་
གི་ལས་དགེ་བ་ཉིད་ནི་འབྲས་བུ་བདེ་བ་ཐོབ་པར་འགྱུར་བ༵་ཡིན་པ་ལ། དེའི་ལས་མི་བྱེད་
པར་མི་དགེ་བ་བྱེད་པ་རྣམས་ཇི་ལྟར་བདེ༵་སྟེ་བདེ་བའི་སྐབས་མེད་པས། བདེ་བ་འདོད་ན་
དགེ་བ་ལ་འབད་པར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)ལས་དེས་ངོམས་པ་མེད་པར་བྱ་བ་ནི། སྤུ་གྲི་རྣོན་པོའི་སོར་ཆགས་པའི་སྦྲང་རྩི་
ལ་ལྕེས་ལྡག་པ་ལྟ༵་བུ་ཁེ་ཆུང་ལ་ཉེན་ཆེ་བའི་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ལྔ་བོ་དག་ལ་འཁོར་བར་
ཡང་ཡང་སྤྱད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་མི་ངོམས་པར་བྱེད་ན༵། རྣམ་པར་སྨིན་པའི་འབྲས་བུ་མངོན་
པར་མཐོ་བའི་བདེ་བ་དང་ལྡན་ལ་ངེས་པར་ལེགས་པ་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་དག་ཞི་བ་ཡི༵་མྱ་
ངན་ལས་འདས་པའི་རྒྱུ་བསོད་ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་ཀྱིས་བསྡུས་པ་དམ་པའི་ཆོས་
2-1-239


ཀྱི་རོ་བཅུད་བདུད་རྩི་ལྟ་བུ་རྣམས་ཀྱིས་ཅི་སྟེ་ངོ༵མས་ཏེ་ངོམས་མི་ཤེས་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)དེས་ན་དེ་ལ་འཇུག་པར་གདམས་པ་ནི། ཚུལ་དེ་ལྟ་བས་ན་གང་བརྩམས་པའི་
དགེ་བའི་ལས་དེ་ཚར་ཕྱིན་པར་བྱ་བའི་ཕྱི༵ར་དུ་དཔེར་ན་སོས་ཀ་ཉི་མ་ཕྱེད་ལ་བབ་པའི་དུས་
སུ་ཚ་བ་དང་སྐོམ་པས་གདུངས་པ་ཡི༵་གླང་ཆེན་དག་ཆུ་བསིལ་བས་གང་བའི་མཚོ་དང་ཕྲད་
ན་མཆོག་ཏུ་དགའ་ཞིང་སྤྲོས་པས་ཡིད་བཞིན་གྱིས་མཚོར་འཇུག་པ་ལྟ༵ར་རང་དང་གཞན་ལ་
ཕན་པའི་ལས་དེ་ལ་ནི་དགའ་བར་བྱ་ཞིང་སྤྲོས་པས་འཇུག་ཅིང་མཐར་ཕྱིན་པར་བྱ༵འོ། །
(བཞི་པ་)དོར་བའི་དཔུང་ནི། དགེ་བའི་ལས་ལ་ཧ་ཅང་འབད་ཆེས་པས་ལུས་ངག་ཡིད་
གསུམ་གྱི་སྟོབས་ཉམས་པ་དང་རྗེས་སུ་འབྲེལ་བར་གྱུར་ན༵་སླར་ཡང་ནུས་པ་བརྟས་ནས་
ལས་དེ་བྱ་བའི་དོན་དུ་རེ་ཞིག་ངལ་གསོ་ཞིང་དོར་བར་བྱ༵འོ། །གང་བསམས་པའི་ལས་དེ་
ལེགས་པར་ཟིན་ཞིང་གྲུབ་ནས་དེ་ཙམ་ལ་མངོན་པར་མ་ཞེན་པར། དེ་ལས་ཁྱད་པར་དུ་
འཕགས་པའི་དགེ་བ་ཕྱི་མ་ད༵ང༌། དེ་ལས་ཀྱང་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པའི་དགེ་བ་ཕྱི་མ་བསྒྲུབ་པར་
འདོད་པས་སྔ་མ་སྔ་མ་གྲུབ་ཟིན་པ་དེ་སྤང་ཞིང་དོར་བར་བྱ༵་སྟེ། མདོར་ན་ནི་ཕྱི་མ་ཁྱད་པར་
ཅན་འགྲུབ་པའི་གེགས་སུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)བརྩོན་འགྲུས་སྤེལ་པ་ལ། གཉེན་པོ་བསྐྱེད་དེ་བརྩོན་འགྲུས་སྤེལ་བ་དང༌། 
དབང་དུ་བྱས་ཏེ་བརྩོན་འགྲུས་སྤེལ་བའོ། །
དང་པོ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)དྲན་པས་གཟུང་ཚུལ་ནི། དཔེར་ན་འཐབ་པ་ལ་གོམས་
ཤིང་རྙིང་པར་གྱུར་པའི་དགྲ་བོ་མཚོན་ཆའི་རིགས་ལ་མཁས་པ་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ༵་གཡུལ་ངོར་
རལ་ཁ་ལྷགས་པ་ན་རང་བསྲུང་ཞིང་གཞན་འཇོམས་པ་ལ་འབད་པ་བཞི༵ན་དུ། ཉོན་མོངས་
པ་མཚོན་ཆ་རྣོན་པོས་འདེབས་པ་དང་འདྲ་བ་ལས་གཟུར་བར་བྱ་ཞི༵ང་ཉོན་མོངས་པའི་དགྲ་
བོ་གདུག་པ་ཅན་རྣམས་དྲན་པའི་མཚོན་ཆས་འཇེབས་ཤིང་ཞིབ་པར་བཏག༵ས་ཏེ་གླགས་
2-1-240


མི་རྙེད་པར་བྱའོ། །གཡུལ་དུ་རལ་གྲི་ས་ལ་ལྷུང་བར་གྱུར་ན༵་དགྲས་གླགས་རྙེད་དུ་དོགས་
པའི་འཇིགས་པས་མྱུར་དུ་ལེན་པ་ལྟ༵ར་དེ་བཞིན་དུ་དྲན་པའི་མཚོན་ཆ་ཤོར་ཏེ་ཡེངས་ན༵་ཉོན་
མོངས་པའི་དབང་གིས་དམྱལ་བའི་འཇིགས་པ་འབྱུང་ངོ་སྙམ་དུ་དྲན་པས་མྱུར་དུ་བླ༵ང་ཞིང་
གཉེན་པོའི་སྟོབས་བསྐྱེད་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)ཤེས་བཞིན་བསྟེན་ཚུལ་ནི། ཇི་ལྟར་ན་མདའ་དུག་ཅན་གྱིས་བསྣུན་པའི་ཁྲག་
ལ་རྟེན་བྱས་ན༵ས་དུག་ནི་ལུས་ཐམས་ཅད་ལ་ཁྱབ་པས་གནོད་པར་འགྱུར་བ༵་དེ་བཞིན་དུ་
ཉོན་མོངས་པས་གླགས་ནི་རྙེད་པར་གྱུར་ན༵། དེས་ཀུན་ནས་བསླང་བའི་ཉེས་སྤྱོད་སྡིག་
པས་སེམས་ལ་ཁྱབ་ཅིང་གནོད་པར་འགྱུ༵ར་ཏེ། དེ་བས་ན་ཡུངས་མར་གྱིས་ལེགས་པར་
བཀང་བའི་སྣོད་ཁ་ཞེང་ཅན་བསྐུར་ནས་ལམ་འགྲེད་པ་ལ༵་བཏང་བར་གྱུར་ལ་རལ་གྲི་རྣོན་
པོ་ཐོགས་པ་དྲུང་དུ་བསྡད་དེ༵་འདི་ལས་ཐིཊ་པ་གཅིག་པོ་ན་ད་ལྟ་ཉིད་དུ་གསོད་དོ་ཞེས་
བསྡིགས་པ་ན་འཆི་བས་འཇིགས་ནས་བསྒྲིམས་ཏེ་འགྲོ་བ་ལྟ༵ར་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་
སྡོམ་པ་ལ་གནས་པའི་བརྟུལ་ཞུགས་ཅན་གྱིས་ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་དམྱལ་་བ་ལ་སོགས་པའི་
འཇིགས་པས་བསྒྲི༵མས་ཏེ་སྒོམ་གསུམ་གྱི་སྤྱོད་པ་ཤེས་བཞིན་གྱིས་བསྡམས་ཏེ་ཉོན་མོངས་
པའི་དབང་དུ་མི་འགྱུར་བར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)སྤང་བྱ་སྤོང་ཚུལ་ནི། དེ་ལྟར་བསྒྲིམས་དགོས་པ་དེ་བས་ན་པང་དུ་སྦྲུལ་གདུག་
པ་ཅན་འོངས་ན༵་དུག་གིས་འཇིགས་པས་ཇི་ལྟར་རིངས་པས་ལྡང་བ་ལྟ༵ར་དེ་བཞིན་དུ་གཉིད་
དང་རྨུགས་པ་དང་སྙོམ་ལས་ལ་སོགས་པ་འོངས་ན༵་མྱུར་བ་ཉིད་དུ་དགེ་བའི་བར་ཆད་དེ་དག་
བཟློག་པ་ལ་བརྩོན་པར་བྱ༵འོ། །
(བཞི་པ་)ཉེས་པ་འཆོས་ཚུལ་ནི། དེ་ལྟར་འབད་ཀྱང་ལས་དང་པོ་པར་གྱུར་པས་ཉེས་
པ་བྱུང་ན་གང་བྱུང་བ་རེ་རེ་ཞི༵ང༌། འདི་ལྟ་བུ་ཕྱེད་པ་མི་རིགས་སོ་ཞེས་བདག་ཉིད་ལ་སྨད་
2-1-241


ནས་ཅི་ནས་ཀྱ༵ང་བདག་ལ་ཕྱིས་ཉེས་པ་འདི་ལྟ་བུ་མི་འབྱུང་བ༵་དེ་ལྟར་བྱ་ཞེས་ཡུན་རིང་དུ་
བས༵མས་ནས་ཕྱིར་འཆོས་བ་ལ་འབད་པར་བྱའོ། །ཇི་ལྟར་ཉོན་མོངས་པ་སྤོང་བའི་གནས་
སྐབས་འདི་དག་ལ༵་དྲན་པ་དང་ཤེས་བཞིན་གོམས་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་རོ། །ཞེ༵ས་ཡང་དང་ཡང་
དུ་སེམས་པའི་རྒྱུ་འདི་ཡིས་ནི་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་དང་ཕྲད་ནས་ཕྱིར་བཅོས་ཏེ་གནས་པའ༵མ་ཡང་
ན་བདག་ཉིད་ཀྱི་མི་རིགས་པའི་གཉེན་པོ་རིགས་པའི་ལས་ནི་འདོད་ཅིང་དོན་དུ་གཉེར་བས་
བཅོས་ཏེ་གནས་པར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)དབང་དུ་བྱས་ཏེ་བརྩོན་འགྲུས་སྤེལ་བ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ལུས་དབང་དུ་
བྱས་ཏེ་སྤེལ་བ་ནི། ཅི་ནས་ཀྱང་དགེ་བའི་ལས་གང་དང་གང་བྱེད་པ་དེ་དང་དེའི་སྔོན་རོལ་
ན༵ས་བྱ་བ་རྩོམ་པ་ཐམས་ཅད་ལ་ནི་མཐུ་ཡོད་པ༵་དང་སྟོབས་ཡོད་པར་འགྱུར་བ་དེ་ལྟར་སྒོ་
གསུམ་གྱི་བྱ་བ་ལ་བག་ཡོད་པར་བྱའོ་ཞེས་པའི་གཏམ་སྔར་བརྗོད་པ་རྣམས་དྲན་པར་བྱས་
ཏེ༵། བདག་ཉིད་ཀྱི་ལུས་ལྡང་བ་ཡང་ཞིང་ལས་སུ་རུང་བའི་སྒོ་ནས་དགེ་བའི་བྱ་བ་ལ་སྤྲོ་བས་
འཇུག་པར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)སེམས་དབང་དུ་བྱས་ཏེ་སྤེལ་བ་ནི། ཇི་ལྟར་ན་རླུང་ནི་ཕར་འགྲོ་བ་ད༵ང་ཚུར་
འོང་བས་ཤིང་བལ་ལ་སོགས་པ་ཡང་བའི་དངོས་པོ་རྣམས་ཅི་བདེ་བར་དབང་བསྒྱུར་བ༵་དེ་
བཞིན་དུ་དགེ་བའི་བྱ་བ་ལ་སྤྲོ་བའི་སྒོ་ནས་རང་གི་སེམས་དབང་བསྒྱུར་ཞིང་ལས་སུ་རུང་
བར་བྱ་སྟེ༵། དེ་ལྟ་ན་ནི་དགེ་བའི་བྱ་བ་གང་དང་གང་བརྩམས་པ་དེ་དང་དེ་ཐམས་ཅད་མཐར་
ཕྱིན་པར་འགྲུབ་པར་འགྱུ༵ར་བས་ཡོན་ཏན་ཁྱད་པར་ཅན་ཐོབ་པར་འདོད་པ་རྣམས་བརྩོན་
འགྲུས་རྩོམ་པ་ལ་འབད་པར་བྱའོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ་ལ༵ས་གཙོ་
བོར་བརྩོན་འགྲུས་རྩོམ་པ་བསྟན་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་ལེའུ་བདུན་པའི་རྣམ་པར་བཤད་པའོ༵།།      །། 

2-1-242


དེ་ལྟར་བརྩོན་འགྲུས་བརྩམ་ཚུལ་བསྟན་ནས། ད་ནི་བསམ་གཏན་གྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་
ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་ལ་སྤྱི་དོན་བཞི་སྟེ། བྱེད་ལས་མཚན་ཉིད་དབྱེ་བ་ཕན་ཡོན་ནོ། །(དང་པོ་)
བྱེད་ལས་ནི། མཉམ་པར་བཞག་པས་ཡིད་ལ་དབང་ཐོབ་ཅིང་སེམས་ལས་སུ་རུང་བར་བྱས་
ནས། གཞན་གྱིས་མཆོད་པར་འདོད་པ་ལ་སོགས་པ་ཟང་ཟིང་གི་བསམ་པ་སྤངས་ཏེ། བསམ་
གཏན་ལ་བརྟེན་པའི་རྫུ་འཕྲུལ་གྱིས་གདུལ་བྱ་རྣམས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ལ་བདུན་པར་
བྱས་ཤིང༌། དེ་རྣམས་ཀྱང་དགེ་བ་ལ་སྦྱོར་བས་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་བྱེད་པ་སྟེ། རྒྱན་ལས། 
ཡིད་ཀྱིས་དབང་ནི་བླ་ན་མེད་ཐོབ་ནས། །གཞན་གྱིས་མཆོད་འདོད་ཐམས་ཅད་ངེས་བཅོམ་
སྟེ། །མཆོག་གི་བསྟན་ལ་གཞན་དག་འདུན་བྱེད་ཅིང༌། །དེ་དག་དགེ་བས་ཡང་དག་འཕེལ་
བར་བྱེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)མཚན་ཉིད་ནི། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་རྣམ་གཡེང་མ་ལུས་པ་སྤངས་པ་དང༌། 
གཉེན་པོ་ཆོས་ལ་བདག་མེད་རྟོགས་པའི་སྒོ་ནས་འཁོར་གསུམ་དུ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་
ཤེས་དང་ལྡན་པ་དང༌། ཕྱེད་ལས་གནས་སྐབས་སུ་གཞན་གྱི་ཡིད་ལ་གང་འཐད་སྒྲུབ་པས་
འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱེད་པ་དང༌། མཐར་ཐུག་རང་རང་གི་མོས་པ་དང་
མཐུན་པར་ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་བཀོད་ནས་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་བྱེད་
པའི་ཕྱིར་ཆོས་བཞི་དང་ལྡན་པ་སྟེ། བསམ་གཏན་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཉམས་དང༌། །རྣམ་པར་
མི་རྟོག་ཡེ་ཤེས་ལྡན། །འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་རྫོགས་བྱེད། །སེམས་ཅན་རྣམ་སྨིན་བྱེད་
རྣམ་གསུམ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དབྱེ་བ་ནི། སེམས་བརྟགས་བྱའི་དངོས་པོ་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་གནས་པ་ངོ་བོའི་
དོན་དང༌། དམིགས་པ་མ་བརྗེད་པའི་དྲན་པ་དང༌། བརྩོན་འགྲུས་ལ་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་
རྒྱུའི་དོན་དང༌། གནོད་པ་མེད་པའི་བདེ་བ་དང་ལྡན་པར་སྐྱེ་བ་འབྲས་བུའི་དོན་དང༌། མངོན་
2-1-243


ཤེས་དྲུག་དང་རྣམ་ཐར་གསུམ་དང༌། བསམ་གཏན་བཞི་དང༌། ཚད་མེད་བཞི་ལ་དབང་
བསྒྱུར་བར་བྱེད་པ་ལས་ཀྱི་དོན་དང༌། ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གཙོ་བོ་ནི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ཏོ། །ཞེས་
གསུངས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པའི་དོན་དང༌། དེ་ལྡན་གྱི་གང་ཟག་ལ་ཡོད་
པ་རྟེན་གྱི་འཇུག་པ་དང༌། དགའ་ཞིང་ཡིད་བདེ་བ་དང་ལྡན་པ་དང་སེམ་ཞིང་¿སེམས་ཤིང་
¿བདེ་བ་དང་ལྡན་པ་དང༌། འདུ་བྱེད་བཏང་སྙོམས་དང་ལྡན་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་རྣམས་སུ་
རབ་ཏུ་དབྱེ་བའི་འཇུག་པའི་དོན་ཏེ་དོན་དྲུག་དང་ལྡན་པར་ཤེས་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་པར་
བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། སེམས་ནི་ནང་དུ་གནས་པ་དང༌། །དྲན་དང་བརྩོན་འགྲུས་ལ་བརྟེན་
དང༌། །བདེ་བ་སྐྱེད་པར་བྱེད་པ་དང༌། །མངོན་ཤེས་གནས་ལ་དབང་སྒྱུར་དང༌། །ཆོས་རྣམས་
ཀུན་གྱི་གཙོ་བོ་སྟེ། །དེ་དག་ལ་ཡོད་དེ་རྣམ་གསུམ། །བསམ་གཏན་དེ་འདྲར་ཡོངས་ཤེས་
ནས། །མཁས་པས་ཡང་དག་སྒྲུབ་པར་བྱེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །ཁྱད་པར་གྱི་དབྱེ་བ་ནི་བཞི་
སྟེ། (དང་པོ་)ཞི་གནས་ལྷག་མཐོང་གི་དབྱེ་བ་ནི། ཡང་དག་པའི་གནས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་
སེམས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་འཇོག་པའི་ཆ་ནི་ཞི་གནས་དང༌། ཆོས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་
པར་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་ཆ་ནི་ལྷག་མཐོང་ཞེས་བྱ་བར་གཉིས་ཏེ། ཡང་དག་གནས་
པ་ལ་བརྟེན་ནས། །སེམས་ལ་སེམས་ནི་འཇོག་ཕྱིར་དང༌། །ཆོས་རབ་རྣམ་པར་འབྱེད་པའི་
ཕྱིར། །ཞི་གནས་དང་ནི་ལྷག་མཐོང་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཡིད་ལ་ཕྱེད་ཚུལ་གྱི་དབྱེ་བ་ནི། རྟོགས་པ་དང་བཅས་ཤིང་དཔྱོད་པ་དང་བཅས་
པ་དང༌། རྟོག་པ་མེད་ལ་དཔྱོད་པ་ཙམ་དང༌། རྟོག་པ་ཡང་མེད། དཔྱོད་པ་ཡང་མེད་པའི་
ཡིད་ལ་བྱེད་པ་གསུམ་དུ་ཡང་འགྱུར་བ་སྟེ། ཡིད་ཀྱི་བརྗོད་པས་རྒྱུན་ཆགས་སུ། །བཙལ་
བྱ་སོ་སོར་བརྟག་པར་བྱ། །ཡིད་ལ་བྱེད་པ་བརྗོད་མེད་པ། །རོ་གཅིག་ངས་ཀྱང་སྤྱད་པར་
བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཞི་གནས་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང༌། ལྷག་མཐོང་ཡིད་ལ་བྱེད་
2-1-244


པ་དང༌། ཟུང་དུ་འབྲེལ་བ་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང་གསུམ་དུ་ཡང་འགྱུར་བ་སྟེ། ཆོས་ཀྱི་མིང་ནི་
སྡོམ་པ་འདི། །ཞི་གནས་ལམ་དུ་ཤེས་པར་བྱ། །ལྷག་མཐོང་ལ་ནི་དེ་དོན་རྣམས། །རྣམ་པར་
དཔྱོད་པར་ཤེས་པར་བྱ། །ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་ལམ་ནི་དེ། །བསྡོམས་པ་ཡིན་པར་ཤེས་པར་
བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་རབ་ཏུ་འཛིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང༌། ཞི་
གནས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་དང༌། བཏང་སྙོམས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་གསུམ་དུ་
ཡང་འགྱུར་བ་སྟེ། ཞུམ་པའི་སེམས་ནི་རབ་བཟུང་ཞིང༌། །རྒོད་པ་ཡང་ནི་ཞི་བར་བྱ། །དེ་ནས་
དམིགས་པ་དེ་ལ་ནི། །མཉམ་པར་གྱུར་ན་བཏང་སྙོམས་བཞག །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །རྒྱུན་སྦྱོར་
དང་ལྡན་པའི་ཡིད་ལ་ཕྱེད་པ་དང༌། གུས་སྦྱོར་དང་ལྡན་པའི་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་གཉིས་སུ་ཡང་
འགྱུར་བ་སྟེ། དེ་ལ་རྟག་ཏུ་བྱ་བ་དང༌། །གུས་པར་བྱས་ཏེ་སྦྱར་བར་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)སེམས་ཀྱི་གནས་ཐབས་ཀྱིས་དབྱེ་བ་ནི། དམིགས་པ་གང་ཡིན་ལ་དང་པོ་
སེམས་འཇོག་པར་བྱེད་པ་དང༌། དེའི་རྒྱུན་མི་གཡེང་བར་ཀུན་ཏུ་འཇོག་པར་བྱེད་པ་དང༌། 
ཡེངས་ནའང་བཀུག་ནས་ངེས་པར་འཇོག་པར་བྱེད་པ་དང༌། གོང་ནས་གོང་དུ་བརྟག་བྱའི་
དངོས་པོ་ལ་ཉེ་བར་འཇོག་པར་བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་དགུ་སྟེ། དམིགས་པ་ལ་ནི་སེམས་གཏད་
ནས། །དེ་རྒྱུན་རྣམ་པར་གཡེང་མི་བྱ། །རྣམ་གཡེང་མྱུར་དུ་རྟོགས་བྱས་ནས། །སླར་ཡང་དེ་
ལས་བླན་པར་བྱ། །བློ་ལྡན་གོང་ནས་གོང་དུ་ཡང༌། །སེམས་ནི་ནང་དུ་བསྡུ་བར་བྱ། །ཞེས་པ་
ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)མཆོག་དང་དམན་པའི་དབྱེ་བ་ནི། འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་ཀྱི་བསམ་གཏན་ནི་བདེ་
བ་ཆུང་བ་དང༌། འཇིགས་ཚོགས་ལ་ཞེན་པ་དང༌། ཡོངས་སུ་ཉམས་པར་འགྱུར་བ་དང༌། ཉོན་
མོངས་པ་ཅན་གྱི་རྨོངས་པ་དང་བཅས་པའི་དམན་པ་དང༌། ཉན་རང་རྣམས་ཀྱི་བསམ་གཏན་
ནི་བདག་ཉིད་གཅིག་པུ་བདེ་བ་དང་ཞི་བའི་མཐའ་ལ་ཞེན་པ་དང༌། ཕུང་པོ་ལྷག་མེད་དུ་ཟད་
2-1-245


པར་འགྱུར་བ་དང༌། ཉོན་མོངས་ཅན་མ་ཡིན་པའི་རྨོངས་པ་དང་བཅས་པས་དམན་པ་དང༌། 
ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་བསམས་གཏན་ནི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་ཞིང་རང་གཞན་ཐམས་ཅད་
བདེ་བར་བྱེད་པ་དང༌། སྲིད་ཞིའི་མཐའ་གཉིས་ལ་མ་ཞེན་པ་དང༌། ཡོངས་སུ་ཉམས་པར་
མི་འགྱུར་པ་དང༌། ནམ་ཡང་ཟད་པར་མི་འགྱུར་བ་དང༌། རྟག་ཏུ་རྨོངས་པ་མེད་པའི་སྒོ་ནས་
མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་སྟེ། གསུམ་གྱི་བསམ་གཏན་བདེ་བ་ཆུང༌། །བདག་བདེ་ཞེན་བཅས་ཡོངས་
ཉམས་འགྱུར། །ཟད་འགྱུར་རྨོངས་དང་བཅས་པར་འདོད། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་བཟློག་
པ་འོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཕན་ཡོན་ནི། དཔའ་བར་འགྲོ་བ་ལ་སོགས་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་མཐའ་ཡས་པ་
དང་ལྡན་པ་རྒྱ་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། བསམ་གཏན་གྱི་བདེ་བ་ཐོབ་བཞིན་དུ་སྙིང་རྗེས་
སྐྱེ་བ་དམན་པ་ལའང་བརྟེན་པ་ཟང་ཟིང་མེད་པའི་ཡོན་ཏན་དང༌། མོས་པ་དང་མཐུན་པར་
གདུལ་བྱ་རྣམས་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་འགོད་པ་དོན་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། ལྷག་མེད་ཀྱི་
མྱང་འདས་སུའང་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་མི་ཟད་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་འགྲུབ་པ་སྟེ། རྒྱལ་བའི་སྲས་
རྣམས་ཏིང་འཛིན་མང་ལྡན་བསམ་གཏན་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་བསྒྲུབས། བསམ་གཏན་བདེ་
བའི་ཕུལ་གྱིས་གནས་ཤིང་སྙིང་རྗེས་སྐྱེ་བ་དམན་ལ་བརྟེན། །བསམ་གཏན་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཀྱང་
སྐྱེ་བོ་ཐམས་ཅད་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་བཀོད། །བསམ་གཏན་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་ཡོངས་ཟིན་པས་
འཇིག་རྟེན་དག་ན་མི་ཟད་གཞག །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཡུམ་ལས་ཀྱང༌། བསམ་
གཏན་གྱིས་ནི་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་སྨད་པ་འདོར། །རིག་དང་མངོན་པར་ཤེས་དང་ཏིང་
འཛིན་མངོན་པར་སྒྲུབ། །ཅེས་གསུངས་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཐོབ་བོ།      །
(གཉིས་པ་)གཞུང་དོན་ལ། འབྲེལ་བཀོད་དེ་རྣམ་གཡེང་སྤང་ཚུལ། དེ་ཡི་དོན་རྒྱས་པར་
བཤད་པ། བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་གཉིས་བསྒོམ་ཚུལ་ལོ། །
2-1-246


དང་པོ་ནི། གོང་དུ་བསྟན་པ་དེ་ལྟར་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པའི་དགེ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ལ་སྤྲོ་བའི་
བརྩོན་འགྲུས་སྤེལ་ཞིང་བསྐྱེད་ནས་ནི༵་རང་གི་ཡིད་ནི་ནང་དུ་བརྟགས་བྱའི་དངོས་པོ་ལ་རྩེ་
གཅིག་ཏུ་གནས་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་མཉམ་པར་གཞ༵ག་ནས། འདོད་ཆགས་ཀྱི་གཉེན་པོར་
མི་སྡུག་པ་དང༌། ཞེ་སྡང་གི་གཉེན་པོ་བྱམས་སྙིང་རྗེ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ལ་སོགས་པ་བསྒོམ་
པར་བྱ་སྟེ། བསླབ་བཏུས་སུའང༌། བཟོད་བྱ་ཐོས་པ་བཙལ་བར་བྱ། །དེ་ནས་ནགས་སུ་གནས་
པར་བྱ། །མཉམ་པར་གཞག་ལ་བརྩོན་བྱ་ཞིང༌། །མི་སྡུག་ལ་སོགས་བསྒོམ་པར་བྱ། །ཞེས་པ་
ལྟར་རོ། །གལ་ཏེ་མཉམ་པར་མ་གཞག་ན་སེམས་ནི་ཕྱི་རོལ་དུ་ཡུལ་ལ་རྣམ་པར་གཡེངས་
པའི་མི༵་རྣམས་ཡུལ་སྡུག་པ་ལ་འདོད་ཆགས་དང་མི་སྡུག་པ་ལ་ཞེ་སྡང་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་བས་
ཉོན་མོངས་པ་སྲིན་པོ་ལྟ་བུའི་མཆེ་བའི་ཕྲག་ན་ཁམ་བཞིན་དུ་གན༵ས་ཤིང་ངེས་པར་འཇོམས་
པས་སྡུག་བསྔལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །འོ་ན་རྣམ་གཡེང་ཇི་ལྟར་སྤང་སྙམ་ན། སྐྱེ་བོ་
མང་པོ་དང་འགྲོགས་པ་སྤངས་ཏེ་ལུས་དབེན་པར་གནས་པ་དང༌། འདོད་པ་ལ་འདུན་པ་ལ་
སོགས་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་སྤངས་ཏེ་སེམས་ནི་དབེན་པར་གནས་པ་ཡི༵ས་ཕྱི་ནང་གི་རྣམ་
པར་གཡེང་བ་ཐམས་ཅད་མི་འབྱུང་ངོ༵༌། །ཉོན་མོངས་པ་སྤོང་པ་ལ་རྣམ་གཡེང་སྤང་དགོས་
ཤིང་དེ་ལའང་དབེན་པ་བསྟེན་དགོས་པ་དེ་བས་ན། (ཇོ་བོས་)བྱ་བ་འཇིག་རྟེན་དག་ལ་ཕར་
བལྟས་བས། །བྱས་པ་ཐམས་ཅད་དོན་མེད་སྡུག་བསྔལ་རྒྱུ། །ཅི་ལ་བསམས་ཀྱང་ཕན་པར་
མི་འགྱུར་བས། །རང་གི་ཡིད་ལ་ལྟ་བ་གཅེས་པར་གྱིས། །ཞེས་པ་ལྟར་ལུས་དབེན་པའི་དོན་
དུ་གཉེན་བཤེས་དང་འགྲོགས་པ་ལ་སོགས་པ་འཇིག་རྟེན་གྱི་བྱ་བ་སྙིང་བོ་མེད་པ་རྣམས་ལ་
ཆགས་པ་སྤང་བར་བྱ་ཞི༵ང༌། རྣམ་རྟོག་མ་རིག་ཆེན་པོ་སྟེ། །འཁོར་བའི་རྒྱ་མཚོར་ལྟུང་བྱེད་
ཡིན། །མི་རྟོག་ཏིང་འཛིན་ལ་གནས་ན། །མཁའ་བཞིན་དྲི་མ་མེད་པར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་
སེམས་དབེན་པའི་དོན་དུ་རྣམ་པར་རྟོག་པ་མཐའ་དག་ཡོངས་སུ་དོ༵ར་ནས་མི་རྟོག་པའི་ཏིང་
2-1-247


ངེ་འཛིན་བསྒོམ་པ་ལ་འབད་པར་བྱའོ།      །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། འཇིག་རྟེན་སྤང་ཚུལ་དང༌། རྣམ་རྟོག་སྤང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་
ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། ནང་སེམས་ཅན་ལ་ཆགས་པའི་ཕྱིར་དང་ཕྱི་རྙེད་
བཀུར་ལ་སོགས་པ་ལ༵་སྲེད་པས་ནི་འཇིག་རྟེན་གྱི་འདུ་འཛི་མི་སྤོངས་ཏེ༵་འཇིག་རྟེན་གྱི་བྱ་བ་
སྤང་དགོས་པ་དེ་བས་ན་ཆགས་པ་དང་སྲེད་པ་འདི་དག་ཡོངས་སུ་སྤོངས་ལ༵་བླང་དོར་གྱི་བློ་
དང་ལྡན་པའི་མཁས་པས་འདི་ལྟར་བརྟག་ཅིང་དཔྱད་པར་བྱ༵འོ། །དེ་ཡང༌། དཀོན་མཆོག་
སྤྲིན་དུ། ཞི་གནས་ནི་སེམས་རྩེ་གཅིག་པའོ། །ལྷག་མཐོང་ནི་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་
ཆོས་ལ་སོ་སོར་རྟོག་པའོ་ཞེས་པ་དང༌། ཆོས་ཡང་དག་པར་སྡུད་པ་ལས། ཡིད་མཉམ་པར་
གཞག་པ་ལས་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་མཐོང་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར། 
སེམས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་གནས་པའི་ཞི་གནས་ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་རབ་ཏུ་ལྡན་པའི་ལྷག་མཐོང་
ཆོས་ཀྱི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་ཟུང་དུ་འཇུག་པ་དག་གི༵ས་ནི་འཁོར་བའི་རྩ་བ་ཉོན་
མོངས་པ་མཐའ་དག་རྣམ་པར་འཇོམས་པར་ཤེས་པར་བྱས་ན༵ས་ཐོག་མར་ཞི་གནས་བཙལ་
བར་བྱ་སྟེ། གཉེན་པོ་མཐར་ཐུག་ལྷག་མཐོང་ཤེས་རབ་ཀྱི་རྒྱུ་ཞི་གནས་ཀྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་དེ་
ཡང་ནི༵་འཇིག་རྟེན་གྱི་བྱ་བ་ལ་ཆགས་པ་མེད་པར་བསམ་གཏན་ལ་མངོན་པར་དགའ་བས་
འགྲུ༵བ་བོ་སྙམ་དུ་ཡིད་ལ་བྱེད་པས་སོ། །གང་པོས་ཞུས་པར་ཡང༌། དེ་འདྲའི་ཉོན་མོངས་སྤོང་
འདོད་ན། །རྙེད་པ་རྣམས་ནི་སྤང་བར་བྱ། །སྤངས་ནས་གནས་དབེན་རབ་གནས་པས། །སྟོང་
པའི་ཆོས་ནི་བསྒོམ་པར་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། འདུ་འཛི་སྤང་ཚུལ་དང༌། དབེན་པ་བསྟེན་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་
ལ། མཛའ་བཤེས་ལ་ཆགས་པའི་ཉེས་དམིགས། བྱིས་པ་དང་འགྲོགས་པ་སྤང་བ། རྙེད་
བཀུར་ལ་སྙིང་པོ་མེད་ཚུལ། འཇིག་རྟེན་ལ་ཞེན་པ་སྤང་བའོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་
2-1-248


པོ་)གདུང་བ་སྐྱེད་ཚུལ་ནི། སེམས་ལྡན་རང་ཉིད་ཀྱང་མི་རྟག་པར་གྱུར་པ་སུ་ཞིག་བུ་དང་ཆུང་
མ་ལ་སོགས་པའི་མཛའ་བཤེས་མི་རྟག་ཅིང་མི་བརྟན་པ་རྣམས་ལ༵་ཡང་དག་པར་ཆགས་
པར་བྱེད་པ་ཡོ༵ད་དེ་དེ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཆགས་པ་དེས་ནི་འཕྲལ་ལ་གདུང་བར་མ་
ཟད་ཚེ་རབས་སྟོང་དག་དུ༵འང་སྡུག་ཅིང་ཡིད་དུ་འོང་བར་མཐོང་བར་ཡོང་ཡེ་མི་འགྱུ༵ར་ཞིང་
ཡིད་དུ་འོང་བའི་དངོས་པོ་མ་མཐོང་ན་ནི་སེམས་དགའ་ཞིང་ཡིད་བདེ་བར་ཡང་མི་འགྱུ༵ར་
ཏེ། མི་དགའ་བས་སེམས་འཁྲུགས་ན་ཡིད་ཀྱང་ནང་དུ་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་མཉམ་པར་འཇོག་
ཅིང་གནས་པར་མི་འགྱུར་ལ༵་གལ་ཏེ་སྡུག་ཅིང་ཡིད་དུ་འོང་བ་མཐོང་ཡང་དེ་ལ་ཆགས་པ་མ་
སྤངས་ན་ངོམས་ཤིང་ཚིམ་པར་མི་འགྱུར་བ༵ས་སྔར་བཞིན་དུ་ཆགས་པ་དང་སྲེད་པས་སེམས་
ཡོངས་སུ་གདུང་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ། རྒྱ་ཆེ་རོལ་བར། འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་དག་གིས་དགའ་བ་ནི། །
ལན་ཚྭའི་ཆུ་འཐུང་བཞིན་དུ་ངོམས་མི་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ)ཆོས་ལས་ཉམས་ཚུལ་ནི། གཉེན་བཤེས་ལ་སོགས་པ་ཡིད་དུ་འོང་བའི་སེམས་
ཅན་རྣམས་ལ་ཆགས་ཤིང་སྲེད་པར་བྱས་ན༵་ཡང་དག་པ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་དེ་བཞིན་ཉིད་
མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་བ་ལ་ཀུན་ནས་སྒྲི༵བ་པར་བྱེད་ཅིང༌། འཁོར་བ་ལས་སྐྱོ་བའི་སེམས་ཀྱང་
འཇིག་པར་བྱེ༵ད་ལ། ཐ་མར་དེ་དང་བྲལ་བ་ན་ཡིད་མྱ་ངན་གྱིས་ཀྱང་གདུང་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ། 
གཉེན་བཤེས་དེ་ལ་སེམས་པ་འབའ་ཞིག་གི༵ས་ཚེ་འདི་ཡང་དགེ་བ་སྒྲུབ་པའི་དོན་མེད་པར་
སྡིག་པ་དང་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་འདའ་བར་འགྱུ༵ར་ཞིང༌། རྟག་པ་མེད་ཅིང་ངེས་པར་འཇིག་
པའི་མཛའ་བཤེས་ལ་ཆགས་པ་ཉིད་ཀྱི༵ས་རྟག་ཅིང་བརྟན་པ་གཡུང་དྲུང་གི་གོ་འཕང་ཐོབ་
པར་བྱེད་པའི་ཆོས་དགེ་བའི་བྱ་བ་ཉིད་ཀྱང་འཇིག་པར་འགྱུ༵ར་བས་མཛའ་བཤེས་ལ་ཆགས་
པ་སྤང་བར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)བྱིས་པ་སྤང་པ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)སྤོང་ཚུལ་མདོར་བསྟན་ནི། བྱིས་པ་སོ་
2-1-249


སོའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་དང་སྐལ་བ་མཉམ་ཞིང་མཐུན་པར་སྡིག་པ་མི་དགེ་བ་སྤྱད་ན༵་ནི། ངེས་པར་
ངན་འགྲོར་འགྲོ་བར་འགྱུར་ཞི༵ང༌། སྐལ་བ་མི་མཉམ་ཞིང་མི་མཐུན་པར་འཕགས་པའི་ཆོས་
ཀྱི་རྗེས་སུ་མཐུན་པར་སྤྱད་ན༵་ནི་དེ་དག་མི་འདོད་ཅིང་སྡང་བར་བྱེད་དེ། མཐུན་པར་སྤྱད་ན་
རང་ཉིད་ངན་འགྲོར་ལྟུང་ཞིང༌། མི་མཐུན་པར་སྤྱད་ན་གཞན་དང་ཁྲོ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་
བྱིས་པ་བསྟེན་པས་ནམ་ཡང་ཅི་ཞིག་བྱ༷་སྟེ་དགོས་པ་མེད་དོ། །
(གཉིས་པ་)ཉེས་དམིགས་རྒྱས་བཤད་ནི། བྱིས་པ་རྣམས་བློ་མི་བརྟན་པས་འཕྲལ་དུ་སྐད་
ཅིག་གཅིག་གིས་མཛའ་བར་ཡང་འགྱུར་ལ༵་དེ་མ་ཐག་ཏུ་ཡུད་ཙམ་ཞིག་གིས་ནི་དགྲ་བོར་
ཡང་འགྱུ༵ར་ཞིང༌། རང་གཞན་དགའ་བར་འོས་པའི་གནས་ལའང་མི་དགའ་ཞིང་ཁྲོ་བར་བྱེ༵ད་
པས་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ནི་ཤིན་ཏུ་མགུ་བར་དཀ༵འོ། །རང་གཞན་ལ་ཡུན་དུ་ཕན་པར་འགྱུར་
བ་བླང་དོར་གྱི་ཚུལ་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པ་སྨྲས་ན་ནི་ཁྲོ་བར་བྱེ༵ད་ཅིང༌། བདག་ཀྱང་ཕན་པར་
འགྱུར་བ་དེ་ལས་ནན་གྱིས་ཟློག་པར་བྱེ༵ད་ལ། གལ་ཏེ་དེ་དག་གི་ངག་བཞིན་དུ་ནི་མ་མཉན་
ན༵་མ་རངས་ཤིང་ཁྲོས་པས་ཁྲོ་བ་པོ་ཉིད་ངན་འགྲོར་ཡང་འདོད་པར་འགྱུ༵ར་རོ། །གཞན་ཡང་
བྱིས་པ་རྣམས་ནི་རང་བས་ཡོན་ཏན་མཐོ་བ་རྣམས་ལ་ཕྲག་དོག་གི་སྒོ་ནས་མི་བཟོད་པ་དང་
མཉམ་པ་རྣམས་ལ་འགྲ༵ན་སེམས་ཀྱི་སྒོ་ནས་རྩོད་པ་དང༌། དམའ་བ་རྣམས་ལ་ང་རྒྱལ་གྱི་སྒོ་
ནས་བརྙས་པ་དང༌། ཡོན་ཏན་བརྗོད་ཅིང་བསྟོད་ན་དྲེ༵གས་པར་འགྱུར་བ་དང༌། སྐྱོན་ནས་
སྨྲས་ཤིང་མི་སྙན་པ་བརྗོད་ན་ཁོང་ཁྲོ་སྐྱེ༵་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར། དུས་ནམ་ཞིག་གང་ཟག་བྱིས་
པ་བསྟེན་པ་ལས་ཕན་པར་འགྱུར་བ་ཅི་ཞིག་ཐོ༵བ་སྟེ་མི་ཐོབ་པ་ཉིད་དོ། །བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་
བོ་རྣམས་དང་འགྲོགས་ན་བྱིས་པ་རྣམས་ལ༵ས་ཕན་ཚུན་དུ་བདག་གི་ཕྱོགས་ལ་བསྟོད་པ་དང་
གཞན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་སྨོད་པ་ད༵ང༌། འཁོར་བར་འདུ་འཛི་ལ་དགའ་བའི་གཏམ་ལ་སོ༵གས་པ་
མི་དགེ་བ་སྣ་ཚོགས་ཅིས་ཀྱང་ངེས་པར་འབྱུ༵ང་བར་འགྱུར་རོ། །
2-1-250


(གསུམ་པ་)བསྡུས་ཏེ་གདམས་པ་ནི། དེ་ལྟར་བྱིས་པ་དེ་དང་བྱིས་པ་གཞན་ཡང་ཕན་ཚུན་
བསྟེན་ཅིང་འགྲོགས་པ༵་དེས་ནི་མི་དགེ་བ་འཕེལ་བའི་རྐྱེན་བྱས་ནས་རང་གཞན་ཕུང་བར་
འགྱུར་བ་ཟ༵ད་དོ། །དེས་ཀྱང་བདག་དོན་མ་བྱས་ལ༵། །བདག་ཀྱང་དེ་དོན་མི་འགྱུར་བས༵། །
ཞེས་པ་ནི་རྒྱ་དཔེ་དང་འགྲེལ་བ་ན་མེད་ཅིང༌། དེ་དག་གི་ཚབ་ལ། བདེ་ཞིང་ཉོན་མོངས་མེད་
ཡིད་ཀྱི༵ས། །གཅིག་པུ་དབེན་པར་གནས་པར་བྱ༵། །ཞེས་པ་ཡོད་བས། འཕགས་པའི་རྗེས་སུ་
བསླབས་པའི་བདེ་བ་དང་ལྡན་ཞིང་བྱིས་པ་དང་འགྲོགས་པའི་ཉོན་མོངས་པ་མེད་པའི་ཡིད་
ཀྱིས་བདག་ཉིད་གཅིག་པུ་གྲོགས་ངན་པ་མེད་པའི་གནས་དབེན་པར་གནས་པར་བྱ་ཞིང་
བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་ཕལ་བ་རྣམས་ལས་ཐག་རིང་དུ་བྱོལ་ནས་མི་མཐོང་བར་བྱ༵་སྟེ། སོ་སོ་
ཐར་བར་ཡང༌། འཕགས་པ་རྣམས་ནི་མཐོང་ན་བདེ། །དམ་པ་རྣམས་དང་འགྲོགས་ན་བདེ། །
བྱིས་པ་རྣམས་ནི་མ་མཐོང་ན། །རྟག་ཏུ་བདེ་བ་ཉིད་དུ་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཕྲད་ན་སྤྱོད་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་གློ་བུར་དུ་བྱིས་པ་དང་ཕྲད་པར་གྱུར་ནའང་རེ་ཞིག་
ཕ་རོལ་པོ་དགའ་བར་འགྱུར་བའི་སྤྱོད་པས་མགུ་བར་བྱ་སྟེ༵། ཡུན་ཧ་ཅང་འདྲིས་ཆེན་པོ་ཉིད་
དུའང་མི་འགྱུར་བ༵ར་ཆགས་སྡང་དང་བྲལ་བའི་སྒོ་ནས་ཐ་མལ་བ་ཙམ་གྱིས་ལེགས་པར་
གནས་པར་བྱ༵འོ། །ཐོས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆེད་དུ་མང་པོའི་ནང་དུ་འགྲོ་བ་ན་ཡང༌། དཔེར་ན་
བུང་བས་མེ་ཏོག་གི་ནང་ནས་སྦྲང་རྩི་ལེན་པ་བཞི༵ན་དུ་ལེགས་པར་བཤད་པའི་ཆོས་ཀྱི་ཚིག་
མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་ཀྱི་ནང་ནས་ཉམས་སུ་བླང་བར་བྱ་བའི་དོན་སྙིང་པོ་ཙམ་བླངས་ནས་ནི༵་
བྱིས་པ་ཀུན་ལ་སྔོན་ཆད་ཕན་ཚུན་མ་མཐོང་བ་བཞི༵ན་དུ་འདྲིས་པ་མེད་པར་གནས་པར་བྱ༵འོ། །

(གསུམ་པ་)རྙེད་བཀུར་ལ་སྙིང་པོ་མེད་ཚུལ་ནི། བདག་ནི་ཡོ་བྱད་རྙེད་པ་མང་པོ་དང་
བཅས་པ་དང༌། མང་པོས་མཆོད་ཅིང་བཀུར་སྟིར་བཅ༵ས་པ་དང༌། བདག་ལ་སྐྱེ་བོ་མང་པོ་
2-1-251


དགའ་བ་དང་བཅས་པའོ་ཞེ༵ས་ཚེ་འདིར་དེ་འདྲ་བའི་སྙེམས་པ་དང་ང་རྒྱལ་འཆང་བར་གྱུར་
ན༵་ཤི་བའི་འོག་ཏུ་ཕྱི་མ་ལ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་འཇིགས་པ་སྣ་ཚོགས་སྐྱེ༵་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་བས་
ན་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཁྱད་པར་ལ་བདེ་བའོ་ཞེས་རྣམ་པར་རྨོངས་པའི་ཡི༵ད་ཁྱོད་རྒྱུའི་དུས་ན་རྙེད་
པ་དང་བཀུར་སྟི་ལ་སོགས་པ་གང་དང་གང་ལ་ཆགས་པར་གྱུར་པ༵་དེ་དང་དེ་བསྡོངས་ཤིང་
བསགས་ནས། འབྲས་བུ་རྣམ་པར་སྨིན་པའི་དུས་ན་སྟོང་འགྱུར་དུ༵་འཕེལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་
ཉིད་དུ་འགྱུར་ཞིང་སྡ༵ང་ངོ༌། །དེ་ལྟ་བས་ན་བླང་དོར་ལ་མཁས་པས་རྙེད་བཀུར་ལ་སོགས་པ་
ལ་ཆགས་བར་མི་བྱ༵་སྟེ། དེ་དག་ལ་ཆགས་བར་གྱུར་བ་ལས་ནི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་འཇིག་པ་སྣ་
ཚོགས་སྐྱེ༵་ཞིང༌། རྙེད་བཀུར་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་མི་བརྟན་ཞིང་རང་བཞིན་གྱིས་མདོར་
འགྱུར་བ༵ར། བློའི་འཇུག་པ་བརྟན་པར་གྱིས་ཏེ་རབ་ཏུ་རྟོ༵གས་ཤིག གལ་ཏེ་ཚེ་འདིར་ལོངས་
སྤྱོད་རྙེད་པ་དག་ནི་མང་པོ་བྱུང་བར་གྱུར་ཅི༵ང༌། འཇིག་རྟེན་དུ་གྲགས་པ་ཆེན་པོ་དང་གཏམ་
སྙན་པ་དག་ཀྱང་བྱུང་བར་གྱུར་ཀྱ༵ང་འཆི་བའི་དུས་སུ་རྙེད་པ་དང་གྲགས་པའི་ཚོགས་དང་
བཅས་ཏེ༵་གནས་གང་འདོད་པ་ཉིད་དུ་འདོང་པའི་གཏོལ་མེད་དོ༵། །གཞན་ཡང་བདག་ལ་མི་
དགའ་བས་སྨོད་པར་བྱེད་པ་གཞན་དག་ཀྱང་ཡོད་ན༵་འགའ་ཞིག་གིས་བསྟོད་པས་བདག་
དགའ་བར་བྱ་རྒྱུ་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ཅིའང་མེད་ཅིང༌། བདག་ལ་དགའ་བས་བསྟོད་པར་བྱེད་པ་
གཞན་དག་ཀྱང་ཡོད་ན༵་འགའ་ཞིག་གིས་སྨད་པས་མི་དགའ་བར་བྱ་རྒྱུ་ཡང་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་
ཅིའང་མེད་པས་འཇིག་རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་ཀྱི་བྱ་བ་ལ་སྙིང་པོ་མེད་དོ། །
(བཞི་པ་)འཇིག་རྟེན་ལ་ཞེན་པ་སྤང་པ་ནི། སེམས་ཅན་ལས་སྣ་ཚོགས་བསགས་པས་
མོས་ཡུལ་སྣ་ཚོགས་ལ་མོས་པ་སྣ་ཚོགས་པ༵་ཅན་རྣམས་ནི་ཐབས་ལ་མཁས་པའི་མཐར་ཐུག་
པ་རྒྱལ་བས་ཀྱང་ནི་མཐའ་དག་མི་མགུ་བ་ཡིན་ན༵་བདག་འདྲ་བ་ངན་པས་མགུ་བར་མི་ནུས་
པ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོ༵ས། དེ་བས་ན་རེ་ཞིག་འཇིག་རྟེན་པ་མགུ་བར་འདོད་པའི་བསམ་
2-1-252


པ་གཏ༵ང་ནས་དབེན་པ་བསྟེན་པར་བྱའོ། །དེ་ཡང་སེམས་ཅན་རྣམས་རྙེད་པ་མེད་པ་ལ་ནི་
བསོད་ནམས་དམན་པའོ་ཞེས་སྨོ༵ད་ཅིང༌། རྙེད་པ་ཅན་རྣམས་ལ་ནི་ལོག་འཚོ་བསགས་པའོ་
ཞེས་མི་སྙན་པ་བརྗོ༵ད་དེ། རང་བཞིན་གྱིས་འགྲོགས་པ་དཀའ་བ་དེ་དག་དང་ལྷན་ཅིག་
འགྲོགས་པ་དག་གི༵ས་དགའ་བ་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ་མི་འགྱུར་རོ། །གང་གི་ཕྱིར་བྱིས་པ་
རྣམས་རང་རང་གི་དོན་ནི༵་གྲུབ་པ་མེད་པར་ནམ་ཡང་དགའ་བར་མི་འབྱུང་ཞིང་རང་གི་འདོད་
པའི་དོན་ལ་ཡང་ཚད་མེད་པ༵ས་ན་བྱིས་པ་འགའ་ཡང་མཛའ་བཤེས་སུ་བསྟེན་པར་བྱ་བ་མིན་
ནོ་ཞེ༵ས་དེ་བཞིན་གཤེགས་པ་ཉིད་ཀྱིས་གསུ༵ངས་ཏེ། ཇི་སྐད་དུ། ཏིང་ངེ་འཛིན་རྒྱལ་པོ་ལས། 
བྱིས་པ་ཇི་སྲིད་ཡུན་རིང་ལེགས་བསྟེན་ཀྱང༌། །དེ་དག་ཕྱིར་ཞིང་མི་མཛའ་འགྲས་འགྱུར་ཞེས། །
བྱིས་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུ་ཤེས་ནས། །མཁས་རྣམས་བྱིས་པ་བསྟེན་པར་ཡོངས་མི་བྱེད། །
ཅེས་པ་ལ་སོགས་པ་རྒྱ་ཆེར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དབེན་པ་བསྟེན་པ་ལ། དབེན་པའི་ཡོན་ཏན་བསམ་པ་དང༌། དེ་ཉིད་བསྟེན་
པར་གདམས་པའོ། །
དང་པོ་ལ་ལྔ་ལས། (དང་པོ་)འགྲོགས་ན་བདེ་བ་གྲོགས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་བསམ་པ་ནི། ནགས་
ཁྲོད་ན་རི་དྭགས་དང་བྱ་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་པ་དག་ད༵ང་ཤིང་ལྗོན་པ་རྣམས་ནི་གཞན་ལ་སྨོད་
པའི་ཚིག་མི་སྙན་པ་བརྗོད་པར་མི་བྱེ༵ད་ཅིང༌། དེ་དག་མ་མགུ་བར་དོགས་པ་མེད་པས་རང་
བཞིན་གྱིས་འགྲོགས་ན་བདེ་བའི་གྲོགས་ཡིད་དུ་འོང་བ་དེ་དག་ད༵ང་དུས་ནམ་ཞིག་ལྷན་ཅིག་
ཏུ་བདག་ཉིད་གནས་པར་འགྱུ༵ར་ཞེས་ཡིད་ལ་སྨོན་པའོ། །
(གཉིས་པ་)རང་དབང་ཐོབ་པ་གནས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་བསམ་པ་ནི། མི་གཞན་མེད་པའི་ས་
ཕུག་གམ་བྲག་ཕུག་གམ་རི་ཕུག་ལ་སོགས་པའམ་ལྷ་ཁང་སྟོང་པ་བདག་གིར་བཟུང་བ་མེད་
པའ༵མ་ལྗོན་ཤིང་ཡིད་དུ་འོང་བའི་དྲུང་དུ་ཇི་ལྟར་འདོད་པའི་འདུག་གནས་བཅས་ཏེ༵་དུས་
2-1-253


ནམ་ཞིག་ན་འདུ་འཛིའི་བྱ་བ་ལ་རྒྱབ་ཏུ་མི་ལྟ་ཞི༵ང་རྣམ་གཡེང་ལ་ཆགས་པ་མེད་པར་གནས་
པར་འགྱུར་ཞིག་གུ༵་སྟེ་དེ་ལྟར་གྱུར་ཅིག་སྙམ་དུ་སྨོན་པའོ། །གཞན་ཡང་རིའི་ཁྲོད་ལ་སོགས་
པའི་ས་ཕྱོགས་སུས་ཀྱང་བདག་གིར་བཟུང་བ་མེད་པ༵ར་རང་བཞིན་གྱིས་ནི་ཡངས་ཤིང་རྒྱ་
ཆེ་ལ་ཡིད་དུ་འོང་བ་རྣམས་སུ༵་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པར་རང་དབང་དུ་ནི་ཅི་བདེ་བར་སྤྱོད་
ཅིང་བདག་གིར་འཛིན་པའི་སྒོ་ནས་ཆགས་པ་མེད་པ༵ར་དུས་ནམ་ཞིག་བདག་ནི་གནས་པར་
འགྱུ༵ར་སྙམ་དུ་སྨོན་པའོ། །
(གསུམ་པ་)བསྒྲུབ་པར་སླ་བ་ཉེར་མཁོའི་ཡོན་ཏན་བསམ་པ་ནི། རྫའི་ལྷུང་བཟེད་ལ་
སོགས་པ་འཕྲལ་གྱི་ཡོ་བྱད་རང་གི་བྱ་བ་ཉི་ཚེ་བ་ཙམ་བྱེད་ནུས་པ་ད༵ང༌། ཆོམ་རྐུན་པ་ཀུན་ལ་
མི་མཁོ་བ་ཕྱག་དར་ཁྲོད་ལ་སོགས་པའི་གོས་ཙམ་འཆང་ཞི༵ང་ལུས་འདི་གོས་དང་རྩིག་པ་ལ་
སོགས་པས་བསྒྲིབས་ཏེ་སྦ་བར་མ་བྱས་ཀྱ༵ང༌། གཞན་གྱིས་མཐོང་དུ་དོགས་པ་དང༌། གནོད་
པ་ལ་སོགས་པས་འཇིགས་པ་མེད་པར་གནས་པར་དུས་ནམ་ཞིག་ན་འགྱུ༵ར་སྙམ་དུ་སྨོན་
པའོ། །
(བཞི་པ་)ཆོས་ལ་སྐུལ་བའི་རྐྱེན་གྱི་ཁྱད་པར་བསམ་པ་ནི། གནས་དུར་ཁྲོད་ཀྱི་སར་སོང་
ནས་སྔར་ཤི་བ་གཞན་དག་གི༵་རུས་གོང་དག་དང་བདག་གི་ལུ༵ས་གསོན་པར་སྣང་བ་འདི་
ཉིད་མཐར་ངེས་པར་འཇིག་པའི་ཆོས་ཅན་ནམ་རང་བཞིན་ཅན་དག་ཏུ་ནི༵་དུས་ནམ་ཞིག་
མགོ་སྙོམས་པར་བྱེད་པར་འགྱུ༵ར་ཞེས་མི་རྟག་པ་རྗེས་སུ་དྲན་པ་དང༌། ད་ལྟ་གསོན་པར་སྣང་
བའི་བདག་གི་ལུས་ནི་འདི་ཉིད་ཀྱ༵ང་མཐར་ཤི་ནས་རུས་པར་གྱུར་པ་ན་གང་གི་དྲི་ཤིན་ཏུ་
མི་ཞིམ་པར་གྱུར་པ་ཡིས་ཟས་དོན་དུ་གཉེར་བའི་ཝ་དང་སྤྱང་ཀི་ལ་སོགས་པ་དག་ཀྱ༵ང་དེའི་
དྲུང་དུ་ཉེ་བར་འགྲོ་བ་མི་འགྱུར་བ༵འི་ཚུལ་དེ་ལྟ་བུར་ནི་རང་པོར་མི་ཐོགས་པར་འགྱུར་བར་
འོ༵ང་སྙམ་དུ་མི་གཙང་བ་རྗེས་སུ་དྲན་པ་དང༌། འཁྲུལ་བའི་སྣང་པ་ལ་ལུས་འདི་ནི་གཅིག་པུར་
2-1-254


བྱུང་བའོ་སྙམ་དུ་སེམས་ན་ཡ༵ང་དང་པོར་ལྷན་ཅིག་ཏུ་སྐྱེས་བའི་ཤ་དང་རུས་པ་ལ་སོགས་
པ་དག༵་མཐར་ཤི་བ་ན་ཞིག་སྟེ་སོ་སོ་ཐ་དད་དུ་འགྱེས་པར་འགྱུར་ན༵་གཉེན་དང་བཤེས་ལ་
སོགས་པ་མཛའ་བ་གཞན་རྣམས་དང་འགྱེས་པར་འགྱུར་བ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་ཅི་དགོ༵ས་སྙམ་དུ་
འབྲལ་བ་རྗེས་སུ་དྲན་པ་དང༌། དང་པོ་སྐྱེ་བ་ནའང་རང་ཉིད་གཅིག་པུར་སྐྱེ་བར་འགྱུར་ཞི༵ང་
མཐར་འཆི་བ་ནའང་དེ་ཉིད་གཅིག་པུར་འཆི་བར་འགྱུར་ཏེ༵། བདག་གི་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བའི་
སྐལ་བ་ནི་གཞན་བུ་དང་ཆུང་མ་ལ་སོགས་པས་མི་ལེན་ན༵་དགེ་བའི་གེགས་བྱེད་པའི་མཛའ་
བས་ཅི་ཞིག་བྱ༵་ཞེས་གྲོགས་ལ་ཆགས་པའི་ཉེས་དམིགས་རྗེས་སུ་དྲན་པ་དང༌། རེ་ཞིག་
འགྲོགས་པའི་བར་ལ་ཡང་དཔེར་ན་ལམ་རིང་པོ་དག་ཏུ་ནི་མཐུན་པར་ཞུགས་པའི་མི་རྣ༵མས་
ཇི་ལྟར་འགྲོན་ཁང་ལ་སོགས་པའི་གནས་ནི་འཛིན་ཅིང་སྡོད་པར་བྱེད་པ་ལྟ༵ར། དེ་བཞིན་དུ་
སྲིད་པ་འཁོར་བའི་ལམ་རིང་པོར་ཞུགས་པའ༵ང་ལས་མཐུན་པར་བསགས་པ་ལས་གཉེན་
བཤེས་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་བའི་གནས་རིས་མཐུན་པ་ནི་ལྷན་ཅིག་ཡོངས་སུ་འཛི༵ན་པ་ཙམ་མོ་
ཞེས་འགྲོན་པོ་དང་འདྲ་བར་རྗེས་སུ་དྲན་པ་དང༌། མཐར་ཤི་བ་ན་གཉེན་བཤེས་ལ་སོགས་
པའི་འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་མྱ་ངན་གྱིས་ཀུན་ནས་གདུང་བཞིན་དུ༵་དུས་ཇི་སྲིད་སྐྱེས་བུ་བཞི་
ཡིས་ནི༵་གྲོང་གི་གནས་དེ་ལས་རང་གི་ལུས་དེ་ནི་མ་བཏེག་ཅིང་མ་བཏོན་པ༵འི་གོང་དེ་སྲིད་དུ་
ནི་ནགས་སུ་སོ༵ང་ལ་དགེ་བ་ལ་བརྩོན་པར་གྱིས་ཤིག་ཅེས་དབེན་པའི་ཡོན་ཏན་རྗེས་སུ་དྲན་
པར་བྱེད་པའོ། །
(ལྔ་པ་)མཚམས་སྦྱོར་བཟང་པོས་འཆི་བའི་ཡོན་ཏན་བསམ་པ་ནི། ཆགས་པའི་ཡུལ་གྱིས་
གཉེན་བཤེས་མེད་ཅིང་ཁྲོ་བའི་ཡུལ་གྱི་མཁོན་པའང་མེད་པར་བྱས་ན༵ས། རང་གི་ལུས་འདི་
གཅིག་པུ་རི་ཁྲོད་དབེན་པ་རྣམས་སུ་གནས་ཏེ༵། སྔར་ཁྱི མ་ནས་སོང་ཕྱིན་ཆད་ཤི་བ་དང་འདྲ་
བར་བརྩིས་ན༵ས་རེ་ཐག་བཅད་པའི་ཕྱིར། ཕྱིས་ཤི༵་བར་གྱུར་པ་ནའང་མྱ་ངན་བྱེད་པ་སུ་ཡང་
2-1-255


མེ༵ད་ཅིང༌། བྱ་དང་རི་དྭགས་དང་ལྗོན་པ་ལ་སོགས་པ་རང་གི་དྲུང་ན་འཁོད་པ་སུ་དག་ཀྱ༵ང་མྱ་
ངན་གྱིས་གདུང་བ་དང་སྨྲེ་སྔགས་འདོན་པ་ལ་སོགས་པའི་གནོད་པ་བྱེད་པ་སུའང་མེད་པ༵ས། 
དབེན་པར་འཆི་བ་འདི་ཡིས་སངས་རྒྱས་དང་ཆོས་དང་དགེ་འདུན་རྗེས་སུ་དྲན་པ་དང་གཏོང་
བ་དང་ལྷ་རྗེས་སུ་དྲན་པ་ལ་སོ༵གས་པ་ལ་སུས་ཀྱང་རྣམ་པར་གཡེངས་པར་འགྱུར་བ་མེ༵ད་
པས་དགེ་བའི་ངང་ནས་བདེ་བར་འགྲོ་བ་སྟེ། མདོ་ལས་ཀྱང༌། ཚངས་སྤྱོད་ལེགས་པར་སྤྱད་
པ་དང༌། །ལམ་ནི་ལེགས་པར་གོམས་པ་ཡིས། །འཆི་བའི་ཚེ་ནའང་མྱ་ངན་མེད། །འབར་བའི་
ཁྱི མ་ནས་ཐར་བ་བཞིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་ཉིད་བསྟེན་པར་གདམས་པ་ནི། དབེན་པ་ལ་ཡོན་ཏན་མང་པོ་ཡོད་པ་དེ་
བས་ན་ཤིན་ཏུ་མདངས་གསལ་ཤིང་ཉམས་དགའ་བ༵འི་ནགས་ཚལ་བུ་སྨད་ལ་སོགས་པ་
བསྐྱང་མི་དགོས་པས་ཚེགས་ཆུང་ལ། མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པའི་བདེ་བ་
སྐྱེད་པར་བྱེད་ཅི༵ང་སྒོ་གསུམ་གྱི་རྣམ་པར་གཡེང་བ་ཐམས་ཅད་ཞི་བར་བྱེད་པ༵ར་བདག་ཉིད་
གཅིག་པུ་རྟག་ཏུ་དབེན་པར་གནས་པར་བྱ༵་སྟེ། ཟླ་བ་སྒྲོན་མར་ཡང༌། གྲོང་དང་གྲོང་ཁྱེར་
དག་ལ་དགའ་སྤོངས་ལ། །རྟག་ཏུ་དབེན་དང་ནགས་ཁྲོད་བསྟེན་པར་གྱིས། །བསེ་རུ་ལྟ་བུར་
རྟག་ཏུ་གཉིས་མེད་བྱོས། །རིང་པོར་མི་ཐོགས་ཏིང་འཛིན་མཆོག་ཐོབ་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་
རོ། །
(གཉིས་པ་)རྣམ་རྟོག་སྤང་ཚུལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། དེ་ལྟར་ལུས་དབེན་
པར་གནས་པས་འཇིག་རྟེན་གྱི་འདུ་འཛི་སྤངས་ནས། སེམས་ཀྱང་དབེན་པར་གནས་པའི་
ཆེད་དུ་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་དང་ལུང་མ་བསྟན་གྱི་རྣམ་པར་རྟོག་པའི་བསམ་པ་གཞན་ཐམས་
ཅད་ནི་ཀུན་བཏང་ཞིང་སྤངས་ཏེ༵་བདག་གིས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ཁོ་ན་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་
སེམས་པ་གཅིག་པུ་ཡི༵ས་སེམས་ནི་ཞི་གནས་ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་མཉམ་པར་གཞག་པར་བྱ་
2-1-256


བའི་ཕྱིར་ད༵ང་ལྷག་མཐོང་ཤེས་རབ་ཀྱིས་དུལ་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཟུང་འཇུག་གི་ལམ་ཟབ་མོ་
བསྒོམ་པ་ལ་བརྩོན་པར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། འདོད་པ་ལ་སྐྱོ་བ་བསྐྱེད་དེ་སྤང་བ་དང༌། དབེན་པ་ལ་དགའ་
བ་བསྐྱེད་དེ་སྤང་པའོ། །དང་པོལའང་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། འཇིག་རྟེན་འདི་
དང་འཇིག་རྟེན་ཕ་རོལ་ཏུ༵་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ལྔ་བོ་རྣམས་ལ་ལྷག་པར་ཆགས་ཤིང་བསྟེན་
པ་ནི་ཕུང་ཁྲོལ་ཉེས་པ་སྣ་ཚོགས་སྐྱེ༵ད་པར་བྱེད་པ་སྟེ། དེའང་ཚེ་འདིར་ནི་གཞན་གྱི་བུད་མེད་
ལ་སོགས་པ་བསྟེན་པས་གསད་པ་དང་བཅིང་བ་དང་གཅོ༵ད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་
དྲག་པོ་མྱོང་ཞིང༌། ཕ་རོལ་ཏུ་ནི་དམྱལ་བ་དང་ཡི་དྭགས་དང་དུད་འགྲོ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་
བསྔལ་མཐའ་ཡས་པ་སྒྲུ༵བ་པས་འདོད་པ་ལ་འཕྲོ་བའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་སྤང་བར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། ནང་སེམས་ཅན་ལ་ཆགས་པའི་རྣམ་རྟོག་སྤང་བ་དང༌། ཕྱི་ཡོ་
བྱད་ལ་ཆགས་པའི་རྣམ་རྟོག་སྤང་བའོ། །
དང་པོ་ལ། རང་བཞིན་ལ་བརྟགས་ཏེ་ཆགས་པ་སྤང་བ་དང༌། མི་གཙང་བར་དྲན་པས་
ཆགས་པ་སྤང་བའོ། །དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ཉེས་པའི་རྩ་བར་བསམས་ཏེ་ཆགས་
པ་སྤང་པ་ནི། གཉེན་དུ་སྡེབ་པ་དང༌། གཞན་གྱི་བུད་མེད་དགུག་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆེད་
དུ་བཏང་བའི་ཕོ་ཉས་ཕོ་ཉ་མོ་ལ་སྔོ༵ན་ཕན་ཚུན་ཕྲད་པར་བྱ་བ་གང་གི་ཕྱིར་དུ་ལན་དུ་མར་
གསོལ་བ་བཏབ་ཅི༵ང་ཕྱི་མར་གནོད་པའི་སྡིག་པ་རྣམས་སམ་ཚེ་འདིར་གནོད་པའི་གྲགས་པ་
མིན་པ་ལའ༵ང་འདོད་པ་བསྟེན་པ་གང་གི་དོན་དུ་མ་འཛེམས་པ༵ར་འདི་དང་ཕྱི་མར་འཇིགས་
པ་ཆེན་པོ་འབྱུང་བ་ལ་ཡང་བདག་ཉིད་སྤྲོ་བས་ཞུགས་ཤི༵ང་གོས་དང་རྒྱན་དང་བཟའ་བཏུང་
ལ་སོགས་པའི་དོན་དུ་ནོར་རྫས་རྣམས་ཀྱང་ཟད་པར་བྱས་པར་གྱུར་ཏེ༵། ཆགས་ཡུལ་གང་
ལ་ཡོངས་སུ་འཁྱུད་པ་ན༵་མཆོག་ཏུ་དགའ་བ་མྱོང་བར་འགྱུར་བར་འདོད་པ་དེ་དག་ཉི༵ད་ནི་
2-1-257


ལེགས་པར་བརྟགས་ན་ཚིགས་སུམ་བརྒྱ་དྲུག་ཅུ་འབྲེལ་བའི་ཀེང་རུས་ལ་འཁྱུད་པ་ཉིད་ཡིན་
གྱི་དེ་ལས་གཞན་མིན་ན༵་གཏན་དུ་རང་དབང་ཐོབ་པ་དང་ནི་བདག་གི་བར་གྲུབ་པ་མིན་པའི་
ཟག་བཅས་ཀྱི་བདེ་བ་ལ༵་དང་པོར་རབ་ཏུ་འདོད་ཅིང་ཕྱིས་ཡོངས་སུ་ཞེན་ན༵ས་ཅིའི་ཕྱིར་ཟག་
མེད་ཀྱི་བདེ་བ་དང་ལྡན་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་གོ་འཕང་དུ་མི་འགྲོ༵་སྟེ། འགྲོ་བར་
རིགས་པས་འདོད་པ་བསྟེན་པ་ལ་ཆགས་པ་སྤང་བར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)སྙིང་པོ་མེད་པར་བསམས་ཏེ་ཆགས་པ་སྤང་བ་ནི། ཆགས་ཡུལ་གྱི་བྱད་བཞིན་
གང་ཞིག་དང་པོ་ལྟ་བར་འདོད་པས་འབད་དེ་བཏེ༵ག་ནས་སྟེང་དུ་དྲངས་ཀྱང་ངོ་ཚའི་དབང་
གིས་འོག་ཏུ་ལྟ༵་ཞིང༌། དུར་ཁྲོད་དུ་མ་བསྐྱལ་བའི་སྔོན་དུ་ནི་སྔར་མཐོང་ངམ་མ་མཐོང་བ་ཡིན་
ཡ༵ང་རུང༌། ཡུལ་བཅོམ་བརླག་པའི་ལུགས་ལ་སེང་རས་ཀྱིས་ཆུང་མའི་གདོང་པ་འགེབས་
པ་ལྟ་བུ་ལ་སོགས་པ་གོས་ཀྱིས་གདོང་ནི་གཡོགས་པར་གྱུ༵ར་པ་ལ་ཡང་ཁྱོད་འབད་པས་ལྟ་
བར་འདོད་ཅིང་ཉོན་མོངས་པར་གྱུར་པའི་ཆགས་ཡུལ་གྱི་གདོང་པ་དེ་ནི༵་ད་ལྟ་དུར་ཁྲོད་དུ་
བསྐྱལ་བ་ན་མངོན་སུམ་དུ་གྱུར་པ་བཞི༵ན་དུ་གོས་དང་བྲལ་ཞིང་བྱ་རྒོད་ཀྱིས་བསལ་བར་
བྱས་པ་མཐོང་ན༵ས་ད་ལྟ་ཅིའི་ཕྱིར་འཇིགས་པས་འབྱེར་ཞིང་འབྲོས་པར་བྱེ༵ད་དེ་འབྲོས་པར་
མི་རིགས་ལ། ཅི་སྟེ་འབྲོས་ན་སྔོན་དུར་ཁྲོད་དུ་མ་བསྐྱལ་བའི་དུས་ན་ཆགས་པས་མཐོང་བར་
འདོད་པ་ནི་མི་རིགས་སོ། །སྔོན་གཞན་རྣམས་ཀྱིས་མིག་གིས་བལྟ་ན་ཡ༵ང་ཆགས་ཡུལ་གང་
ཞིག་ཡོངས་སུ་བསྲུངས་ཤིང་བསྐྱངས་པར་གྱུར་པ༵་ཡིན་པ་ལ། ཕྱིས་ཇི་སྲིད་དུ་ཆགས་ཡུལ་དེ་
ནི་བྱ་རྒོད་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་གིས་ཟ་བར་བྱེད་ན༵་དེའི་ཚེ་ཡང་སེར་སྣ་ཅན་ཁྱོད་བྱ་རྒོད་ལ་
སོགས་པ་ཅིས་མི་བསྲུ༵ང་སྟེ་བསྲུང་དགོས་ལ། མི་བསྲུང་ན་ནི་སྔོན་ཡང་སེར་སྣས་བསྲུང་བར་
མི་རིགས་སོ། །ལེགས་པར་བརྟགས་ན་ཕྱིས་དུར་ཁྲོད་དུ་ཤ་ཡི་ཕུང་པོ་ཆེན་པོ་འདི་མཐོང་
ན༵ས་བྱ་རྒོད་དང་ཅེ་སྤྱང་ལ་སོགས་པ་གཞན་གྱིས་ཟ་བར་བྱེད་པའི་ཁ་ཟས་ཡིན་པས་ན༵་སྔར་
2-1-258


ནི་གཞན་བྱ་གཅན་གྱི་ཟས་ལ་རང་གིས་མེ་ཏོག་གི༵་ཕྲེང་བ་དང་ཙན་དན་གྱི་བྱུག་པ་དང་གདུ་
བུ་ལ་སོགས་རྒྱན་གྱིས་མཆོ༵ད་པ་ཙམ་དུ་ཟད་དེ། སྡུག་པར་བཟུང་ནས་མཆོད་པར་བྱེད་པ་ནི་
ཤིན་ཏུ་འཁྲུལ་བའོ། །
(གསུམ་པ་)འཇིགས་པའི་གནས་སུ་བསམས་ཏེ་ཆགས་པ་སྤང་པ་ནི། ཕྱིས་དུར་ཁྲོད་དུ་
རྒལ་ཚིགས་ལ་སོགས་པའི་རུས་གོང་འཇིགས་སུ་རུང་བ་ཉིད་དུ་མཐོང་ནས་ནི༵་རྡོ་བ་ལྟར་མི་
འགུལ་ཡང་ནི་ཡིད་ཁྱོད་སྐྲག་པར་བྱེད་ན༵་ད་ལྟ་རོ་ལངས་བཞིན་དུ་ཆགས་པའི་ཡུལ་འགའ་
ཡིས་ཀྱ༵ང་བསྐྱོད་ཅིང་གཡོ་བར་གྱུར་བའི་དུས་ན་ཅིས་མི་འཇི༵གས་ཏེ་འཇིགས་པར་རིགས་
ཤིང་ཆགས་པར་མི་རིགས་སོ། །ཆགས་ཡུལ་བུད་མེད་ལ་སོགས་པའི་ལུས་གང་ལ་གོས་
དང་པགས་པ་ལ་སོགས་པས་གཡོགས་ཀྱང་སྐྱེས་བུ་འདི་ཆགས་པ༵་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་ཡིན་
ན། ཆགས་ཡུལ་དེ་གོས་དང་པགས་པ་ལ་སོགས་པས་མ་གཡོགས་པར་དུར་ཁྲོད་དུ་བོར་བ་
ན་ཡང་ཅིས་མི་འདོ༵ད་དེ་འདོད་ཆགས་སྐྱེ་བར་རིགས་སོ། །འོན་ཏེ་མི་གཙང་བའི་རང་བཞིན་
ཅན་གྱི་ཀེང་རུས་དེ་ལ་དགོས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན་ནི༵་པགས་པ་ལ་སོགས་པས་གཡོགས་པ་ལ་
ནི་ཅིའི་ཕྱིར་འཁྱུ༵ད་ཅིང་ཆགས་པར་བྱེད་དེ་དེ་ལའང་ཆགས་པར་མི་རིགས་ཏེ་མི་གཙང་བའི་
རང་བཞིན་ཅན་དུ་མཚུངས་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)མི་གཙང་བ་དྲན་པས་ཆགས་པ་སྤང་བ་ལ། ངོ་བོ་ལ་བསམས་ཏེ་ཆགས་པ་
སྤང་བ་དང༌། གཞན་ལའང་དཔགས་ཏེ་ཆགས་པ་སྤང་པའོ། །དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་
པོ་)བརྟགས་ན་སྙིང་པོ་མེད་ཚུལ་ནི། རྒྱུ་ཁྱད་པར་མེད་པ་ཟས་ནི་གཅིག་པུ་ཉིད་ལས་ཆ༵གས་
ཡུལ་འདིའི་བཤང་པ་དང་ཁ་ཆུ་གཉི་ག་བྱུང་བར་གྱུར་པ་ཡིན་ན༵། དེ་དག་ལས་བཤང་པ་ལ་
ནི་མི་དགའ་ཞི༵ང་སྐྱུག་བྲོ་བར་འཛིན་ལ། ཁ་ཆུ་ལ་ནི་སྦྲང་རྩིའི་བཏུང་བ་བཞིན་དུ་འདོད་ལྡན་
ཁྱོད་ཅིའི་ཕྱིར་དག༵འ་སྟེ་དགའ་ཞིང་ཆགས་པར་ནི་མི་རིགས་སོ། །ཅི་སྟེ་དྲི་ཞིམ་པ་ལ་དགའོ་
2-1-259


སྙམ་ན། དེ་ལྟ་ན་ནི་ཤིང་བལ་རེག་ན་འཇམ་པས་གང་བ་ཡི༵་སྔས་འབོལ་ཡིད་དུ་འོང་བ་ལ་
དགའ་ཞིང་འདོད་པར་མི་བྱེད་པ༵ར་མི་གཙང་བ་ལས་བྱུང་བའི་དྲི་ང་བ་འཛག་པ་མ་ཡིན་ཞེ༵ས་
བསམས་ནས་འདོད་ལྡན་རྣམས་ཆགས་ཡུལ་གྱི་ལུས་མི་གཙང་བས་གང་བ་ལ་གཙང་བར་
རྨོ༵ངས་ཏེ་དགའ་ཞིང་ཆགས་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །འདོད་ལྡན་ངན་པ་རྨོངས་
པ་རྣམས། །ཤིང་བལ་རེག་ན་འཇམ་པ་ལའང༌། ཉལ་པོ་བྱ་བར་མི་ནུས་ཞེས། །དེ་ལ་ཁྲོ་བ་
དག་ཏུ་བྱེད། །ཅེས་པ་ནི་རྒྱ་དཔེ་དང་འགྲེལ་བ་ན་མེད་པས་མ་བཤད་ཀྱང་རུང་ཞིང་འཆད་
ནའང་གོ་སླ་བ་ཉིད་དོ། །གལ་ཏེ་མི་གཙང་བ་ལ་ཆགས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན༵་འོ་ན་མི་གཙང་བའི་
ཁྱད་པར་ནང་གི་རུས་གཟེབ་རྣམས་ཕན་ཚུན་རྒྱུས་པས་སྦྲེལ་བ་ལ༵་ཕྱི་ནས་ཤ་ཡི་འདམ་གྱི་
ཞལ་ཞལ་བྱ༵ས་པའི་ཆགས་ཡུལ་གཞན་ལ་ཁྱོད་ཅིའི་ཕྱིར་པང་དུ་འཁྱུ༵ད་ཅིང་ཆགས་པར་བྱེད་
དེ་ཆགས་པར་མི་རིགས་སོ། །འོན་ཏེ་མི་གཙང་བ་ཉིད་ལ་ཆགས་སོ་ཞེ་ན། ཁྱོད་ཉིད་རང་གི་
ལུས་ལ་མཆིལ་མ་དང་སྣབས་དང་བཤང་གཅི་ལ་སོགས་པ་མི་གཙང་བའི་རྫས་རྣམ་པ་མང་
པོ་ཡོད་པ༵་དེ་ཉིད་ལ་ཁྱོད་གཏན་དུ་སྤྱོད་པ༵ས་ཆོག་མོད་མི་གཙང་བའི་རྐྱལ་བ་གཞན་ཆགས་
ཡུལ་གྱི་ལུས་དག་ལའ༵ང་མི་གཙང་བ་ལ་བརྐམ་ཞིང་ཆགས་པས་འདོད་པར་བྱེ༵ད་པ་ནི་
རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)རེག་དང་ལྟ་བར་འདོད་ན་འཁྲུལ་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་བདག་ནི་ཆགས་ཡུལ་གྱི་
ཤ་རེག་བྱ་འཇམ་ཞིང་དབྱིབས་མཛེས་པ་འདི་ལ་དགའ་ཞིང་ཆགས་སོ་ཞེ༵ས་བསམས་ནས་
ལུས་ཀྱིས་རེག་པ་དང་མིག་གིས་བལྟ་བར་འདོད་པ་ཡིན་ན་ད་ཀོ༵་འཇིམ་པའི་གོང་བུ་ལྟར་
སེམས་མེད་པ་ཡི་རང་བཞིན་ཅན་གྱི༵་ཤ་འཇམ་ཞིང་སྡུག་པ་ནི་ཆགས་ལྡན་ཁྱོད་ཀོ་རེག་པ་
དང་ལྟ་བར་ཅིས་མི་འདོ༵ད་རྩ་བ་གཞན་ལ་བསྡུར་དགོས། དེ་འདོད་པར་རིགས་སོ། །དེ་ནི་མི་
འདོད་དེ་སེམས་ཡོད་པ་ལ་རེག་ཅིང་བལྟའོ་སྙམ་ན་ཁྱོད་འདོད་པའི་སེམས་གང་ཡིན་པ་དེ༵་ནི་
2-1-260


གཟུགས་ཅན་མ་ཡིན་པས་རེག་པ་དང་བལྟ་བར་མི་ནུས་ལ༵་གང་ཞིག་རེག་པ་དང་བལྟ་བར་
ནུས་པའི་ཆགས་ཡུལ་གྱི་ལུས་དེ་ནི་ཁྱོད་འདོད་པའི་སེམས་སམ་ཤེས་པ་མི༵ན་ན། ཤ་དང་
སེམས་གང་ལ་བརྟགས་ཀྱང་ཆགས་པའི་དོན་མེད་བཞིན་དུ་འཁྱུད་ཅིང་ཞེན་པ་དེས་ཅི་ཞིག་
བྱ༵་སྟེ་ཤིན་ཏུ་འཁྲུལ་བར་ཟད་དོ། །
(གསུམ་པ་)འཁྲུལ་བ་ཅན་ལ་སྨད་པ་ནི། མི་གཙང་བ་མང་པོའི་རང་བཞིན་ཅན་ཆགས་
ཡུལ་གཞན་གྱི་ལུ༵ས་རེ་ཞིག་ལྐོག་དུ་གྱུར་པ་ནི་མི་གཙང་བར་མི་རྟོགས་པ་དག་ངོ་མཚར་
མི་ཆེ་ཡི༵། རང་ཉིད་ཀྱི་ལུས་མི་གཙང་བའི་རང་བཞིན་ཉིད་ཡིན་པ༵ར་མངོན་སུམ་དུ་གྱུར་
ཀྱང་རྟོགས་པར་མི་འགྱུར་བ་འདི་ནི་ངོ་མཚར་ཆེ༵་སྟེ་ཤིན་ཏུ་རྨོངས་པའོ། །ཅི་སྟེ་ཁ་དོག་དང་
དབྱིབས་དང་དྲི་དང་རེག་བྱ་ལ་ཆགས་ན་སྤྲིན་དང་བྲལ་བའི་དུས་ཀྱི་ཉི་མའི་འོད་ཟེར་གསལ་
པོ་དག་གིས་ཁ་ཕྱེ་ཞིང་རྣམ་པར་རྒྱས་པ༵འི་མེ་ཏོག་པདྨ་གཞོན་ནུ་ལ་ཆགས་པར་རིགས་མོད། 
དེ་ལ་ཆགས་པ་སྤངས་ནས་ནི༵་མི་གཙང་བ་ལ་ཞེན་པའི་སེམས་ཀྱིས་ནི༵་མི་གཙང་བ་མང་པོས་
གང་བའི་གཟེབ་སམ་སྣོད་དུ་གྱུར་པའི་ལུས་ལ་ཅིའི་ཕྱིར་དག༵འ་སྟེ་དགའ་ཞིང་ཆགས་པ་ནི་
མི་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)གཞན་ལའང་དཔགས་ཏེ་ཆགས་པ་སྤང་པ་ལ་བརྒྱད་ལས། (དང་པོ་)མི་གཙང་
གནས་ལ་རེག་པ་སྤང་ཚུལ་ནི། ས་ཕྱོགས་དང་གོས་ལ་སོགས་པ་བཤང་གཅི་ལ་སོགས་པའི་
མི་གཙང་བ་དག་གིས་གོས་པ༵་ལའང་གལ་ཏེ་ཁྱོད་རེག་པར་མི་འདོད་པ་ཡིན་ན༵་ཆགས་ཡུལ་
གང་ལས་མི་གཙང་བ་དེ་དག་ནི་བྱུང་བར་གྱུར་བ༵འི་ལུས་མི་གཙང་བ་མང་པོའི་འབྱུང་གནས་
ལ་ཆགས་ལྡན་ཁྱོད་རེག་པར་ཇི་ལྟར་འདོད་དེ་འདོ༵ད་པ་ནི་མི་རིགས་པས་སྤང་བར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱུ་ལ་བསམས་ཏེ་ཆགས་པ་སྤང་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་བཤང་གཅི་ལ་སོགས་པའི་
མི་གཙང་བ་ལ་ཆགས་ཤིང་རེག་པར་འདོད་པ་མེད་དོ་སྙམ་ན༵། མི་གཙང་བ་མང་པོ་སྐྱེ་བའི་
2-1-261


ཞིང་དང་འདྲ་བ་མའི་མངལ་ལས་བྱུང་བར་གྱུར་ཅི༵ང་མི་གཙང་བ་དེ་ཡི་ས་བོན་ཁུ་ཁྲག་ལ་
སོགས་པ་དེས་བསྐྱེད་ཅིང་འཕེལ་བར་བྱས་པ༵འི་གཞན་གྱི་ལུས་མི་གཙང་བ་སྣ་ཚོགས་པའི་
རྒྱུ་ལས་གྲུབ་པ་དེ་ཆགས་ལྡན་ཁྱོད་ཅིའི་ཕྱིར་པང་དུ་འཁྱུ༵ད་དེ་འཁྱུད་ཅིང་ཆགས་པ་ནི་རིགས་
པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ཕྱི་ས་ལ་སོགས་པ་མི་གཙང་བ་ལས་བྱུང་བའི་མི་གཙང་བའི་སྲི༵ན་བུ་
ཆུང་ངུའང་ཁྱོད་འདོད་པར་མི་བྱེད་པ་ཡིན་ན། ཤ་དང་པགས་པ་དང་སྣབས་དང་མཆིལ་མ་
ལ༵་སོགས་པ་མི་གཙང་བ་མང་པོ་དག་གི་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་ལུ༵ས་རྒྱུ་མི་གཙང་བ་སྣ་ཚོགས་
པ་ལས་སྐྱེས་བའང་འདོད་པར་བྱེ༵ད་པ་ནི་མི་རིགས་སོ། །ཆགས་ལྡན་ཁྱོད་ནི་རང་གི་ལུས་
མི་གཙང་བའི་རང་བཞིན་ཅན་ལ༵་སྨོད་ཅིང་ཡིད་འབྱུང་བར་མི་བྱེད་པ་མ་ཟད་ཀྱི༵་མི་གཙང་
བས་གང་བའི་རྐྱལ་བ་མི་གཙང་བ་མང་པོ་ཅན་ལ༵་བརྐམ་ཞིང་ཆགས་པས་གཞན་གྱི་ལུས་མི་
གཙང་བ་ཡང་འདོད་པར་བྱེ༵ད་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་སྨད་པའི་གནས་ཡིན་ནོ། །
(གསུམ་པ་)དེ་ཡིས་གཞན་ཡང་བཙོག་པར་བྱེད་ཚུལ་ནི། ག་བུར་དང་གུར་གུམ་ལ་སོགས་
པ་ཡིད་དུ་འོང་བའི་དངོས་པོ་ད༵ང༌། སཱ་ལུའི་འབྲས་ཆན་བཟང་པོ་དག་གམ་སྔོ་ངད་ཞིམ་པོའི་
ཚོད་མའང་རུ༵ང་ལན་ཅིག་ཁར་བཅུག་ནས་སླར་ཕྱིར་ཕྱུང་སྟེ་བོར་བ་ཡི༵ས་ས་གཞི་གཙང་མ་
ལ་གོས་ན་ཡང་ངན་སྐྱུགས་ཀྱིས་སྦགས་པའོ་ཞེས་མི་གཙང་ཞིང་བཙོག་པར་འགྱུ༵ར་བ་ཡིན་
ན། གང་གིས་མི་གཙང་བར་བྱེད་པའི་ལུས་དེ་ལ་ཆགས་པ་ནི་མི་འཐད་དོ། །
(བཞི་པ་)གཞན་ལའང་བལྟས་ཏེ་རྣམ་པར་དཔྱད་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་རྒྱུ་དང་ངོ་བོ་དང་
འབྲས་བུའི་སྒོ་ནས་མི་གཙང་བར་གྱུར་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ལུས་འདི་འདྲ་བ༵་མངོན་སུམ་དུ་
མཐོང་བར་གྱུར་ཀྱང་མི་གཙང་བ་ཡིན་མ་ཡིན་ཐེ་ཚོམ་ཟ་ན༵་དུར་ཁྲོད་དག་ཏུ་བོར་བའི་ལུ༵ས་
རྣམ་པར་སྔོས་པ་རྣམ་པར་གནག་པ་རྣམ་པར་འབུས་གཞིགས་པ་མི་གཙང་བའི་གཟུགས་
འཇིགས་སུ་རུང་བ་གཞན་ཡང་བལྟ་བར་གྱི༵ས་ལ་ཆགས་ཡུལ་གྱི་ལུས་འདི་ཡང་འདི་ལྟ་བུའི་
2-1-262


ཆོས་ཅན་འདི་ལྟ་བུའི་རང་བཞིན་ཆོས་ཉིད་འདི་ལས་མ་འདས་པའོ་ཞེས་བརྟག་པར་བྱའོ། །
ལུས་གང་ལས་པགས་པའི་ཁ་ཕྱེ་ན༵་ཁྲག་དང་ནང་ཁྲོལ་དང་ཕྱི་ས་ལ་སོགས་པ་མཐོང་ནས་
འཇིགས་པ་ཆེན་པོ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ༵ར་ཤེས་ཀྱང་ཇི་ལྟར་ལུས་དེ་ཉིད་ལ༵་འཇིགས་པར་མི་
བྱེད་པར་ཕྱིར་ཞིང་ངོམས་པ་མེད་པའི་དགའ་བ་སྐྱེ་བར་འགྱུ༵ར་བ་ནི་ཤིན་ཏུ་འཁྲུལ་བའོ། །
(ལྔ་པ་)གཞན་རྒྱུས་གཞན་ལ་ཆགས་པ་སྤང་ཚུལ་ནི། ནང་མི་གཙང་ཡང་ཕྱི་དྲི་ཞིམ་པ་ལ་
ཆགས་སོ་ཞེ་ན་ལུས་ལ་བསྐུས་པའི་དྲི་ཞིམ་པར་སྣང་བ་དེ་ཡ༵ང་ཙན་དན་དང་གླ་རྩི་ལ་སོགས་
པའི་ཡིན་གྱི་གཞན་ལུས་ལས་བྱུང་བ་ནི་མི༵ན་ན་གཞན་ཙན་དན་ལ་སོགས་པ་ཉིད་ཀྱི་དྲི་དེས་
གཞན་ལུས་མི་གཙང་བ་དག་ལ༵་ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་ཆགས་པར་བྱེ༵ད་དེ་ཆགས་པ་ནི་མི་རིགས་སོ། །
གལ་ཏེ་ལེགས་པར་བརྟགས་ན་རང་བཞིན་གྱི་དྲི་ང་ཞིང་མི་གཙང་བ་ཡིན་པ༵ས་ལུས་འདི་ལ་
མ་ཆགས་པ་ན་ལེགས་པ་མིན་ན༵མ་སྟེ་ཤིན་ཏུ་ལེགས་ལ་དེ་ལྟ་ན་ཡང་འཇིག་རྟེན་ན་གཙང་
བའི་དོན་མེད་པ་ལ་སྲེད་ཅིང་ཆགས་པ་ད༵ག་ཅི་སྟེ་ལུས་མི་གཙང་བའི་དངོས་པོ་དེ་ལ་ཙན་
དན་ལ་སོགས་པའི་དྲི་ཞིམ་པོ་སྐུ༵ད་དེ་དེ་ལྟར་བྱེད་པ་ནི་དྲི་བཟང་པོ་ཆུད་གསོན་པའོ། །འོན་
ཏེ་དྲི་ཞིམ་པར་སྣང་བ་ནི༵། ཙན་དན་ལ་སོགས་པའི་ཡིན་ཡང་དེ་ཉིད་ལ་ཆགས་སོ་སྙམ་ན། འོ་
ན་ཆགས་ཡུལ་གྱི་ལུས་མི་གཙང་བ་ལས་འདིར་ནི་རུལ་བའི་དྲི་མིན་པ་ཅི་ཞིག་འབྱུ༵ང་སྟེ་མི་
འབྱུང་བས་གཞན་ཙན་དན་ལ་སོགས་པ་ཉིད་ཀྱི་དྲི་ཡིས་གཞན་ལུས་མི་གཙང་བའི་དངོས་པོ་
དག་ལ༵་རྒྱུ་མཚན་ཅི་ཡི་ཕྱིར་ན་ཆགས་པར་བྱེ༵ད་དེ་ཆགས་པ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
(དྲུག་པ་)འཇིགས་པའི་གནས་ལ་ཞེན་པ་རྨོངས་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་ཆགས་ཡུལ་གྱི་ལུས་འདི་
གོས་ཀྱིས་མ་གཡོགས་ཤིང་འདྲེག་སྤྱད་དང་ཁྲུས་ལ་སོགས་པའི་ཕྱི་དོར་མ་བྱས་ན་ནི་སྐྲ་དང་
སེན་མོ་མ་བྲེགས་པས་ཤིན་ཏུ་རིང་བ་ད༵ང་སོ་སྐྱ་ཞིང་མ་བཀྲུས་པས་དྲི་མར་བཅས་པ་དང༌། 
འདམ་རྫབ་རུལ་བ་ལྟ་བུ་ཉིད་ཀྱི་དྲི༵ས་བསྒོས་ཤིང་གཅེར་བུར་གྱུར་པ་སྟེ་ལུས་ཀྱི་རང་བཞིན་
2-1-263


ལ་བསམས་ན༵་ཡི་དྭགས་སམ་གཤིན་རྗེ་ལྟ་བུར་འཇིགས་སུ་རུང་བ་དང་བཅས་པ་ཉིད་ཡིན་
ན༵་རང་ལ་གནོད་པའི་མཚོན་ཆ་རལ་གྲི་ལ་སོགས་པར་རང་གིས་བྱི་དོར་བྱེད་པ་བཞིན་དུ༵་
ཆགས་ཡུལ་དེ་ལ་འབད་ནས་ཁྲུས་དང་བྱུག་པ་ལ་སོགས་པས་ཅིའི་ཕྱིར་བྱི་དོར་བྱེ༵ད་དེ། དེ་
ལྟར་བྱེད་པ་ནི་འཁྲུལ་པ་ཡིན་པས་སྲེད་ལྡན་རྣམས་བདག་དང་བདག་གིར་འཛིན་པ་ལ་
རྨོངས་ཤིང་ཞེན་པའི་འབད་པ་ཡི༵ས་འདོད་པའི་མྱོས་ཆུ་འཐུངས་ཏེ་སྨྱོས་ཤིང་སེམས་རྣལ་དུ་
མི་གནས་པ་རྣམས་ཀྱིས་སའི་སྟེང་འདི་ཀུན་ཏུ་འཁྲུ༵གས་ཤིང་ཁྱབ་པར་བྱས་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་སྙིང་
རྗེ་བའི་གནས་ཡིན་ནོ། །
(བདུན་པ་)གྲོང་གི་གནས་ལ་དགའ་བ་སྤང་ཚུལ་ནི། ཤི་བའི་རོ་རྣམ་པར་འཐོར་བའི་རུས་
གོང་འགའ་ཞིག་མཐོང་ནས་ནི༵་གནས་དུར་ཁྲོད་དུ་སླེབ་པ་ན་ནི་མི་སྡུག་པའི་འདུ་ཤེས་ཀྱིས་
ཡིད་འབྱུང་ཞིང་མི་དགའ་བར་བྱེད་ན༵། དབུགས་རྒྱུ་བས་གཡོ་བ་དང་བཅས་པའི་རུས་གོང་
གིས་ཁྱབ་པ༵འི་གྲོང་ཁྱེར་དག་གི་གནས་ཀྱང་དུར་ཁྲོད་དང་འདྲ་བ་ཡིན་བཞིན་དུ་དེ་ལ་ལྷག་
པར་དགའ་འ༵མ་སྟེ་དགའ་ཞིང་ཆགས་པ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
(བརྒྱད་པ་)འདི་དང་ཕྱི་མར་གནོད་པར་འགྱུར་ཚུལ་ནི། དེ་ལྟར་མི་གཙང་ཞིང་སྙིང་པོ་མེད་
པར་གྱུར་པའི་ཆགས་ཡུལ་གྱི་ལུས་དེ༵་ཡང་ཕལ་ཆེར་ནོར་རིན་དུ་བྱིན་པ་མེད་པར་ནི་མི་རྙེད་
དོ༵། །དེས་ན་ཚེ་འདིར་དེའི་དོན་དུ་ནོར་སྒྲུབ་པ་ལ་སོགས་པས་ཤ་ཐང་ཞིང་ཉམ་ཐག་པས་
གནོད་པ་ད༵ང༌། ཕྱི་མ་ལ་མི་དགེ་བའི་འབྲས་བུ་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པར་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་
མྱོང་པས་གནོད་པར་འགྱུ༵ར་བའི་ཕྱིར་ནང་སེམས་ཅན་ལ་ཆགས་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་སྤང་
པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)ཕྱི་ཡོ་བྱད་ལ་ཆགས་པའི་རྣམ་རྟོག་སྤང་པ་ལ། འདོད་པ་སྤྱད་པའི་གནས་
སྐབས་མེད་ཚུལ། ཚེ་འདིར་སྡུག་བསྔལ་མང་པོ་བསྐྱེད་ཚུལ། གཏན་དུ་འཁོར་བའི་གནས་སུ་
2-1-264


འཆིང་ཚུལ། དེས་ན་འདོད་པས་སྐྱོ་བ་བསྐྱེད་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ནི། བྱིས་པའི་གནས་སྐབས་
སུ་གྱུར་པས་ནོར་སྤེལ་བར་མི་ནུས་པ༵ས་ལོངས་སྤྱོད་ལ་བསྟེན་པའི་བདེ་བ་མྱོང་བ་མེད་ལ། 
ལང་ཚོ་དར་ལ་བབ་པ་ན་ཡང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་བརྟེན་ནས་འདིས་ཇི་ལྟར་བདེ༵་བ་མྱོང་སྟེ་ནོར་
སོག་པ་དང༌། སྲུང་བའི་སྒོ་ནས་སྡུག་བསྔལ་བར་གནས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་གཞོན་པའི་
དུས་སུ་ནོར་སོག་པར་བྱེད་ན་ཡང་དེ་ཡིས་ཚེ་ཡོངས་སུ་གཏུགས་ཤིང་ཟད་པར་གྱུར་ན༵་རྒས་
ནས་འདོད་པ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པའི་བདེ་བས་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ། སྤྱད་ལོང་མེད་ཅིང་སྤྱད་པར་ཡང་
མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སྡུག་བསྔལ་སྐྱེད་ཚུལ་ནི། འདོད་ཡོན་ལ་ཆགས་པ་དང་ལྡན་པའི་ངན་པ་ཁ་
ཅིག་ནི༵་ཉིན་པར་རངས་པོ་ཞིང་རྨོ་བ་དང༌། རྩྭ་ཐུ་བ་དང་ཤིང་ལེན་པ་ལ་སོགས་པའི་ལས་
ཁུར་གྱིས་ཡོངས་སུ་དུབ་ཅིང་ངལ་བར་བྱས་ཏེ། ཉི་མ་ནུབ་པ་དང་ཁྱི མ་དུ་འོངས་ནས་ཐང་
ཆད་པའི་ལུ༵ས་མཚན་མོ་རངས་པོ་ཤི་བའི་རོ་དང་འདྲ་བར་ཉལ་ཞིང་གཉིད་ལོག་པར་བྱེ༵ད་
ལ། ཡང་སད་མ་ཐག་ལས་དམན་པ་དེ་ལ་འཇུག་པས་ཁོར་ཡུག་ཏུ་སྡུག་བསྔལ་བར་གནས་
སོ། །ཡང་འདོད་ལྡན་ཁ་ཅིག་ནི་ཆོམ་རྐུན་དང་ཚོང་ཁེ་ལ་སོགས་པའི་དོན་དུ་བྱེས་ལམ་རིང་
པོར་བགྲོད་པས་ངལ་ཞིང་ཉོན་མོངས་པ་ད༵ང་ཡུན་རིང་དུ་སོང་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཅ༵ན་དག་
ནོར་མང་པོ་བླངས་ཏེ་བུ་སྨད་དང་ལྷན་ཅིག་ལོངས་སྤྱད་པར་འདོད་བཞིན་དུ་རང་གི་བུ་སྨད་
རྣ༵མས་ཁྱུད་ཁོར་དུ་ལོངས་བའི་ལོ་དུ་མས་ཀྱང་མཐོང་བར་མི་འགྱུ༵ར་བས་སྡུག་བསྔལ་བར་
གནས་སོ། །ཡང་གླ་མི་ལ་སོགས་པ་ཁ་ཅིག་བདག་ཉིད་ལ་ཕན་པར་འདོད་ཀྱང་དེའི་ཐབས་
ལ་རྣམ་པར་རྨོངས་པ༵ས་ལོངས་སྤྱོད་གང་ཞིག་ཐོབ་པར་བྱ་བའི་དོན་ཉིད་ཀྱི་ཆེད་དུ་རང་གི་
ལུས་རེ་ཞིག་བཙོངས་བར་གྱུར་ན་ཡ༵ང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་བརྟེན་པའི་བདེ་བ་དེ་མ་ཐོབ་པར་
དོན་མེད་པ༵འི་གཞན་གྱི་ལས་སྣ་ཚོགས་པ་སྒྲུབ་དགོས་པ་ཉིད་ཀྱི་རླུང་གིས་བད༵ས་ནས་སྡུག་
2-1-265


བསྔལ་ཞིང༌། བྲན་ལ་སོགས་པ་ལ་ལ་རང་གི་ལུས་རྩ་བ་ནས་བཙོངས་ཤི༵ང་རང་དབང་མེད་
པར་རྗེ་བོ་གཞན་གྱིས་རྟག་ཏུ་བཀོལ་བར་གྱུར་ཏེ༵། གལ་ཏེ་ཆུང་མ་དག་ལ་བུ་བྱུང་བར་གྱུར་
ན༵འང་གནས་ཤིང་དྲུང་དང་འབྲོག་དགོན་པ་དང་རི་བྲག་དང་ཆུ་འགྲམ་ལ་སོགས་པར་གར་
བབ་བབ་ཏུ་འབྱུ༵ང་བས་སྡུག་བསྔལ་ལ། དམག་མི་ལ་སོགས་པ་འདོད་ཡོན་ལ་ཆགས་པས་
བསླུས་པའི་གླེན་པ་གཏི་མུག་ཅན་ད༵ག་ཡོ་བྱད་ཀྱིས་འཚོ་བར་འདོད་པས་འཚོ་བ་བསྒྲུབ་པར་
བྱའོ་ཞེ༵ས་བསམས་ནས། རང་གི་སྲོག་གཏོར་དུ་དོགས་བཞིན་དུའང་དགྲ་མང་པོས་གང་བའི་
གཡུལ་དུ་འཇུ༵ག་ཅིང་རྒྱལ་པོ་མཉེས་པ་ལ་སོགས་པས། སེམས་ཁེངས་བ་ཐོབ་པའི་ཕྱིར་ཉིན་
མཚན་དུ་དལ་བ་མེད་པ་རྒྱལ་པོ་གཏུམ་པོའི་བྲན་དུ་འགྲོ་བའམ་ཡོ་བྱད་ཀྱི་ཁེ་ཅུང་ཟད་རྙེད་
པའི་ཕྱིར་དུ་རྗེ་བོ་གཏུམ་པོའི་བྲན་དུ་འགྲོ་བར་བྱེ༵ད་པས་སྡུག་བསྔལ་ལོ། །འདོད་ཡོན་ལ་
ཞེན་པ་དང་ལྡན་པ་ལ་ལ་གཞན་གྱིས་ལོངས་སྤྱོད་ལ་ཆོམ་རྐུན་བྱས་པས་རང་གི་ལུས་ཀྱང་
མཚོན་ཆས་བཅ༵ད་པ་དང༌། ཁ་ཅིག་ནི་རྒྱལ་པོའི་ཆད་པས་གསལ་ཤིང་རྣོན་པོའི་རྩེ་མོ་ལ་
བཙུ༵གས་པ་དང༌། ཁ་ཅིག་ནི་མདུང་ཐུང་དག་གིས་བསྣུ༵ན་པ་དང༌། ཁ་ཅིག་ནི་མེ་ཆེན་པོས་
བསྲེགས་པ་དག་ཀྱང་སྣ༵ང་བས་སྡུག་བསྔལ་བར་མཐོང་བའི་ཕྱིར་འདོད་ཡོན་ལ་ཆགས་པ་
སྤང་བར་བྱ་སྟེ། གང་ཞིག་ཆགས་པས་ནོར་འཛིན་པ། །དེ་ལ་འཇིགས་པ་ཆར་བཞིན་འབབ། །
འཛིན་མེད་བག་ཡངས་བདེ་བའི་རྒྱུ། །ཉ་རོ་དང་ནི་ཆུ་སྐྱར་བཞིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)འཁོར་བར་འཆིང་ཚུལ་ནི། དང་པོར་མེད་པ་ན་ཚོལ་ཞིང་བསགས་པའི་སྡུག་
བསྔལ་དང༌། བར་དུ་ཆུད་ཟོས་སུ་དོགས་ནས་བསྲུང་བའི་སྡུག་བསྔལ་དང༌། མཐར་ཆོམ་
རྐུན་ལ་སོགས་པས་བརླག་པའི་སྡུག་བསྔལ་རྣམས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་གདུང་བར་བྱེ༵ད་པའི་ཕྱིར་
ནོར་ནི་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཕུང་ཁྲོལ་མཐའ་ཡས་པ་སྐྱེད་པའི་རྩ་བར་ཤེས་པར་བྱ༵་སྟེ་
དེ་བས་ན་ནོར་ལ་ཆགས་ཤིང་ཞེན་པས་སེམས་རྣམ་པར་གཡེངས་པར་གྱུར་པ་རྣ༵མས་ནི་ཏིང་
2-1-266


ངེ་འཛིན་སྒོམ་པའི་ལོང་མེད་པས་སྲིད་པ་འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལས་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་
སྐབས་མེད་དོ༵། །བཤེས་སྤྲིང་དུའང༌། དེས་པ་བདོག་མང་ཇི་ལྟར་སྡུག་བསྔལ་པ། །དེ་ལྟར་
འདོད་པ་ཆུང་རྣམས་མ་ལགས་ཏེ། །ཀླུ་མཆོག་རྣམས་ལ་མགོ་བོ་ཇི་སྙེད་པ། །དེ་ལས་བྱུང་
བའི་སྡུག་བསྔལ་དེ་སྙེད་དོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)སྐྱོ་བ་བསྐྱེད་ཚུལ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ཉེས་དམིགས་དཔེ་ཡིས་བསྟན་པ་ནི། 
འདོད་ཡོན་ལ་ཆགས་པ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ལ་སྔར་བཤད་པ་དེ་དག་ལ་སོ༵གས་པའི་སྡུག་
བསྔལ་གྱི་ཉེས་དམིགས་ཤིན་ཏུ་མང་ལ་བདེ་བའི་མནོག་ཐོབ་པ་ཆུང་བ་ཉིད་དེ༵། དཔེར་ན་
ཤིང་རྟ་ཆེན་པོ་འདྲེན་པའི་ཕྱུགས་མང་པོ་དག་ལས་ཁ་ཅིག་གི༵ས་མནོག་ཆུང་ངུ་རྩྭ་ནི་ཁམས་
འགའ་ཟོས་པ་ན་ཉེས་དམིགས་ཆེན་པོ་ལུས་འཁོར་ལོས་བཅོམ་ནས་སྡུག་བསྔལ་བར་གནས་
པ་བཞི༵ན་ནོ། །ཤིན་ཏུ་བླུན་པ་ཕྱུགས་ཀྱི་བསྒྲུབས་ནའང་མི་དཀོན་ཞིང་རྙེད་སླ་བ༵འི་འདོད་
ཡོན་གྱི་བདེ་བ་མནོག་ཆུང་ལ་ཉེས་དམིགས་ཆེ་བ་གང་ཡིན་པ་དེ་བསྒྲུབ་པའི་དོན་དུ༵་དལ་
འབྱོར་གྱི་ལུས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་རྙེད་པར་དཀའ་བའི་མཆོག་རྙེད་པ་འདི༵་ཉིད་སྔོན་གྱི་ལས་
དང་ཉོན་མོངས་པ་སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་མནར་བ་རྣམས་ཀྱིས་བཅོ༵མ་ཞིང་དོན་མེད་པར་བྱས་པ་ནི་
སྙིང་རྗེ་བའི་གནས་ཡིན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་མེད་དཀའ་བ་སྤྱད་ཚུལ་ནི། འདོད་ཡོན་ལ་བརྟེན་པའི་བདེ་བ་ནི་མི་རྟག་
པ་མི་བརྟན་པ་སླུ་བའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་པས་ངེས་པར་འཇིག་པར་འགྱུར་ཞི༵ང༌། དེའི་དོན་དུ་
སྡིག་པ་སྤྱད་པས་ངན་སོང་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པར་ཡང་ལྟུང་བར་བྱེད་པ༵་ཡིན་ལ། ཟག་པ་
མེད་པའི་བདེ་བ་ལ་ལྟོས་ན་བདེ་བ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པའང་མིན་པའི་ཕྱིར་འཁོར་བ་ཐོག་མཐའ་
མེད་པའི་དུས་ཡུན་རིང་བོ་ཀུན་ཏུ༵་འདོད་ཡོན་སྒྲུབ་པའི་དཀའ་སྤྱད་ཀྱིས་ངལ་ཞིང་དུབ་པའི་
ཚེགས་ཆེན་པོ་འབྱུང་བ་གང་ཡིན་པ༵་དེ་ཡི་བྱེ་བའི་ཆ་ཤས་ཙམ་གྱི༵་ཚེགས་ཀྱིས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་
2-1-267


སྤྱོད་པ་ལ་འབད་ན་སངས་རྒྱས་ཉིད་འགྲུབ་པ་ཡིན་པ་ལ། དེ་ལྟ་ན༵་ཡང་འདོད་ལྡན་རྣམས་
ཐབས་སླ་ལ་ཕན་ཡོན་ཆེ་བའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་རིགས་ཤིང་འོས་པ་བཞག་ནས། དེ་བ༵ས་
མི་རིགས་ཤིང་མི་འོས་པ་རྒྱུའི་དུས་ན་སྡུག་བསྔལ་ཆེ་ལ་འབྲས་བུའི་དུས་ན་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་བདེ་
བ་མེ༵ད་པའི་དཀའ་སྤྱད་ལ་འཇུག་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་འཁྲུལ་བའོ། །
(གསུམ་པ་)ཉེས་པ་དཔེ་ལས་འདས་ཚུལ་ནི། འབྲས་བུ་དམྱལ་བ་དང་ཡི་དྭགས་དང་དུད་
འགྲོ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་མྱོང་བར་འགྱུར་པ་ལ་བསམས་པར་བྱས་ན༵་རྒྱུ་མི་
དགེ་བ་སྣ་ཚོགས་འབྱུང་བའི་གཞི་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་ཀྱི་ཉེས་དམིགས་ལ་བསམས་
ན་མཚོན་ཆས་གཅོད་པ་དང་ནི༵་དུག་གིས་གསོད་པ་དང་མེས་བསྲེག་པ་དང་གཡང་སར་ལྟུང་
བ་ད༵ང་དགྲས་འཇོམས་་་་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་དཔེར་མི་ཕོ༵ད་དེ། དེ་དག་གིས་ནི་སྲོག་དང་
བྲལ་བ་ཙམ་བྱེད་མོད་ངན་འགྲོར་འཕེན་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །རྒྱུད་བླ་མར་ཡང༌། ཇི་ལྟར་
ཟབ་མོའི་ཆོས་ཉམས་དེ་བཞིན་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་མེ་དང་ནི། །མི་བཟད་སྦྲུལ་གདུག་
གཤེད་མ་དང་ནི་ཐོག་ལའང་ཤིན་ཏུ་འཇིགས་མི་བྱ། །མེ་སྦྲུལ་དགྲ་དང་རྡོ་རྗེའི་མེས་ནི་སྲོག་
དང་བྲལ་བ་ཙམ་བྱེད་ཀྱི། །དེ་ལས་མནར་མེད་རྣམས་ཀྱི་འགྲོ་བ་ཤིན་ཏུ་འཇིགས་པར་འགྲོ་
མི་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དབེན་པ་ལ་དགའ་བ་བསྐྱེད་ཚུལ་ལ། ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་དང༌། དགའ་
བའི་ཁྱད་པར་རོ། །དང་པོ་ནི། སྔར་བརྗོད་པའི་ཚུལ་དེ་ལྟར་འདོད་པའི་ཉེས་དམིགས་ལ་སྐྱོ་
ཞིང་ཡིད་འབྱུང་བར་བྱས་ན༵ས་དབེན་པའི་ཡོན་ཏན་ལ་ནི་དགའ་ཞིང་སྤྲོ་བ་བསྐྱེ༵ད་པར་བྱ་སྟེ། 
དེའང་འགྲན་ཟླ་མེད་པས་རྩོད་པས་སྟོང་པ་དང་ཆགས་སྡང་གི་ཡུལ་མེད་པས་ཉོན་མོངས་པ་
རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་སྟོང་པ༵ར་གྱུར་ལ། འཚེ་བ་དང་རྣམ་རྟོག་ངང་གིས་ཞི་བའི་ནགས་ཚལ་ཡིད་
དུ་འོང་བ་རྣམས་ཀྱི་ནང་དག་ཏུ༵་གནས་པས་སོ། །
2-1-268


(གཉིས་པ་)ཁྱད་པར་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)རྒྱལ་པོ་ལས་མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་ནི། རྒྱལ་
པོ་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་སྐལ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཙན་དན་གྱིས་བསིལ་བར་བྱས་པའི་ཁང་
བཟངས་སུ་རྔ་ཡབ་ནོར་བུའི་ཡུ་བ་ཅན་གྱིས་གཡོབ་པ་ལ་སོགས་པས་བདེ་བར་བྱས་ནས་
འཁོར་གཡོག་ལ་ཕན་པར་སེམས་ཤིང་འཆག་པར་བྱེད་པ་བས་ཀྱང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་
དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་སྐལ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ཟླ་བའི་འོད་ཟེར་ཙན་དན་ལས་ལྷག་པ་ཉིད་
ཀྱིས་བསིལ་བར་བྱས་པ༵འི་ཡངས་ཤིང་འཇམ་པའི་རྡོ་ལེབ་ཆེན་པོ་ཁང་བཟངས་ལྟར་ཉམས་
དགའ་བ༵ར་མི་སྙན་པའི་སྒྲ་མེད་ཅིང་རབ་ཏུ་ཞི་བའི་ནགས་ཚལ་གྱི་རླུང་རྔ་ཡབ་ལྟ་བུ་དལ་
བུས་གཡོབ་པ་ཡི༵ས་བདེ་བར་བྱས་ནས་གཞན་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་པའི་དོན་
འབའ་ཞིག་སེམས་ཤིང་འཆགས་པར་བྱེ༵ད་པ་ནི་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་ཉིད་དེ། འབད་
རྩོལ་མེད་ཅིང་ཆགས་པ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དབང་པོ་ལས་མཆོག་ཏུ་འགྱུར་ཚུལ་ནི། བདག་པོས་མ་བཟུང་བའི་ཁང་སྟོང་
དང་ཤིང་དྲུང་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང༌། ཕུག་ཟབ་མོ་ལ་སོགས་པ་དག་ཏུ༵་གཞི་གང་རུང་དུ་རང་
ཉིད་ཇི་སྲིད་སྡོད་པར་འདོད་ཀྱི་བར་དུ་གནས་ཤི༵ང༌། འདོད་ཡོན་ཡོངས་སུ་འཛིན་པ་དང་དེ་
ལ་གནོད་པ་སྲུང་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་སྤ༵ངས་ཏེ། སུ་ལ་ཡང་རེ་བ་དང་ལྟོས་པ་མེད་
པར་བག་ཡངས་སུ་སྤྱོ༵ད་པས་གཞན་གྱི་དྲི་ངལ་མི་འཇོག་པར་རང་དབང་དུ་སྤྱོད་ཅིང་ཡོ་བྱད་
ལ་ཆགས་པ་དང་ཞེན་པ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ལ༵། དགྲ་གཉེན་དང་རྗེ་འབངས་ལ་སོགས་པའི་
འཆིང་བར་བྱེད་པ་གང་དང་ཡང་ནི་འབྲེལ་པ་མེད་པ༵འི་ཆོག་ཤེས་པའི་བདེ་བ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་
པ་གང་ཡིན་པ༵་ནི་ལྷ་རྣམས་ཀྱི་དབང་བོས་ཀྱང་ནི་དེ་ལྟ་བུ་རྙེད་པར་དཀ༵འ་བ་ཉིད་དོ། །དེའང་
ཇི་ཙམ་དུ་འབྱོར་པ་ཆེ་བ་ཙམ་གྱིས་ཆོག་མི་ཤེས་པའི་སྒོ་ནས་གདུང་བར་བྱེད་ཅིང༌། ཆོག་
ཤེས་པ་ནི་ཡང་དག་པའི་བདེ་བའི་འབྱོར་བ་དང་ལྡན་པ་སྟེ། བཤེས་སྤྲིང་ལས། ནོར་རྣམས་
2-1-269


ཀུན་གྱི་ནང་ནས་ཆོག་ཤེས་པ། །རབ་མཆོག་ལགས་པར་ལྷ་མིའི་སྟོན་པས་གསུངས། །ཀུན་
ཏུ་ཆོག་མཁྱེན་མཛོད་ཅིག་ཆོག་ཤེས་ན། །ནོར་མི་བདོག་ཀྱང་ཡང་དག་འབྱོར་བ་ལགས། །
ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་གཉིས་བསྒོམ་ཚུལ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། 
བཤད་མ་ཐག་པ་དེ་ལྟ་བུ་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་པ་ཡི༵ས་འདུ་འཛི་སྤངས་ཏེ་སྒོ་གསུམ་དབེན་
པར་གནས་པའི་ཡོན་ཏན་ནི་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་རྒྱུ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཡང་དང་ཡང་
དུ་བསམས་པར་བྱས་ན༵ས། ནང་སེམས་ཅན་ལ་ཆགས་པ་དང་ཕྱི་ཡོ་བྱད་ལ་ཆགས་པ་ལ་
སོགས་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བ་ད༵ང༌། ཀུན་རྫོབ་དང་དོན་དམ་པའི་
བདག་ཉིད་ཅན་གྱི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ནི་བསྒོམ་པ་ལ་འབད་པར་བྱ༵འོ།      །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། ཀུན་རྫོབ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྒོམ་ཚུལ་དང༌། དོན་དམ་
བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྒོམ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། བདག་གཞན་མཉམས་པ་བསྒོམ་པ་དང༌། 
བདག་གཞན་བརྗེ་བ་བསྒོམ་པའོ། །དང་པོ་ལ། བསྒོམ་པའི་འཐད་པ་མདོར་བསྟན་པ། རྒྱུ་
མཚན་རྒྱས་པར་བཤད་པ། དེས་ན་བསྒོམ་པར་གདམས་པའོ། །
(དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། བདག་དང་གཞན་དུ་མཉམ་པ་ཉིད་ཀྱི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་ནི༵་
དང་པོ་ཉིད་དུ་འབད་དེ་བསྒོ༵མ་པར་བྱ་སྟེ། དེའང་བདག་གཞན་གཉིས་ཀ་ལ་བདེ་བས་ཕན་
འདོགས་པ་དང་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་གནོད་པ་བྱེད་པར་མཉམ་པས་ན༵། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་
ཀྱང་བདག་བསྲུང་བ་བཞིན་དུ་བསྲུང་ཞིང་སྐྱོང་བ་ལ་འབད་པར་བྱ༵་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། ཐ་དད་ཡིན་ཡང་བསྒོམ་ཚུལ། ཞེན་པས་བསྒོམ་པར་ནུས་
ཚུལ། བསྒོམ་ཚུལ་རིགས་པས་བསྒྲུབ་པ། མཉམ་པར་བསྒོམས་པའི་ཕན་ཡོན་ནོ། །དང་པོ་
ནི། དཔེར་ན་ལག་པ་དང་རྐང་པ་དང་མགོ་བོ་ལ་སོགས་པའི་དབྱེ་བས་ཕྱེ་ན་རྣམ་པ་མང་པོ་
2-1-270


ཡོད་ན་ཡ༵ང་ཐམས་ཅད་ཀྱང་བདག་ཉིད་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་བསྲུང་བར་བྱ་བའི་ལུས་སུ་གཅིག་པ་
ལྟ༵ར་དོན་དེ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་པའི་རིགས་དྲུག་སོ་སོའི་སྡུག་བསྔལ་ཐ་དད་པ་དུ་
མ་ཡོ༵ད་ཀྱང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱང་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་
ཅིང་བདེ་བ་འདོད་པའི་ཉམས་ཅན་དུ་གཅི༵ག་པའི་ཕྱིར་བདག་གཞན་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་བསྲུང་
ཞིང་བསྒོམ་པར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)བསྒོམ་པར་ནུས་ཚུལ་ནི། མཉམ་པར་མི་བསྲུང་སྟེ་བདག་གཞན་གྱི་སྡུག་
བསྔལ་གྱིས་ཕན་ཚུན་མི་གནོན་པའི་ཕྱིར་རོ་སྙམ་ན། གལ་ཏེ་བདག་གི་སྡུག་བསྔལ་གྱི༵ས་
གཞན་གྱི་ལུས་ལ་དངོས་སུ་མི་གནོད་པ༵་དེ་ལྟ་ན་ཡང་གཞན་དེ་བདག་གི་སྡུག་བསྔལ་དེ༵་
མཐོང་བ་ན་རང་གི་མྱོང་བ་ལ་དཔག་ནས་བསྲུང་བའི་བསམ་པ་སྐྱེ་སྟེ། ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་
བདག་དང་བདག་གི་བ་ཉིད་དུ་མངོན་པར་ཞེན་པས་མི་བཟོད་པ་ཉི༵ད་ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །ཚུལ་དེ་
བཞིན་དུ་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་ད༵ག་བདག་ལ་དངོས་སུ་འབབ་པར་མི་འགྱུར་བ༵་དེ་ལྟ་ནའང་
གཞན་དེ་སྡུག་བསྔལ་དེ༵་མཐོང་བ་ན་རང་གི་མྱོང་པ་ལ་དཔགས་ནས་བསྲུང་བའི་བསམ་པ་
སྐྱེ་སྟེ། ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་བདག་དང་བདག་གི་བ་ཉིད་དུ་མངོན་པར་ཞེན་པས་བཟོད་པར་
དཀ༵འ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)རིགས་པས་བསྒྲུབ་པ་ལ། རྟགས་དགོད་པ་དང༌། ཁྱབ་པ་བསྒྲུབ་པའོ། །དང་པོ་
ནི། བདག་གིས་གཞན་གྱི་ཕུགས་སུ་མི་ཕན་པའི་སྡུག་བསྔལ་རྣམས་བས༵ལ་བར་བྱ་བ་ཡིན་
ཏེ། དགོས་པ་མེད་པའི་སྡུག་བསྔལ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བདག་གི་བཀྲེས་པ་ལ་སོགས་
པའི་སྡུག་བསྔལ་བཞི༵ན་ནོ། །བདག་གི་སེམས་ཅན་གཞན་རྣམས་ལ་ནི་ཕན་པ་དང་བདེ་
བ་བསྒྲུབ་པར་བྱ༵་བ་ཡིན་ཏེ་སེམས་ཅན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བདག་གི་ལུས་ལ་ཇི་ལྟ་བ་
བཞི༵ན་ནོ། །
2-1-271


(གཉིས་པ་)ཁྱབ་བསྒྲུབ་ལ། རྟགས་གཉིས་པའི་ཁྱབ་པ་བསྒྲུབ་པ་དང༌། རྟགས་དང་པོའི་
ཁྱབ་པ་བསྒྲུབ་པའོ། །དང་པོ་ནི། བདག་ཉིད་གཅིག་པུའི་བདེ་བ་བསྒྲུབ་པར་འདོད་ཀྱི་གཞན་
གྱི་ནི་མ་ཡིན་ནོ་སྙམ་ན། གང་གི་ཚེ་གང་ཟག་བདག་དང་སེམས་ཅན་གཞན་གཉི་ག༵འང་བདེ་
བ་ཐོབ་པར་འདོད་པར་མཚུངས་པ་ལ༵་བདག་དང་ཁྱབ་པར་ཅི་ཡོད་དེ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ན༵་
རྒྱུ་མཚན་གང་གི་ཕྱིར་བདག་ཉིད་གཅིག་པུ་ལ་བདེ་བ་བསྒྲུབ་པར་བརྩོ༵ན་གྱི་གཞན་ལ་ནི་མ་
ཡིན་པ་འགལ་བས། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་བདེ་བ་བསྒྲུབ་པར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)དང་པོའི་ཁྱབ་བསྒྲུབ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)མཚུངས་པའི་སྒོ་ནས་བསྒྲུབ་
ཚུལ་ནི། བདག་ཉིད་གཅིག་པུའི་སྡུག་བསྔལ་བསལ་བར་འདོད་ཀྱི་གཞན་གྱི་ནི་མ་ཡིན་ནོ་
སྙམ་ན། གང་གི་ཚེ་གང་ཟག་བདག་དང་སེམས་ཅན་གཞན་གཉི་ག༵འང་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་
བར་མི་འདོད་པར་མཚུངས་པ་ལ༵་བདག་དང་ཁྱད་པར་ཅི་ཡོད་དེ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ན༵་རྒྱུ་
མཚན་གང་གི་ཕྱིར་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་རྣམས་བསྲུང་པ་མིན་ལ་བདག་ཉིད་གཅིག་པུའི་
སྡུག་བསྔལ་སྲུང་བར་བྱེ༵ད་པ་ནི་འགལ་བས། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་བསལ་
བར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)མི་མཚུངས་པའི་རྒྱུ་མཚན་དགག་པ་ནི། གལ་ཏེ་གཞན་དེ་ལ་སྡུག་བསྔལ་བྱུང་
བ༵ས་བདག་ལ་ད་ལྟ་དངོས་སུ་མི་གནོད་པའི་ཕྱིར་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་མི་བསྲུ༵ང་ངོ་ཞེ་ན། 
དེ་ལྟ་ན་མ་འོངས་པ་ཡི་དུས་སུ་བདག་ཉིད་ངན་སོང་དུ་སྐྱེ་བའི་སྡུག་བསྔལ་ཡ༵ང་ད་ལྟའི་ལུས་
འདི་ལ་དངོས་སུ་གནོད་པ་མི་བྱེད་པའི་ཕྱིར་ན་དེ་ཅིས་སྲུ༵ང་སྟེ་བསྲུང་བའི་དོན་དུ་མི་དགེ་
བ་སྤོང་པ་ལ་འབད་པ་མི་བྱེད་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ། །མི་འདྲ་སྟེ་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་
གཞན་གྱིས་མི་མྱོང་ཞིང་བདག་གི་སྡུག་བསྔལ་དེ་ནི་བདག་གཅིག་པུས་རྟག་ཏུ་མྱོང་བའི་ཕྱིར་
རོ་སྙམ་ན། དེ་ལྟ་བུར་འཛིན་པ༵འི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་དེ་ནི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་གྱུར་པ་སྟེ༵། དཔྱད་
2-1-272


ན་བདག་རྟག་པ་གཅིག་པུ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་རྒྱུ་མཚན་འདི་ལྟར་འདི་ནས་ཤི་བའི་
ཕུང་པོའང་མ་འོངས་པ་ལ་ལྟོས་ཏེ་གཞན་ཉིད་ཡིན་ལ༵་ཕྱི་མར་སྐྱེ་བའི་ཕུང་པོ་ཡང་ནི་ད་ལྟར་
པ་ལ་ལྟོས་ཏེ་གཞན་ཉིད་ཡི༵ན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་གང་གི་ཚེ་མྱོང་བ་པོ་གང་གི་སྡུག་བསྔལ་
ག༵ང་ཡིན་པ་དེ་ནི་མྱོང་པ་པོ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་སྲུང་གི་དེ་ལས་གཞན་གྱིས་མི་བསྲུང་བ་ཡིན་ན༵་རྐང་
བའི་སྡུག་བསྔལ་ཡང་དེ་ལས་གཞན་ལག་པས་མྱོང་བ་མི༵ན་པས། རྒྱུ་མཚན་ཅིའི་ཕྱིར་རྐང་
པའི་སྡུག་བསྔལ་དེ་ནི་ལག་པ་དེས་བསྲུང་བར་བྱ༵་སྟེ། བསྲུང་བྱ་མིན་པར་ཧ་ཅང་ཐལ་བར་
འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་རྐང་པའི་སྡུག་བསྔལ་ལག་པས་མི་བསྲུང་བར་རིགས་པ་མིན་ཡང་ཡན་
ལག་ཚོགས་པའི་ལུས་འདི༵་ལ་བདག་གཅིག་ཏུ་འཛིན་པའི་བློ་ཡུན་རིང་དུ་གོམས་པས་བསྲུང་
བ་ལ་འཇུག་ཅེ་ན༵་དེ་ལྟ་ན་བདག་དང་གཞན་གྱི་མི་རིགས་པའམ་སྡུག་བསྔལ་གང་ཡིན་པ་དེ༵་
བདག་གིས་ཅི་ནུས་པར་ནི་སྤང་བར་བྱ་བ་ཉི༵ད་ཡིན་ཏེ། ཡུན་རིང་དུ་གོམས་པ་ལས་བསྲུང་
བར་འདོད་པའི་བློ་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ན་ལུས་ལ་བདག་གཅིག་ཏུ་འཛིན་པའི་བློ་དེ་ནི་སྤང་
བར་བྱ་བ་ཡིན་ཏེ་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་དང་བདག་དང་གཞན་གྱི་མི་རིགས་པ་གང་ཡིན་པ་དེ་
ཡང་ཅི་ནུས་པར་ནི་སྤང་བར་བྱ་བ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་གཞན་དང་སེམས་ཀྱི་རྒྱུད་
དང་ལུས་ཀྱི་ཚོགས་པ་མི་གཅིག་པས་མི་བསྲུང་ལ། རང་གི་ཚེ་སྔ་ཕྱིའི་སེམས་ཀྱི་རྒྱུད་གཅིག་
པས་མ་འོངས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ཡང་ད་ལྟ་ནས་སྲུང་ཞིང་ཚེ་འདིའི་ལུས་ཀྱི་ཚོགས་པ་གཅིག་
པས་རྐང་པའི་སྡུག་བསྔལ་ཡང་ལག་པས་སྲུང་ངོ་སྙམ་ན། ཤེས་པ་སྐད་ཅིག་དུ་མ་རིམ་གྱིས་
འབྱུང་བའི་རྒྱུད་ཅེས་བྱ་བ་དང༌། རྐང་ལག་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་དུ་མ་འདུས་པའི་ཚོགས་
པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི༵་དཔེར་ན་གྲོག་མ་སྔ་ཕྱི་འབྲེལ་མ་ཆད་པར་འགྲོ་བ་ལ་གྲོག་མའི་ཕྲེང་བ་ཞེས་
བཏགས་པ་དང༌། གླང་པོ་ཆེ་དང་རྟ་བ་དང་རྐང་ཐང་དུ་མ་འདུས་པ་ལ་དམག་ཅེས་བཏགས་
པ་ལ་སོགས་པ་བཞིན་དུ་བརྫུ༵ན་པ་ཡིན་གྱི་གཅིག་ཏུ་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་དེ་རྫས་དུ་མ་
2-1-273


ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བ་ཅན་གྱི་བདག་གཅིག་པུ་གང་ཡིན་པ་དེ་བདེན་
པར་མེད་པ༵་དེས་ན་མྱོང་བྱའི་སྡུག་བསྔལ་འདི་མྱོང་བ་པོ་སུ་ཞིག་གིས་དབང་དུ་བྱེད་པར་
འགྱུ༵ར་ཏེ་སུ་ཡང་དབང་བར་མི་འགྱུར་རོ། །དེ་བས་ན་དོན་དམ་པར་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་པ་པོའི་
བདག་པོ་གཅིག་པུ་གྲུབ་པ་མེད་པར་ནི༵་རང་གཞན་ཐམས་ཅད་ལ་བྱེ་བྲག་མེད་པ་ཉི༵ད་ཡིན་
ལ། ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་རང་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སྡུག་བསྔལ་དུ་མཚུངས་པ་
ཡིན་པའི་ཕྱིར་བདག་གིས་དེ་དག་བསལ་བ་ལ་འབད་པར་བྱ༵འོ། །རང་གི་སེལ་ལ་གཞན་གྱི་
མི་སེལ་བའི་ངེས་པས་འདིར་ནི་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་ཅིའང་དགོས་པ་མེད་པས་བདག་གཞན་མཉམ་
པ་ཉིད་དུ་སྒོམ་པར་རིགས་སོ། །
(གསུམ་པ་)དེ་དག་ལ་རྩོད་པ་སྤང་པ་ནི། སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བ་པོའི་བདག་མེད་ན་རྒྱུ་མཚན་
ཅིའི་ཕྱིར་སེམས་ཅན་ཀུན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་ནི༵་བཟློག་པར་བྱ་ཞེས་འགའ་ཞིག་རྩོད་ན་དེ་ལྟར་
བརྩད་དུ་མེ༵ད་དེ། དོན་དམ་པར་བདག་མེད་ཀྱང་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་རྒྱང་འཕེན་པ་ལ་སོགས་
པ་ཐམས་ཅད་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བར་མི་འདོད་པའི་སྒོ་ནས་བཟློག་པ་ལ་འཇུག་པའི་ཕྱིར་
རོ། །གལ་ཏེ་དེ་ལྟར་རང་གི་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པས་བཟློག་པར་བྱ་བ་ཡིན་ན་སེམས་ཅན་
ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ཡང་བཟློ༵ག་པར་བྱ་བར་མཚུངས་ལ། གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་
བཟློག་པར་བྱ་བ་དེ་ལྟ་མིན་ན་བདག་གི་སྡུག་བསྔལ་ཉིད་ཀྱང་སེམས་ཅན་གཞན་གྱི་སྡུག་
བསྔལ་བཞི༵ན་དུ་བཟློག་བར་བྱ་བ་མིན་པར་མཚུངས་སོ། །ཡང་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་
བཟློག་པར་བྱ་བ་ཡིན་ན། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་སྙིང་རྗེ་ལ་བསྟེན་ནས་དཀའ་བ་
སྤྱོད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་མང་པོ་འཕེལ་བར་འགྱུར་པ༵ས། རྒྱུ་མཚན་ཅིའི་ཕྱིར་
སྙིང་རྗེ་ལ་བརྟེན་པའི་སྡུག་བསྔལ་ནན་གྱིས་སྐྱེད་ཅེ་ན༵། འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་པའི་ངན་སོང་
ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་རྣམ་པ་མང་པོ་བསམ་པར་བྱས་ན༵་ཇི་ལྟར་སྙིང་རྗེ་ལ་བརྟེན་
2-1-274


པའི་སྡུག་བསྔལ་མ༵ང་སྟེ་མང་པ་ཉིད་དུའང་མ་གྲུབ་ཅིང༌། གལ་ཏེ་མང་ཡང་སྐྱེས་བུ་སྙིང་རྗེ་
ཅན་གཅིག་གི་སྡུག་བསྔལ་གཅིག་གིས་ནི༵་སེམས་ཅན་དུ་མའི་སྡུག་བསྔལ་མང་པོ་མེད་པར་
འགྱུར་ན༵། བརྩེ་བ་དང་ལྡན་པའི་གང་ཟག་དམ་པས་དོན་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པའི་སྡུག་བསྔལ་
དེ༵་རང་དང་གཞན་མང་པོ་ལ་ཕན་དོན་དུ་འབད་པས་བསྐྱེད་པར་བྱ་བ་ཉི༵ད་ཡིན་ནོ། །ཕན་
པའི་སྡུག་བསྔལ་བསྐྱེད་བྱ་ཡིན་པ་དེས་ན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་མེ་ཏོག་ཟླ་མཛེས་ཀྱི༵ས་
མངོན་པར་ཤེས་པས་རྒྱལ་པོས་རང་ཉིད་གསོད་པར་འགྱུར་བའི་གནོད་པ་ཤེས་ཀྱང་ནི༵། 
བདག་གི་སྡུག་བསྔལ་གཅིག་པོ་དེ་མ་བསལ་ཞིང་ཁྱད་དུ་བསད་དེ༵་སེམས་ཅན་མང་པོའི་
སྡུག་བསྔལ་ཟད་པར་འགྱུར་བར་བྱ་བའི་ཕྱི༵ར་སྙིང་རྗེས་སྡུག་བསྔལ་དང་དུ་བླང་བ་ལྟ་བུ་སྟེ། 
དེ་ཡང་འདས་པའི་དུས་སུ་སངས་རྒྱས་རིན་ཆེན་བླ་མ་ཟླ་བ་རྣམ་དག་མངོན་འཕགས་རྒྱལ་
པོ་ཞེས་བྱ་བའི་བསྟན་པ་ནུབ་ཏུ་ཉེ་བ་ན། ཕོ་བྲང་རིན་ཆེན་ལྡན་ཞེས་བྱ་བར་རྒྱལ་པོ་དཔས་
ཕྱིན་ལ་སོགས་པ་ལོག་པའི་ལྟ་བས་ཟིན་པར་གྱུར་ནས། མེ་ཏོག་ཟླ་མཛེས་ལ་སོགས་པའི་
བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ་ཞེས་བྱ་བའི་ནགས་ཁྲོད་དུ་བསྐྲད་པར་གྱུར་པ་ལས་
སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་དེས་རང་གི་སྲོག་གི་བར་ཆད་འགྱུར་བར་མཁྱེན་བཞིན་དུ་རྒྱལ་པོའི་ཕོ་
བྲང་དུ་བྱོན་ནས་ཆོས་བསྟན་པས་སྲོག་ཆགས་བྱེ་བ་ཁྲག་ཁྲིག་བརྒྱ་སྟོང་མང་པོ་ཕྱིར་མི་ལྡོག་
པ་ལ་བཀོད་པ་དང༌། རྒྱལ་པོས་གཤེད་མ་དགའ་བྱེད་ལ་བསྒོ་ནས་དེའི་ཕྱག་དང་ཞབས་ལ་
སོགས་པ་རིམ་གྱིས་བཅད་ཅིང་སྤྱན་གཉིས་ཀྱང་སྐམ་པས་ཕྱུང་སྟེ་བཀྲོངས་པ་ན། སྐུ་ལས་ངོ་
མཚར་བའི་ལྟས་དུ་མ་བྱུང་བས་རྒྱལ་པོ་འགྱོད་པས་གདུངས་ནས་གསོལ་བ་བཏབ་པར་ཏིང་
ངེ་འཛིན་རྒྱལ་པོ་ལས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཕན་ཡོན་ནི། གོང་དུ་བསྟན་པ་དེ་ལྟར་རྒྱུད་ནི་གཞན་ཕན་ལ་གོམས་པར་གྱུར་
པ༵་ན་གཞན་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་དག་ཞི་བ་ལ་མངོན་པར་དགའ་
2-1-275


བ༵ས་དཔེར་ན་མེ་ཏོག་པདྨ་མང་པོས་བརྒྱན་པའི་མཚོ་ཡིད་དུ་འོང་བ་ལ་ངང་བ་རྣམས་སྤྲོ་
བས་འཇུག་པ་ལྟ༵ར་མནར་མེད་པའི་དམྱལ་བར་ཡང་གཞན་དོན་ལ་སྤྲོ་བས་འཇུག་ནུས་པར་
འགྱུ༵ར་ཏེ། རྒྱན་ལས། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་སྡུག་བསྔལ་མེད། །བརྩེ་བས་སྡུག་བསྔལ་
འགྱུར་བ་གང༌། །དེ་ལ་དང་པོ་ཀུན་ཏུ་སྐྲག །རེག་ནས་ཤིན་ཏུ་མངོན་དགར་འགྱུར། །ཞེས་
པ་ལྟར་རོ། །སྙིང་རྗེ་ལ་བརྟེན་ནས་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ནི་ཕན་བཏགས་པ་ལས་རྣམ་པར་
གྲོལ་བ་ཐོབ་པ་ན༵་དགའ་བའི་ཁྱད་པར་རྒྱ་མཚོ་ལྟར་ཟབ་ཡངས་སྐྱེས་པ་གང་ཡིན་པ༵་དེ་ཉིད་
ཀྱིས་ནི་བདག་ལ་ཆོག་པ་མིན་ན༵མ་སྟེ་ཡིན་ལ། རང་ཉིད་གཅིག་པུ་ཞི་བདེ་དང་ལྡན་པའི་ཐར་
བར་འདོད་པས་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་ཅི་ཡང་དགོས་པ་མེད་དོ། །རང་དོན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པ་དེ་ལྟ་
བུས་གཞན་གྱི་དོན་འབའ་ཞིག་བྱས་ཀྱ༵ང་བདག་གིས་གཞན་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་བྱས་སོ་
སྙམ་པའི་རློམ་སེམས་དང་ནི་ངོ་མཚར་དུ་འཛིན་པའང་མེ༵ད་ལ། མཐའ་གཅིག་ཏུ་གཞན་གྱི་
དོན་ཁོ་ན་ལ་མངོན་པར་དགའ་བ༵ས་ཕྱི་མ་ལ་རྣམ་སྨིན་གྱི་འབྲས་བུ་རང་དོན་དུ་་་འཇིག་རྟེན་
པའི་མངོན་པར་མཐོ་བ་ལ་རེ་བའང་མེ༵ད་དོ། །
(གསུམ་པ་)གདམས་པ་ནི། བདག་གཞན་ཁྱད་པར་མེད་པ་དེ་བས་ན་ཇི་ལྟར་ཆུང་ངུའམ་
ཐ་ན༵་གནོད་པའི་ཁྱད་པར་ཚིག་མི་སྙན་པ་ཙམ་ལས་ཀྱང་བདག་ཉིད་བསྲུང་བ༵ར་ཕྱེད་པ་དེ་
བཞིན་དུ་སེམས་་ཅན་གཞན་ཐམས་ཅད་ལའང་བསྲུང་ཞིང་བསྐྱང་བར་འདོད་པའི་སེམས་
ད༵ང་སྙིང་རྗེས་ཕན་པར་འདོད་པའི་སེམས་ནི་དེ་ལྟར་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་གོམས་པར་བྱ༵འོ། །
དཀའ་ཡང་ཡུན་རིང་དུ་གོམས་པར་གྱུར་པ་ཡིས་ནི་གཞན་ཕ་དང་མ་དག་གི༵་ཁུ་བ་དང་ཁྲག་
གི་ཐིགས་པ་ཡོངས་སུ་སྨིན་པ་ལ༵་བདག་གི་དངོས་པོ་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་པར་གྱུར་ཀྱང་
ནི༵་བདག་གི་ལུས་འདི་དག་གོ་ཞེས་ནི་ཤེས་ཤིང་འཛིན་པ་ལྟ༵ར་དེ་བཞིན་དུ་གཞན་སེམས་
ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ལུས་ལ་ཡ༵ང་རིམ་གྱིས་གོམས་པར་བྱས་ནས་བདག་གི་ལུས་སོ་ཞེས་ཅི་ཡི་
2-1-276


ཕྱིར་མི་གཟུ༵ང་སྟེ་གཟུང་བར་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)བདག་གཞན་བརྗེ་བ་བསྒོམ་པ་ལ། རྒྱུ་མཚན་མདོར་བསྟན། རྒྱས་པར་བཤད་
པ། ཇི་ལྟར་བརྗེ་ཚུལ། བརྗེས་ནས་བསྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ནི། དེ་ལྟར་བདག་གཞན་མཉམ་
པ་གོམས་ནས་བདག་གི་ལུས་བདེ་བ་དང་ལྡན་པར་སྣང་བ་འདི་གཞན་གྱི་ལུས་སྡུག་བསྔལ་
དང་ལྡན་པའི་ཚ་བ་དག་ཏུའ༵ང་བློས་གཞག་པ་དེ་ལྟར་དཀའ་བ་མེ༵ད་དེ་གོམས་པ་ལ་བརྟེན་
ནས་བརྗེ་བར་ཡང་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའང་སྔར་བདག་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པར་བཟུང་ནས་
ཆགས་པ་དང༌། གཞན་སྐྱོན་དང་ལྡན་པར་བཟུང་ནས་སྡང་བ་ལ་སོགས་པའི་གཉེན་པོར་
བདག་ཉིད་ལ་གཞན་གྱི་སྐྱོན་དང་བཅས་པ་དང་གཞན་ལ་ཡ༵ང་བདག་གི་ཡོན་ཏན་གྱི་རྒྱ་མཚོ་
དང་ལྡན་པར་ཤེས་པར་བྱས་ན༵ས་བདག་ཉིད་མཆོག་ཏུ་འཛིན་པ་ཡོངས་སུ་དོར་ཏེ་གཞན་དུ་
བྱ་བ་ད༵ང་གཞན་རྣམས་བདག་ཏུ་བཟུང་སྟེ་བླང་བར་བྱ་བ་ནི་རབ་ཏུ་འབད་པས་བསྒོམ་པར་
བྱ༵་བ་ཉིད་དོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་བླང་ཚུལ། བདག་ཉིད་གཞན་ལ་གཏོང་
ཚུལ། བདག་གཞན་གཙོ་བོའི་སྐྱོན་ཡོན། མ་བརྗེས་པ་ཡི་ཉེས་དམིགས། རྩ་བ་བདག་འཛིན་
སྤང་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)རྒྱུ་མཚན་བསམས་ཏེ་བསྒོམ་ཚུལ་ནི། སེམས་
ཅན་མང་པོ་དང་བདག་གཅིག་པུ་ཇི་ལྟར་བརྗེ་བར་ནུས་སྙམ་ན། དཔེ་ཇི་ལྟར་ན་ལག་པ་དང་
རྐང་པ་ལ་སོགས་པ༵ས་ཕྱེ་ན་མང་པོ་ཡིན་ཡང་ལུས་ཞེན་པ་ཚོགས་པ་གཅིག་གི་ཡན་ལག་
གམ་ཆ་ཤས་སུ་མཐུན་པ་ཡིན་པར་འདོ༵ད་པ་ལྟར། དོན་དེ་བཞིན་དུ་འགྲོ་བ་མཐའ་དག་ལ་
བདག་དུ་བཟུང་བའི་ཆ་ཤས་སམ་ཡན་ལག་ཏུ༵་ཅིའི་ཕྱིར་ལུས་ཅན་རྣམས་མི་འདོ༵ད་དེ་འདོད་
དགོས་པས་མང་པོ་དང་བརྗེ་བར་ནུས་སོ། །དེའང་རིམ་གྱིས་གོམས་པ་ལས་འབྱུང་སྟེ་དཔེ་
ཇི་ལྟར་ན་བདག་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་པའི་ལུས་འདི་ལ༵་ཡང་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་གོམས་
2-1-277


པར་གྱུར་པས་བདག་གི་ལུས་སོ་སྙམ་པའི་བློ་ངང་གིས་འབྱུང་བ༵་ལྟར། དོན་དེ་བཞིན་དུ་
སེམས་ཅན་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ལུས་ལ་ཡ༵ང་རིམ་གྱིས་གོམས་པར་བྱས་ན་བདག་གོ་སྙམ་
པའི་བློ་ཅིས་མི་སྐྱེ༵་སྟེ་ཅིས་ཀྱང་སྐྱེ་བའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་ཐམས་ཅད་ལ་བདག་གི་བློ་སྐྱེས་པ་
དེ་ལྟ་ན་ནི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔས་གཞན་གྱི་དོ༵ན་འབའ་ཞིག་བྱས་ཀྱང་ངོ་མཚར་དུ་འཛིན་
པ་དང་སེམས་ཁེངས་པའི་རློམ་པ་མི་འབྱུ༵ང་སྟེ། དཔེར་ན་བདག་ཉིད་ཀྱིས་ནི་ཟས་ཟོས་ན༵་
གཞན་གྱིས་ལན་སྟེར་པ་ལ་རེ་བ་མི་འབྱུང་བ་བཞི༵ན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)ཆུང་ངུ་ཉིད་ནས་བསྒོམ་ཚུལ་ནི། གོམས་པས་བརྗེ་བར་ནུས་པ་དེ་བས་ན་ཇི་
ལྟར་ཆུང་ངུའམ་ཐ་ན༵་གནོད་པའི་ཁྱད་པར་ཚིག་མི་སྙན་པ་ཙམ་ལས་ཀྱང་བདག་ཉིད་སྲུང་
བ༵ར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཞེས་པའམ། རྒྱ་དཔེ་དང་འགྲེལ་ཆེན་ལྟར་ན། དེ་བས་ཇི་ལྟར་ལུས་
ཀྱི་གདུང་བ་དང་སེམས་ཀྱི་མྱ་ངན་ལ་སོགས་པ་ལས་བདག་བསྲུང་བར་འདོད་པ་དེ་བཞིན་
དུ་འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་ལའང་བསྲུང་ཞིང་བསྐྱང་བར་འདོད་པའི་སེམས་ད༵ང་སྙིང་རྗེས་ཕན་
པར་འདོད་པའི་སེམས་ནི་རིམ་གྱིས་གོམས་པ་ཉིད་དུ་བྱ༵འོ། །གཞན་གྱི་གནོད་པ་ཆུང་ངུའང་
བསྲུང་དགོས་པ་དེ་བས་ན་མགོན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟི༵གས་དབང་ཕྱུག་ཐུགས་རྗེ་
ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པས་འཁོར་བ་འཇིག་རྟེན་པ་མང་པོ་ཡི༵་འཇིགས་པ་ཆེན་པོ་སེལ་བར་ལྟ་ཞོག
ཐ་ན་སྤོབས་པ་ཞན་པ་འགའ་ཞིག་འཁོར་གྱིས་བག་ཚ་བའི་འཇིགས་པའང་བསལ་བར་བྱ་
བའི་ཕྱི༵ར་དུ་རང་གི་མཚན་ཐོས་པ་ཙམ་ཡང་དོན་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པར་བྱིན་གྱིས་བརླ༵བས་
ཏེ། སྡོང་པོ་བཀོད་པར་བདག་གི་མིང་ལན་གསུམ་དྲན་པས་འཁོར་གྱི་ནང་དུ་བག་ཚ་བའི་
འཇིགས་པ་མེད་པར་གྱུར་ཅིག ཅེས་པ་དང༌། འགྲེལ་ཆེན་དུ། སེམས་ཅན་འགའ་ཞིག་
སེམས་འཕྱོས་པས་ཀྱང་བདག་གི་མིང་འཛིན་པར་བྱེད་ན། དེ་ལ་སྡུག་བསྔལ་རྣམ་པ་ཐམས་
ཅད་དུ་མི་འབྱུང་ངོ༌། །ཐ་ན་འཁོར་གྱིས་འཇིགས་ཤིང་སྐྲག་པ་ཙམ་ཡང་འབྱུང་བར་མི་འགྱུར་
2-1-278


བར་ངས་བྱིན་གྱིས་བརླབས་སོ་ཞེས་དྲངས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དཀའ་ཡང་དོན་གཉིས་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། བདག་ཉིད་གཞན་དུ་བཞག་པ་ནི་
ཤིན་ཏུ་དཀའོ་སྙམ་ན། དེ་ཙམ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་པ་ལས་ཕྱིར་ལྡོག་པར་མི་བྱ་སྟེ༵་འདི་ལྟར་
རིམ་གྱིས་གོམས་པར་བྱས་པའི་མཐུ་ཡིས་ནི༵། དང་པོ་མ་འདྲིས་པའི་དུས་སུ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་
སྤྱོད་པ་ལ་སོགས་པ་གང་གི་མིང་ཐོས་པ་ཙམ་གྱིས་འཇིགས་པར་འགྱུར་བ་ཡ༵ང་ཕྱིས་འདྲིས་
པའི་དུས་སུ་དེ་ཉིད་མེད་ན་མི་དགའ་བར་འགྱུ༵ར་བ་འབྱུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་སྐྱེས་བུ་
དམ་པ་གང་ཞིག་བདག་ཉིད་དང་སེམས་ཅན་གཞན་རྣམས་ནི༵་ཐམས་ཅད་འཁོར་བའི་སྡུག་
བསྔལ་མཐའ་དག་ལས་མྱུར་དུ་སྐྱོབ་པར་འདོད་པ་དེ༵ས་ནི་བདག་གི་བདེ་བ་དང་གཞན་གྱི་
སྡུག་བསྔལ་ལྟོས་པ་མེད་པ་ཉིད་དུ་བརྗེ་བར་བྱ་བ༵་ཐེག་པ་དམན་པ་རྣམས་ལ་ཤིན་ཏུ་གསང་
བའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་དམ་པ་རྒྱུན་དུ་སྤྱད་པར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)བདག་ཉིད་གཞན་ལ་གཏོང་ཚུལ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཚེ་འདིའི་འཇིགས་
པ་བསམས་ཏེ་གཏང་ཚུལ་ནི། བདག་འཛིན་མ་སྤངས་ན་བདག་གི་ལུས་གང་ལ་ཆགས་ཤིང་
ཞེན་པར་གྱུར་པ་ཡི༵ས་འཇིགས་པའི་གནས་ཆུང་ངུ་ལའང་གྲིབ་མ་ལ་འདྲེར་མཐོང་བ་ལ་
སོགས་པའི་སྒོ་ནས་འཇིགས་པ་སྐྱེ་བ༵ར་ཡིན་ན། འཇིགས་པའི་གནས་ཆེན་པོ་ལ་ལྟ་སྨོས་ཀྱང་
ཅི་དགོས་དེ་ལྟར་འཇིགས་པ་སྣ་ཚོགས་སྐྱེ་བའི་གཞིར་གྱུར་པའི་ལུས་དེ་ལ༵་བློ་དང་ལྡན་པ་སུ་
ཞིག་དགྲ་བོ་བཞིན་དུ་སྡང་བར་མི་བྱེ༵ད་དེ་སྡང་པའི་སྒོ་ནས་བཏང་བར་རིགས་ཀྱི། ཆགས་
པའི་སྒོ་ནས་བསྲུང་བར་ནི་མི་རིགས་སོ། །
(གཉིས་པ་)ཕྱི་མའི་སྡུག་བསྔལ་བསམས་ཏེ་གཏང་ཚུལ་ནི། བདག་ཉིད་གཅེས་པར་འཛིན་
པ་མ་སྤངས་ན་རང་གི་ལུས་གང་ཞིག་བཀྲེས་པ་དང་སྐོམ་པ་དང་གྲང་བ་དང་ཚ་བ་ལ་སོགས་
པའི་ན༵ད་རྣམས་གསོ་བའི་ཐབས་སམ་ཆོ་ག་བྱེད་པར་འདོད་པ༵ས་བཟའ་བ་དང་བཏུང་བ་
2-1-279


དང་གོས་དང་སྨན་ལ་སོགས་པའི་ཆེད་དུ་བྱ་དང་ཉ་དང་རི་དྭགས་དང་བ་ལང་སོགས་པ་ད༵ག་
ཀྱང་གསོད་པར་བྱེད་ཅིང༌། གཞན་ལ་འཚེ་བའི་དོན་དུ་ལམ་དུ་བསྒུག་ནས་ཆོམ་རྐུན་ལ་
སོགས་པའང་བྱེ༵ད་ལ། བླུན་པོ་གང་ཞིག་བདག་གི་ཁེ་རྙེད་པ་དང་རིམ་གྲོ་བཀུར་སྟི་ཐོབ་པར་
བྱ་བའི་ཕྱི༵ར་དུ་འདི་དག་གསོན་ན་བདག་གི་རྙེད་བཀུར་གྱི་གེགས་བྱེད་དོ་སྙམ་ནས་ཡུལ་
དམ་པ་ཕ་དང་མ་ཡང་གསོད་པར་བྱེད་ཅི༵ང་སངས་རྒྱས་ལ་སོགས་པ་དཀོན་མཆོག་གསུམ་
གྱིས་དཀོར་རྣམས་ཀྱང་བརྐུས་ན༵ས་ལས་ངན་དེས་ནི་ཕྱི་མར་མནར་མེད་ལ་སོགས་པའི་ངན་
སོང་རྣམས་སུ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་མེ་ཆེན་པོས་སྲེག་པར་གྱུར་ན༵། མཁས་པ་རྣམ་དཔྱོད་དང་
ལྡན་པ་སུ་ཞིག་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་འབྱུང་གནས་སུ་གྱུར་པའི་ལུས་དེ་ལ༵་དགའ་བས་
འདོད་པར་བྱེད་ཅིང་བརྩེ་བས་སྲུང་ཞིང་སྐྱོང་བ་དང་རྙེད་པས་མཆོད་པར་བྱེད་དེ་བྱེད་པ་ནི་མི་
རིགས་ཀྱི༵་ཉེས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྩ་བ་ལུས་འདི་ལ་མཁས་པ་སུ་ཞིག་དགྲ་བོ་བཞིན་དུ༵་བལྟ་
བར་མི་བྱེད་ཅིང་བརྙས་པར་མི་བྱེ༵ད་དེ་དགྲ་བཞིན་དུ་བལྟ་ཞིང་བརྙས་པའི་སྒོ་ནས་ལྟོས་མེད་
དུ་གཞན་ལ་གཏང་པར་རིགས་སོ། །
(གསུམ་པ་)བདག་གཞན་གཙོ་བོའི་སྐྱོན་ཡོན་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཁྱད་པར་རྒྱས་པར་
བཤད་པ་ནི། གལ་ཏེ་ཡོ་བྱད་རྣམས་གཞན་ལ་ཕྱིན་ན་བདག་ཅི་ཞིག་ལ་ལོངས་སྤྱད་པར་བྱ་
ཞེ༵ས་གཞན་ལ་མི་ལྟོས་པར་བདག་ཉིད་གཅིག་པུའི་བདེ་བའི་དོན་སེམས་པ་ནི་འདྲེ་ཡི་ཚུ༵ལ་
ཏེ་སེར་སྣའི་དབང་གིས་ཡི་དྭགས་དང་ཤ་ཟ་ལ་སོགས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་
ཡོ་བྱད་བདག་གིས་ལོངས་སྤྱད་ན་གཞན་ལ་ཅི་ཞིག་སྦྱིན་པར་བྱ་ཞེ༵ས་རང་དོན་ལ་མི་ལྟོས་
པར་གཞན་མང་པོའི་བདེ་བའི་དོན་སེམས་པ་ནི་ལྷ་ཡི་ཆོ༵ས་ཏེ་སྦྱིན་པའི་དབང་གིས་ཚངས་
པ་དང་བརྒྱ་བྱིན་ལ་སོགས་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །བདག་གི་བདེ་བ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དུ་
སེམས་ཅན་གཞན་གྱི་ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་གནོད་པ་བྱས་ན༵་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པར་
2-1-280


གདུང་བ་དྲག་པོ་མྱོང་བར་འགྱུ༵ར་ཞིང༌། གཞན་ལ་ཕན་པ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དུ་བདག་གི་ལུས་
དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་གནོད་པ་བྱས་ན༵་གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་
ཐམས་ཅད་ཐོ༵བ་པར་འགྱུར་རོ། །བདག་ཉིད་འབའ་ཞིག་གཟུགས་དང་རིགས་དང་འཁོར་
དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་སོགས་པས་མཐོ་བར་འདོད་པ་དེ༵་ནི་ཕྱི་མ་ལ་ངན་འགྲོ་དང་རིགས་ངན་
པ་དང་གླེན་པ་ལ་སོགས་པར་སྐྱེ་བར་འགྱུར་ཞིང༌། རང་ལ་འདོད་པ་དེ་ཉིད་གཞན་ལ་སྤོ་བར་
བྱས་ཏེ་ཕ་རོལ་པོ་མཐོ་བར་འདོད་ན༵་བདེ་འགྲོ་དང་བཀུར་སྟི་དང་རིམ་གྲོ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་
པ་ཐོབ་པར་འགྱུར་རོ། །བདག་གི་བདེ་བ་བསྒྲུབ་པའི་དོན་དུ་སེམས་ཅན་གཞན་རྣམས་
བཀོལ་ཞིང་སྤྱད་ན༷་ཕྱི་མ་ལ་བྲན་གཡོག་དང་རིགས་དམན་པ་དང་གཟུགས་མི་སྡུག་པ་ལ་
སོགས་པ་མྱོང་བར་འགྱུ༵ར་ཞིང༌། སེམས་ཅན་གཞན་གྱི་བདེ་བ་བསྒྲུབ་པའི་དོན་དུ་བདག་
ཉིད་བཀོལ་ཞིང་སྤྱད་ན༵་ཕྱི་མ་ལ་རྗེ་དཔོན་ཉིད་དང་རིགས་མཐོན་པོ་དང་གཟུགས་བཟང་བ་
ལ་སོགས་པ་མྱོང་བར་འགྱུ༵ར་རོ། མདོར་ན་འཇིག་རྟེན་གྱི་བདེ་བ་དང་ལེགས་པ་ལ་སོགས་
པའི་ཡོན་ཏན་གང་ཇི་སྙེད་པ༵་དེ་དག་ཀུན་ནི་གཞན་ཐམས་ཅད་བདེ་བར་འདོད་པ་ལས་བྱུ༵ང་
བ་ཡིན་ཞིང་འཇིག་རྟེན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་དང་ཉེས་པ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་གང་ཇི་སྙེད་པ༵་དེ་
དག་ཀུན་ནི་རང་འབའ་ཞིག་བདེ་བར་འདོད་པ་ལས་བྱུ༵ང་བ་ཡིན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)བསྡུས་ཏེ་དཔེ་དང་སྦྱར་བ་ནི། དེ་ལྟར་མང་དུ་རྒྱས་པར་བཤད་པ་ལྟ་ཅི་ཞིག་
དགོ༵ས་ཏེ། མདོར་བསྡུ་ན་བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་རང་གི་དོན་འབའ་ཞིག་བྱེད་པས་
དེའང་མ་གྲུབ་པར་འཁོར་བར་སྡུག་བསྔལ་ཁོ་ན་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་ད༵ང༌། ཐུབ་པ་ཐུགས་
རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་གཞན་གྱི་དོན་འབའ་ཞིག་མཛད་པ༵ས་དོན་གཉིས་ཕུན་སུམ་
ཚོགས་པ་གྲུབ་ནས་བདེ་བ་ཆེན་པོ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་འདི་གཉིས་ཀྱི་ནི་ཁྱད་པར་ལྟོ༵ས་ལ་
བདག་གཞན་བརྗེ་བ་ལ་འབད་པར་གྱིས་ཤིག་ཅེས་པའོ། །
2-1-281


(བཞི་པ་)མ་བརྗེས་པའི་ཉེས་དམིགས་ནི། བདག་གི་བདེ་བ་གཞན་ལ་གཏོང་བ་དང་
གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་བདག་གིར་ལེན་པའི་ཚུལ་གྱིས་དེ་ད༵ག་ཡང་དག་པར་བརྗེ་བར་མ་
བྱས་ན༵་མཐར་ཐུག་སངས་རྒྱས་ཉིད་དུ་མི་འགྲུབ་པ་ལྟ་ཞོག་ཅི༵ང༌། གནས་སྐབས་འཁོར་བ་ན་
ཡང་ལྷ་དང་མིའི་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་མྱོང་བ་མེ༵ད་དོ། །གཞན་དོན་མ་བྱས་ན་འཇིག་
རྟེན་ཕ་རོལ་གྱི་དོན་མི་འགྲུབ་པ་ཕར་ཞོག་གི༵་གནས་སྐབས་སུ་བྲན་གཡོག་རྣམས་གཞན་རྗེ་
དཔོན་གྱི་དོན་དུ་ལས་མི་བྱེད་པ་ད༵ང་རྗེ་དཔོན་ཡང་གཞན་བྲན་གཡོག་གི་དོན་དུ་རྔན་པ་མི་
སྟེར་བ༵ས་ཚེ་འདིའི་རྗེ་བོའི་བསྙེན་བཀུར་དང་བྲན་གྱི་ཟས་གོས་ཀྱི་དོན་ཙམ་ཡང་འགྲུབ་པར་
མི་འགྱུ༵ར་རོ། །མཐོང་བའི་ཆོས་ཚེ་འདི་དང་མ་མཐོང་བ་སྐྱེ་བ་གཞན་ལ་བདེ་བ་རྣམ་པར་དག་
པ་འགྲུབ་པ༵འི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་བདེ་བ་དང་སྐྱིད་པའི་རྒྱུ་བདག་གཞན་བརྗེ་བ་ཡོངས་སུ་
བོར་ཞི༵ང་ཕན་ཚུན་མི་འདོད་པ་སྣ་ཚོགས་བསྒྲུབས་ཏེ་སྡུག་བསྔལ་འབའ་ཞིག་བྱས་པའི་རྒྱུ༵ས་
བླང་དོར་གྱི་ཚུལ་ལ་རྨོངས་པ་རྣམས་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་མི་བཟད་པ་དང་
དུ་ལེ༵ན་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་སྙིང་རྗེ་བའི་གནས་སོ། །
(ལྔ་པ་)རྩ་བ་བདག་འཛིན་སྤང་ཚུལ་ནི། འཁོར་བ་མ་སྟོངས་ཀྱི་བར་དུ་འཇིག་རྟེན་དག་ན་
གཞན་གྱི་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་འཚེ་བ་གང་ཡོད་པ་ད༵ང༌། དགྲ་དང་དུག་སྦྲུལ་ལ་སོགས་
པའི་འཇིགས་པ་ཐམས་ཅད་དང་སྐྱེ་རྒ་ན་འཆི་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་གང་ཇི་སྙེད་ཡོད་
པར་གྱུར་པ༵་དེ་དག་ཀུན་རྩ་བ་བདག་ཏུ་འཛིན་པ་ལས་བྱུང་བར་གྱུར་པ་ཡིན་ན༵། འདྲེ་ཆེན་
པོ་དང་འདྲ་བར་གནོད་པ་འབའ་ཞིག་བྱེད་པའི་བདག་འཛིན་དེས་ཀོ་བདག་ལ་ཅི་ཞིག་བྱ་
༵སྟེ་ཅིའང་དགོས་པ་མེད་དོ། །གལ་ཏེ་རྒྱུ་བདག་ཏུ་འཛིན་པ་ཉིད་ཡོངས་སུ་མ་བཏང་ཞིང་
མ་སྤངས་ན༵་འབྲས་བུ་སྡུག་བསྔལ་སྤང་བར་མི་ནུས་ཏེ༵་དཔེ་ཇི་ལྟར་ན་མེ་ནི་མ་བཏང་ཞིང་
མདོར་ན༵་སྲེག་པ་སྤང་བར་མི་ནུས་པ་བཞི༵ན་ནོ། །རྣམ་འགྲེལ་དུའང༌། བདག་ཡོད་ན་ནི་
2-1-282


གཞན་དུ་ཤེས། །བདག་གཞན་ཆ་ལས་འཛིན་དང་སྡང༌། །དེ་དག་དང་ནི་འབྲེལ་བ་ལས། །
ཉེས་པ་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)ཇི་ལྟར་བརྗེ་ཚུལ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)དོན་དངོས་བསྟན་པ་ནི། ཉེས་པ་
ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྩ་བ་བདག་འཛིན་ཡིན་པ་དེ་ལྟ་བས་ན་བདག་གི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་གནོད་པ་ཞི་
བའི་དོན་ད༵ང་གཞན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་ཐམས་ཅད་ཞི་བར་བྱ་བའི་ཕྱི༵ར་དུ། བདག་ཉིད་གཅེས་
འཛིན་སྤངས་ནས་གཞན་གྱི་དོན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པར་བཏང་བར་བྱ་བ་ད༵ང༌། སེམས་ཅན་
གཞན་རྣམས་ཐམས་ཅད་བདག་ཉིད་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་གཅེས་པར་གཟུང་བར་བྱ༵་བ་ལ་
འབད་དེ་གོམས་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)བསམ་པས་འཇུག་ཚུལ་ནི། བྱང་ཆུབ་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་པ་བདག་ནི་གཞན་
སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་གྱི་དབང་དུ་གྱུར་ཏོ་ཞེ༵ས་ཡིད་ཁྱོད་ངེས་པར་ཤེས་པར་གྱིས་ལ༵་
སེམས་ཅན་མ་ལུས་པ་ཀུན་གྱི་དོན་མ་གཏོགས་པ༵་ད་ནི་ཁྱོད་ཀྱིས་རང་དོན་ལ་སོགས་པ་
གཞན་ཅི་ཡང་མི་བས༵མ་ཞིང་གཞན་ལ་ཕན་པ་འབའ་ཞིག་བསམས་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)སྦྱོར་བས་འཇུག་ཚུལ་ནི། བདག་གཞན་བརྗེས་ཕྱིན་ཆད་སེམས་ཅན་གཞན་
རྣམས་དབང་བའི་མིག་དང་རྣ་བ་ལ་སོགས་པ་ཡི༵ས་ལྟ་བ་དང་ཉན་པ་ལ་སོགས་པའི་སྒོ་ནས་
རང་གི་དོན་སྒྲུབ་པ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡི༵ན་ཞིང༌། སེམས་ཅན་གཞན་དེའི་དོན་དུ་བཏང་བའི་
མིག་དང་ལག་པ་དང་རྐང་པ་ལ་སོགས་པ་ཡི༵ས་སེམས་ཅན་གཞན་དེ་ལ་ནམ་ཡང་ལོག་པར་
བྱ་བ་མི་རི༵གས་སོ། །རང་དོན་སྒྲུབ་ཅིང་གཞན་ལ་གནོད་པ་མི་རིགས་པ་དེས་ན་ད་ནི་སེམས་
ཅན་ཁོ་ནའི་དོན་གཙོ་བོར་བྱས་ཏེ༵་བདག་ཉིད་ཀྱི་ལུས་ལ་བདེ་བའི་ཡོ་བྱད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཅི་
མཐོང་བ༵་དེ་དང་དེ་ནི་རང་གི་ཡིད་ཀྱིས་ཕྲོགས་ནས་ཀྱ༵ང་སེམས་ཅན་གཞན་དག་ལ་ནི་རྟག་
ཏུ་ཕན་པར་བྱ་བའི་ཆེད་དུ་ལེགས་པར་སྤྱོ༵ད་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
2-1-283


(གསུམ་པ་)[བཞི་པ]བརྗེས་ནས་འགྲུབ་ཚུལ་ལ། བསམ་པས་བསྒྲུབ་ཚུལ་དང༌། སྦྱོར་
བས་བསྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། བསྒོམ་ཚུལ་མདོར་བསྟན། རྒྱས་པར་བཤད་པ། བརྟགས་
ནས་འཇུག་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ནི། སྔར་བདག་གཞན་མ་བརྗེས་པའི་དུས་སུ་ཕྲག་དོག་དང་
འགྲན་སེམས་དང་ང་རྒྱལ་རྣམས་སྐྱེ་བའི་ཡུལ་རང་བས་དམན་པ་དང་སོགས་པའི་སྒྲས་
མཉམ་པ་དང་མཐོ་བར་སྣང་བའི་སེམས་ཅན་རྣམས་བརྗེས་ཕྱིན་ཆད་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་
བདག་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་མོས་པར་བྱས་ཏེ་དོན་གྱི་གཞན་ལ་བདག་གསར་བ་ཞེས་ཐ་སྙད་བྱས་
པ་ད༵ང༌། གཞན་སེམས་ཅན་དམན་པ་དང་མཉམ་པ་དང་མཐོ་བ་རྣམས་ཡིན་པ་ཉིད་དུ་ནི་བྱང་
ཆུབ་སེམས་དཔའ་བདག་ཉིད་གོམས་པར་བྱས་ན༵ས་དོན་གྱིས་རང་ལ་བདག་རྙིང་པ་ཞེས་ཐ་
སྙད་བྱས་ཏེ་རང་གཞན་བརྗེས་པ་ལ། ཐེ་ཚོམ་གྱི་རྣམ་རྟོག་མེད་པའི་སེམས་ཀྱིས་སུ༵་སེམས་
ཅན་ལས་མཐོ་བའི་བདག་རྙིང་པ་ལ་ཕྲག་དོག་དང༌། སེམས་ཅན་དང་མཉམ་པའི་བདག་རྙིང་
པ་ལ་འགྲན་སེམས་དང༌། སེམས་ཅན་ལས་དམའ་བའི་བདག་རྙིང་པ་ལ་ང་རྒྱལ་བསྒོ༵མ་པར་
བྱའོ། །དེས་ན་རེ་ཞིག་འདི་ཞེས་པ་རྣམས་ནི་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་གོམས་པའི་བདག་རྙིང་པ་
ལ་གོ་བར་བྱ་ཞིང༌། བདག་ཅེས་པ་རྣམས་ནི་གསར་དུ་གོམས་པར་བྱས་པའི་སེམས་ཅན་ལ་
གོ་བར་བྱའོ། །མདོར་ན་བདག་ཉིད་གཞན་ཡིན་པ་དང༌། གཞན་རྣམས་བདག་ཡིན་པར་མོས་
པས་བདག་གཞན་གོ་བརྗེ་བའི་ཚུལ་ལ་འབད་པར་བྱ་སྟེ། འཇིག་རྟེན་ནའང་རང་ཉིད་ཀྱང་
གཞན་ཡིན་པའི་ལུགས་ལ་དེ་ཙམ་གཅིག་སེམས་སུ་འོང་བ་ཞེས་གྲགས་པ་ལྟར་རོ། །འདིའི་
ཕྲག་དོག་དང་འགྲན་སེམས་དང་ང་རྒྱལ་རྣམས་ནི་སྤང་བྱའི་མིང་གིས་བསྟན་ཡང་དོན་ལ་
བདག་ཉིད་གཅེས་པར་འཛིན་པའི་གཉེན་པོ་ཉིད་དོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། མཐོ་བ་ལ་ཕྲག་དོག་བསྒོམ་ཚུལ། མཉམ་པ་ལ་འགྲན་སེམས་
བསྒོམ་ཚུལ། དམའ་བ་ལ་ང་རྒྱལ་བསྒོམ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)འཇིག་
2-1-284


རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་ལ་བརྟགས་ཏེ་བསྒོམ་ཚུལ་ནི། བདག་རྙིང་པ་འདི་ནི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པས་
མང་པོས་བཀུར་བར་བྱས་པ་ཡིན་གྱི་སེམས་ཅན་བདག་ནི་དམན་པར་མཐོང་བས་བཀུར་
བར་བྱས་པ་མི༵ན་ལ། བདག་རྙིང་པ་འདིས་ནོར་མང་པོ་རྙེད་པ་བཞིན་དུ་སེམས་ཅན་བདག་
གིས་མ་རྙེད་ཅི༵ང་བདག་རྙིང་པ་འདི་ནི་མང་པོས་བསྟོད་པར་བྱས་པ་ཡིན་ལ། སེམས་ཅན་
བདག་ལ་སྨོ༵ད་པར་བྱས་པ་དང༌། བདག་རྙིང་པ་འདིས་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་
གྱི་སེམས་ཅན་བདག་ནི་ཤིན་ཏུ་སྡུག་བསྔལ་བར་གནས་ལ༵། སེམས་ཅན་བདག་ནི་ཁུར་ཁུར་
བ་ལ་སོགས་པ་དམན་པའི་ལས་རྣམས་བྱེད་པ་ད༵ང་བདག་རྙིང་པ་འདི་ནི་ལས་མེད་པར་བདེ་
བ་ཉིད་དུ་གན༵ས་པ་མི་རིགས་སོ་ཞེས་ཕྲག་དོག་བསྒོམ་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)མཐོ་བའི་ཡོན་ཏན་ལ་བརྟགས་ཏེ་བསྒོམ་ཚུལ་ནི། བདག་རྙིང་པ་འདི་ནི་རིགས་
མཐོན་པོ་དང་འཁོར་མང་པོ་དང་ལོངས་སྤྱོད་འབྱོར་བ་ལ་སོགས་པས་འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་
ལ་ཆེ་བའི་ཡོན་ཏན་ད༵ང་ལྡན་པ་དང༌། སེམས་ཅན་བདག་རིགས་ངན་པ་ལ་སོགས་པས་
དམན་ཞིང་ཡོན་ཏན་མེད་པར་གྲ༵གས་མོད། སེམས་ཅན་བདག་ལའང་ཆེ་བ་ཡོན་ཏན་རྣམས་
མེད་པས་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་ཅིའང་དགོས་པ་མེད་ཅིང༌། སེམས་ཅན་བདག་ཅག་ཀུན་ཀྱང་རང་
བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་དག་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པ་ཉི༵ད་ཡིན་པས་བརྙས་པར་
མི་རིགས་སོ། །མཐོན་དམན་ཡང་ལྟོས་ས་ལ་ལྟོས་ནས་བཞག་པ་ཡིན་གྱི། མཐའ་གཅིག་ཏུ་
བདེན་པར་གྲུབ་པ་ནི་མེད་དེ། སེམས་ཅན་གང་བས་བདག་རྙིང་པ་འདི་དམན་པའི་ཆ་དེའང་
ཡོད་ཅི༵ང༌། བདག་རྙིང་པ་གང་བས་སེམས་ཅན་བདག་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པའི་ཆ་དེ་ཡང་ཡོ༵ད་
པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་ནའང་སེམས་ཅན་རྣམས་ཚུལ་ཁྲིམས་འཆལ་བ་དང༌། ལྟ་བ་ངན་པ་དང༌། 
འཚོ་བ་རྒུད་པ་ལ་སོགས་པས་དམན་པའོ་སྙམ་ན། དེ་དག་ནི༵་ཉོན་མོངས་པའི་གཞན་དབང་
དུ་གྱུར་པའི་སྟོབས་ཀྱིས་བྱུང་བ་ཡིན་གྱི། སེམས་ཅན་བདག་ལ་རང་དབང་ཡོད་བཞིན་དུ་
2-1-285


བྱས་པ་མི༵ན་པས། དེ་དག་གི་ཆ་ལ་ཡང་བརྙས་པར་མི་རིགས་སོ། །བདག་རྙིང་པ་དེ་སྙིང་རྗེ་
ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ན་ཅི་ནུས་ཀྱིས་སེམས་ཅན་བདག་ནི་ཉོན་མོངས་
པའི་ནད་ལས་གསོ་བར་བྱ་དགོས་ཏེ༵། གསོ་ཞིང་ཕན་འདོགས་པར་གྱུར་ན་དཀའ་བ་སྤྱོད་
པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་གནོད་པའང་སེམས་ཅན་བདག་གི་དང་དུ་བླ༵ང་བར་བྱའོ། །
འོན་ཏེ་སེམས་ཅན་བདག་ལ་བདག་རྙིང་པ་འདིས་གསོ་ཞིང་ཕན་གདགས་པར་བྱ་བ་མི༵ན་
ན། མཐོན་དམན་དུ་འཛིན་པའི་སྒོ་ནས་ཅིའི་ཕྱིར་སེམས་ཅན་བདག་ལ་བརྙས་པ་བྱེ༵ད་དེ་བྱེད་
པར་ནི་མི་རིགས་ཤིང༌། གསོ་བར་མི་ནུས་ན་སེམས་ཅན་བདག་ལ་བདག་རྙིང་པ་དེ་ཡི་ཡོན་
ཏན་གྱི༵ས་ཅི་ཞིག་བྱ་སྟེ་འདིར་སེམས་ཅན་བདག་ཉིད་རང་བཞིན་གྱིས་དེས་པ་ལ་སོགས་ཡོན་
ཏན་ཅ༵ན་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་ཡང་སྡིག་པ་བྱས་པ་ངན་སོང་ངན་འགྲོ་ལོག་པར་ལྟུང་བ་
གཅན་གཟན་གདུག་པའི་ཁར་གནས་པ༵་ལྟ་བུའི་འགྲོ་བ་རྣམས་ལ་སྡུག་བསྔལ་དང་བྲལ་བར་
འདོད་པའི་སྙིང་རྗེས་ཕན་འདོགས་པ་མེད་པར་མ་ཟད། བདག་རྙིང་པ་འདི༵་ཕྱིར་ལ་ཡོན་ཏན་
མེད་བཞིན་དུ་ཡོན་ཏན་ལྷག་པར་རློམ་པ་ཡི༵ས་མཁས་པ་དག་ལ་བསྔོ་ཞིང་རྒྱལ་བར་འདོ༵ད་
པ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཀྱང་ཕྲག་དོག་བསྒོམ་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)འགྲན་སེམས་བསྒོམ་ཚུལ་ནི། འཁོར་དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་སོགས་པའི་སྒོ་ནས་
སེམས་ཅན་བདག་དང་མཉམ་པའི་བདག་རྙིང་པ་ལ་བལྟས་ནས་ནི༵་ཡོན་ཏན་གྱི་ཆ་གང་གིས་
སེམས་ཅན་རང་ཉིད་ལྷག་པར་བྱ་བའི་ཕྱི༵ར་དུ་སེམས་ཅན་བདག་གི་རྙེད་པ་ལོངས་སྤྱོད་
འབྱོར་བ་དང་བཀུར་སྟི་རིམ་གྲོའི་ཁྱད་པར་ནི༵་ཐ་ན་རྩོད་པ་ཡིས་ཀྱང་ངེས་པར་བསྒྲུ༵བ་པར་
བྱའོ། །ཅི་ནས་ཀྱང་སེམས་ཅན་བདག་གི་ཡོན་ཏན་ནི༵་འཇིག་རྟེན་ཀུན་ལ་བསལ་བར་གྲགས་
པ་ད༵ང༌། གཞན་ཡང་བདག་རྙིང་པ་འདི་ཡི་ཡོན་ཏན་ག༵ང་ཡིན་པ་རྣམས་གང་ཟག་སུས་ཀྱང་
ཐོས་པར་མི་འགྱུར་བར་གསང་བར་བྱ༵འོ། །དེ་བཞིན་དུ་སེམས་ཅན་བདག་གི་སྐྱོན་གང་ཡིན་
2-1-286


པ་ཡང་སྦས་ཏེ་གསང་བར་བྱ་ཞི༵ང༌། སྐྱོན་མེད་པར་ཤེས་ནས་སེམས་ཅན་བདག་ནི་སྐྱེ་བོ་
མང་པོས་མཆོད་པ་འགྱུར་བར་བྱའི་བདག་རྙིང་པ་འདི་ལ་མཆོད་པར་འགྱུར་བ་མི༵ན་པ་དང༌། 
སེམས་ཅན་བདག་དེང་ནས་རྙེད་པ་འབྱོར་པ་མང་པོ་ལེགས་པར་རྙེད་པར་བྱ་ཞི༵ང༌། སེམས་
ཅན་བདག་ནི་སྐྱེ་བོ་མང་པོས་བཀུར་བར་འགྱུར་བར་བྱ་ཡི་བདག་རྙིང་པ་འདི་ལ་བཀུར་བར་
འགྱུར་བ་མི༵ན་པར་བྱའོ། །བདག་རྙིང་པ་འདི་ནི་རྙེད་པ་དང་བཀུར་སྟི་ལ་སོགས་པ་མེད་པས་
མ་རུངས་པར་བྱས་པ་ལ༵་ཡུན་རིང་དུ་སེམས་ཅན་བདག་ནི་དགའ་བས་བལྟ༵་བར་བྱ་ཞིང༌། 
འགྲོ་བ་ཀུན་གྱིས་དེ་ལ་ཁྲེལ་བའི་སྒོ་ནས་བཞད་གད་བྱེད་པ་ད༵ང་ཕན་ཚུན་མང་པོ་འདུས་ཏེ་
དེ་ལ་སྨོད་ཅིང་མཚང་འབྲུ་བ་དག་ཏུ་ཡང་བྱ༵འོ་ཞེས་བདག་སྙིང་པ་ལ་འགྲན་སེམས་བསྒོམས་
པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)ང་རྒྱལ་བསྒོམ་ཚུལ་ནི། སེམས་ཅན་ལས་དམན་ཞིང་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་དུ་
གྱུར་པའི་བདག་རྙིང་པ་འདི་ཡང་སེམས་ཅན་མཐོན་པོ་བདག་དང་ནི༵་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ནི་འགྲན་
ཞེས་གྲ༵ག་མོད། དོན་ལ་ཐོས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡོན་ཏན་དམན་པའི་བདག་རྙིང་བ་འདི་དང་
སེམས་ཅན་བདག་ཐོས་པ་མང་པ་དང་ཤེས་རབ་ཆེ་བའམ༵་གཟུགས་བཟང་བ་དང་རིགས་
མཐོ་བ་དང་ནོར་འབྱོར་བ་རྣམས་ཀྱིས་མཉམ་མམ་ཅི༵་སྟེ་ནམ་ཡང་མི་མཉམ་མོ། །དེ་ལྟར་
ཐོས་པ་ཆེ་བ་ལ་སོགས་པར་འཇིག་རྟེན་ཀུན་ལ་སྙན་པར་གྲགས་པ་ཡི༵་སེམས་ཅན་བདག་གི་
ཡོན་ཏན་གྱི་ཁྱད་པར་གསལ་བར་ཐོས་ནས་ནི༵་ལུས་ཀྱི་བ་སྤུ་ལྡང་ཞིང་ཡིད་དགའ་བ་སྐྱེ་བར་
འགྱུར་བ༵འི་བདེ་སྐྱིད་ལ་ནི་བདག་རྙིང་པ་ཁྱོད་ཡོངས་སུ་སྤྱོ༵ད་ཅིག་ཅེས་ང་རྒྱལ་བསྒོམ་པར་
བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)འཇུག་ཚུལ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)ཕན་ན་བསྟེན་ཚུལ་ནི། ཅི་སྟེ་བདག་རྙིང་པ་
འདི་ལ་ལོངས་སྤྱོད་མང་པོའི་སྙེད་པ་ཡོད་ཀྱ༵ང་གལ་ཏེ་སེམས་ཅན་ང་ཡི་བཀའ་ཉན་ཞིང་ཕན་
2-1-287


པ་དང་བདེ་བ་སྒྲུབ་པའི་ལས་བྱེད་ན༵་བདག་རྙིང་པ་འདི་ལ་སྲོག་འཚོ་བ་ཙམ་གྱི་ལོངས་སྤྱོད་
བྱིན་ན༵ས་སེམས་ཅན་བདག་གི་སྟོབས་ཀྱིས་རྙེད་པ་གཞན་དེ་རྣམས་བཙན་ཐབས་སུ་དབྲོག་
ཅིང་བླང་བར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)གནོད་ན་གཞོམ་ཚུལ་ནི། བདག་རྙིང་པ་འདི་ནི་བདེ་བའི་ཁྱད་པར་རྣམས་ལས་
ཉམས་པར་བྱ་ཞི༵ང་སེམས་ཅན་བདག་གིས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་གནོད་པ་རྣམས་དང་རྟག་ཏུ་སྦྱར་
བར་བྱ༵་སྟེ། བདག་རྙིང་པ་འདི་ཡིས་ལན་བརྒྱ་ཕྲག་མང་པོ་ཐམས་ཅད་དུ༵་འཁོར་བར་འཁོར་
བའི་ཚེ་སེམས་ཅན་བདག་ལ་གསོད་པ་དང་འཕྲོག་པ་ལ་སོགས་པའི་གནོད་པ་སྣ་ཚོགས་
བྱ༵ས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)རང་དོན་སྨད་པ་ནི། འདི་མན་ཆད་བདག་གཞན་གྱི་སྒྲའང་རྣལ་མར་བཟུང་སྟེ། 
བདག་གི་ཡིད་ཁྱོད་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་རང་དོན་འབའ་ཞིག་བྱེད་པར་འདོད་པ༵ས་འཁོར་བ་
འདིར་བསྐལ་པ་གྲངས་མེད་པ་མང་པོ་འདས་པར་གྱུར་ཀྱ༵ང༌། དོན་མེད་པའི་ངལ་བ་ཆེན་པོ་
དེ་ལྟ་བུ༵ས་རང་གི་ཡིད་ཁྱོད་ཀྱིས་ཡུན་རིང་དུ་སྡུག་བསྔལ་ཆེན་པོ་འབའ་ཞིག་བསྒྲུ༵བ་པ་ནི་
ཤིན་ཏུ་འགྱོད་པའི་གནས་ཡིན་ནོ། །
(བཞི་པ་)གཞན་དོན་བསྔགས་པ་ནི། རང་དོན་བྱས་ན་སྡུག་བསྔལ་འབའ་ཞིག་ལ་སྤྱོད་
པ་དེ་ལྟར་ངེས་པས་ད་ནི་སེམས་ཅན་གཞན་མང་པོ་དག་གི༵་དོན་ཁོ་ན་སྒྲུབ་པ་ལ་རབ་ཏུ་སྤྲོ་
བས་འཇུག་པར་གྱིས་ད༵ང༌། ཐུབ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་བཀའ་ནི་ཚད་མ་ཡིན་ཞིང་ནམ་
ཡང་མི་སླུ་བ༵ས་གཞན་དོན་བྱས་པ་དེ་ཡི་ཡོན་ཏན་ཕྱིས་རིམ་གྱིས་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་བར་
འགྱུ༵ར་རོ། །གལ་ཏེ་རང་གི་ཡིད་ཁྱོད་ཀྱིས་སྐྱེ་བ་སྔ་མ་རྣམས་ཀྱི་དུས་སུ༵་བདག་གཞན་བརྗེས་
ནས་གཞན་དོན་འབའ་ཞིག་སྒྲུབ་པའི་ལས་འདི་བྱས་པར་གྱུར་ན་ནི༵་འབྲས་བུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་
ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་བདེ་བ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་མིན་པ༵་འཁོར་བར་སྡུག་བསྔལ་ཁོ་ན་ལ་སྤྱོད་
2-1-288


པ་འདི་འདྲའི་གནས་སྐབས་སུ་འགྱུར་བ་མི་སྲི༵ད་དོ། །གཞན་དོན་ལས་བདེ་བ་ཐོབ་པ་དེ་ལྟ་
བས་ན་ད་ནི་འདི་ལྟར་གཞན་ཕ་མ་དག་གི༵་ཁུ་བ་དང་ཁྲག་གི་ཐིགས་པ་སྨིན་པ་ལ༵་གོམས་
པའི་དབང་གིས་ཡིད་ཁྱོད་ཀྱིས་ངར་འཛིན་བྱས་པ་ལྟ༵ར་དེ་བཞིན་དུ་སེམས་ཅན་གཞན་
ཐམས་ཅད་ལའང་བདག་ཏུ་འཛིན་པ་གོམས་པར་གྱི༵ས་ལ་དེའི་དོན་ལ་བརྩོན་པར་གྱིས་ཤིག་
ཅེས་པའོ། །
(བཞི་པ་)[གཉིས་པ]སྦྱོར་བས་བསྒྲུབ་ཚུལ་ལ། སྒྲུབ་ཚུལ་དངོས་དང༌། དབང་དུ་བྱེད་ཚུལ་
ལོ། །
དང་པོ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ལེགས་པ་གཞན་ལ་གཏོང་ཚུལ་ནི། གང་ལ་ཅི་ཕན་ན་
སྙམ་དུ་སེམས་ཅན་གཞན་གྱི་དོན་ཁོ་ན་ལ་རྟོག་དཔྱོད་ཆེན་པོ་བྱས་ནས་ནི༵་བདག་གི་ལུས་ལ་
ཉེ་བར་མཁོ་བའི་ཡོ་བྱད་ཟས་དང་གོས་ལ་སོགས་པ་ཅི་དང་ཅི་སྣང་པ༵་དེ་དང་དེ་ཉིད་བློས་
ཕྲོགས་པར་བྱས་ན༵ས་ཡིད་ཁྱོད་ཀྱིས་དུས་རྟག་ཏུ་གཞན་ལ་ཕན་པ་སྤྱོ༵ད་ཅིག གཞན་ཡང་
སྐབས་སུ་བདག་ནི་བདེ་སྐྱིད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་ཞིང་སེམས་ཅན་གཞན་ནི་མི་སྐྱེད་
ལ༵་བདག་ནི་འཁོར་དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་སོགས་པས་མཐོ་ཞིང་སེམས་ཅན་གཞན་ནི་དམའ་
བ་ད༵ང་བདག་ནི་ཕན་བྱེད་མང་པོ་དང་བཅས་ཤིང་སེམས་ཅན་གཞན་ལ་མིན་པ་འདི་འདྲ་
མི་རིགས་སོ་ཞེ༵ས་བདག་ལ་ཕྲག་དོག་ཅིས་མི་བྱེ༵ད་དེ་བྱ་བར་འོས་ཤིང་སྐྱིད་པ་ལ་སོགས་པ་
གཞན་ལའང་སྦྱར་བར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)ཉེས་པ་བདག་གིས་བླང་ཚུལ་ནི། བདག་ནི་འདོད་ཡོན་ལ་སྤྱོད་པའི་བདེ་བ་ལ་
ཆགས་པ་དང་བྲལ་བར་གྱིས་ཏེ༵་སེམས་ཅན་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་དང་དུ་བླངས་
ནས་བདག་ལ་སྦྱོ༵ར་ཞིང་གང་གི་ཚེ་བདག་འདི་ནི་དམན་པའི་ལས་ཅི་ཞིག་བྱེད་ཅེ༵ས་བདག་
གི་སྐྱོན་ལ་ཡང་ཡང་བརྟགས་ཏེ་སྤང་བར་གྱི༵ས་ཤིག གཞན་གྱིས་གནོད་ཅིང་འཚེ་བ་ལ་
2-1-289


སོགས་པའི་ཉེས་པ་བྱས་པ་ཡ༵ང་རང་གི་སྔོན་གྱི་ལས་ངན་པའི་སྐྱོན་དུ་བསྒྱུར་བར་བྱོས་ལ༵། 
བདག་གིས་ཉེས་བ་ཆུང་ངུ་བྱས་པ་རྣམས་ཀྱ༵ང་མི་གསང་བར་སྐྱེ་བོ་མང་པོའམ་ཐུབ་པ་ཆེན་པོ་
བཅོམ་ལྡན་འདས་ལ་རབ་ཏུ་ཤོ༵གས་ཤིང་སླན་ཆད་སྡོམ་པ་ལ་གནས་པར་བྱོས་ཤིག སེམས་
ཅན་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་སྙན་པའི་གྲགས་པ་ལྷག་པར་བརྗོད་ཅིང་གསལ་བར་བྱས་པ༵ས་
རང་གི་གྲགས་པ་ཟིལ་གྱིས་ནོ༵ན་ཅིང་སྦ་བར་གྱིས་ལ། བདག་ནི་བྲན་གྱིའང་ཐ་མ་ལྟ༵ར་ཤིན་
ཏུ་དམན་པའི་ཆ་བཟུང་སྟེ་སེམས་ཅན་གཞན་ཐམས་ཅད་རྗེ་བོ་ལྟར་མོས་པའི་སྒོ་ནས་དོན་
རྣམས་ཀུན་ལ་རྟག་ཏུ་བཀོལ་བར་གྱི༵ས་ཤིག བདག་འདི་ནི་སྐྱོན་སྣ་ཚོགས་དང་བཅས་པའི་
རང་བཞིན་ཡིན་པ་ཉི༵ད་ཀྱིས་གློ་བུར་གྱི་ཡོན་ཏན་ཅུང་ཟད་ཙམ་མཐོང་བའི་ཆས་ནམ་ཡང་མི་
བསྟོ༵ད་པར་བྱ་སྟེ། བདག་འདི་ཡི་ཡོན་ཏན་གྱི་ཁྱད་པར་རྣམས་ཅི་ནས་ཀྱ༵ང་གང་ཟག་འགས་
ཀྱང་མི་ཤེས་པ་དེ་ལྟར་སྦ་བ་ལ་འབད་པར་གྱི༵ས་ཤིག་ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)བསྡུས་ཏེ་བསྒྲུབ་པར་གདམས་པ་ནི། མདོར་བསྡུ་ན་སྔར་ཐོག་མ་མེད་པ་ནས་
བདག་གི་དོན་འབའ་ཞིག་སྒྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱི༵ར་རང་གི་ཡིད་ཁྱོད་ཀྱིས་སེམས་ཅན་གཞན་ལ་
གནོད་པ་བྱས་པ་ག༵ང་ཡིན་པའི་གནོད་པ་དེ་རྣམས། ད་ནི་སེམས་ཅན་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་
དོན་ཁོ་ན་སྒྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱི༵ར་བདག་ཉིད་ལ་ནི་འབབ་པར་གྱི༵ས་ཤིག བདག་འདི་ནི་གཉའ་
བའམ་གདོང་དྲག་པར་ཧ་ཅང་འགྱུར་བའི་ཚུལ་དུ༵་ཁོང་ཤེད་དང་ང་རྒྱལ་བསྐྱེད་པར་ནི་མི་བྱ་
སྟེ༵་དཔེར་ན་བག་མ་གསར་བའི་སྤྱོད་ལམ་གྱི་ཚུལ་བཞིན་དུ༵་བྱ་བ་མ་ཡིན་པ་ལ་ངོ་ཚ་བ་དང་
སྡིག་པའི་རྣམ་སྨིན་ལ་འཇིགས་པ་དང་བཅས་པས་དབང་པོའི་སྒོ་བསྡམས་ཏེ་གཉེན་པོ་ལ་
མཉམ་པར་གཞ༵ག་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)དབང་དུ་བྱེད་ཚུལ་ལ་བདུན་ལས། (དང་པོ་)དབང་དུ་བྱེད་ཚུལ་མདོར་བསྟན་ནི། 
དེ་ཡང་བྱ་བར་འོས་པ་གཞན་དོན་སྒྲུབ་པ་ལ་སོགས་པའི་དགེ་བ་ལ་སྔར་བཤད་པ་དེ་ལྟར་རྩེ་
2-1-290


གཅིག་ཏུ་གནས་པར་བྱ་ཞི༵ང༌། དེ་བཞིན་དུ་རང་གི་ཡིད་ཁྱོད་ཀྱིས་མི་བྱ་བ༵ར་འོས་པར་རང་
དོན་སྒྲུབ་པ་ལ་སོགས་པ་ལ་མི་འཇུག་པ་དེ་ལྟར་རང་གི་སྒོ་གསུམ་གྱི་སྤྱོད་པ་འདི་ནི་རྟ་དུལ་
བ་བཞིན་དུ་དབང་དུ་འགྱུར་ཞིང་ལས་སུ་རུང་བར་བྱ་སྟེ༵། གལ་ཏེ་དེ་དག་ལས་འདས་ནས་
སྤང་བྱ་ཉོན་མོངས་པའི་དབང་དུ་གྱུར་ན་གཉེན་པོ་སྟོབས་ལྡན་གྱིས་ཚར་བཅད་པ་ལ་ཡང་
འབད་པར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)རང་དོན་སེམས་པ་གཞོམ་ཚུལ་ནི། འོན་ཏེ་སྔར་བཤད་པ་དེ་ལྟར་གདམས་
ངག་ཟབ་མོ་བསྟན་ཀྱང་ནི༵་རང་གི་སེམས་ཁྱོད་དེ་ལྟར་ཉམས་སུ་ལེན་པར་མི་བྱད་ན༵། ལུས་
བེམ་པོ་ལ་ཉེས་པ་མེད་ཅིང་སེམས་ཁྱོད་ལས་སུ་མ་རུང་བ་ལས་འཁོར་བ་དང་ངན་སོང་གི་
ཉེས་པ་ཀུན་བརྟེན་ནས་འབྱུང་བ་ཡིན་པ༵ས་སེམས་ཉོན་མོངས་ཅན་ཁྱོད་ཉིད་གཉེན་པོས་
ཚར་གཅད་པར་བྱ་བར་ཟ༵ད་དོ། །ཉོན་མོངས་པ་ཅན་གྱི་སེམས་ཁྱོད་ཀྱི་ལམ་ངན་པར་ཁྲིད་
ནས་བསླུས་ཤིང་ཁོ་བོ་གང་དུ་བརླག་པར་བྱས་པ༵འི་སྔོན་གྱི་དུས་འཁོར་བ་ཐོག་མ་མེད་པ་དེ་
ནི་གཞན་འདས་ཚར་བ་ཡིན་ཏེ༵། ད་ནི་སྔོན་དང་འདྲ་བ་མ་ཡིན་པས་སེམས་ལས་སུ་རུང་མི་
རུང་གི་ཁྱད་པར་རྣམས་ངས་མཐོང་བཞིན་དུ་ད་ཁྱོད་ལམ་ངན་པ་གང་དུ་འགྲོ༵་སྟེ་འགྲོ་བའི་
གནས་མེད་པས། སེམས་ཁྱོད་ཀྱི་རང་དོན་བསྒྲུབ་པ་ལ་སོགས་པའི་ང་རྒྱལ་དང་དྲེགས་པ་
ཀུན་གཞོམ་པ་ལ་འབད་པར་བྱ༵འོ། །དེས་ན་ད་དུང་སྔར་བསླུས་པ་བཞིན་དུ་བདག་ལ་རང་
གི་དོ༵ན་འབའ་ཞིག་བསྒྲུབ་པར་བྱར་ཡོད་དོ་སྙམ་དུ་སེམས་པའི་བསམ་པ་དམན་པ་དེ་དོར་
ཅི༵ག དེའང་བདག་གཞན་བརྗེ་བའི་ཚུལ་གྱིས་བདག་གིས་སེམས་ཅན་གཞན་ཐམས་ཅད་
ལ་ཁྱོད་བཙོངས་ཟིན་ནས་གཞན་དབང་པ་ཡིན་གྱི༵ས་གཞན་གྱི་དོན་ལ་ནམ་ཡང་སྐྱོ་བར་མ་
སེམས་པར་ཞོ་ཤ་ཕུ༵ལ་ཏེ་གུས་པས་འབད་པར་བྱའོ། །གལ་ཏེ་བདག་འཛིན་གྱི་དབང་གིས་
བག་མེད་པར་གྱུར་ནས་ཁྱོ༵ད་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་མ་བྱིན་ཞིང་གཞན་དོན་ལ་བརྩོན་པར་མ་
2-1-291


བྱས་ན༵་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་གྱི་སེམས་ཁྱོད་ཀྱིས་ཁོ་བོ་སླར་ཡང་དམྱལ་བ་ཡི༵་སྲུང་མ་འཇིགས་
སུ་རུང་བ་རྣམས་ལ་བྱིན་ནས་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་ལ་སྦྱོར་བ་ཉིད་དུ་ངེ༵ས་སོ། །དེ་ལྟར་ཉོན་
མོངས་པ་ཅན་གྱི་སེམས་ཁྱོད་ཀྱིས་རེ་ལྟའམ་ལན་དུ་མ་ཞིག་སྔར་ཡང་ཁོ་བོ་དམྱལ་བའི་སྲུང་
མ་རྣམས་ལ་བྱིན་པས་ཡུན་རིང་པོར་སྡུ༵ག་བསྔལ་ལ་སྦྱར་བའི་ཕྱིར་ད་ནི་སྔར་གནོད་པ་མང་
པོ་བྱས་པའི་ཁོ་ན་རྙིང་པ་རྣམས་དྲན་པར་བྱས་ཏེ༵་ཡིད་ཁྱོད་ཀྱིས་རང་གི་དོན་འབའ་ཞིག་
སེམས་པའི་བསམ་པ་དམན་པ་རྩ་བ་ནས་གཞོ༵མ་པར་བྱའོ། །
(གསུམ་པ་)གཞན་དོན་ལ་བསམས་ན་ལེགས་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་བདག་ནི་གཏན་དུ་དགའ་
ཞིང་བདེ་བ་ཐོབ་པར་འདོད་ན༵་རང་གི་དོན་ལ་བདག་གིས་དགའ་ཞིང་ཞེན་པར་མི་བྱ༵་སྟེ། དེ་
སྟེ་བདག་ནི་འཇིགས་པ་ཐམས་ཅད་ལས་རྟག་ཏུ་བསྲུང་བར་འདོད་ན༵་སེམས་ཅན་གཞན་
རྣམས་ཐམས་ཅད་རྟག་ཏུ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་བསྲུང་ཞིང་སྐྱོང་བ་ལ་འབད་པར་བྱ༵འོ། །
(བཞི་པ་)ལུས་ལ་ཞེན་ན་འཆིང་ཚུལ་ནི། ཐབས་སམ་ཚུལ་ཇི་ལྟ་ཇི་ལྟར་རང་གི་ལུས་འདི་
ནི༵་བདེ་བའི་ཡོ་བྱད་རྣམས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་བསྲུང་ཞིང་སྐྱོང་བར་བྱེད་པར་འགྱུར་བ༵་དེ་ལྟ་དེ་
ལྟར་སླར་ཡང་ཤིན་ཏུ་ནི༵་གཟེ་རེ་ཅན་བཟོད་སྲན་ཆུང་བར་འགྱུར་ཞིང་སྡུག་བསྔལ་ཆེ་བ་ཉིད་
ལྟུང་བར་འགྱུ༵ར་རོ། །དེ་ལྟར་ལུས་ལ་ཆགས་པས་གཟེ་རེ་ཅན་དུ་ལྷུང་བ་དེ་ཡི་ཡ༵ང་འདོད་
པའི་ཁྱད་པར་རྣམས་ས་ཆེན་པོ་འདི་ཐམས་ཅད་གང་བའི་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི༵ས་ཀྱང་རྫོགས་
པར་ནུས་པ་ཡོད་པ་མིན་ན༵་བརྐམ་ཆགས་ཅན་འདི་ཡི་འདོད་པ་སུས་སྐོང་བར་བྱེད་ནུ༵ས་ཏེ། 
དཔེར་ན་རྒྱལ་པོ་ང་ལ་ནུས་གླིང་བཞིའི་བདག་པོ་དང་བརྒྱ་བྱིན་གྱི་སྟན་བྱེད་ཐོབ་ཀྱང་མ་ཚིམ་
པར་ལྷུང་བ་བཞིན་ནོ། །དེ་ལྟར་ཚིམ་པའི་ནུས་པ་མེད་པའི་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ཐོབ་པར་
འདོད་པ་ལ་བརྟེན་ནས་འདོད་ཆགས་དང་ཞེ་སྡང་ལ་སོགས་པའི་ཉོན་མོངས་པ་ད༵ང༌། བསམ་
པ་གཞན་ཕན་ལས་ཉམས་པ་དང་སྦྱོར་བ་སེམས་ཅན་ལ་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའང་སྐྱེ་བར་
2-1-292


འགྱུ༵ར་རོ། །
(ལྔ་པ་)ལྟོས་པ་མེད་ན་ལེགས་ཚུལ་ནི། སྐྱེས་བུ་དམ་པ་གང་ཞིག་རང་དོན་དུ་འདོད་པའི་
ཡོན་ཏན་ཀུན་ལ་རེ་འདོད་དང་ལྟོས་པ་མེད་པ༵་དེ་ཡི་འབྱོར་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་རྣམས་
ནམ་ཡང་ཟད་མི་ཤེ༵ས་པ་ཉིད་དེ། དེ་ལྟ་བས་ན་རང་གི་ལུས་ཀྱི་བདེ་བའི་འདོད་པ་ནི༵་འཕེལ་
བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་དུ་འབྱོར་བའི་ཁྱད་པར་ཆུང་ངུ་ལའང་ཆགས་པའི་གོ་སྐབས་དབྱེ་བར་མི་བྱ་
སྟེ༵་གང་ཞིག་ཡིད་དུ་འོང་བའི་ཡོ་བྱད་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མི་འཛིན་པ༵་དེ་ནི་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་དངོས་པོ་
བཟང་བོ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་ཡི༵ན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(དྲུག་པ་)བརྟགས་ཏེ་ཆགས་ཞེན་སྤང་ཚུལ་ནི། ལུས་འདི་བསྲུངས་ཤིང་བསྐྱངས་ཀྱང་ཐ་
མར་ཤི་བ་ན་མེས་བསྲེགས་ནས་ཐལ་བའི་མཐར་གཏུགས་པར་འགྱུར་ཤི༵ང༌། ད་ལྟ་གསོན་པ་
ན་ཡང་རང་གི་ངོ་བོ་རྡོ་བ་ལྟར་མི་གཡོ་ཞིང་གཞན་ཡིད་དང་རླུང་གི་བསྐྱོད་པར་བྱ་དགོས་པ༵་
མི་གཙང་བ་སྣ་ཚོགས་ལས་གྲུབ་པའི་གཟུགས་ནི་མི་བཟད་ཅིང་འཇིགས་སུ་རུང་བ༵་ལ་འདི་
ལ་ཅིའི་ཕྱིར་བདག་ཏུ་འཛི༵ན་ཏེ་དེ་ལྟར་འཛིན་ཅིང་ཞེན་པ་ནི་འཁྲུལ་བའོ། །ད་ལྟ་གསོན་ནམ་
ཐ་མར་ཡང་ན་ཤི་ཡང་བླ༵འི་ཡིད་བདག་ལ་ལུས་མི་གཙང་བའི་འཁྲུལ་འཁོར་འདིས་དགོས་
པ་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ། དམ་པའི་ཆོས་ལ་མ་སྦྱར་ན་བོང་བ་དང་འགལ་དུམ་ལ་སོགས་པ་དང་ལུས་
བེམ་པོ་འདི་ལ་ཁྱད་པར་ཅི་ཞིག་ཡོད་དེ་མེད་ན༵། ཀྱི་ཧུད་ཡིད་ཁྱོད་འདི་ནི་བདག་གི་ལུས་སོ་
སྙམ་པའི་ང་རྒྱལ་སེལ་མི་བྱེ༵ད་དེ་བསལ་ཞིང་སྤང་བར་རིགས་སོ། །ལུས་འདི་སྲུང་བ་ཉིད་
ཀྱི་དོན་དུ་འཚོ་ཆིས་དང་ཁ་ཏ་བྱས་པ་ཡི༵ས་ཐར་པའི་དོན་མེད་བཞིན་དུ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྒྱུ་
མང་པོ་ཉེ་བར་བསགས་ན༵ས་རང་ཕྱོགས་ལ་རྗེས་སུ་ཆགས་པ་དང༌། གཞན་ཕྱོགས་ལ་ཁོང་
ཁྲོ་བ༵་དང་བཅས་པས་ཤིང་སྡོང་རུལ་བ་དང་མཚུངས་པའི་ལུས་འདི་ལ་ཞེན་པས་ཅི་ཞིག་བྱ་
༵སྟེ་ཅིའང་དགོས་པ་མེད་དོ། །དེ་ཡང་ད་ལྟ་གསོན་པ་ན་བདག་གིས་འདི་ལྟར་ཟས་དང་གོས་
2-1-293


ལ་སོགས་པས་བསྐྱངས་ཤིང་ཕན་བཏགས་པའ༵མ་ཐ་མར་ཤི་བ་ན་བྱ་རྒོད་དང་ཅེ་སྤྱང་ལ་
སོགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཟོས་ཤིང་གནོད་པ་བྱས་ཀྱང་རུ༵ང་ལུས་བེམ་པོ་འདི་ནི་བསྐྱངས་པ་ལ་
ཆགས་ཤིང་བརྩེ་བ་མེད་ཅིང་ཟོས་པ་ལ་ཞེ་སྡང་བ་ཡོད་པ་མིན་ན༵་རྒྱུ་མཚན་ཅི་སྟེ་བྱས་མ་བྱས་
མི་ཤེས་པ་དེ་ལ་ཆགས་པ་བྱེ༵ད་དེ་ཆགས་ཤིང་ཞེན་པ་ནི་མི་རིགས་སོ། །དེ་བས་ན་གཞན་
གང་ཞིག་ལུས་ལ་སྨོད་པས་ཁྲོ་ཞིང་སྡང་བ་ད༵ང་ཡང་གང་ཞིག་བསྟོད་པས་མགུ་ཞིང་ཆགས་
པར་འགྱུར་བ༵་དག་གལ་ཏེ་ལུས་བེམ་པོ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཅིའང་ཤེས་པ་མེད་ན༵་ཡིད་བདག་གི་
ལུས་གང་གི་དོན་དུ་བསྟོད་སྨད་ལ་ཆགས་སྡང་གི་སྒོ་ནས་ངལ་བ་བྱ༵ས་པ་ནི་དོན་མེད་པ་ཉིད་
དོ། །ཡིད་གང་ཞིག་ཡུན་རིང་པོར་ལུས་འདི་བདེ་བར་འདོད་པ་ལ་འདྲིས་པར་གྱུར་པ༵ས་
ལུས་དེ་དང་ཡིད་བདག་བཤེས་སུ་འགྲོགས་པས་ཕན་གདགས་པར་བྱ་བ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན༵། འོ་
ན་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རང་གི་ལུས་བདེ་བར་འདོད་པ་འབའ་ཞིག་ཡིན་པ༵ས་སེམས་
ཅན་དེ་དག་ལའང་བདག་ཀོ་ཅིས་མི་དག༵འ་སྟེ་དགའ་བས་ཕན་གདགས་པར་རིགས་སོ། །
(བདུན་པ་)དེས་ན་བཏང་ཞིང་བསྲུང་ཚུལ་ནི། རང་དོན་དུ་ལུས་ལ་ཞེན་པར་མི་རིགས་པ་
དེ་ལྟ་བས་ན་ཡིད་བདག་གིས་ནམ་ཡང་ཆགས་པ་མེད་པ༵ར་འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་ལ་ཕན་པ་རྒྱ་
ཆེན་པོ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱིར་དུ་ལུས་འདི་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པར་བསྲུང་བར་བྱ༵་ཞིང༌། གཞན་
ལ་ཕན་པའི་དོན་དུ་དགོས་པ་དེས་ན་ལུས་འདི་ལ་མི་གཙང་བས་ཡོངས་སུ་གང་བ་ལ་སོགས་
པའི་ཉེས་དམིགས་མང་ཡ༵ང་ལས་བྱེད་པ་རྣམས་ཀྱི་ལག་ཆའམ་སྤྱད་པ་བཞིན་དུ་མཁོ་བར་
བསམས་ཏེ་རེ་ཞིག་བཟུང་ཞིང་བསྲུང་བར་ཡང་བྱ༵འོ།      །
(གཉིས་པ་)དོན་དམ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་བསྒོམ་པ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)བྱིས་པའི་སྤྱོད་
པ་སྤང་ཚུལ་ནི། ཉོན་མོངས་པ་སྤོང་པ་ལ་སེམས་མཉམ་པར་བཞག་དགོས་པ་དེ་བས་ན་
བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་འཇིག་རྟེན་ཐ་མལ་པ་རྣམས་ཀྱི་སྤྱོད་པ་སྔར་མང་དུ་སྤྱད་པས་ཆོ༵ག་ཅིང་
2-1-294


དགོས་པ་མེད་པས། ད་ནི་བདག་གིས་མཁས་པའི་སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་
སྐྱེས་བུ་དམ་པ་མང་པོའི་རྗེས་སུ་བསྙགས་ཏེ༵། དེ་དག་གི་བསླབ་པ་ལ་རྗེས་སུ་སློབ་པར་
ཁས་བླངས་པ་བཞིན་དུ། སྒོ་གསུམ་གྱི་སྤྱོད་པ་བག་ཡོད་པར་བྱ་བའི་གཏམ་ལེའུ་བཞི་པ་དང་
བསླབ་བཏུས་ལ་སོགས་པར་ཇི་སྐད་བཤད་པ་རྣམས་ནི་དྲན་པར་བྱས་ན༵ས། ཏིང་ངེ་འཛིན་
གྱི་འགལ་ཟླ་གཉིད་དང་རྨུགས་པ་དང་རྒོད་པ་དང་འགྱོད་པ་ལ་སོགས་པ་བཟློག་ཅིང་སྤང་པ་
ལ་འབད་པར་བྱ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)རིགས་པས་བསྟན་པར་བྱེད་ཚུལ་ནི། རྒྱལ་སྲས་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་
པ་རྣམས་ཀྱི་རྣམ་པར་ཐར་པ་ཇི་ལྟ༵ར་མཐོང་བ་བཞིན་དུ་རིགས་ཤིང་བྱ་བར་འོས་པའི་ལས་
ལ་སྙིང་སྟོབས་སམ་སྲན་ནི་བརྟན་པོ་གཟུགས་པར་བྱ་སྟེ༵་ཉིན་དང་མཚན་ཕྱེད་པའམ་རངས་
པར་མ་འབད་ན༵་བདག་གི་འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་ནམ་ཞིག་མཐར་ཕྱི༵ན་ཏེ་ཟད་པར་དཀའ་
བས་སྡུག་བསྔལ་ལས་གྲོལ་བའི་དོན་དུ་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་འབད་པར་བྱའོ། །ཚིགས་སུ་བཅད་
པ་འདི་ཉིད་རྒྱ་དཔེ་དང་འགྲེལ་བ་ན་མི་སྣང་བས་མ་བཤད་ཀྱང་འགལ་བ་མེད་དོ། །
(གསུམ་པ་)མཉམ་བཞག་ཟབ་མོ་བསྒོམ་ཚུལ་ནི། ཐར་པ་ཐོབ་པའི་དོན་དུ་འབད་དགོས་
པ་དེ་བས་ན་ཉོན་མོངས་པ་དང་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པ་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་བསལ་ཞིང་སྤང་
བར་བྱ་བའི་ཕྱི༵ར་དུ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་འཁྲུལ་བའི་སྣང་བ་ལ་བདེན་པར་འཛིན་པའི་ལམ་ངན་པ་
ལས་རང་གི་སེམས་བསླན་ཞིང་བཀུག་སྟེ༵་ཡང་དག་པའི་མཐའ་འམ་དམིགས་པ་ཆོས་ཀྱི་
དབྱིངས་དེ་བཞིན་ཉིད་ལ་དུས་རྟག་པར་ཡ༵ང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་བདག་གི་ཞི་གནས་
ལྷག་མཐོང་ཟུང་འཇུག་གི་ངང་ནས་སེམས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་མཉམ་པར་གཞག་པ་ལ་འབད་པར་
བྱ༵་སྟེ། རྒྱན་ལས་ཀྱང༌། བྱིས་པ་ཡང་དག་ཉིད་བསྒྲིབས་ནས། །ཡང་དག་མ་ཡིན་ཀུན་ཏུ་སྣང༌། །
བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དེ་བསལ་ནས། །ཡང་དག་ཉིད་ནི་ཀུན་ཏུ་སྣང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
2-1-295


བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པ་ལ༵ས་གཙོ་བོར་བསམ་གཏན་བསྒོམ་པ་བསྟན་
པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་ལེའུ་བརྒྱད་པའི་རྣམ་པར་བཤད་འོ།།      །། 
དེ་ལྟར་བསམ་གཏན་བསྒོམ་ཚུལ་བསྟན་ནས། ད་ནི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་
ཉམས་སུ་བླང་ཚུལ་ལ་སྤྱི་དོན་བཞི་སྟེ། བྱེད་ལས་མཚན་ཉིད་དབྱེ་བ་ཕན་ཡོན་ནོ། །
(དང་པོ་)བྱེད་ལས་ནི། དོན་དམ་ངེས་པའི་དོན་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཀྱི་ཚུལ་དང༌། ཀུན་རྫོབ་དྲང་
བའི་དོན་དགོངས་པ་ཅན་གྱི་ཚུལ་ལ་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་ངེས་པའི་ཤེས་རབ་རྣམ་དག་ལ་བརྟེན་
ནས། གདུལ་བྱར་གྱུར་པའི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཐེ་ཚོམ་མཐའ་དག་སེལ་བར་བྱེད་ཅིང་
སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་ལ་གུས་པར་བྱས་ནས། རང་དང་གཞན་གྱི་རྒྱུད་ལ་ཚོགས་གཉིས་ཀྱི་
དགེ་བའི་ཡོན་ཏན་ཁྱད་པར་ཅན་རྣམས་གོང་ནས་གོང་དུ་འཕེལ་བར་བྱེད་པ་སྟེ། རྒྱན་ལས། 
དེ་ཉིད་དགོངས་དོན་ཚུལ་ལ་རབ་ངེས་ཏེ། །སེམས་ཅན་ཐེ་ཚོམ་ཤིན་ཏུ་སེལ་བར་བྱེད། །དེ་
ཕྱིར་རྒྱལ་བའི་བསྟན་ལ་དེ་གུས་པས། །རང་གཞན་དགེ་བའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་འཕེལ་བྱེད། །
ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)མཚན་ཉིད་ནི། མི་མཐུན་པའི་ཕྱོགས་གཏི་མུག་མཐའ་དག་སྤང་པ་དང༌། 
གཉེན་པོ་ཆོས་ལ་བདག་མེད་རྟོགས་པའི་སྒོ་ནས་འཁོར་གསུམ་དུ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་
ཤེས་དང་ལྡན་པ་དང༌། བྱེད་ལས་གནས་སྐབས་སུ་གཞན་གྱི་ཐེ་ཚོམ་མཐའ་དག་གཅོད་པས་
འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱེད་པ་དང༌། མཐར་ཐུག་རང་རང་གི་མོས་པ་དང་
མཐུན་པར་ཐེག་པ་གསུམ་གྱི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ལ་བཀོད་ནས་ཡོངས་སུ་སྨིན་པར་བྱེད་
པའི་ཕྱིར་ཆོས་བཞི་དང་ལྡན་པ་སྟེ། ཤེས་རབ་མི་མཐུན་ཕྱོགས་ཉམས་དང༌། །རྣམ་པར་མི་
རྟོགས་ཡེ་ཤེས་ལྡན། །འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ཡོངས་རྫོགས་བྱེད། །སེམས་ཅན་རྣམ་སྨིན་བྱེད་
རྣམ་གསུམ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
2-1-296


(གསུམ་པ་)དབྱེ་བ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཐུན་མོང་གི་དབྱེ་བ་ནི། ཤེས་བྱ་ཇི་ལྟ་བ་དང་
ཇི་སྙེད་པའི་དོན་རབ་ཏུ་རྣམ་པར་འབྱེད་པ་ངོ་བོའི་དོན་དང༌། ཞི་གནས་ལ་བརྟེན་ནས་ལྷག་
མཐོང་འབྱུང་བ་རྒྱུའི་དོན་དང༌། ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་མཐའ་དག་ལས་ཤིན་ཏུ་རྣམ་པར་
གྲོལ་བ་འབྲས་བུའི་དོན་དང༌། འཚོ་བ་རྣམ་པར་དག་པ་དང་ལེགས་བཤད་སྟོན་པར་བྱེད་པ་
ལས་ཀྱི་དོན་དང༌། ཤེས་རབ་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཆོག་གོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལ་སོགས་
པའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པའི་དོན་དང༌། དེ་ལྡན་གྱི་གང་ཟག་ལ་ཡོད་པ་རྟེན་གྱི་འཇུག་པ་
དང༌། འཇིག་རྟེན་པ་དང་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པ་དམན་པ་དང་མཆོག་གི་ཤེས་རབ་རྣམས་
སུ་རབ་ཏུ་དབྱེ་བའི་འཇུག་པའི་དོན་ཏེ་དོན་དྲུག་དང་ལྡན་པར་ཤེས་ནས་ཉམས་སུ་ལེན་པར་
བྱེད་པ་ལ་སོགས་པ་སྟེ། ཤེས་བྱ་ཡང་དག་རབ་རྣམ་འབྱེད། །ཏིང་ངེ་འཛིན་ལ་བརྟེན་པ་དང༌། །
ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་ཤིན་ཏུ་གྲོལ། །ཆོས་རབ་འཚོ་བ་ལེགས་བཤད་དང༌། །ཆོས་རྣམས་
ཀུན་གྱི་མཆོག་ཡིན་ཏེ། །དེ་དག་ལ་ཡོད་དེ་རྣམ་གསུམ། །ཤེས་རབ་དེ་འདྲར་ཡོངས་ཤེས་
ནས། །མཁས་པས་ཡང་དག་སྒྲུབ་པར་བྱེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཁྱད་པར་གྱི་དབྱེ་བ་ལ། བདེན་གཉིས་ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་དང༌། གྲུབ་མཐའ་
ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་དང༌། སྟོང་ཉིད་ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་བོ། །དང་པོ་ལ། བདེན་གཉིས་ཀྱི་
རང་བཞིན། མ་ཤེས་པའི་ཉེས་དམིགས། ཤེས་པའི་ཕན་ཡོན་ནོ། །དང་པོ་ལ། ངོ་བོ། དབྱེ་བ། 
ཐ་དད། གྲངས་ངེས། མིང་དོན། བསྒོམ་ཚུལ། འཁྲུལ་སྤོང་ངོ༌། །
(དང་པོ་)ངོ་བོ་ལ། ཀུན་རྫོབ་ནི། མ་བརྟགས་ན་ཉམས་དགའ་ཞིང་སྐྱེ་འཇིག་དང་བཅས་
པའི་ཆོས་ཅན་འཁྲུལ་ཤེས་མ་འགགས་ཀྱི་བར་དུ་དོན་བྱེད་ནུས་པར་སྣང་བ་སྟེ། (ཞི་བ་འཚོས་)
དབུ་མ་རྒྱན་དུ། མ་བརྟགས་གཅིག་པུ་ཉམས་དགའ་ཞིང༌། །སྐྱེ་དང་འཇིགས་པའི་ཆོས་ཅན་
པ། དོན་བྱེད་པ་དག་ནུས་རྣམས་ཀྱི། །རང་བཞིན་ཀུན་རྫོབ་ཡིན་པར་རྟོགས། །ཞེས་པ་ལྟར་
2-1-297


རོ། །དོན་དམ་ནི། བརྟགས་ན་འདུལ་བྱས་ཀྱི་དངོས་པོ་གང་དུ་ཡང་གྲུབ་པ་མེད་ཅིང༌། སྐྱེ་
འཇིག་ལ་སོགས་པའི་སྤྲོས་པ་ཐམས་ཅད་ལས་གྲོལ་བའི་ཆོས་ཉིད་ནམ་ཡང་སླུ་བ་མེད་པ་སྟེ། 
དེ་ཕྱིར་ཡང་དག་ཉིད་དུ་ན། །དངོས་པོ་གང་ཡང་གྲུབ་པ་མེད། །ཡང་དག་ཏུ་ན་སྤྲོས་པ་ཡི། །
མཚན་མ་ཀུན་ལས་དེ་གྲོལ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དབྱེ་བ་ནི། ཀུན་རྫོབ་ལའང་སྣང་ཙམ་དུ་དོན་བྱེད་ནུས་པ་མེ་ཆུ་ལ་སོགས་པ་
ཡང་དག་པའི་ཀུན་རྫོབ་དང༌། སྣང་ཡང་དོན་བྱེད་མི་ནུས་པ་སྐྲ་ཤད་འཛགས་པ་དང༌། ཟླ་བ་
གཉིས་སུ་སྣང་བ་ལ་སོགས་པ་ལོག་པའི་ཀུན་རྫོབ་གཉིས་ཏེ། བདེན་གཉིས་སུ། སྣང་དུ་འདྲ་
ཡང་དོན་བྱེད་དག །ནུས་པའི་ཕྱིར་དང་མི་ནུས་ཕྱིར། །ཡང་དག་ཡང་དག་མ་ཡིན་པའི། །ཀུན་
རྫོབ་ཀྱི་ནི་དབྱེ་བ་བྱས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དོན་དམ་ལའང་སྐྱེ་བ་ལ་སོགས་པ་བཀག་ཙམ་
གྱི་མེད་དགག་ཅིར་ཡང་མ་གྲུབ་པ་རྣམ་གྲངས་བའི་དོན་དམ་དང༌། ཡོད་མེད་ལ་སོགས་པའི་
སྤྲོས་པ་མཐའ་དག་ཞི་བའི་དེ་བཞིན་ཉིད་རྣམ་གྲངས་མ་ཡིན་པ་མཐར་ཐུག་པའི་དོན་དམ་
རྣམ་པ་གཉིས་ཏེ། སྐྱེ་ལ་སོགས་པ་བཀག་པ་ཡང༌། །ཡང་དག་པ་དང་མཐུན་ཕྱིར་བཞེད། །སྐྱེ་
མེད་སྤྲོས་ཀུན་ཞི་བ་ལ། །དོན་དམ་ཞེས་པའི་སྒྲ་མཛད་དོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །ཡང་དབུས་
མཐར། བརྟགས་པ་དང་ནི་ཤེས་པ་དང༌། །དེ་བཞིན་བརྗོད་པ་རགས་པ་ཡིན། །ཞེས་པ་
ལྟར། ཀུན་བརྟགས་བརྟགས་པའི་ཀུན་རྫོབ་དང༌། །གཞན་དབང་ཤེས་པའི་ཀུན་རྫོབ་དང༌། །
ཡོངས་གྲུབ་བརྗོད་དུ་མེད་པ་ལ་དེ་བཞིན་ཉིད་ལ་སོགས་པའི་སྒྲས་བརྗོད་པའི་ཆའང་བརྗོད་
པའི་ཀུན་རྫོབ་སྟེ་གསུམ་དང༌། དོན་དང་ཐོབ་དང་སྒྲུབ་པ་ནི། །དོན་དམ་རྣམ་པ་གསུམ་དུ་
འདོད། །ཅེས་པ་ལྟར་དེ་བཞིན་ཉིད་དོན་དམ་པ་དང༌། མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་པ་དོན་དམ་
པ་དང༌། ལམ་སྒྲུབ་པ་དོན་དམ་པ་དང་གསུམ་དུ་འབྱེད་པ་ལ་སོགས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)ཐ་དད་བསམ་པ་ནི། བདེན་པ་གཉིས་པོ་གཅིག་ཡིན་ན་བྱིས་པ་རྣམས་ཀྱིས་
2-1-298


ཀྱང་དོན་དམ་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་པར་འགྱུར་བ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་ཡོད་ཅིང༌། ཐ་དད་
ཡིན་ན་དོན་དམ་དེ་འདུ་བྱེད་སྤྱིའི་མཚན་ཉིད་དུ་མི་རུང་བར་འགྱུར་བ་ལ་སོགས་པའི་སྐྱོན་
ཡོད་པས། དེ་ཉིད་དང་གཞན་དུ་བརྗོད་དུ་མེད་པ་ཞེས་བྱ་སྟེ། དགོངས་འགྲེལ་དུ། འདུ་བྱེད་
ཁམས་དང་དོན་དམ་དེ་བཞིན་ཉིད། །གཅིག་དང་ཐ་དད་བྲལ་བའི་མཚན་ཉིད་དེ། །གཅིག་
དང་ཐ་དད་ཉིད་དུ་གང་རྟོག་པ། །དེ་དག་ཚུལ་མིན་ལྟ་ལ་ཞུགས་པ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་
རོ། །ཐ་དད་དུ་ནི་རང་བཞིན་གཅིག་ལ་ལྡོག་པ་ཐ་དད་པ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་སྟེ། བྱང་ཆུབ་སེམས་
འགྲེལ་དུ། བུ་རམ་རང་བཞིན་མངར་བ་དང༌། །མེ་ཡི་རང་བཞིན་ཚ་བ་ལྟར། །དེ་བཞིན་ཆོས་
རྣམས་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་གནས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)གྲངས་ངེས་ནི། ཡུལ་ལ་དཔྱད་བཟོད་མི་བཟོད་གཉིས་སུ་ངེས་པས། དཔྱད་
བཟོད་དོན་དམ་དང༌། དཔྱད་མི་བཟོད་ཀུན་རྫོབ་གཉིས་སུ་ངེས་ཤིང༌། བློ་ལ་འཁྲུལ་མ་
འཁྲུལ་གཉིས་སུ་ངེས་པས། འཁྲུལ་བའི་ཡུལ་ཀུན་རྫོབ་དང༌། མ་འཁྲུལ་བའི་ཡུལ་དོན་
དམ་གཉིས་སུ་ངེས་ལ། གང་ཟག་ལ་འཁོར་འདས་གཉིས་སུ་ངེས་པས། འཁོར་བ་ཀུན་རྫོབ་
དང༌། མྱང་འདས་དོན་དམ་གཉིས་སུ་ངེས་ཏེ། ཡབ་སྲས་མཇལ་བར། འཇིག་རྟེན་མཁྱེན་
པས་གཞན་ལ་མ་གསན་པར། །བདེན་པ་འདི་གཉིས་ཀྱི་ནི་རྣམ་དབྱེ་མཛད། །གང་ཞིག་
ཀུན་རྫོབ་གཞན་ནི་དོན་དམ་སྟེ། །བདེན་པ་གསུམ་པ་གང་ཡང་མ་མཆིས་སོ། །ཞེས་པ་ལྟར་
རོ། །འོ་ན་བདེན་པ་བཞིར་གསུངས་པ་དང་མི་འགལ་ལམ་སྙམ་ན། དཔལ་ཕྲེང་གི་མདོ་
ལས། བཅོམ་ལྡན་འདས་འཕགས་པའི་བདེན་པ་བཞི་པོ་འདི་དག་ལས་བདེན་པ་གསུམ་ནི་
མི་རྟག་པ་ལགས་སོ། །བདེན་པ་གཅིག་ནི་རྟག་པ་ལགས་སོ། །ཞེས་པ་ལྟར་སྡུག་བསྔལ་དང་
ཀུན་འབྱུང་དང་ལམ་བདེན་གསུམ་ནི་འདུས་བྱས་བརྫུན་པ་སླུ་བའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་པའི་ཀུན་
རྫོབ་དང༌། གང་དག་པ་དེ་ནི་མི་སླུ་བའི་ཆོས་ཅན་ལགས་སོ། །ཞེས་པ་ལྟར་འགོག་བདེན་ནི་
2-1-299


འདུས་མ་བྱས་མི་སླུ་བའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་པས་དོན་དམ་སྟེ་གཉིས་སུ་འདུ་བས་འགལ་བ་མེད་
དོ། །མདོ་ལས་ཀྱང༌། དེ་བཞིན་གཤེགས་པས་ཀུན་རྫོབ་དང་དོན་དམ་པ་གཉིས་ཐུགས་སུ་
ཆུད་དེ། ཤེས་པར་བྱ་བ་ཡང་ཀུན་རྫོབ་དང་དོན་དམ་པ་འདི་དག་ཏུ་ཟད་དོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(ལྔ་པ་)མིང་དོན་ནི་འཇུག་པར། གཏི་མུག་རང་བཞིན་སྒྲིབ་ཕྱིར་ཀུན་རྫོབ་སྟེ། །ཞེས་པ་
ལྟར་ཡང་དག་པའི་དོན་ལ་སྒྲིབ་པས་ཀུན་རྫོབ་(སཾ་བྲྀ་ཏི་)ཅེས་བྱ་བ་དང༌། དེ་ནི་དགོས་པའི་
མཆོག་ཡིན་པས། །དོན་དམ་མྱ་ངན་འདས་པ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་མཆོག་གམ་དམ་པའི་དོན་
དུ་གྱུར་པས་དོན་དམ་(པ་ར་མཱརྠ་)ཞེས་བྱ་བའོ། །
(དྲུག་པ་)བསྒོམ་ཚུལ་ནི། མཉམ་བཞག་ཏུ་རྣམ་པར་དཔྱད་ན་ཀུན་རྫོབ་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་
རྣམས་མེད་པར་ཤེས་པ་དང༌། དོན་དམ་རང་བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་དག་པའི་ཆོས་ཉིད་མི་
འགྱུར་པར་ཡོད་པར་ཤེས་པའི་ངང་ནས་རྣམ་པར་མི་རྟོགས་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་བསྒོམ་པར་བྱ་
སྟེ། རྒྱུད་ལས་ཀྱང༌། ཡེ་ཤེས་ལྡན་པ་ཡོད་མེད་ཤེས། །ཞེས་པ་དང༌། མདོ་ལས་ཀྱང༌། ཡོད་པ་
ལ་ཡང་ཡོད་པར། མེད་པ་ལ་ཡང་མེད་པར་ཡང་དག་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་རབ་ཏུ་ཤེས་ཞེས་
པ་དང༌། རྒྱན་ལས་ཀྱང༌། མེད་པ་གང་ཡིན་དེ་ཉིད་ནི། །ཡོད་པ་ཡི་ནི་དམ་པར་འདོད། །རྣམ་
པ་ཀུན་ཏུ་མི་དམིགས་པ། །དམིགས་པ་ཡི་ནི་དམ་པར་འདོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ཡང་
ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་རང་བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་དག་པས་སྐྱོན་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་བསལ་བར་བྱ་བ་
ཅི་ཡང་མེད་ཅིང༌། དོན་དམ་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་གདོད་མ་ནས་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པས་གཞག་
པར་བྱ་བའང་ཅི་ཡང་མེད་པ་ཡུལ་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བ་ཡང་དག་པའི་དོན་ལ། ཡུལ་
ཅན་དོན་དམ་པ་ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་ཡང་དག་པས་བལྟས་ཤིང་མཉམ་པར་བཞག་པ་ལས། 
ཆོས་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་བའི་ཡེ་ཤེས་རིམ་གྱིས་སྐྱེས་ནས། མཐོང་ལམ་དུ་མཐོང་སྤང་
གི་དྲི་མ་ལས་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང༌། བསྒོམ་ལམ་དུ་སྒོམ་སྤང་གི་དྲི་མ་ལས་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་
2-1-300


དང༌། མཐར་ཕྱིན་པའི་ལམ་དུ་སྒྲིབ་པ་གཉིས་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་ལས་རྣམ་པར་གྲོལ་
བ་ཐོབ་སྟེ། ཡུམ་གྱི་རྒྱན་དང༌། རྒྱུད་བླ་མར། འདི་ལ་བསལ་བྱ་ཅི་ཡང་མེད། །གཞག་པར་བྱ་
བ་ཅི་ཡང་མེད། །ཡང་དག་ཉིད་ལ་ཡང་དག་ལྟ། །ཡང་དག་མཐོང་ནས་རྣམ་པར་གྲོལ། །ཞེས་
པ་ལྟར་རོ། །རྗེས་ཐོབ་ཀྱི་གནས་སྐབས་ཐམས་ཅད་དུ་ཀུན་རྫོབ་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ཡིན་ཡང་ལས་རྒྱུ་
འབྲས་མི་སླུ་བར་ཤེས་པའི་སྒོ་ནས་དགེ་སྡིག་ལ་བླང་དོར་ཚུལ་བཞིན་དུ་བྱ་སྟེ། རིན་ཆེན་ཕྲེང་
བར། མི་དགེ་བ་ལས་སྡུག་བསྔལ་ཏེ། །དེ་བཞིན་ངན་འགྲོ་ཐམས་ཅད་དོ། །དགེ་ལས་བདེ་
འགྲོ་ཐམས་ཅད་དང༌། །རྣམ་པ་ཀུན་ཏུ་བདེ་བ་དང༌། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པའི་
ཕྱིར་རོ། །
(བདུན་པ་)འཁྲུལ་སྤོང་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ཀུན་རྫོབ་བདེན་དངོས་སུ་འདོད་པ་སྤང་བ་
ནི། གང་དག་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མས་བསྡུས་པ་གཟུང་བ་དང་འཛིན་པའི་རྣམ་པ་འདི་དག་བདེན་
པ་ཉིད་དུ་ཡོད་དམ་སྙམ་དུ་མངོན་པར་ཞེན་ན། དེ་ལྟར་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། རྣམ་ངེས་སུ། གང་གི་
དངོས་པོ་རྣམ་དཔྱད་ན། །དེ་ཉིད་དུ་ན་དེ་དངོས་མེད། གང་གིས་ཕྱིར་ན་དེ་དག་ལ། །གཅིག་
དང་དུ་མའི་རང་བཞིན་མེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རྣམ་པར་དཔྱད་ན། གཅིག་དང་དུ་མ་ལ་སོགས་
པར་བདེན་པས་སྟོང་བའི་ཕྱིར་རོ། །གཟུང་བ་དང་འཛིན་པ་མངོན་སུམ་ལ་སྣང་ཡང་རི་མོའི་
མཐོ་དམན་ལྟར་མེད་བཞིན་དུ་སྣང་བ་ཡིན་གྱི་བདེན་དངོས་སུ་ཡོད་པ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱན་
ལས། ཇི་ལྟར་ཚུལ་བཞིན་བྲིས་པའི་རི་མོ་ལ། །མཐོ་དམན་མེད་ཀྱང་དེ་ན་སྣང་བ་ལྟར། །ཡང་
དག་མ་ཡིན་རྟོག་ལ་རྣམ་ཀུན་ཏུ། །གཉིས་པོ་རྟག་ཏུ་མེད་ཀྱང་སྣང་བར་འགྱུར། །ཞེས་པ་
ལྟར་རོ། །ལུང་ལས། གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཡོད་
པར་གསུངས་པ་དང་མི་འགལ་ལམ་སྙམ་ན། དེ་དག་ནི་དངོས་པོར་སྨྲ་བ་རྣམས་རིམ་གྱིས་
གཞུགས་པའི་དོན་དུ་བསྟན་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་དུ་ཡོད་པར་གསུངས་པ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། ཉི་
2-1-301


ཤུ་བར། གཟུགས་སོགས་སྐྱེ་མཆེད་ཡོད་པར་ནི། །དེས་འདུལ་བ་ཡི་སྐྱེ་བོ་ལ། །དགོངས་པའི་
དབང་གིས་གསུངས་པ་སྟེ། །བརྫུས་ཏེ་བྱུང་བའི་སེམས་ཅན་བཞིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་དམ་གཏན་མེད་དུ་འདོད་པ་སྤང་པ་ནི། ཡང་གང་དག་རང་བཞིན་ཆོས་ཀྱི་
དབྱིངས་དོན་དམ་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་དང་རྣམ་པར་དབྱེར་མེད་པར་གནས་པ་ནི་མ་མཐོང་
བའི་ཕྱིར་མེད་དོ་སྙམ་དུ་མངོན་པར་ཞེན་ན། དེ་ཡང་ཤིན་ཏུ་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྤྱིར་ཡང་
མ་མཐོང་ཙམ་ནི་མེད་ངེས་ཀྱི་སྒྲུབ་བྱེད་མ་ཡིན་ཞིང༌། ཁྱད་པར་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ནི་གློ་བུར་
གྱི་དྲི་མས་བསྒྲིབས་པས་མ་མཐོང་བ་ཡིན་གྱི། ལམ་བསྒོམ་པ་ལས་རིམ་གྱིས་མངོན་སུམ་དུ་
གསལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཆོས་དབྱིངས་བསྟོད་པར་ཡང༌། ཇི་ལྟར་འོ་མ་དང་འདྲེས་
པས། །མར་གྱི་སྙིང་པོ་མི་སྣང་བ། །དེ་བཞིན་ཉོན་མོངས་དང་འདྲེས་པས། །ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་
ཀྱང་མི་མཐོང་ངོ༌། །ཇི་ལྟར་འོ་མ་སྦྱངས་པ་ལས། །མར་གྱི་སྙིང་པོ་དྲི་མེད་འགྱུར། །དེ་བཞིན་
ཉོན་མོངས་སྦྱངས་བ་ལས། །ཆོས་དབྱིངས་ཤིན་ཏུ་དྲི་མེད་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་
གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །ཅི་སྟེ་གཟུགས་ནས་རྣམ་མཁྱེན་གྱི་བར་གྱི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ཉིད་
མེད་པར་གསུངས་པའི་ཕྱིར་དོན་དམ་པ་ནི་ཅིར་ཡང་མ་གྲུབ་པའོ་སྙམ་ན། དེ་དག་ནི་དངོས་
པོ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་བཟློག་པའི་ཆེད་དུ། རྣམ་པར་དབྱེ་བ་དང་བཅས་པ་གློ་བུར་གྱི་དྲི་
མས་སྟོང་བ་ལ་དགོངས་ནས་གསུངས་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་དང་དབྱེར་
མེད་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཀྱིས་སྟོང་པ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུད་བླ་མར། རྣམ་དབྱེར་བཅས་པའི་
མཚན་ཉིད་ཅན། །གློ་བུར་དག་གིས་ཁམས་སྟོང་གི། རྣམ་དབྱེར་མེད་པའི་མཚན་ཉིད་ཅན། །
བླ་མེད་ཆོས་ཀྱིས་སྟོང་མ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །ཤིན་ཏུ་རྒྱས་པ་ལས། ཆོས་ཐམས་ཅད་
ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པར་གསུངས་པའི་དགོངས་པ་མ་ཤེས་པར་སྒྲ་ཇི་བཞིན་དུ་དོན་ལ་གཟུང་ནས་
ཅི་ཡང་མེད་པར་བརྟགས་ན་བདག་ཉིད་ཉམས་པར་འགྱུར་ཏེ། རྒྱན་ལས། དོན་སྒྲ་ཇི་བཞིན་
2-1-302


ཡོངས་རྟོག་ན། །བདག་ཉིད་སྙེམས་ཤིང་བློ་ཉམས་འགྱུར། །ལེགས་པར་བཤད་པའང་སྤངས་
པས་ན། །བརླག་འགྱུར་ཆོས་ལ་ཁོང་ཁྲོས་སྒྲིབ། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དེས་ན་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བར་བསྟན་པ་ནི། བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པར་
བསྟོད་པ་ལས། ཡོད་ཅེས་པ་ནི་རྟག་པར་ལྟ། །མེད་ཅེས་བྱ་བ་ཆད་པར་ལྟ། །དེས་ན་མཐའ་
གཉིས་སྤངས་པ་ཡི། །ཆོས་དེ་མགོན་པོ་ཁྱོད་ཀྱིས་བསྟན། །ཞེས་པ་ལྟར་གནས་སྐབས་སུ་
གཟུགས་སོགས་འདུས་བྱས་ཀྱི་དངོས་པོ་སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་ཡང༌། རང་རང་གི་ངོ་བོས་སྟོང་
བས་ཀུན་རྫོབ་སྣང་བ་དང་སྟོང་པ་ཟུང་དུ་འཇུག་པ་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བའི་དོན་དང༌། 
མཐར་ཐུག་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་འདུས་མ་བྱས་སོ་སོ་རང་རིག་ཡེ་ཤེས་ལ་སྣང་ཡང་གློ་བུར་གྱི་
དྲི་མས་སྟོང་པས་དོན་དམ་སྣང་བ་དང་སྟོང་བ་ཟུང་དུ་འཇུག་པ་མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བའི་
དོན་ལ་མོས་པར་བྱའོ། །དེ་ལྟར་ཀུན་རྫོབ་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་རྣམས་དཔྱད་ན་མེད་པའི་རྒྱུ་
མཚན་གྱིས་འགགས་ནས་མི་སྣང་ཞིང་དོན་དམ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་མི་འགྱུར་བར་ཡོད་པའི་རྒྱུ་
མཚན་གྱིས་མངོན་སུམ་དུ་གྱུར་ནས་སྣང་བ་ལས་ནི་གནས་ཡོངས་སུ་གྱུར་པའི་རྣམ་པར་གྲོལ་
བ་ཡང་ཐོབ་པར་འགྱུར་ཏེ། རྒྱན་ལས། དོན་མེད་པ་དང་དོན་ཡོད་དག །མི་སྣང་སྣང་བ་ཡིན་
ཤེས་བྱ། །དེ་ནི་གནས་གཞན་གྱུར་པ་སྟེ། །འདོད་དགུ་སྒྱུར་ཕྱིར་ཐར་བ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་
རོ། །
(གཉིས་པ་)མ་ཤེས་པའི་ཉེས་དམིགས་ནི། དེ་ལྟར་བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་གནས་ལུགས་མ་
ཤེས་ན། ཆོས་ཅན་དང་ཆོས་ཉིད་དང༌། རྣམ་ཤེས་དང་ཡེ་ཤེས་དང༌། འཁོར་བ་དང་མྱང་
འདས་དང༌། དྲང་དོན་དང་ངེས་དོན་དང༌། གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་ལ་སོགས་པའི་ཁྱད་
པར་རྣམས་མི་ཤེས་ཤིང༌། བསྟན་པའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་མ་རིག་པ་ལས་ནི་སྲིད་ཞིའི་མཐར་ལྷུང་
བར་འགྱུར་པ་སྟེ། དབུ་མའི་རྩ་བར། གང་དག་བདེན་པ་འདི་གཉིས་ཀྱི། །རྣམ་དབྱེ་རྣམ་
2-1-303


པར་མི་ཤེས་པ། །དེ་དག་སངས་རྒྱས་བསྟན་པ་ལ། །ཟབ་མོའི་དེ་ཉིད་མཐོང་མ་ཡིན། །ཞེས་
པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)ཤེས་པའི་ཕན་ཡོན་ནི། དེ་ལྟར་བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་པར་དབྱེ་བ་ལ་མཁས་
པར་བྱས་ན། གསུང་རབ་མཐའ་ཡས་པའི་དོན་ཡང་བདེ་བླག་ཏུ་ཤེས་ཤིང༌། དེ་དག་ལ་བརྟེན་
ནས་ཚོགས་གཉིས་རིམ་གྱིས་བསགས་པ་ལས་མཐར་ཐུག་སྐུ་གཉིས་ཀྱི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་
ཡང་མྱུར་དུ་ཐོབ་པར་འགྱུར་བ་ཉིད་དེ། བདེན་གཉིས་སུ། བདེན་གཉིས་རྣམ་དབྱེ་ཤེས་པ་
དག །ཐུབ་པའི་བཀའ་ལ་མི་རྨོངས་ཏེ། །དེ་དག་མ་ལུས་ཚོགས་བསགས་ནས། །ཕུན་ཚོགས་
ཕ་རོལ་འགྲོ་བ་ཉིད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)གྲུབ་མཐའ་ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་ལ། །གྲུབ་མཐའི་རྣམ་དབྱེ་བསྟན་པ་དང༌། །
ཤེས་ནས་ཇི་ལྟར་བསྒྲུབ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་ཕྱི་ནང་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཕྱི་བ་ལ། ཚངས་
པ་ཁྱབ་འཇུག་དབང་ཕྱུག་དང༌། །རྒྱང་འཕེན་སྟག་གཟིག་ཟད་བྱེད་པའོ། །ཚངས་པ་པ་ལ་
ནི་རིག་བྱེད་པ་དང་མཆོད་སྦྱིན་པ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་ཞིང༌། དེ་དག་རིག་བྱེད་བཞི་འདུས་མ་བྱས་
ནམ་མཁའ་ལྟར་རྟག་པར་འདོད་པ་ནི་མི་འཐད་དེ། སྔར་ཚངས་པའི་གདོང་བཞི་ལས་བྱུང་
ཞིང༌། ཕྱིས་བྲམ་ཟེ་རྣམས་ཀྱིས་ཀློག་པས་བྱས་པར་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཚངས་པའི་ཁ་ལ་
སོགས་པའི་ལུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་བཞི་ལས་བྲམ་ཟེ་ལ་སོགས་པའི་མི་རིགས་བཞི་(ཁ་ལས་བྲམ་ཟེ་དང༌། 
དཔུང་བ་ལས་རྒྱལ་རིགས་དང༌། བརླ་ལས་རྗེ་རིགས་དང༌། རྐང་པ་ལས་དམངས་རིགས་)སྤྲོས་པར་འདོད་པ་ཡང་
མི་འཐད་དེ། གང་ཟག་གཅིག་ལས་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་ཕ་གཅིག་གི་བུ་བཞིན་དུ་རིགས་གཅིག་
ཏུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །(རྟ་དཀར་བོ་གཙང་མ་བསད་དེ་)རྟ་གཙང་མཆོད་སྦྱིན་ལ་སོགས་
པས་མཐོ་རིས་ཐོབ་པར་འདོད་པ་ཡང་མི་འཐད་དེ། མཆོད་སྡོང་བཙུགས་ནས་ཕྱུགས་བསད་
དེ། །ཁྲག་འདམ་བྱས་བས་མཐོ་རིས་སུ། །གལ་ཏེ་འགྲོ་བ་དེ་ལྟ་ན། །དམྱལ་བ་གང་གིས་འགྲོ་
2-1-304


བར་འགྱུར། (རྒྱལ་བོའི་བུ་དྲང་སྲོང་ནེ་ཚོས་)ཞེས་སུན་ཕྱུང་བ་ལྟར་རོ། །ཁྱབ་འཇུག་པ་ལ་ནི། བྱེ་བྲག་
པ་དང་རིགས་པ་ཅན་པ་དང་གླུ་ཆོས་སུ་སྨྲ་བ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་ཞིང༌། དབང་ཕྱུག་པ་ལ་ནི་ཞི་བ་པ་
དང་འཁྲིག་པ་ཆོས་སུ་སྨྲ་བ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་སྟེ། དེ་དག་ནི་བྱེད་པ་པོ་དང་བདག་དང་དུས་གསུམ་
རྟག་པ་དང༌། རང་བཞིན་དང་ཡོན་ཏན་དང་ཐམས་ཅད་དུ་ཁྱབ་པ་ལ་སོགས་པར་འདོད་
མོད། གལ་ཏེ་ཁྱབ་འཇུག་དང་དབང་ཕྱུག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བྱེད་པ་པོ་ཡིན་ན། ལས་ཀྱི་འབྲས་
བུ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་མྱོང་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ་ལྟ་ན་ནི་རང་དབང་ཅན་མ་ཡིན་པར་ཡང་འགྱུར་
རོ། །ཐ་སྙད་དུ་ནི་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ལས་གཞན་པའི་བྱེད་པ་པོ་མེད་དོ། །དེ་
བཞིན་དུ་བདག་རྟག་པ་གཅིག་པུ་ཐམས་ཅད་དུ་འགྲོ་བ་ཡིན་ན། གཉེན་གྱི་བདག་རྟག་ཏུ་མ་
བྲལ་བར་ཡོད་པའི་ཕྱིར་གཉེན་དང་བྲལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་ནམ་ཡང་མི་མྱོང་བར་འགྱུར་ཞིང༌། 
སེམས་ཅན་གཅིག་གི་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་སྡུག་བསྔལ་བར་ཡང་འགྱུར་
ཏེ། སྡུག་བསྔལ་བའི་བདག་གཅིག་པུ་དེ་ཐམས་ཅད་དུ་འགྲོ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དུས་གསུམ་དུ་མི་
འགྱུར་བར་རྟག་པ་ཡིན་ན་འདོད་པའི་གནས་སྐབས་བཅུའི་རྣམ་པར་འགྱུར་བ་ཡང་མེད་པ་
ཉིད་དོ། །
གྲངས་ཅན་པ་ནི་དབང་ཕྱུག་གི་གཞུང་དཔང་དུ་བྱེད་པས་དེའི་ཁྱད་པར་དུ་འདུའོ། །
འཇིག་རྟེན་རྒྱང་འཕན་པ་ལ་ནི། ཕུར་བུ་པ་དང་ཆད་པ་བ་དང་ཚུ་རོལ་མཛེས་པར་སྣང་
བ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་ཞིང༌། དེ་དག་ནི་ཨ་རུ་ར་དང་བུ་རམ་ལ་སོགས་པ་ཡང་དག་པར་སྦྱར་བའི་
ནུས་པ་ལས་ཆང་འབྱུང་བ་བཞིན་དུ་སྔ་མ་ནས་འོངས་པ་མེད་ཀྱང་གློ་བུར་དུ་ས་ལ་སོགས་
པའི་འབྱུང་བ་རྣམས་ཡང་དག་པར་སྦྱར་བའི་ནུས་པ་ལས་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་དབང་པོ་
དང་བཅས་པའི་སེམས་འབྱུང་ལ། ཤི་བ་ན་སེམས་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་ཕ་རོལ་གྱི་ལུས་ལེན་པ་
མེད་པས་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་མེད་པའི་ཕྱིར་ཚེ་འདིར་ཇི་ལྟར་བདེ་བའི་ཐབས་ཀྱིས་ཆོག་པར་འདོད་
2-1-305


མོད། དེ་ལྟར་ན་ས་ལ་སོགས་པ་གཅིག་ཏུ་འདུས་པའི་ཤིང་རྣམས་ལ་ཡང་འབྱུང་བ་རྣམས་
ཡང་དག་པར་སྦྱར་བའི་ནུས་པ་ལས་དབང་བོ་དང་བཅས་པའི་སེམས་ཡོད་པར་ཧ་ཅང་ཐལ་
བར་འགྱུར་ཏེ་རིགས་པ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཅི་སྟེ་ཤིང་ལ་སོགས་པ་བརྟན་པའི་དངོས་པོ་
རྣམས་ལ་སེམས་སྐྱེ་བའི་ནུས་པ་མེད་ན་འབྱུང་བ་རྣམས་ཡང་དག་པར་སྦྱོར་བ་ལ་ཡང་སེམས་
སྐྱེ་བའི་ནུས་པ་མེད་པར་མཚུངས་པས་ཚུ་རོལ་མཛེས་པར་སྨྲ་བའི་ཚིག་འདི་དག་ནི་མཆོག་ཏུ་
བརྫུན་པ་སྟེ། མཐོ་རིས་དང་ཐར་བའི་བདེ་བ་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྤང་བར་བྱའོ། །
ཀླ་ཀློ་སྟག་གཟིག་པ་རྣམས་ལ་ནི་སོག་པོ་རཧྨ་ཎ་བ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་ཞིང༌། དེ་དག་ནི་བརྟན་
གཡོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བྱེད་པ་པོ་ལྷ་རཧྨ་ཎ་ཡིན་པས། ཕྱུགས་ཀྱི་མཆོད་སྦྱིན་ལ་སོགས་པས་དེ་
མཉེས་པར་བྱས་ན་མཐོ་རིས་ཀྱི་བདེ་བ་དང༌། མ་མཉེས་ན་དམྱལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་ལ་སྦྱོར་
ཏེ། དེ་ཡང་མི་རྣམས་ཤི་འཕོས་ནས་ཀྱང་ལུས་འདི་ཉིད་ཀྱིས་བདེ་སྡུག་མྱོང་བར་འགྱུར་རོ་
ཞེས་ཟེར་བ་མི་འཐད་དེ། སྤྱིར་ཡང་བྱེད་པ་པོར་འདོད་པ་དེ་ལ་རང་དབང་མེད་ཅིང༌། ཁྱད་
པར་དུ་མིའི་ལུས་འདི་ཉིད་ཀྱིས་མྱོང་བར་འདོད་པ་ལ་ནི་མངོན་སུམ་གྱི་རིགས་པས་ཀྱང་
གནོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཟད་བྱེད་པ་ལ་ནི་གཅེར་བུ་པ་དང་རྒྱལ་བ་པ་དང་མཆོད་མོས་པ་དང་
ནམ་མཁའི་གོས་ཅན་པ་ཞེས་ཀྱང་བྱ་ཞིང༌། དེ་དག་སྲོག་རྟག་པ་ལུས་ཀྱི་ཚད་དང་མཉམ་
པར་འདོད་པ་ནི་མི་འཐད་དེ། ལག་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་བཅད་ནའང་སྲོག་ཉམས་
པར་འགྱུར་ཞིང༌། ལུས་ཕྲ་སྦོམ་དུ་གྱུར་པ་ལས་སྲོག་ཀྱང་དེ་ལྟར་འགྱུར་ན་རྟག་པར་འགལ་
བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་སྲིད་པ་གསུམ་རྟག་པའི་སྟེང་ན་ཐར་པའི་ཚད་དཔག་ཚད་འབུམ་
ཕྲག་བཞི་བཅུ་རྩ་ལྔ་བ་གདུགས་ཀྱི་རྣམ་པ་ལྟ་བུ་རྟག་པའི་ངོ་བོར་ཡོད་པར་འདོད་པ་ཡང་མི་
རིགས་ཏེ། གཟུགས་ཅན་ཡིན་ན་རྡུལ་ཕྲ་རབ་བསགས་པ་ལས་སྐྱེད་དགོས་ཤིང༌། དེ་ལྟ་ན་
མི་རྟག་པར་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ལྗོན་ཤིང་དང་འབྲུ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་
2-1-306


རྐང་པས་ཆུ་འཐུངས་ནས་མེ་ཏོག་དང་འབྲས་བུ་ལ་སོགས་པ་སྐྱེད་པའི་ཕྱིར་སྲོག་དང་བཅས་
པའོ་ཞེས་ཟེར་བའང་མི་འཐད་དེ། བུར་ཤིང་གི་དབྱུག་པ་དུམ་བུ་དུ་མར་བྱས་པ་ན་སྲོག་ཀྱང་
དུ་མར་འགྱུར་ཞིང༌། ཅི་སྟེ་དུ་མ་བུ་གཅིག་ལ་བསྐུམས་ནས་གནས་པས་གཞན་རྣམས་ལ་སྲོག་
མེད་ན་ནི། དེ་དག་ས་ལ་བཙུགས་པ་ལས་མྱུ་གུ་ལ་སོགས་པ་མི་སྐྱེ་བར་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར་
བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་དག་ལ་ཡང་འཚེ་བ་མེད་པ་དང་བདེན་པར་སྨྲ་བ་དང་ཚངས་བར་སྤྱོད་པ་
དང་ཡོངས་སུ་གཟུང་བ་ཐམས་ཅད་གཏོང་པ་ལ་སོགས་པ་ཡོན་ཏན་གྱི་ཆ་ཡོད་པ་རྣམས་ནི་མི་
འགོག་སྟེ། དྲི་མེད་འོད་ལས། གང་ཞིག་ཀུན་རྫོབ་དང་དོན་དམ་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུང་དང་
མཚུངས་པ་དེ་དག་ནི་སུན་དབྱུང་པར་མི་བྱའོ་ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ནང་པ་ལའང༌། 
བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས། (བརྟག་གཉིས་ལས་)དེ་ལ་ཕྱེ་བྲག་སྨྲ་བ་བསྟན། །མདོ་སྡེ་པ་ཡང་དེ་
བཞིན་ནོ། །རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པ་དེ་ལས་ཕྱིས། །དེ་ཡི་རྗེས་སུ་དབུ་མ་བསྟན། །ཞེས་གསུངས་པ་
ལྟར་བཞི་ལས། དང་པོ་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བའི་ལུགས་ནི། ནམ་མཁའ་དང་ནི་འགོག་རྣམ་གཉིས། །
འདུས་མ་བྱས་གསུམ་རྟག་པ་སྟེ། །འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་སྐད་ཅིག་མ། །བདག་གིས་སྟོང་
ཞིང་བྱེད་པོ་མེད། །དབང་སྐྱེས་བློ་ནི་རྣམ་མེད་ཀྱིས། །ཕྲ་རབ་བསགས་པ་དངོས་སུ་རིག །ཁ་
ཆེ་གཞུང་གི་ཆུ་གཏེར་གྱི། །བྱེ་བྲག་སྨྲ་བའི་གཞུང་འདོད་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་འདུས་མ་
བྱས་ནམ་མཁའ་དང་སོ་སོར་བརྟགས་འགོག་དང་བརྟགས་མིན་གྱི་འགོག་པ་གསུམ་ནི་རྒྱུ་
རྐྱེན་གྱིས་མ་བསྐྱེད་པ་རྟག་པའི་རྫས་སུ་གྲུབ་པར་འདོད་ཅིང༌། བེམ་པོ་དང་རིག་པས་བསྡུས་
པའི་འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་ནི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལས་སྐྱེས་པ་སྐད་ཅིག་མའི་ངོ་བོར་རྫས་སུ་གྲུབ་པར་
འདོད་ལ། ཕྱི་རོལ་པས་བརྟགས་པའི་བདག་གིས་སྟོང་ཞིང་བྱེད་པ་པོ་དབང་ཕྱུག་ལ་སོགས་
པ་ནི་མེད་པ་དང༌། ལྡན་མིན་འདུ་བྱེད་ཀྱང་རྫས་སུ་གྲུབ་པ་དང༌། དུས་གསུམ་ཡང་གཅིག་
ནས་གཅིག་ཏུ་འགྲོ་བའི་རྫས་སུ་གྲུབ་པ་དང་དབང་ཤེས་རྣམས་ནི་དོན་གྱི་རྣམ་པ་མ་ཤར་
2-1-307


ཡང་དོན་དང་ཕྲད་མ་ཐག་རྡུལ་ཕྲ་རབ་བསགས་པའི་རགས་པ་རྣམས་མངོན་སུམ་དུ་རིག་
པར་འདོད་དོ། །དེ་དག་རྟག་མི་རྟག་གང་དུ་ཡང་བརྗོད་དུ་མེད་པའི་གང་ཟག་བདེན་པར་
འདོད་པ་ནི་མི་འཐད་དེ། དེ་ཤེས་པ་ཡིན་ན་བུམ་པའི་ཤེས་པའི་རྗེས་སུ་སྣམ་བུའི་ཤེས་པ་སྐྱེ་
བས་མི་རྟག་པར་འགྱུར་ཞིང༌། བེམ་པོ་ཡིན་ན་བདེ་སྡུག་མྱོང་བ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་
རོ། །
གཉིས་པ་མདོ་སྡེ་པའི་ལུགས་ནི། ཤེས་པ་རྣམ་བཅས་སྐྱེད་བྱེད་ནི། །དབང་པོའི་སྤྱོད་
ཡུལ་སྣང་བ་མིན། །ནམ་མཁའ་མོ་གཤམ་བུ་དང་མཚུངས། །ནམ་མཁའ་དང་ནི་འགོག་པ་
མཚུངས། །འདུ་བྱེད་བེམ་པོ་ཡོད་མ་ཡིན། །དུས་གསུམ་རྗེས་འགྲོ་དག་ཀྱང་མེད། །ཐོགས་
པ་མེད་པའི་གཟུགས་ཡོད་མིན། །ཞེས་པ་མདོ་སྡེ་པ་ཡིས་རིག །ཅེས་པ་ལྟར་ཤེས་པ་ལ་སྣང་
བའི་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པ་ནི་ཤེས་པ་ཉིད་ཡིན་གྱི། རང་བས་སྐད་ཅིག་གིས་སྔ་བ་རྣམ་པ་གཏོད་
བྱེད་ཀྱི་གཟུང་དོན་ནི་དབང་ཤེས་དེའི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་སྣང་བ་མིན་ལ། ནམ་མཁའ་དང་འགོག་
པ་གཉིས་ཀྱང་མེད་དགག་ཡིན་པས་མོ་གཤམ་གྱི་བུ་དང་འདྲ་བར་རྫས་སུ་གྲུབ་པ་མེད་ཅིང༌། 
ལྡན་མིན་འདུ་བྱེད་ཀྱང་གཟུགས་སེམས་སེམས་བྱུང་གསུམ་གྱི་གནས་སྐབས་ལ་བཏགས་པ་
ཡིན་གྱི། །བེམ་པོའི་དངོས་པོར་རྫས་སུ་གྲུབ་པ་མེད་པ་དང༌། དུས་གསུམ་ཡང་འདུས་བྱས་
ཀྱི་སྔ་ཕྱི་ལ་ལྟོས་ནས་བཏགས་པ་ཡིན་གྱི་གཅིག་ནས་གཅིག་ཏུ་རྗེས་སུ་འགྲོ་བའི་རྫས་སུ་
གྲུབ་པ་མེད་པ་དང༌། མྱ་ངན་ལས་འདས་ནས་ཐོགས་པ་མེད་པའི་གཟུགས་སམ་ངོ་བོར་གྲུབ་
པ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པར་འདོད་མོད། འབྲས་བུ་ཐོབ་ནས་མར་མེ་མནལ་བ་དང་མཚུངས་
པར་ཅི་ཡང་མེད་པ་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། སྐུ་དང་ཡེ་ཤེས་དང་རྫུ་འཕྲུལ་དང་མངོན་པར་ཤེས་པ་ལ་
སོགས་པས་རང་གཞན་གྱི་དོན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་གྲུབ་པ་ནི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
གསུམ་པ་རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པ་སེམས་ཙམ་པའི་ལུགས་ནི། ཡན་ལག་ཅན་ཞེས་བྱ་བ་
2-1-308


མེད། །ཕྲ་རབ་རྡུལ་རྣམས་ཡོད་པ་མིན། །རྨི་ལམ་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་བཞིན། །དམིགས་པ་
མེད་པ་རབ་ཏུ་སྣང༌། །གཟུང་དང་འཛིན་པ་རྣམ་གྲོལ་བའི། །རྣམ་པར་ཤེས་པ་དོན་དམ་ཡོད། །
ཅེས་པ་རྣལ་འབྱོར་སྤྱོད་པའི་གཞུང༌། །རྒྱ་མཚོའི་ཕ་རོལ་ཕྱིན་རྣམས་སྒྲོགས། །ཞེས་པ་ལྟར་
མུ་སྟེགས་ཅན་འདོད་པ་ལྟ་བུའི་ཡན་ལག་ཅན་ཞེས་བྱ་བ་ལ་སོགས་པའི་བདག་བདེན་པར་
མེད་ཅིང༌། ཉན་ཐོས་སྡེ་གཉིས་འདོད་པ་ལྟར་རྡུལ་ཕྲ་རབ་རྣམས་ཀྱང་རྣམ་པར་དཔྱད་ན་རྫས་
སུ་གྲུབ་པ་མེད་ལ། རྨི་ལམ་གྱི་སྣང་བ་བཞིན་དུ་ཕྱི་རོལ་གྱི་དམིགས་པ་དོན་ལ་མེད་ཅིང་བག་
ཆགས་ཀྱི་དབང་གིས་དོན་དུ་སྣང་བ་ཙམ་ཡིན་གྱི། གཟུང་འཛིན་གཉིས་མེད་ཀྱི་རྣམ་ཤེས་
རང་རིག་རང་གསལ་དོན་དམ་དུ་ཡོད་པར་འདོད་མོད། ཤེས་པ་སྐད་ཅིག་གི་ངོ་བོར་བདེན་
པ་མེད་པས་དེ་བསགས་པའི་རྒྱུན་ཡང་བདེན་པར་མེད་དོ། །
བཞི་པ་དབུ་མ་བའི་ལུགས་ནི། རྣམ་ཤེས་དེ་ཡང་དོན་དམ་དུ། །ཡོད་པར་མཁས་རྣམས་
མི་འདོད་དེ། །གཅིག་དང་དུ་མའི་རང་བཞིན་དང༌། །བྲལ་བས་ནམ་མཁའི་པདྨ་བཞིན། །
ཡོད་མིན་མེད་མིན་ཡོད་མེད་མིན། །གཉིས་ཀའི་བདག་ཉིད་མིན་པའང་མིན། །མཐའ་བཞི་
རྣམ་པར་གྲོལ་བ་ཡི། །དེ་ཉིད་དབུ་མ་པ་ཡིས་རིག །ཅེས་པ་ལྟར་མུ་སྟེགས་པ་འདོད་པའི་
ཡན་ལག་ཅན་ལ་སོགས་པའི་བདག་དང༌། ཉན་ཐོས་པ་འདོད་པའི་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཡུལ་བདེན་
པར་མེད་པར་མ་ཟད། སེམས་ཙམ་པ་འདོད་པའི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དེ་ཡང་བདེན་པར་ཡོད་
པ་མ་ཡིན་ཏེ། གཅིག་དང་དུ་མའི་རང་བཞིན་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་དཔེར་ན་ནམ་མཁའི་པདྨ་
བཞིན་ཞེས་པས་ཀུན་རྫོབ་རྣམ་ཤེས་ལ་སྣང་ཡང་དཔྱད་ན་རང་བཞིན་མེད་པར་སྟོན་པ་
བཀའ་བར་བ་དང་མཐུན་པའི་དབུ་མ་དང༌། གློ་བུར་གྱི་དྲི་མས་སྟོང་བས་ཡོད་པའི་མཐའ་
དང་བྲལ་ཞིང༌། རང་བཞིན་ཆོས་དབྱིངས་ཀྱིས་སྟོང་པ་མ་ཡིན་པས་མེད་པའི་མཐའ་དང་ཡང་
བྲལ་ལ། ཡོད་མེད་གཞི་མཐུན་པ་འགལ་བས་གཉིས་ཡིན་གྱི་མཐའ་དང་བྲལ་བ་དང༌། དེ་
2-1-309


བཀག་པ་གཉིས་མ་ཡིན་གྱི་མཐའ་དང་ཡང་བྲལ་བའོ་ཞེས་པས་དོན་དམ་ཡེ་ཤེས་ལ་སྣང་
ཡང་མུ་བཞིའི་སྤྲོས་པ་དང་བྲལ་བར་སྟོན་པ་བཀའ་ཐ་མ་དང་མཐུན་པའི་དབུ་མའོ། །གྲུབ་
མཐའ་བཞི་སྟོན་པའི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་འདི་རྣམས། འཇམ་དཔལ་གྱིས་མཛད་པའི་རང་གི་
ལྟ་བའི་འདོད་པ་མདོར་བསྟན་པ་དང༌། སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱིས་མཛད་པའི་དྲི་མ་མེད་པའི་
འོད་དང༌། འཕགས་པ་ལྷས་མཛད་པའི་ཡེ་ཤེས་སྙིང་པོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པ་དང༌། ཛེ་ཏཱ་རིས་
མཛད་པའི་བདེ་གཤེགས་གཞུང་གི་རབ་བྱེད་རྣམས་ལས་མཐུན་པར་གསུངས་སོ། །
(གཉིས་པ་)ཤེས་ནས་སྒྲུབ་ཚུལ་ནི། འཇིག་རྟེན་ཐ་མལ་པ་བདག་དང་བདག་གིར་འཛིན་
པ་རྣམས་དང༌། ཉན་ཐོས་འཕགས་པ་གང་ཟག་གི་བདག་མེད་རྟོགས་པ་རྣམས་དང༌། ཞི་བ་
མཐའ་གཅིག་ཏུ་སྤྱོད་པའི་རང་སངས་རྒྱས་གང་ཟག་དང་ཆོས་ཀྱི་ཕྱེད་གཟུང་བ་མེད་པར་
རྟོགས་པ་རྣམས་དང༌། བློ་ལྡན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་གང་ཟག་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་གཉིས་
ཀ་མེད་པར་རྟོགས་པ་རྣམས་དང༌། རང་བྱུང་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཤེས་བྱ་མཐའ་དག་
མཁྱེན་པ་རྣམས་གནས་ལུགས་འཇལ་བའི་ཤེས་རབ་ཀྱི་བློ་གོང་ནས་གོང་དུ་ཕྲ་ཞིང་ཟབ་
ལ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ནི་ས་ཆུ་མེ་རླུང་ནམ་མཁའ་རྣམས་སྔ་མ་སྔ་མ་ལས་ཕྱི་མ་ཕྲ་ཞིང་ཟབ་པ་
དང་ཆོས་མཚུངས་པས། ཤེས་རབ་སྔ་མ་རགས་ཤིང་དམན་པར་གྱུར་པ་རྣམས་རིམ་གྱིས་
སྤངས་ནས། ཤེས་རབ་ཕྱི་མ་ཕྲ་ཞིང་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་རྣམས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་སྟེ། རྒྱུད་བླ་མར། 
འཇིག་རྟེན་ཉན་ཐོས་མཐའ་གཅིག་ཏུ། །སྤྱོད་དང་བློ་ལྡན་རང་བྱུང་རྣམས། །གོང་ནས་གོང་དུ་
བློ་དག་ནི། །ཕྲ་ཕྱིར་དཔེ་ནི་རྣམ་པ་ལྔ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་
རྣམས་ཀྱི་ཤེས་རབ་ནི་མཚན་མོ་མུན་ཁུང་དུ་ལག་ནོམ་གྱི་དངོས་པོ་ཚོལ་བ་དང་འདྲ་ལ། ཉན་
ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་ཤེས་རབ་ནི་མུན་པ་འཐུག་པོས་ཁེབ་པའི་ཕུག་ཏུ་སྒྲོན་
མེ་ཕྲ་མོ་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་པོ་ཚོལ་བ་དང་འདྲ་ཞིང༌། སྙིང་རྗེ་ཅན་ཐེག་ཆེན་པ་རྣམས་ཀྱི་
2-1-310


ཤེས་རབ་ནི་ཉིན་པར་ཉི་མའི་སྣང་བ་ལ་དངོས་པོ་རྣམས་མངོན་སུམ་མཐོང་བ་དང་འདྲ་བས། 
གང་ཟག་གི་བློ་ཁྱད་ཤེས་པའི་སྒོ་ནས་གོང་མ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པའི་ཤེས་རབ་བསྒྲུབ་པར་བྱ་སྟེ། 
རྒྱན་ལས། ཇི་ལྟར་མཚན་མོ་ལག་ནོམ་དང༌། །ཁེབས་སྒྲོན་ཇི་བཞིན་ཤེས་རྣམ་གསུམ། །སྙིང་
རྗེ་ཅན་གྱི་ཤེས་རབ་ནི། །ཉི་མའི་འོད་བཞིན་མཚུངས་པ་མེད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །ཁྱད་པར་
དུ། ཡེ་ཤེས་སྙིང་པོ་ཀུན་ལས་བཏུས་པར། སངས་རྒྱས་ཆོས་ནི་རྣམ་པར་བཞིར། །ཡིད་འདོད་
རྣམས་ཀྱིས་མངོན་མཐོང་སྟེ། །བྱེ་བྲག་སྨྲ་ལ་སོགས་པའི་ལམ། །བཤད་པས་དེ་ཉིད་སྒྲུབ་
པ་འོ། །ཞེས་པ་ལྟར། ནང་པའི་ཆོས་རྣམས་ཀྱང་གྲུབ་མཐའ་བཞི་ལ་བརྟེན་ནས་བསྟན་པ་
ལྟར་ཤེས་ནས་རིམ་གྱིས་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་རྣམས་བསྒྲུབ་པར་བྱའོ། །དེ་ཡང་སེམས་ཙམ་ལ་
བརྟེན་ནས་ཉན་ཐོས་པ་འདོད་པའི་ཕྱི་རོལ་གྱི་དོན་བདེན་པ་དགག་ཅིང༌། སྣང་མེད་དབུ་མ་
ལ་བརྟེན་ནས་སེམས་ཙམ་དུ་བདེན་པའང་བཀག་ལ། སྣང་བཅས་དབུ་མ་ལ་བརྟེན་ནས་སྣང་
མེད་ཀྱང་བཀག་པའི་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་མུ་བཞིའི་སྤྲོས་པ་དང་བྲལ་བ་རྟོགས་པར་བྱ་སྟེ། ལང་
ཀར་གཤེགས་པར། སེམས་ཙམ་ལ་ནི་བརྟེན་ནས་སུ། །ཕྱི་རོལ་དོན་དུ་མི་བརྟག་གོ །སྣང་བ་
མེད་ལ་བརྟེན་ནས་ནི། །སེམས་ཙམ་ལས་ཀྱང་འདའ་བར་བྱ། །ཡང་དག་དམིགས་ལ་བརྟེན་
ནས་སུ། །སྣང་མེད་ལས་ཀྱང་འདའ་བར་བྱ། །སྣང་མེད་གནས་པའི་རྣལ་འབྱོར་པས། །ཐེག་
པ་ཆེན་པོ་མི་མཐོང་ངོ༌། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)སྟོང་ཉིད་ཤེས་པའི་ཤེས་རབ་ལ། (གཉིས་ལས་དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། དབུས་
དང་མཐའ་རྣམ་པར་འབྱེད་པར། སྟོང་པ་ཉིད་དེ་མདོར་བསྡུ་ན། །མཚན་ཉིད་དང་ནི་རྣམ་
གྲངས་དང༌། །དེ་ཡི་དོན་དང་དབྱེ་བ་དང༌། །སྒྲུབ་པ་དག་སྟེ་ཤེས་པར་བྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། (ལྔའི་དང་པོ་)མཚན་ཉིད་ནི། ཀུན་རྫོབ་གཟུང་བ་དང་འཛིན་པས་
སྟོང་ཞིང༌། དོན་དམ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་སྟོང་པ་མ་ཡིན་པས་ཡོད་མེད་ཀྱི་མཐའ་ལས་རྣམ་པར་
2-1-311


གྲོལ་བའི་མཚན་ཉིད་ཅན་དང༌། ཆོས་ཉིད་སྟོང་ཉིད་ཀྱིས་ཆོས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཁྱབ་པས་
ཐ་དད་པ་མ་ཡིན་ཞིང༌། ཆོས་ཉིད་འདུས་མ་བྱས་དང་ཆོས་ཅན་འདུས་བྱས་རྣམས་མཚན་ཉིད་
མི་མཐུན་པས་གཅིག་པ་ཡང་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར། དེ་ཉིད་དང་གཞན་ལས་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་
མཚན་ཉིད་ཅན་ཏེ། གཉིས་དངོས་མེད་དང་དངོས་མེད་པའི། །དངོས་པོ་སྟོང་པའི་མཚན་ཉིད་
དོ། །ཡོད་པ་མ་ཡིན་མེད་པའང་མིན། །ཐ་དད་གཅིག་པའི་མཚན་ཉིད་མིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །

(གཉིས་པ་)རྣམ་གྲངས་ནི། སྟོང་པ་ཉིད་ལ་མིང་གི་དབྱེ་བ་མཐའ་ཡས་པ་ཡོད་ཀྱང་མདོར་
བསྡུ་ན་དེ་བཞིན་ཉིད་ལ་སོགས་པ་ལྔ་སྟེ། སྟོང་པ་ཉིད་ནི་མདོར་བསྡུ་ན། །དེ་བཞིན་ཉིད་དང་
ཡང་དག་མཐའ། །མཚན་མ་མེད་དང་དོན་དམ་དང༌། །ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ནི་རྣམ་གྲངས་སོ། །
ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དེའི་དོན་ནི། ནམ་ཡང་གཞན་དུ་མི་འགྱུར་བའི་ཆ་ནས་དེ་བཞིན་ཉིད་དང༌། 
ཕྱིན་ཅི་ལོག་མེད་པའི་དམིགས་པ་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ཡང་དག་པའི་མཐའ་དང༌། སྤྲོས་པའི་
མཚན་མ་ཐམས་ཅད་འགགས་པའི་ཆ་ནས་མཚན་མ་མེད་པ་དང༌། འཕགས་པའི་ཡེ་ཤེས་
དམ་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་དོན་དམ་པ་དང༌། འཕགས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་དེ་ལ་
དམིགས་ནས་འབྱུང་བའི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ། གཞན་མིན་
ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་དང༌། །དེ་འགགས་འཕགས་པའི་སྤྱོད་ཡུལ་དང༌། །འཕགས་པའི་ཆོས་ཀྱི་རྒྱུ་
ཡི་ཕྱིར། །རྣམ་གྲངས་དོན་ཏེ་གོ་རིམ་བཞིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)དབྱེ་བ་ནི། ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་དང་བཅས་པ་འཁོར་བའི་གནས་སྐབས་
ན་དྲི་བཅས་དེ་བཞིན་ཉིད་དང༌། རྣམ་པར་དག་པ་མྱ་ངན་ལ་འདས་པའི་གནས་སྐབས་ན་དྲི་
མེད་དེ་བཞིན་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་གཉིས་སུ་ཡང་འབྱེད་ལ། དྲི་བཅས་དྲི་མེད་དུ་འགྱུར་ཡང་ངོ་
2-1-312


བོ་ནི་གཞན་དུ་མི་འགྱུར་བ་སྟེ། ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་རྣམ་པར་དག །དེ་ནི་དྲི་བཅས་དྲི་མ་
མེད། །ཆུ་ཁམས་གསེར་དང་ནམ་མཁའ་རྣམས། །དག་པ་བཞིན་དུ་དག་པར་འདོད། །ཅེས་
པ་ལྟར་རོ། །ཡང་རྒྱས་པར་ཕྱེ་ན། སྟོང་པ་ཉིད་བཅུ་དྲུག་ནི། ནང་དང་ཕྱི་དང་ཕྱི་ནང་ཆེན་པོ་
དང༌། །སྟོང་ཉིད་དོན་དམ་འདུས་བྱས་འདུས་མ་བྱས། །མཐའ་འདས་སོག་མཐའ་དོར་མེད་
རང་བཞིན་དང༌། །རང་མཚན་ཆོས་ཀུན་དངོས་མེད་ངོ་བོ་ཉིད། །ཅེས་བར་སྐབས་ཀྱི་སྡོམ་དུ་
བྱས་ནས། ཟ་བ་པོ་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱི་སྟོང་པ་ནི་ནང་སྟོང་བ་ཉིད་
དང༌། བཟའ་བར་བྱ་བ་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཕྱིའི་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ཀྱི་སྟོང་པ་ནི་ཕྱི་སྟོང་པ་
ཉིད་དང༌། ཕྱི་ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་དེ་དག་གི་ལུས་སམ་ཁོག་པའི་སྟོང་པ་ནི་ཕྱི་ནང་སྟོང་པ་ཉིད་
དང༌། གནས་ཀྱི་གཞི་སྣོད་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་རྒྱ་ཆེན་པོའི་སྟོང་པ་ནི་ཆེན་པོ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། 
ནང་གི་སྐྱེ་མཆེད་ལ་སོགས་པ་དེ་ཡང་གང་གི་སྟོང་པར་མཐོང་ཞིང་ཤེས་པའི་སྟོང་པ་ནི་སྟོང་
པ་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། ཇི་ལྟར་དོན་དམ་པའི་རྣམ་པར་མཐོང་བ་དེའི་སྟོང་པ་ནི་དོན་དམ་
པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔས་བསྒྲུབ་པར་བྱ་བ་ལམ་གྱི་དགེ་བ་འདུས་བྱས་
ཀྱི་སྟོང་པ་ནི་འདུས་བྱས་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་དགེ་བ་འདུས་མ་བྱས་
ཀྱི་སྟོང་པ་ནི་འདུས་མ་བྱས་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། ཕན་གདགས་པར་བྱ་བའི་སེམས་ཅན་མཐའ་
ཡས་པའི་སྟོང་པ་ནི་མཐའ་ལས་འདས་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། བློས་མི་གཏང་བར་བྱ་བ་འཁོར་
བ་ཐོག་མཐའ་མེད་པའི་སྟོང་པ་ནི་ཐོག་མ་དང་ཐ་མ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། ལྷག་མེད་ཀྱི་
མྱང་འདས་སུ་ཡང་དགེ་བ་མི་ཟད་པར་བྱ་བའི་སྟོང་པ་ནི་དོར་བ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། 
རིགས་རང་བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་དག་པ་དྲི་མས་ཀྱང་དག་པར་བྱ་བའི་སྟོང་པ་ནི་རང་བཞིན་
སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། ཐོབ་པར་བྱ་བ་མཚན་དང་དཔེ་བྱད་རྣམས་ཀྱི་རང་གི་མཚན་ཉིད་ཀྱི་སྟོང་པ་
ནི་རང་གི་མཚན་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། དག་པར་བྱ་བ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་སྟོབས་ལ་སོགས་
2-1-313


པའི་སྟོང་པ་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། དེ་ལྟར་སྟོང་པ་ཉིད་བཅུ་བཞི་པོ་རྣམས་ཀྱི་
མཚན་ཉིད་མདོར་བསྡུས་ན། ཀུན་རྫོབ་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་གང་ཟག་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་མཐའ་
དག་གི་དངོས་པོ་མེད་པ་ནི་དངོས་པོ་མེད་པ་སྟོང་པ་ཉིད་དང༌། དོན་དམ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་
བདག་མཐའ་དག་གིས་སྟོང་པ་དེའི་ངོ་བོར་ཡོད་པ་ནི་དངོས་པོ་མེད་པའི་ངོ་བོ་ཉིད་སྟོང་པ་
ཉིད་དེ། ཟ་པོ་བཟའ་བ་དེ་ཡི་ལུས། །གནས་ཀྱི་གཞི་ཡི་སྟོང་པ་ཉིད། །དེ་ཡང་གང་གིས་ཇི་
ལྟར་མཐོང༌། །གང་ཕྱིར་དེ་ཡང་སྟོང་པ་ཉིད། །དགེ་གཉིས་ཐོབ་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར། །རྟག་ཏུ་
སེམས་ཅན་ཕན་བྱའི་ཕྱིར། །འཁོར་བ་གཏང་བར་མི་བྱའི་ཕྱིར། །དགེ་བ་མི་ཟད་བྱ་བའི་ཕྱིར། །
རིགས་ཀྱང་རྣམ་པར་དག་བྱའི་ཕྱིར། །མཚན་དང་དཔེ་བྱད་ཐོབ་བྱའི་ཕྱིར། །སངས་རྒྱས་
ཆོས་རྣམས་དག་བྱའི་ཕྱིར། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔས་སྒྲུབ་པར་བྱེད། །གང་ཟག་དང་ནི་ཆོས་
རྣམས་ཀྱི། །དངོས་པོ་མེད་འདིར་སྟོང་པ་ཉིད། །དེ་དངོས་མེད་པའི་དངོས་ཡོད་པ། །དེ་ནི་དེ་
ལས་སྟོང་ཉིད་གཞན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(ལྔ་པ་)སྒྲུབ་ཚུལ་ནི། གལ་ཏེ་གཉེན་པོ་མ་བསྒོམས་ཀྱང་ཉོན་མོངས་པ་མེད་པར་འགྱུར་
ན་ལུས་ཅན་རྣམས་འབད་མེད་དུ་གྲོལ་བར་འགྱུར་ཞིང༌། ཅི་སྟེ་གཉེན་པོ་བསྒོམས་ཀྱང་རྣམ་
པར་དག་པར་མི་འགྱུར་ན། ཐར་པའི་དོན་དུ་འབད་པ་དོན་མེད་པར་འགྱུར་བས། ཆོས་
ཉིད་རང་བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་དག་ཅིང་འོད་གསལ་བ་མངོན་སུམ་དུ་འགྱུར་བར་བྱེད་པ་ལ། 
ཆོས་ཅན་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་རྣམས་རྣམ་པར་སྦྱང་བའི་ཆེད་དུ། སྟོང་ཉིད་ཟབ་མོ་རྟོགས་ནས་
བསྒོམ་པ་ལ་འབད་པར་བྱ་སྟེ། གལ་ཏེ་ཉོན་མོངས་དེ་མ་གྱུར། །ལུས་ཅན་ཐམས་ཅད་གྲོལ་
བར་འགྱུར། །གལ་ཏེ་རྣམ་དག་དེ་མ་གྱུར། །འབད་པར་འབྲས་བུ་མེད་པར་འགྱུར། །ཉོན་
མོངས་མ་ཡིན་མི་མོངས་མིན། །དེ་ནི་དག་དང་མ་དག་མིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ཡང་ཀུན་
བརྟགས་གང་ཟག་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་ཏུ་བརྟགས་པའི་ཆ་དོན་ལ་ཅིའང་མེད་པ་ལ་མེད་པར་
2-1-314


ཤེས་པ་དང༌། གཞན་དབང་རྟོག་བྱེད་ཀྱི་ཤེས་པ་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་རག་ལས་པ་སྣང་ཙམ་དུ་ཡོད་
ཀྱང་དེ་བཞིན་དུ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་ཤེས་པ་དང༌། ཡོངས་གྲུབ་ཆོས་ཉིད་འགྱུར་བ་མེད་
པའི་རང་བཞིན་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་ཤེས་པ་ནི་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་རྣམ་པར་དག་
པ་ཞེས་བྱ་སྟེ། རྒྱན་ལས། མེད་པའི་སྟོང་པ་ཉིད་ཤེས་ཤིང༌། །དེ་བཞིན་ཡོད་པའི་སྟོང་ཉིད་
དང༌། །རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཉིད་ཤེས་ན། །སྟོང་ཉིད་ཤེས་པར་དེ་བརྗོད་དོ། །ཞེས་པ་ལྟར་
རོ། །དེས་ན་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་དོན་ནི་ཀུན་རྫོབ་གློ་བུར་གྱི་དྲི་མ་ཉོན་མོངས་པ་རྣམས་དཔྱད་ན་
བདེན་པར་མེད་པ་ལ་དགོངས་པ་ཡིན་གྱི། དོན་དམ་རང་བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་དག་པའི་ཆོས་
ཀྱི་དབྱིངས་གཏན་ནས་མེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཆོས་དབྱིངས་བསྟོད་པར། སྟོང་པ་ཉིད་ནི་སྟོན་
པའི་མདོ། །རྒྱལ་བས་ཇི་སྙེད་གསུངས་པ་གང༌། །དེ་དག་ཀུན་གྱིས་ཉོན་མོངས་ལྡོག །ཁམས་
(སམ་དབྱིངས་)དེ་ཉམས་པར་བྱེད་མ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཕན་ཡོན་ནི། ཆོས་ཉིད་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་གང་ཟག་དང་ཆོས་ཀྱི་བདག་
གིས་སྟོང་པའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཤེས་ཤིང༌། ཆོས་ཅན་ཤེས་བྱ་མཐའ་ཡས་པའི་རྣམ་པ་མཐའ་
དག་ཡོངས་སུ་ཤེས་པ་རྒྱ་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། འཁོར་བ་དང་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་
མཐའ་གཉིས་ལ་མ་ཆགས་པ་ཟང་ཟིང་མེད་པའི་ཡོན་ཏན་དང༌། སྐལ་བ་དང་འཚམ་པའི་
ལམ་བསྟན་ནས་གདུལ་བྱ་རྣམས་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ལ་འགོད་པ་དོན་ཆེན་པོའི་ཡོན་ཏན་དང༌། 
སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པས་སེམས་ཅན་ཡོངས་སུ་འཛིན་པའི་ཕྱིར་ལྷག་མེད་ཀྱི་མྱང་འདས་
སུའང་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་མི་ཟད་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་འགྲུབ་སྟེ། རྒྱལ་བའི་སྲས་རྣམས་དེ་ཉིད་
ཤེས་བྱ་གང་ཡིན་མཐའ་དག་རྣམ་ཀུན་ཤེས། །མྱ་ངན་འདས་ལའང་བློ་ཡིས་ཆགས་རབ་མི་
སྐྱེད་འཁོར་བར་སྨོས་ཅི་དགོས། །ཡེ་ཤེས་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཀྱང་སྐྱེ་བོ་ཐམས་ཅད་བྱང་ཆུབ་གསུམ་
ལ་བཀོད། །ཡེ་ཤེས་སེམས་ཅན་ཡོངས་སུ་བཟུང་བས་འཇིག་རྟེན་དག་ན་མི་ཟད་གཞག།
2-1-315


ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཡུམ་ལས་ཀྱང༌། ཤེས་རབ་ཀྱིས་ནི་ཆོས་ཀྱི་རང་བཞིན་ཡོངས་
ཤེས་ནས། །ཁམས་གསུམ་མ་ལུས་པ་ལས་ཡང་དག་འདའ་བར་འགྱུར། །ཞེས་གསུངས་པ་
ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་ཐོབ་པོ།      །
(གཉིས་པ་)གཞུང་དོན་ལ། ཤེས་རབ་བསྐྱེད་པར་གདམས་པ། ཤེས་རབ་ཇི་ལྟར་བསྐྱེད་
ཚུལ། ཤེས་རབ་ཐོབ་པའི་བྱ་བའོ། །དང་པོ་ནི། སྔར་བཤད་པའི་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པ་རྒྱུ་
བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་ཐབས་ཀྱི་ཡན་ལག་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ནི༵་ཐུབ་
པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པས་འབྲས་བུ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ངོ་བོ་ཟབ་མོ་ཤེས་རབ་
ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཐོབ་པའི་དོན་དུ་གསུ༵ངས་ཏེ། སྨོན་ལམ་སྡུད་པའི་མདོ་ལས། ཞི་བའི་
བློ་གྲོས་གཞན་ཡང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཐབས་ལ་མཁས་པ་ནི་སྦྱིན་པ་གང་ཅི་གཏོང་བ་
ནས་བསམ་གཏན་གང་ཅི་སྒོམ་པའི་བར་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་
ཕྱིན་པ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་བྱ་བ་དང་འཕེལ་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་གཏོང་བ་དང་སྒོམ་པ་སྟེ་དེ་
ཅིའི་ཕྱིར་ཞེ་ན། ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཞེས་བྱ་བ་ནི་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཚིག་བླ་
དྭགས་སོ། །ཞེས་པ་དང༌། ཡུམ་ལས་ཀྱང༌། ཤེས་རབ་མེད་ན་མིག་མེད་ཕ་རོལ་ཕྱིན་ལྔ་འདི། །
དམིགས་བུ་མེད་པས་བྱང་ཆུབ་རེག་པར་ནུས་མ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པས་སོ། །ཤེས་
རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ནི་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཐར་ཐུག་པ་ཡིན་པ་དེའི་ཕྱིར་ན་འཁོར་
བ་དང་ངན་སོང་གི་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་ད༵ག་ཞི་བ་དང༌། ཐར་པ་དང་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་
བདེ་བ་འཐོབ་པར་འདོད་པས། བདེན་པ་གཉིས་གནས་ལུགས་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་རྟོགས་
པའི་ཤེས་རབ་རིམ་གྱིས་བསྐྱེ༵ད་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ཡང་བརྒྱད་སྟོང་དོན་བསྡུར། ཤེས་རབ་ཕ་
རོལ་ཕྱིན་གཉིས་མེད། །ཡེ་ཤེས་དེ་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས། །བསྒྲུབ་བྱ་དོན་དེ་དང་ལྡན་པའི། །
གཞུང་ལམ་དག་ལ་དེ་སྒྲས་གདགས། །ཞེས་པ་ལྟར་གཞི་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་
2-1-316


གཉིས་སུ་མེད་པའི་ཡེ་ཤེས་རྟོགས་ནས། འབྲས་བུ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དེ་བཞིན་
གཤེགས་པའི་གོ་འཕང་ཐོབ་པའི་ཆེད་དུ། ལམ་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཟབ་མོ་སྟོང་
པ་ཉིད་སྒོམ་པ་དང༌། གཞུང་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་གཞུང་ལུགས་རྣམ་པར་དག་
པ་རྣམས་ལ་ཐོས་པ་དང་བསམ་པ་ཚུལ་བཞིན་དུ་བྱེད་པས་སོ། །དེ་ལྟར་ཐོས་བསམ་སྒོམ་
གསུམ་གྱི་ཤེས་རབ་རིམ་གྱིས་བསྐྱེད་པ་ལས་ནི་དངོས་གྲུབ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མཐར་ཐུག་པ་བླ་
ན་མེད་པའི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་འགྱུར་ཏེ། (ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་)རིན་ཆེན་ཕྲེང་བར། ཤེས་རབ་
རྒྱས་བྱེད་པ་ནི་ཐོས་པ་སྟེ། །བསམ་པ་དང་ནི་གཉིས་པོ་ཡོད་གྱུར་ན། །དེ་ལས་སྒོམ་པ་ཡང་ནི་
རབ་ཏུ་འབྱུང༌། །དེ་ལས་དངོས་གྲུབ་བླ་ན་མེད་པ་འཐོབ། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་)བསྐྱེད་ཚུལ་ལ། ཡུལ་དང་བཅས་པ་ངོས་གཟུང༌། བདག་མེད་གཉིས་ལ་འཇུག་
ཚུལ། མཐར་འཛིན་མཐའ་དག་དགག་པའོ། །དང་པོ་ལ་ཡུལ་སྟོང་ཉིད་དུ་སྒྲུབ་པ། ཡུལ་ཅན་
ལམ་དུ་སྒྲུབ་པའོ། །དང་པོ་ལ། བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་གཞག སྒྱུ་མ་ལྟ་བུར་བསྟན་པ། དེ་
ལ་རྩོད་པ་སྤང་པའོ། །དང་པོ་ནི། རྣམ་ཤེས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་བདེན་པ་དང་ནི་ཡེ་
ཤེས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་སྟེ༵་འདི་དག་ནི་རིམ་པ་བཞིན་དུ་བྱིས་པས་རྟོགས་
པ་ལྟར་རེ་ཞིག་མི་བསླུ་བ་དང༌། འཕགས་པས་རྟོགས་པ་ལྟར་གཏན་དུ་མི་སླུ་བས་བདེན་པ་
གཉིས་སུ་འདོ༵ད་དོ། །དེ་ལ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་ནི་བློ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ཡི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་
སྣང་བ་མི༵ན་ཞིང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་དུ་ཆོས་ཉིད་ནམ་ཡང་འགྱུར་བ་མེད་པར་སྣང་བ་ཡིན་
ལ། སོ་སོ་སྐྱེ་བོའི་བློ་ཡུལ་དང་བཅས་པ་ནི་ཆོས་ཅན་ཀུན་རྫོབ་འཁྲུལ་བའི་སྣང་བ་ཡིན་པར་
འདོ༵ད་དེ། འཇུག་པར། ཡང་དག་མཐོང་ཡུལ་གང་ཡིན་དེ་(ཁོ་ན་)ཉིད་(དོན་དམ་)དེ། །འཁྲུལ་པ་
མཐོང་བ་ཀུན་རྫོབ་བདེན་པར་བརྗོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སྒྱུ་མ་ལྟ་བུར་བསྟན་པ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)གང་ཟག་གི་དབྱེ་བ་ནི། ཆོས་
2-1-317


ཐམས་ཅད་བདེན་པ་གཉིས་སུ་རྣམ་པར་གཞག་པ་དེ་ལ་འཇིག་རྟེན་ན་དེ་དག་རྟོག་པར་བྱེད་
པའི་གང་ཟག་གི་རིགས་ཀྱང་རྣམ་པ་གཉིས་སུ་མཐོ༵ང་སྟེ། ཆོས་ཉིད་སྟོང་པ་ཉིད་རྟོགས་ནས་
སྒོམ་པར་བྱེད་པའི་རྣལ་འབྱོར་པ་དང་ཆོས་ཅན་འཁྲུལ་སྣང་བ་བདེན་པར་འཛིན་པའི་ཕལ་
བ༵འོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་དག་གི་བློ་ཁྱད་ནི། གང་ཟག་གཉིས་ཡོད་པ་དེ་ལ་འཇིག་རྟེན་ཕལ་བ་རྣམས་
ཉེར་ལེན་གྱི་ཕུང་པོ་ལྔ་རྟག་གཅིག་རང་དབང་ཅན་ལ་སོགས་པར་འདོད་པའི་འཁྲུལ་པ་ལ་
ནི༵། རྣལ་འབྱོར་པའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་རིགས་པས་ཕུང་པོ་རྣམས་མི་རྟག་པ་དུ་མ་གཞན་དབང་
ཅན་ལ་སོགས་པར་སྟོན་པས་གནོད་ཅི༵ང་དེར་མ་ཟད་རྣལ་འབྱོར་བ་རྣམས་ཀྱི་ཡང་བློ་ལ་ཡེ་
ཤེས་དང་བསམ་གཏན་དང་སྙོམས་འཇུག་ལ་སོགས་པའི་རྟོགས་པ་མཐོན་དམན་གྱི་ཁྱད་
པར་ཡོད་པ་ཉིད་ཀྱི༵ས་གོང་མ་གོང་མ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་པ་རྣམས་ཀྱིས་འོག་མ་འོག་མ་དམན་
པ་རྣམས་ལ་གནོ༵ད་ཅིང་ཟིལ་གྱིས་གནོན་ཏེ། དེ་ཡང་ཉན་ཐོས་བྱེ་བྲག་ཏུ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཤེས་
བྱ་གཞི་ལྔ་པོ་ཐམས་ཅད་རྫས་སུ་ཡོད་པར་སྨྲ་བ་ལ། མདོ་སྡེ་བ་གཟུགས་དང་སེམས་དང་
སེམས་ལས་བྱུང་བ་གསུམ་དོན་ལ་ཡོད་ཀྱི་ལྡན་མིན་འདུ་བྱེད་དང་འདུས་མ་བྱས་ནི་བཏགས་
པ་ཙམ་ཡིན་པས་རྫས་སུ་གྲུབ་པར་མེད་དོ་ཞེས་སྨྲ་བས་གནོད་པ་དང༌། ཉན་ཐོས་སྡེ་གཉིས་
ཕྱི་རོལ་གྱི་དོན་བདེན་པར་འདོད་པ་ལ། ལང་ཀར་གཤེགས་པར། བག་ཆགས་ཀྱིས་ནི་
དཀྲུགས་པའི་སེམས། །དོན་དུ་སྣང་བ་རབ་ཏུ་འབྱུང༌། །དོན་ཡོད་མ་ཡིན་སེམས་ཉིད་དེ། །ཕྱི་
རོལ་དོན་མཐོང་ལོག་པ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་སེམས་ཙམ་པའི་རིགས་པས་གནོད་པ་
དང༌། སེམས་ཙམ་པ་རྣམ་ཤེས་རང་རིག་རང་གསལ་དོན་དམ་དུ་བདེན་པར་འདོད་པ་ལ། མ་
དྲོས་པས་ཞུས་པར། གང་ཞིག་རྐྱེན་ལས་སྐྱེས་པ་དེ་མ་སྐྱེས། །དེ་ལ་སྐྱེ་བའི་རང་བཞིན་ཡོད་
མ་ཡིན། །རྐྱེན་ལ་རག་ལས་གང་དེ་སྟོང་པ་སྟེ། །གང་གིས་སྟོང་ཉིད་ཤེས་དེ་བག་ཡོད་ཡིན། །
2-1-318


ཞེས་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཐམས་ཅད་སྟོང་ཉིད་དུ་སྟོན་པ་དབུ་མའི་རིགས་བས་
གནོད་པ་ལ་སོགས་པའོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཨ་བྷི་དྷ་ནར། རབ་ཏུ་དགའ་དང་དྲི་མ་མེད། །འོད་
བྱེད་བ་དང་འོད་འཕྲོ་བ། །སྦྱང་དཀའ་བ་དང་མངོན་དུ་གྱུར། །རིང་དུ་སོང་དང་མི་གཡོ་བ། །
ལེགས་པའི་བློ་གྲོས་ཆོས་ཀྱི་སྤྲིན། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ས་བཅུ་པོ་རྣམས་ཀྱི་གོང་མ་གོང་
མའི་ཡོན་ཏན་ཁྱད་པར་ཅན་ཐོབ་པས། འོག་མ་འོག་མའི་རྟོགས་པ་རྣམས་ཟིལ་གྱིས་གནོན་
པ་དང༌། ཚོགས་ལམ་དང་སྦྱོར་ལམ་དང་མཐོང་ལམ་དང་སྒོམ་ལམ་དང་མི་སློབ་ལམ་རྣམས་
ཀྱིའང་ལམ་ཕྱི་མ་ཕྱི་མ་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པའི་རྟོགས་པ་ཐོབ་པས་ལམ་སྔ་མ་དམན་པ་
རྣམས་ཀྱི་རྟོགས་པ་ཟིལ་གྱིས་གནོན་པ་དང༌། བསམ་གཏན་བཞི་པོ་རྣམས་ཀྱི འང་གོང་མ་
ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པའི་ཡོན་ཏན་ཐོབ་པས་འོག་མ་དམན་པ་རྣམས་ཟིལ་གྱིས་གནོན་པ་ལ་
སོགས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)དེའི་དབང་གིས་རྩོད་ཚུལ་ནི། དོན་དམ་པར་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གནས་ལུགས་
སྟོང་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་རྣལ་འབྱོར་པ་དང་ཕལ་བ་གཉིས་ཀ་ཡང་ནི་སྣང་ལ་
རང་བཞིན་མེད་པར་འདོད་པའི་དཔེ༵་སྒྱུ་མ་དང་རྨི་ལམ་དང་སྨིག་རྒྱུ་ལ་སོགས་པས་འབྲས་
བུ་མཐོ་རིས་དང་ཐར་པ་ཐོབ་པའི་དོན་དུ་རྒྱུ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་ལ་འཇུག་པ་ན། བདེན་
མེད་དུ་མ་སྤྱད་པར་ལས་རྒྱུ་འབྲས་ལ་ཡིད་ཆེས་པར་བྱ་བའི་ཕྱི༵ར། ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་
མཆེད་རྣམས་བསྟན་པ་ལ། འཇིག་རྟེན་ཐ་མལ་པ་ཡིས་དེ་དག་དངོས་པོར་གྲུབ་པར་མཐོང་
ཞི༵ང་ཇི་ལྟར་མཐོང་བ་བཞིན་ཡང་དག་པར་བདེན་པ་ཉིད་དུའང་རྟོག་པར་བྱེད་ཀྱི༵། སྣང་ལ་
རང་བཞིན་མེད་པ་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུར་རྟོགས་པ་མིན་པས་དངོས་པོའི་གནས་ལུགས་འཇལ་བའི་
སྐབས་འདི༵ར་རྣལ་འབྱོར་པ་དང་འཇིག་རྟེན་ཕལ་བ་རྣམས་རྩོ༵ད་པར་བྱེད་དེ། རྣལ་འབྱོར་
པས་ནི་རྣམ་པར་དཔྱད་ན་བདེན་པའི་དངོས་པོར་གྲུབ་པ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་ཅིང་མ་དཔྱད་
2-1-319


པའི་བློ་ངོར་སྣང་ལ་རང་བཞིན་མེད་པ་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུར་མཐོང་བས། དེ་དག་འཛིན་ཚུལ་མི་
མཐུན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)རྩོད་སྤང་ལ། ཀུན་རྫོབ་ལ་བརྟེན་པའི་རྩོད་པ་སྤང་བ་དང༌། དོན་དམ་ལ་བརྟེན་
པའི་རྩོད་པ་སྤང་བའོ། །དང་པོ་ལ། ཚད་མའི་བསལ་བ་སྤང་བ། ལུང་དང་འགལ་བ་སྤང་
བ། ཧ་ཅང་ཐལ་བ་སྤང་པའོ། །དང་པོ་ནི། གཟུགས་སོགས་བདེན་མེད་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན་
གཟུགས་སྒྲ་སོགས་པ་འདི་དག་དོན་བྱེད་ནུས་པར་དབང་པོའི་མངོན་སུམ་ཚད་མ་ཉིད་ཀྱིས་
གྲུབ་པ་དང་འགལ་ལོ་ཞེ་ན། དེ་དག་སྣང་ཙམ་དུ་དོན་བྱེད་ནུས་ཀྱང་ནི༵་འཇིག་རྟེན་ལ་གྲགས་
པ་ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མས་གྲུབ་པ་ཙམ་ཡིན་གྱི་རིགས་པས་མི་གནོད་པ་དོན་དམ་འཇལ་བའི་
ཚད་མས་གྲུབ་པ་མི༵ན་པའི་ཕྱིར་འགལ་བ་མེད་དེ། ཐ་སྙད་པའི་ཚད་མ་ནི་དཔྱད་ན་ཡུལ་
བདེན་པར་མ་གྲུབ་པས་ཡུལ་ཅན་ཡང་ཚད་མར་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །འགྲེལ་པར་ཡང༌། 
གང་ཞིག་དབང་པོ་ལ་དམིགས་པ། །དེ་ཉིད་གལ་ཏེ་དོན་དམ་ན། །དེ་ཉིད་བྱིས་པས་རིག་པས་
ན། །དོན་དམ་ཤེས་པས་ད་ཅི་བྱ། །ཞེས་དྲངས་ཏེ་ཡུལ་བདེན་པར་མ་གྲུབ་པར་བསྟན་ཅིང༌། 
ཏིང་ངེ་འཛིན་རྒྱལ་པོར་ཡང༌། མིག་དང་རྣ་བ་སྣ་ཡང་ཚད་མ་མིན། །ལྕེ་དང་ལུས་དང་ཡིད་
ཀྱང་ཚད་མ་མིན། གལ་ཏེ་དབང་པོ་འདི་དང་ཚད་ཡིན་ན། །འཕགས་པའི་ལམ་གྱིས་སུ་ལ་ཅི་
ཞིག་བྱ། །ཞེས་ཡུལ་ཅན་ཡང་ཚད་མར་མ་གྲུབ་པར་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །དེས་ན་གཟུགས་
སོགས་མངོན་སུམ་གྱིས་གྲུབ་པར་གྲགས་པ་དེ་ནི་དཔེར་ན་བུད་མེད་ལ་སོགས་པའི་ལུས་མི་
གཙང་བ་དང་བདག་མེད་པ་དང་སྡུག་བསྔལ་བ་དང་མི་རྟག་པ་ལ་སོགས་པ་ཡིན་པ་ལ༵་ཕྱིན་
ཅི་ལོག་ཏུ་ཞེན་པའི་དབང་གིས་གཙང་བ་དང་བདག་དང་བདེ་བ་དང་རྟག་པ་ལ་སོགས་པར་
བཟུང་ཞིང་གྲགས་པ་བཞིན་དུ་དེ་མ་ཡིན་ལ་དེར་བཟུང་བས་བརྫུ༵ན་བསླུ་བའི་ཆོས་ཅན་ཡིན་
ནོ། །
2-1-320


(གཉིས་པ་)ལུང་འགལ་སྤང་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)དངོས་པོར་གསུངས་བའི་ལུང་
འགལ་སྤང་བ་ནི། གཟུགས་སོགས་བདེན་མེད་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ཡིན་ན། ལང་ཀར་གཤེགས་པར། 
བྲམ་ཟེ་ཐམས་ཅད་ཐམས་ཅད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་ཕུང་པོ་ལྔ་དང་སྐྱེ་མཆེད་བཅུ་གཉིས་དང་ཁམས་
བཅོ་བརྒྱད་དོ་ཞེས་པ་དང༌། དགོངས་འགྲེལ་དུ། འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་སྐད་ཅིག་མ། །མི་
གནས་བྱ་བ་ག་ལ་ཡོད། །འདི་དག་འབྱུང་པ་དེ་ཉིད་ནི། །བྱ་བ་དེ་ཉིད་བྱེད་པར་བརྗོད། །ཅེས་
པ་ལ་སོགས་པས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐད་ཅིག་མར་བཤད་པ་དང་འགལ་ལོ་ཞེ་ན། དངོས་པོ་
ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་རིམ་གྱིས་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་གཞུག་པའི་དོན་དུ་
ནི༵་སྐྱེ་རྒུ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མགོན་པོ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཕུང་པོ་ལ་སོགས་པའི་དངོས་
པོ་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་ཡོད་པར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་འགལ་བ་མེད་དོ། །རིགས་པ་དྲུག་ཅུ་བར། 
དགོས་པའི་དབང་གིས་རྒྱལ་བ་རྣམས། །ང་དང་ང་ཡི་ཞེས་གསུང་ལྟར། །ཕུང་པོ་ཁམས་དང་
སྐྱེ་མཆེད་རྣམས། །དེ་བཞིན་དགོས་པའི་དབང་གིས་གསུངས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །འདུས་
བྱས་དེ་དག་དོན་དམ་པའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ༵་ན་དེ་དག་སྐད་ཅིག་མ་ཉིད་དུའང་གྲུབ་པ་མེ༵ད་
དེ། རྣམ་པར་དཔྱད་ན་རང་བཞིན་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དོན་དམ་དུ་སྐད་ཅིག་མར་མ་གྲུབ་ན་
ཀུན་རྫོབ་ཏུ་ཡང་སྐད་ཅིག་མར་གྲུབ་པ་འགལ་ཏེ། ཀུན་རྫོབ་ནི་འཇིག་རྟེན་ལ་ཇི་ལྟར་སྣང་
བ་བཞིན་འཇོག་པ་ཡིན་པ་ལ། འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྐད་ཅིག་མར་མ་མཐོང་པའི་ཕྱིར་
ཞེ་ན༵། འཇིག་རྟེན་པས་མ་མཐོང་ཡང་རྣལ་འབྱོར་པ་རྣམས་ཀྱིས་བདེན་པ་བཞིའི་རྣམ་པ་
བཅུ་དྲུག་ལ་དཔྱོད་པ་ན་ཀུན་རྫོབ་འདུས་བྱས་རྣམས་སྐད་ཅིག་གིས་མི་རྟག་པར་མཐོང་བའི་
ཕྱིར་འགལ་བའི་ཉེས་བ་མེད་དེ༵། འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་འདུས་བྱས་རྟག་པར་འཛིན་པའི་ཕྱིན་
ཅི་ལོག་ལ་ལྟོས་ནས་སྐད་ཅིག་མར་མཐོང་བ་ནི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་མཐོ༵ང་པར་འཇོག་པའི་ཕྱིར་
རོ། །དེས་ན་འཇིག་རྟེན་པས་འདུས་བྱས་རྟག་པར་བཟུང་ཡང་རྣལ་འབྱོར་པས་མི་རྟག་པར་
2-1-321


རྟོགས་པ་ལ་མི་གནོད་དེ། གལ་ཏེ་དེ་ལས་གཞན་དུ་གནོད་ན། རྣལ་འབྱོར་པས་བུད་མེད་
ཀྱི་ལུས་མི་གཙང་བ༵ར། ངེས་པར་རྟོགས་པའི་ཡང་དག་པའི་ཤེས་པ་ལ་འཇིག་རྟེན་པ་རྣམས་
མི་གཙང་བ་ལ་གཙང་བར་འཛིན་པའི་ལོག་ཤེས་ཀྱིས་གནོད་པར་ཧ་ཅང་ཐལ་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ། 
དེ་ལྟར་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)ཞིང་དུ་གསུངས་པའི་ལུང་འགལ་སྤང་པ་ནི། གལ་ཏེ་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྒྱུ་མ་ལྟ་
བུ་ཡིན་ན་སངས་རྒྱས་ཀྱང་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ཡིན་པས་བསོད་ནམས་བསགས་པའི་ཞིང་དམ་པ་མ་
ཡིན་པར་་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། ཡུམ་ལས། ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་རྨི་ལམ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་
པ་ནས། མྱ་ངན་ལ་འདས་པ་ཡང་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་རྨི་ལམ་ལྟ་བུའོ་ཞེས་གསུངས་པས་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་
ཡིན་ཡང་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཞིང་དུ་འགྱུར་བ་ནི་འགལ་བ་མེད་དེ། སྒྱུ་མ་དང་འདྲ་བའི་རྒྱལ་བ་
རྣམས་ལ་མཆོད་པ་དང་བསྙེན་བཀུར་བྱས་པ་ལས་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་ནི༵་སྒྱུ་མ་དང་འདྲ་
བ་འཕེལ་ཞིང་རྒྱས་པས་ཀུན་རྫོབ་གཟུགས་ཀྱི་སྐུའི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་རྣམས་འགྲུབ་པའི་
ཕྱིར་རོ། །དཔེ་ཇི་ལྟར་ན་དངོས་པོར་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་བདེན་པའི་དངོས་པོར་
ཡོད་པ་ལ་མཆོད་པ་དང་བསྙེན་བཀུར་བྱས་པ་ལས་བསོད་ནམས་ཀྱང་བདེན་པའི་དངོས་
པོར་འབྱུང་པར་འདོད་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞི༵ན་ནོ། །
(གསུམ་པ་)ཧ་ཅང་ཐལ་བ་སྤང་པ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ཉིང་མཚམས་མི་སྦྱོར་བར་ཐལ་
བ་སྤང་བ་ནི། གལ་ཏེ་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱང་སྒྱུ་མ་དང་འདྲ་བར་སྣང་ལ་རང་བཞིན་མེད་
པ་ཡིན་ན༵། འགྲོ་བ་གཅིག་ནས་ཤི་ནས་གཅིག་ཏུ་ཇི་ལྟར་སྐྱེ་སྟེ་སྐྱེ་བ་གཞན་དུ་ཉིང་མཚམས་
སྦྱོར་བ་མེད་པར་འགྱུར་ཏེ། དཔེར་ན་སྒྱུ་མའི་སྐྱེས་བུ་ནི་ཞིག་ནས་སྐྱེ་བ་མེད་པ་བཞིན་ནོ་
ཞེ་ན༵། སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ཡིན་ཡང་སྐྱེ་བ་ལེན་པ་ནི་འགལ་བ་མེད་དེ། ཇི་སྲིད་དུ་སྔགས་དང་རྫས་
ལ་སོགས་པའི་རྐྱེན་རྣམས་ཚོགས་པར་གྱུར་པ༵་དེ་སྲིད་དུ་སྒྱུ་མའི་སྐྱེས་བུ་དང་གྲོང་ཁྱེར་ལ་
2-1-322


སོགས་པའང་འབྱུང་བར་འགྱུ༵ར་པ་དེ་བཞིན་དུ། ཇི་སྲིད་མ་རིག་པ་དང་སྲེད་པ་ལ་སོགས་པ་
འཁོར་བའི་རྐྱེན་རྣམས་ཚོགས་པ་དེ་སྲིད་དུ་སེམས་ཅན་རྣམས་སྐྱེ་བ་ལེན་པར་འགྱུར་བའི་
ཕྱིར་རོ། །མི་མཚུངས་ཏེ་སྒྱུ་མ་ནི་རྒྱུན་ཐུང་བས་བརྫུན་ལ་སེམས་ཅན་ནི་རྒྱུན་རིང་བས་བདེན་
པའོ་སྙམ་ན། རྒྱུ་མཚན་དེ་ཙམ་གྱིས་ཇི་ལྟར་ན༵་སེམས་ཅན་བདེན་པར་ཡོད་པ་ཡི༵ན་ཏེ་མ་
ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ཡིན་ན་ཡུད་ཙམ་གནས་པའི་སེམས་ཅན་ནི་བརྫུན་ལ་ཞག་ཏུ་གནས་པའི་
སྒྱུ་མ་ནི་བདེན་པར་ཧ་ཅང་ཐལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དགེ་སྡིག་མི་འབྱུང་བར་ཐལ་བ་སྤང་བ་ནི། སེམས་ཅན་རྣམས་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་
ཡིན་ན་སྒྱུ་མའི་སྐྱེས་བུ་ལ་ཕན་གནོད་བྱས་པ་བཞིན་དུ། དེ་དག་ལ་ཕན་པ་ལས་དགེ་བ་དང་
གནོད་པ་ལས་སྡིག་པར་མི་འགྱུར་རམ་སྙམ་ན། སྒྱུ་མའི་སྐྱེས་བུ་ལ་སྦྱིན་པ་ལ་སོགས་པས་
ཕན་བཏགས་པ་དང་བསད་པ་ལ་སོགས་པས་གནོད་པ་བྱས་ཀྱང་དེ་དག་ལ༵་བདེ་སྡུག་མྱོང་
བའི་སེམས་མེད་པའི་ཕྱིར་ན་བསོད་ནམས་དང་སྡིག་པར་འགྱུར་བ་མེད་དེ༵་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུའི་
སེམས་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ལ༵་ཕན་བཏགས་པ་ལས་བསོད་ནམས་དང་ནི་གནོད་པ་བྱས་པ་
ལས་སྡིག་པ་འབྱུ༵ང་སྟེ། དེ་དག་ལ་ནི་ཕན་གནོད་ལ་བརྟེན་ནས་བདེ་སྡུག་ཉམས་སུ་མྱོང་བའི་
སེམས་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །སྔགས་དང་རྫས་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ལ་སེམས་སྐྱེད་པའི་ནུས་པ་
མེད་པའི་ཕྱི༵ར་སྒྱུ་མའི་སྐྱེས་བུ་དེའི་སེམས་ནི་འབྱུང་བ་མེ༵ད་ཅིང༌། ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་སྣ་ཚོགས་
པའི་རྒྱུ་དང་རྐྱེན་ལས་བྱུང་བ་ཡི༵་འབྲས་བུ་སྒྱུ་མ་དེ་ཡང་རྣམ་པ་སྣ་ཚོགས་པར་སྣང་བ་ཉི༵ད་
ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་བེམ་རིག་གང་རུང་སྐྱེད་པའི་རྐྱེན་གཅིག་གིས་ནི་འབྲས་བུ་སེམས་ཡོད་
མེད་ཀུན་སྐྱེད་ནུས་པ༵་དེ་ནི། ཡུལ་དུས་གང་ན་ཡང་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡི༵ན་ལ། དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་
དོན་དམ་པར་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཉིད་དུའང་གྲུབ་བོ། །
(གསུམ་པ་)སྤྱོད་པ་དོན་མེད་དུ་ཐལ་བ་སྤང་པ་ནི། གལ་ཏེ་དོན་དམ་པར་ཆོས་ཐམས་ཅད་
2-1-323


སྟོང་པ་ཉིད་རང་བཞིན་གྱིས་མྱ་ངན་ལས་འད༵ས་པ་ཡིན་ཞིང༌། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་སྐྱེ་རྒ་ན་འཆི་ལ་
སོགས་པས་འཁོར་བ་ནི་འཁོར་བ་ཡིན་པ་དེ་ལྟ་ན༵་སངས་རྒྱས་ནས་ཀྱང་ནི་དོན་དམ་པར་མྱ་
ངན་ལས་འདས་ཀྱང་ཐ་སྙད་དུ་གཞན་དོན་ལ་འཁོར་བར་འགྱུར་བ༵ས་དེ་ཐོབ་པའི་དོན་དུ་
བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་དཀའ་སྤྱད་དུ་མས་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་དགོས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན། སྐྱོན་དེ་ནི་མེད་
དེ། དོན་དམ་པར་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཡིན་ཡང་མ་རིག་པ་ལ་སོགས་པ་འཁོར་བར་སྐྱེ་
བའི་རྐྱེན་རྣམས་རྒྱུན་ནི་མ་ཆད་ན༵་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུའི་འཁོར་བའང་ལྡོག་པར་མི་
འགྱུར་གྱི༵་ལམ་བསྒོམ་པ་ལ་བརྟེན་ནས་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པའི་རྐྱེན་རྣམས་རྒྱུན་ནི་ཆད་
པར་གྱུར་ན༵་མངོན་པར་རྫོགས་པར་སངས་རྒྱས་ནས་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་ཡང་འཁོར་བའི་སྐྱོན་
ཅུང་ཟད་ཙམ་ཡང་མི་འབྱུང་ངོ༵༌། །དེ་བས་ན་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ནི་དོན་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པའི་
ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་དམ་ལ་བརྟེན་པའི་རྩོད་སྤང་ལ། འཁྲུལ་པ་མེད་ན་སྒྱུ་མ་མི་དམིགས་པར་
ཐལ་བ་སྤང་བ། འཁྲུལ་གཞི་མེད་ན་འཁོར་འདས་མི་འབྱུང་བར་ཐལ་བ་སྤང་བའོ། །དང་པོ་
ལ་རྒོལ་ལན་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)རྒོལ་པ་ནི། སེམས་ཙམ་པ་ན་རེ། དབུ་མ་པའི་ལུགས་
ཀྱིས་ཉན་ཐོས་པ་འདོད་པའི་ཕྱི་རོལ་གྱི་དོན་བདེན་པ་འགོག་པ་འཐད་མོད། གང་གི་ཚེ་ཆོས་
ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་ཡིན་པས་དོན་དུ་སྣང་བ་འཛིན་པའི་འཁྲུལ་བའང་དོན་ལ་ཡོད་པ་
མིན་ན༵་སྣང་བ་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་དེ་བློ་གང་གིས་དམིགས་པར་འགྱུ༵ར་ཏེ། དམིགས་བྱེད་ཀྱི་ཤེས་པ་
མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། 
(གཉིས་པ་)ལན་ལ། མཚུངས་ཚུལ་མདོར་བསྟན། བརྒལ་ལན་རྒྱས་པར་བཤད་པ། 
སྐབས་དོན་བསྡུ་བའོ། །དང་པོ་ནི། གང་གི་ཚེ་སེམས་ཙམ་པ་ཁྱོད་ཀྱི་ལུགས་ལའང་ཕྱི་རོལ་
གྱི་དོན་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་ཉི༵ད་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་ན་དེའི་ཚེ་ཤེས་པ་ལ་ཡུལ་ཅི་ཞིག་དམི༵གས་
2-1-324


ཏེ་དམིགས་བྱའི་ཡུལ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)བརྒལ་ལན་ལ། སྒྱུ་མ་སེམས་སུ་འདོད་པ་དགག་པ་དང༌། དོན་སེམས་གཉི་ག་
མིན་པ་དགག་པའོ། །དང་པོ་ལ་ལྔ་ལས། (དང་པོ་)ལུང་དང་རིགས་པས་དགག་པ་ནི། གལ་
ཏེ་ཕྱི་རོལ་གྱི་དོན་མེད་ཀྱང་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་གཞན་ཤེས་པའི་ངོ་བོར་ཡོ༵ད་པས་དམིགས་བྱ་མ་
གྲུབ་པའི་སྐྱོན་མེད་ཅིང༌། གཟུང་བྱའི་རྣམ་པར་སྣང་བ་དེ་ནི་སེམས་ཉིད་ཡི༵ན་ནོ་ཞེ་ན། གང་
གི་ཚེ་སེམས་ཉིད་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུར་སྣང་བ་ཡིན་པས་དེ་དག་ངོ་བོ་དབྱེར་མེད་ཀྱི་གཅིག་ཡིན་ན༵། 
དེའི་ཚེ་ཡུལ་གང་ཞིག་བློ་གང་གིས་མཐོ༵ང་སྟེ། མཐོང་བྱ་མཐོང་བྱེད་གཉིས་མེད་པའི་ཕྱིར་
རོ། །སེམས་ཀྱི་ངོ་བོ་གཅིག་གིས་དེ་ཉིད་མཐོང་བར་ཡང་འགལ་ཏེ། འཇིག་རྟེན་ཐམས་ཅད་
ཀྱི་ནི་མགོན་དང་སྐྱབས་ཆེན་པོར་གྱུར་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཀྱ༵ང༌། གཙུག་ན་རིན་པོ་ཆེས་
ཞུས་པའི་མདོ་ལས། སེམས་དེ་ཉིད་ཀྱིས་སེམས་དེ་ཉིད་མི་མཐོང་ཞེས་གསུ༵ངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
དཔེར་ན་རལ་གྲིའི་སོ་གཅིག་པོ་དེ་ནི་རང་ལ་ར༵ང་ཇི་ལྟར་མི་གཅོད་པ་དེ་བཞིན་དུ་ཡི༵ད་དམ་
སེམས་གཅིག་པོ་དེས་ཀྱང་རང་གིས་རང་མི་མཐོང་བ་ཉིད་དེ། ལང་ཀར་གཤེགས་པར་ཡང༌། 
ཇི་ལྟར་རལ་གྲི་རང་སོ་དང༌། །ཇི་ལྟར་སོར་མོ་རང་རྩེ་ལ། །མི་གཅོད་རེག་པར་མི་འགྱུར་བ། །
དེ་བཞིན་སེམས་ཀྱིས་སེམས་མི་མཐོང༌། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དཔེ་ལས་འཁྲུལ་པ་སྤང་པ་ནི། ཇི་ལྟར་དཔེར་ན་མར་མེ་གཉིས་མེད་ཀྱང་རང་
གི་དངོ༵ས་པོ་གཅིག་ཉིད་རང་གིས་ཡང་དག་པར་གསལ་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སེམས་
ཀྱང་རང་གི་ངོ་བོ་གཅིག་ཉིད་རང་གིས་རིག་ཅིང་གསལ་པའོ་ཞེ་ན༵། དཔེ་མ་གྲུབ་པས་དེས་
མཚོན་པའི་དོན་ཡང་མི་འགྲུབ་སྟེ། མར་མེ་ནི་རང་གིས་རང་གསལ་བར་བྱ་དགོས་པ་མིན་
ཏེ༵། གང་གི་ཕྱིར་ཞེ་ན། དབུ་མ་རྩ་བ་ལས། མར་མེ་དག་ནི་གང་དག་ན། །དེ་འདུག་པ་ན་མུན་
པ་མེད། །ཅེས་པ་ལྟར། མུན་པའི་སྒྲིབ་བྱེད་ཀྱིས་ནམ་ཡང་བསྒྲིབ་པ་མེ༵ད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་
2-1-325


ལ་ཤེལ་སྔོན་པོར་བསྒྱུར་བ་བཞིན་དུ་རྐྱེན་གཞན་ལ་ལྟོས་ནས་སྔོན་པོར་འགྱུར་བའང་ཡོད་
ལ། བཻཌཱུརྱ་ལ་སོགས་པ་རང་བཞིན་གྱིས་སྔོན་པོ་ཡིན་པ་དེ་སྔོན་པོ་ཉིད་དུ༵་འགྱུར་བ་ནི་རྐྱེན་
གཞན་ལ་ལྟོས་པ་ཡོད་པ་མ་ཡི༵ན་པ་ཡང་གྲུབ་པ་དེ་བཞིན་དུ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་འགའ་
ཞིག་གཞན་མར་མེ་ལ་སོགས་པ་ལ་ནི༵་ལྟོས་ནས་གསལ་བར་མཐོང་བ་དང༌། མར་མེའི་
གསལ་བ་ནི་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པའང་མཐོ༵ང་པའི་ཕྱིར་དཔེ་མ་གྲུབ་པའི་སྐྱོན་མེད་དོ་ཞེ་
ན། དེའི་དཔེའང་མི་འགྲུབ་སྟེ། བཻཌཱུརྱའི་སྔོན་པོ་ཡང་དེ་སྐྱེད་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་ལྟོས་པ་ཡིན་གྱི། 
སྔར་སྔོན་པོ་ཉིད་མིན་པ་ལ་ཕྱིས་སྔོན་པོར་གྱུར་པ་དེ༵་བདག་གིས་བདག་ཉིད་བྱས་པ་མེ༵ད་དེ། 
རང་ཉིད་རང་གི་སྐྱེད་བྱེད་དུ་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་མར་མེ་ནི་གཞན་ལ་མི་ལྟོས་པར་རང་
གིས་རང་གསལ་བར་བྱེད་དོ་ཞེ༵ས་དེ་འཛིན་པའི་ཤེས་པས་ཤེས་ཏེ་རྗོད་པར་བྱེད་པ་ཡིན་དུ་
ཟིན་ན༵འང༌། བློ་ནི་རང་གིས་རང་གསལ་བ་ཉིད་ཡིན་ནོ་ཞེ༵ས་ཤེས་པ་གང་གིས་ཤེས་ནས་དེ་
སྐད་དུ་རྗོ༵ད་པར་བྱེད་དེ། རང་རིག་གིས་ཤེས་ན་ཤེས་བྱེད་ཐུག་མེད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང༌། 
གཞན་རིག་གིས་ཀྱང་མ་ཡིན་ཏེ། འདས་པ་ནི་འགགས་པའི་ཕྱིར་དང༌། མ་འོངས་པ་ནི་མ་
སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་དང༌། ད་ལྟར་པ་ནི། (རྣམ་འགྲེལ་ལས་) རྒྱུ་མིན་ཡུལ་ཡང་ཇི་ལྟར་ཡིན། །ཞེས་པ་
ལྟར་དུས་མཉམ་པས་ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་དུ་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)སྒྲུབ་བྱེད་མངོན་སུམ་མེད་ཚུལ་ནི། བརྟགས་ཤིང་དཔྱད་པ་གང་གི་ཚེ་ཁྱད་
པར་གྱི་གཞི་བློ་དེ་ནི་རང་རིག་གཞན་རིག་འགའ་ཡིས་ཀྱང་ནམ་ཡང་མཐོང་བ་མིན་ན༵་དེའི་
ཚེ་ཁྱད་པར་གྱི་ཆོས་མར་མེ་ལྟར་གསལ་བའམ་ནི་བུམ་པ་ལྟར་མི་གསལ་བ༵་ཞེས་སྨྲས་ཀྱང་
མོ་གཤམ་གྱི་བུ་མོ་གཞི་མ་གྲུབ་པའི་འགྱིང་བག་ཆེ་ཆུང་སྨྲ་བ་བཞི༵ན་དུ་བློ་དེ་ནི་རང་གིས་རང་
རིག་གོ་ཞེས་བརྗོད་ཀྱང་སྒྲུབ་བྱེད་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་འབྲས་བུའི་དོན་ཅིའང་གྲུབ་པ་མེད་དོ༵། །

2-1-326


(བཞི་པ་)རྗེས་དཔག་འདོད་པའང་དགག་པ་ནི། གལ་ཏེ་སྔར་རང་གིས་རང་མྱོང་བའི་
རང་རིག་ཡོད་པ་མིན་ན༵་ཕྱིས་རྣམ་ཤེས་དྲན་པ་ཇི་ལྟར་འགྱུ༵ར་ཏེ་མི་འགྱུར་བར་ཐལ་བ་ལས། 
དྲན་པ་ནི་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རང་རིག་ཡོད་པར་གྲུབ་པོ་ཞེ་ན། མ་ངེས་ཏེ་སྔར་རང་གིས་རང་
མ་མྱོང་ཡང་ཤེས་པས་གཞན་གཟུང་བྱའི་ཡུལ་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་ཡོད་ཅིང༌། ཡུལ་དང་ཡུལ་
ཅན་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་བ་གྲུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་ལ༵ས། ཕྱིས་ཀྱང་ཡུལ་དྲན་པ་ན་རྣམ་ཤེས་དེ་དྲན་
པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེར་ན་སྔར་བྱི་བས་ལུས་ལ་རིག་པ་ན་དུག་གིས་གོས་པ་གསལ་
བར་མྱོང་བ་མེད་ཀྱང་ཕྱིས་འབྲུག་གི་སྒྲ་གྲགས་པ་ལ་སོགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་དུག་ལངས་པ་ན་
བྱི་བས་རེག་པ་དྲན་པ་ལས། དུག་གིས་གོས་པ་དྲན་པར་འགྱུར་བ་བཞིན་ནོ༵། །ཡང་ཏིང་ངེ་
འཛིན་ལ་སོགས་པའི་རྐྱེན་གཞན་དག་དང་ལྡན་པ་ལས་མངོན་ཤེས་ཀྱིས་རིང་བ་གཞན་གྱི་
ཤེས་པ་ད༵ག་ཀྱང་མཐོང་བའི་ཕྱིར་ཉེ་བ་ཤེས་པ་རང་ཉིད་རབ་ཏུ་གསལ་བར་རིགས་སོ་ཞེ་ན༵། 
འོ་ན་རིག་སྔགས་གྲུབ་པའི་མིག་སྨན་གྱི་སྦྱོར་བའི་རྐྱེན་གཞན་དང་ལྡན་པ་ལ༵ས་མིག་གིས་
རིང་པས་འོག་གི་གཏེར་གྱི་བུམ་པ་མཐོང་བའི་ཕྱིར། ཉེ་བ་མིག་སྨན་ཉིད་ཀྱང་མཐོང་བ་ཐལ་
བར་འགྱུར་བ་ལས། དེ་ལྟའང་མི༵ན་པའི་ཕྱིར་མ་ངེས་པ་ཉིད་དོ། །ཡང་ན་(འགྲེལ་བ་ལ་སོགས་
པར་)གཟུང་ཆར་སྣང་བ་རྣམས་ཀྱང་ཤེས་པའི་རྐྱེན་གཞན་ཚང་བ་དང་ལྡན་པ་ན་མཐོང་པའི་
ཕྱིར་ཤེས་པ་རང་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོར་རབ་ཏུ་གསལ་བའོ་ཞེ་ན། འོ་ན་གྲུབ་པའི་མིག་སྨན་གྱི་སྦྱོར་
བའི་རྐྱེན་གཞན་ཚང་བ་དང་ལྡན་པ་ན་ས་འོག་གི་བུམ་པ་མཐོང་བའི་ཕྱིར་བུམ་པ་དེ་ཡང་མིག་
སྨན་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ལས། དེ་ལྟའང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཀྱང་འཆད་དོ། །ཡང་ན་མིག་ཤེས་
ཀྱི་རྐྱེན་གཞན་དག་དང་ལྡན་པའི་མིག་གི་དབང་པོས་ཀྱང་གཟུགས་མཐོང་བའི་ཕྱིར། མིག་
ཤེས་རང་ཉིད་རབ་ཏུ་གསལ་བར་མཐོང་ངོ་ཞེ་ན། འོ་ན་གྲུབ་པའི་མིག་སྨན་སྦྱོར་བའི་རྐྱེན་
གཞན་དང་ལྡན་པའི་མིག་གིས་ཀྱང་ས་འོག་གི་བུམ་པ་མཐོང་བའི་ཕྱིར། མིག་སྨན་རང་ཉིད་
2-1-327


རང་གིས་གསལ་བར་མཐོང་བར་འགྱུར་བ་ལས། དེ་ལྟར་ཡང་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཁ་ཅིག་གསུང་
བའང་སྦྱར་དུ་རུང་ངོ༌། །
(ལྔ་པ་)དེས་ན་བདེན་ཞེན་བཟློག་པ་ནི། གལ་ཏེ་རང་རིག་མེད་ན་གཞན་རིག་ཀྱང་མི་
འཐད་པའི་ཕྱིར། འཇིག་རྟེན་ན་མཐོང་ཐོས་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཐ་སྙད་ཐམས་ཅད་
མེད་པར་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། དཔྱད་ན་མེད་ཀྱང་སྣང་ཙམ་དུ་ཇི་ལྟར་མངོན་སུམ་གྱིས་མཐོང་
བ་དང་ལུང་ལས་ཐོས་པ་དང་རྗེས་དཔག་གིས་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཐ་སྙད་ད༵ག་འཇིག་
རྟེན་འདིར་ནི་དགག་པར་བྱ་བ་མིན་ཏེ༵་ཀུན་རྫོབ་ཇི་ལྟར་གྲགས་པ་བཞིན་དུ་མ་དཔྱད་པའི་
བློ་ངོར་ཁས་ལེན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཀྱང་སྐབས་འདིར་ནི་ཉོན་མོངས་པ་དང་སྡུག་བསྔལ་
ཐམས་ཅད་འབྱུང་བའི་རྒྱུར་གྱུར་པ༵་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྣམ་ཤེས་དོན་དམ་དུ་བདེན་པར་རྟོག་པའི་
མངོན་ཞེན་བཟློག་ཅིང་དགག་པར་བྱ་བ་ཡི༵ན་ཏེ། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་འཇུག་པར། །བདེན་པར་
འཛིན་པའི་དབང་གིས་སྐྱོན། །འདོད་ཆགས་ཞེ་སྡང་ལ་སོགས་པའི། །དགྲ་རྣམས་རབ་འབྱུང་
དེ་ལྡོག་ན། །དེ་རྣམས་འབྱུང་པ་ག་ལ་འགྱུར། །ཞེས་བཤད་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་སེམས་གཉིས་མིན་དགག་པ་ནི། སེམས་ལས་སྒྱུ་མར་སྣང་བ་དེ་གཞན་
ཕྱི་རོལ་གྱི་དོན་ཡང་མིན་ཞི༵ང༌། གཞན་མིན་པ་ཤེས་པའི་ངོ་བོར་ཡང་མི་བརྟག་པས་སྐྱོན་
གང་ཡང་མེད་དོ་ཞེ་ན༵། སྒྱུ་མར་སྣང་བ་དེ་སེམས་མ་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་ཡིན་ན་ནི་ཇི་ལྟར་དེ་
ནང་སེམས་ལས་གཞན་ཕྱི་རོལ་གྱི་དོན་མི༵ན་ཏེ་ཡིན་པར་ཐལ་ཞིང༌། འོན་ཏེ་སེམས་གཞན་
མིན་ནོ་ཞེ་ན་སེམས་ཀྱང་དཔྱད་ན་དངོས་པོ་མེ༵ད་པར་འགྱུར་ཏེ། སྒྱུ་མར་སྣང་བ་དང་ངོ་བོ་
གཅིག་པའི་ཕྱིར་རོ། །(ཤེས་རབ་འབྱུང་གནས་ལ་སོགས་པ་)གཅིག་ནི་སེམས་ལས་སྒྱུ་མ་གཞན་ཡིན་ན་
ཁམས་གསུམ་སེམས་ཙམ་དུ་འདོད་པ་དང་འགའ་ཞིང༌། གཞན་མ་ཡིན་ན། གང་ཚེ་ཁྱོད་ལ་
སྒྱུ་མ་ཉིད། །མེད་ན་དེ་ཚེ་ཅི་ཞིག་དམིགས། །ཞེས་པས་བཀག་ཟིན་པ། གཉི་ག་ཡིན་པའང་
2-1-328


མི་འཐད་དེ། ཆོས་གཅིག་ལ་འགལ་བ་གཉིས་དུས་གཅིག་ཏུ་འདུ་མི་སྲིད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཉི་
ག་མ་ཡིན་པའི་ཕུང་པོ་གསུམ་པའང་མི་སྲིད་དེ། དེ་གཉིས་ཕན་ཚུན་སྤང་འགལ་ཡིན་པས་
གཅིག་མ་ཡིན་ན་གཅིག་ཡིན་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་ཀྱང་འཆད་དོ། །
(གསུམ་པ་)དོན་བསྡུ་ནི། ཇི་ལྟར་ན་སྒྱུ་མའི་རྟ་གླང་ལ་སོགས་པ་བདེན་པའི་དངོས་པོར་
གྲུབ་པ་མིན་ཡ༵ང་ཤེས་པས་བལྟ་བྱར་མི་འགལ་བ་དེ་བཞིན་དུ་ལྟ་ཕྱེད་ཀྱི་ཡི༵ད་ཀྱང་(མ་ནཿ)
ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་ཡོད་པས། གང་ཚེ་འཁྲུལ་བ་ཡོད་མིན་ན། །སྒྱུ་མ་གང་གིས་དམིགས་པར་
འགྱུར། །ཞེས་པས་གནོད་པ་མེད་དོ། །
(གཉིས་པ་)འཁྲུལ་གཞི་མེད་ན་འཁོར་འདས་མི་འབྱུང་བར་ཐལ་བ་སྤང་པ་ནི། གལ་ཏེ་རྣམ་
ཤེས་དོན་དམ་དུ་བདེན་པ་མེད་ན་དེ་ལ་བརྟེན་པའི་འཁོར་འདས་ཀྱི་རྣམ་གཞག་མི་འཐད་པ་
འགྱུར་བས། གཟུང་འཛིན་དུ་སྣང་བའི་འཁོར་བ་འདི་ནི་ངོ་བོ་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་ཀྱང་
གཉིས་མེད་ཀྱི་ཤེས་པ་བདེན་པ་དངོས་པོར་གྲུབ་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱ་བ་བྱེད་པ་ཅ༵ན་ཡིན་ལ། 
དེ་སྤངས་པ་ལས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པར་ཡང་རྣམ་པར་འཇོག་གོ་ཞེ་ན། འོ་ན་འཁོར་བ་དེ་ནི་
བདེན་པའི་དངོས་པོ་ལས་གཞན་དུ་གྱུར་པ་ཡིན་ན། ནམ་མཁའ་དང་འདྲ་བར་དོན་བྱེད་ནུས་
པའི་དངོས་པོ་མེད་པར་འགྱུ༵ར་ཞིང༌། གལ་ཏེ་གཉིས་སྣང་གི་འཁོར་བ་དེ་དངོས་པོར་མེད་ན་
གཉིས་མེད་ཀྱི་ཤེས་པའི་དངོས་པོ་ལ་བརྟེན་པས་ནི༵་འཁོར་བའི་བྱ་བ་བྱེད་པ་དང་ལྡན་པའི་
ཇི་ལྟར་འགྱུ༵ར་ཏེ། རི་བོང་གི་རྭས་ལྕགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཀྱང་འབིགས་པར་མི་ནུས་པ་བཞིན་
ནོ། །དེས་ན་སེམས་ཙམ་པ་ཁྱོད་ཀྱི་ལུགས་ལ་སེམས་འདི་ནི་གཟུང་འཛིན་གྱི་རང་བཞིན་
འཆིང་བྱེད་འཁོར་བའི་གྲོགས་མེད་པ༵ར་གཅིག་པུ་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ཡི༵ན་ཏེ། རྣམ་
ཤེས་ལས་གཞན་པའི་འཁོར་བ་ནི་དངོས་པོར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གང་གི་ཚེ་སེམས་ནི་གཟུང་
འཛིན་ལ་སོགས་པ་འཁོར་བའི་སྐྱོན་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་བ༵ར་གྱུར་པ་དེའི་ཚེ་སེམས་ཅན་
2-1-329


ཐམས་ཅད་ཀྱང་དེ་བཞིན་གཤེ༵གས་པ་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། བྱང་ཆུབ་སེམས་འགྲེལ་དུ། རྟོགས་
བྱ་རྟོགས་པའི་རྣམ་པར་སེམས། །མ་གཟིགས་པ་ནི་དེ་བཞིན་གཤེགས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
དེ་ལྟ་ཡིན་ན་ཡང་འཁོར་བ་མ་གྲུབ་པས་འཁོར་འདས་ཀྱི་གཞི་སེམས་ཙམ་བདེན་པ་ཉིད་དུ༵་
བརྟགས་པ་ལ་ཡོན་ཏན་ནམ་དགོས་པ་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ཅིའང་མེད་དོ། །
(གཉིས་པ་)ཡུལ་ཅན་ལམ་དུ་སྒྲུབ་པ་ལ། ཀུན་རྫོབ་སྒྱུ་མར་ཤེས་པ་ལམ་དུ་སྒྲུབ་པ་དང༌། 
དོན་དམ་སྟོང་པར་ཤེས་པ་ལམ་དུ་སྒྲུབ་པའོ། །
དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)རྒོལ་བ་ནི། དབུ་མ་པས་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུར་
ཤེས་པ་ལ་ཡང་ཡོན་ཏན་མེད་པ་མཚུངས་ཏེ། དེ་ལྟར་ཤེས་པ་ན་ཡ༵ང་ཇི་ལྟར་ཆགས་སོགས་
ཉོན་མོངས་ལྡོག་པར་འགྱུར་ཏེ༵་མི་འགྱུར་བར་སྣང་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེའང་གང་གི་ཚེ་སྒྱུ་མ་
མཁན་གྱིས་སྤྲུལ་པའི་བུད་མེད་ཉིད་ལ༵་སྒྱུ་མས་བསླད་པའི་སྐྱེ་བ་རྣམས་ཆགས་པར་མ་ཟད། 
སྒྱུ་མ་དེ་བྱེད་པའི་སྐྱེས་བུ་ཉིད་ཀྱང་སྒྱུ་མར་ཤེས་བཞིན་དུ་ཆགས་པ་སྐྱེ་བར་འགྱུ༵ར་བའི་ཕྱིར་
རོ་ཞེ་ན། 
(གཉིས་པ་)ལན་ལ་ལྔ་ལས། (དང་པོ་)སྟོང་ཉིད་བསྒོམ་པས་མཐར་འཛིན་སྤོང་ཚུལ་ནི། མི་
མཚུངས་ཏེ་སྒྱུ་མའི་བུད་མེད་དེ་བྱེད་པ་པོ་ཤེས་བྱ་ལ༵་བདེན་པར་འཛིན་པ་དང་ཆགས་སོགས་
ཉོན་མོངས་པའི་སྒྲིབ་པའི་བག་ཆགས་མ་སྤངས་པ༵་དེས་ན་མ་དཔྱད་པའི་བློ་ངོར་བུད་མེད་
དེ་མཐོང་བ་ན་སྐྱེས་བུ་དེ༵་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་བག་ཆགས་ཉམ་ཆུང་བར་གྱུར་པ་ཉི༵ད་ཀྱིས་ཆགས་
པ་སྐྱེ་བ་ཡིན་ལ། འདིར་ནི་རྣམ་པར་དཔྱད་ན་སྣང་བ་ཐམས་ཅད་བདེན་པས་སྟོང་པ་ཉིད་
དུ་རྟོགས་པའི་བག་ཆགས་གོམས་པ་བརྟན་པར་གྱུར་པས་ནི༵་ཐོག་མར་དངོས་པོ་ལ་མངོན་
པར་ཞེན་པའི་བག་ཆགས་སྤོང་པར་འགྱུར་ཞི༵ང༌། མཐར་ཡོད་མེད་ལ་སོགས་པ་སྤྲོས་པའི་
མཐར་ཅི་ཡང་གྲུབ་པ་མེད་ཅེས་རྟོགས་ནས་གོམས་པར་གྱུར་བས་ནི༵་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་མཐའ་
2-1-330


ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་བག་ཆགས་དེ་ཡང་ཕྱི་ནས་སྤོང་བར་འགྱུ༵ར་བའི་ཕྱིར་ཏེ། ཀུན་རྟོག་
ཐམས་ཅད་སྤང་བའི་ཕྱིར། །སྟོང་ཉིད་བདུད་རྩི་བསྟན་མཛད་དེ། །གང་ཞིག་དེ་ལ་ཞེན་གྱུར་
པ། །དེ་ཡང་ཁྱོད་ཀྱིས་སྤངས་པ་ལགས། །(ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་འཇིག་རྟེན་ལས་འདས་པར་)ཞེས་བསྟོད་པར་
གསུངས་པ་འགྲེལ་པ་དྲངས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ཡང་བརྟགས་ཤིང་དཔྱད་པ་གང་གི་ཚེ་བདེན་
པའི་ངོ་བོ་གང་ཞིག་མེད་དོ་ཞེ༵ས་བརྟག་ཅིང་དགག་པར་བྱ་བའི་ཆོས་དངོས་པོ་མེད་ཅིང་མི་
དམིགས་པར་གྱུར་པ༵་དེའི་ཚེ་དེ་བཀག་པའི་དངོས་མེད་ཀྱང་མོ་གཤམ་གྱིས་བུ་མེད་ན་དེ་ཤི་
བའང་མེད་པ་བཞིན་དུ་རྟེན་ནམ་ལྟོས་པ་དང་བྲལ་བ༵འི་ཕྱིར་མེད་ཅིང་མི་དམིགས་པས། བློ་
ཡི་མདུན་ནམ་སྤྱོད་ཡུལ་ན་བདེན་པར་གྲུབ་པ་ཇི་ལྟར་གན༵ས་ཏེ་ཅི་ཡང་མི་གནས་པར་གྲུབ་
བོ། །
(གཉིས་པ་)མཐར་འཛིན་སྤངས་པས་ཞི་བ་ཐོབ་ཚུལ་ནི། གོམས་པ་མཐར་ཕྱིན་པ་གང་གི་
ཚེ་དགག་བྱ་དངོས་པོ་དང་དེ་བཀག་པའི་དངོས་མེད་གཉི་ག་ད༵ག་བློ་ཡི་མདུན་ནམ་སྤྱོད་ཡུལ་
ན་མེད་ཅིང་མི་གནས་པ༵། དེའི་ཚེ་དེ་གཉིས་ལས་རྣམ་པ་གཞན་པའི་ཕུང་པོ་གསུམ་པ་ཡང་
མེད་པ༵ས་དམིགས་པར་བྱ་བའི་ཡུལ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པར་གྲུབ་ལ། བུད་ཤིང་ཟད་ན་མེ་མི་
འབྱུང་བ་བཞིན་དུ་ཡུལ་འགག་ན་ཡུལ་ཅན་གྱི་བློ་ཡང་རབ་ཏུ་ཞི༵་བ་ལས། སྤངས་པ་མཐར་
ཕྱིན་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་པར་འགྱུར་ཏེ། འཇུག་པ་ལས། ཤེས་བྱའི་བུད་ཤིང་
སྐམ་པོ་མ་ལུས་པ། །བསྲེགས་པས་ཞི་དེ་རྒྱལ་རྣམས་ཆོས་སྐུ་སྟེ། །དེ་ཚེ་སྐྱེ་བ་མེད་ཅིང་འགག་
པ་མེད། །སེམས་འགགས་པ་དེ་སྐུ་ཡིས་མངོན་སུམ་མཛད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ལ་འགའ་
ཞིག་སེམས་འགགས་པས་ཡེ་ཤེས་ཀྱང་མེད་པར་འདོད་པ་མི་འཐད་དེ། རྣམ་ཤེས་གློ་བུར་
བའི་སེམས་སྤངས་པའི་ཆ་ནས་བཞག་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་དང༌། དོན་དམ་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་
སྐུ་མངོན་དུ་གྱུར་པའི་ཆ་ནས་བཞག་པའི། རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ནི་དོན་གཅིག་པའི་ཕྱིར་
2-1-331


རོ། །རྒྱུད་ལས་ཀྱང༌། རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཆོས་ཉིད་འདས། །ཡེ་ཤེས་གཉིས་མེད་ཚུལ་འཆང་
པ། །ཞེས་གསུངས་ཤིང༌། རྒྱུད་བླ་མར་ཡང༌། རྣམ་ཀུན་མངོན་རྫོགས་བྱང་ཆུབ་དང༌། །དྲི་མ་
བག་ཆགས་བཅས་སྤངས་པ། །སངས་རྒྱས་མྱ་ངན་འདས་པ་ནི། །དམ་པའི་དོན་དུ་གཉིས་
མེད་ཉིད། །ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)རབ་ཏུ་ཞི་ཡང་གཞན་དོན་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། དེ་ལྟར་ཀུན་སློང་གི་རྣམ་རྟོག་ཐམས་
ཅད་རབ་ཏུ་ཞི་བ་ཡིན་ན་གཞན་གྱི་དོན་ཇི་ལྟར་འགྲུབ་སྙམ་པ་ལ། དཔེར་ན་ཡིད་བཞིན་གྱི་
ནོར་བུ་རིན་པོ་ཆེ་དང་དཔག་བསམ་གྱི་ཤི༵ང་ལྗོན་པ་ལ་ཀུན་སློང་གི་རྣམ་རྟོག་མེད་ཀྱང་འགྲོ་
བ་རྣམས་ཇི་ལྟར་འདོད་པའི་རེ་བ་མཐའ་དག་ཡོངས་སུ་སྐོང་བ༵ར་བྱེད་པ་དེ་བཞིན་དུ་སྤངས་
རྟོགས་མཐར་ཕྱིན་པའི་ཆོས་ཀྱི་སྐུ་ལ་རྟོག་པ་དང་འབད་རྩོལ་མེད་ཀྱང་གདུལ་བྱའི་སྐལ་བ་
དང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྔོན་གྱི་སྨོན་ལམ་གྱི༵་དབང་གིས་རྒྱལ་བའི་གཟུགས་ཀྱི་སྐུར་གང་ལ་གང་
མོས་ཀྱི་རྣམ་པ་སྣང་བས། སེམས་ཅན་མཐའ་དག་གི་དོན་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་མཛད་པ་འབྱུང་
ངོ༵་ཞེས་སྟོན་པ་སྟེ། ཇི་ལྟར་ནོར་བུ་རིན་ཆེན་རྟོག་མེད་འདོད་པའི་ནོར། །འབད་པ་མེད་པར་
གཞན་པ་དག་ལ་རབ་སྟེར་ལྟར། །དེ་བཞིན་ཐུབ་པ་འབད་མེད་ཇི་ལྟར་འོས་པར་ནི། །གཞན་
གྱི་དོན་དུ་སྲིད་པ་ཇི་སྲིད་རྟག་ཏུ་བཞུགས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)བྱེད་པོ་འགག་ཀྱང་བྱ་བ་བྱེད་ཚུལ་ནི། སྨོན་ལམ་འདེབས་པ་པོ་འགགས་ནས་
ཡུན་རིང་དུ་ལོན་པ་དེའི་ནུས་པས་གཞན་དོན་བྱེད་པར་མི་རིགས་སོ་སྙམ་པ་ལ། དཔེར་ན་
སྔོན་བྲམ་ཟེ་ཤང་ཀུ་ཞེས་བྱ་བས་གཞན་ལ་ཕན་པའི་དོན་དུ་ནམ་མཁའ་ལྡིང་གི་ནི༵་གཟུགས་
ལ་རིག་སྔགས་ཀྱིས་བསྔགས་པའི་མཆོད་སྡོང་བསྒྲུབས་ནས་འདས་པར་གྱུར་པ༵་ལས། བྲམ་
ཟེ་དེ་འདས་ནས་ཡུན་རིང་པོ་ལོན་ཡང་མཆོད་སྡོང་དེ༵ས་སྦྲུལ་གྱིས་ཟིན་པའི་དུག་དང་གདོན་
ལ་སོགས་པ་ཞི་བར་བྱེད་པ་དེ་བཞི༵ན་དུ། སློབ་ལམ་གྱི་སྐབས་སུ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་
2-1-332


འགྱུར་བའི་སྤྱོད་པ་དང་རྗེས་སུ་མཐུན་པར་སྤྱད་ཅིང་སྨོན་ལམ་བཏབ་པ༵ས་འཁོར་བ་ཇི་སྲིད་
པར་གཞན་དོན་འགྲུབ་པ་རྒྱལ་བ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་མཆོད་སྡོང་ཆེན་པོ་བསྒྲུབ་པའ༵ང་
སྒྲུབ་པ་པོ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དེ་སྤྲོས་པ་མཐའ་དག་ཉེ་བར་ཞི་བའི་མྱ་ངན་ལ༵ས་འདས་
པ་ཐོབ་ནས་ཡུན་རིང་པོ་ལོན་ཀྱང་སྔོན་གྱི་སྨོན་ལམ་དང་གདུལ་བྱའི་དགེ་བའི་དབང་གིས་
སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཕྲིན་ལས་རྒྱུན་མི་འཆད་པས་སེམས་ཅན་གྱི་དོན་རྣམས་ཐམས་ཅད་སྒྲུབ་པར་
མཛ༵ད་པ་ཉིད་དོ། །སྔོན་གྱི་(ཚངས་པ་)རང་ཉིད་(ཀྱི་)སྨོན་ལམ་དང༌། །(འདོད་པའི་)ལྷ་རྣམས་ཀྱི་
ནི་དགེ་བའི་མཐུས། །ཇི་ལྟར་ཚངས་པ(འི་སྤྲུལ་བ་འདོད་ཁམས་ཀྱི་ལྷ་ལ་)འབད་མེད་སྣང༌། །རང་བྱུང་
(སངས་རྒྱས་ཀྱི་)སྤྲུལ་སྐུ་(ཕྲིན་ལས་དང་བཅས་པའང་)དེ་བཞིན་ནོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(ལྔ་པ་)རྟོག་པ་མེད་ཀྱང་བསོད་ནམས་འཐོབ་ཚུལ་ནི། མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་པ་ནི། 
སེམས་ཡིད་རྣམ་ཤེས་མཐའ་དག་འགགས་ནས་རྟོག་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་དེ་ལ་མཆོད་པ་བྱས་
པ༵ས་ཇི་ལྟར་བསོད་ནམས་ཀྱི་འབྲས་བུ་དང་ལྡན་པར་འགྱུ༵ར་ཏེ་མི་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། སངས་
རྒྱས་ལ་མཆོད་པ་བྱས་པ་ནི་འབྲས་བུ་དང་ལྡན་པར་འགྱུར་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་སྙམ་ན། ཀུན་
རྫོབ་གཟུགས་ཀྱི་སྐུའི་ངོ་བོར་བཞུགས་པའམ་དོན་དམ་ཆོས་ཀྱི་སྐུའི་ངང་དུ་མྱ་ངན་ལས་
འད༵ས་པ་ལ་མཆོད་པ་ཕུལ་བ་ནི་བསོད་ནམས་ཀྱི་འབྲས་བུ་མཚུངས་པ་ཉིད་དུ་བཤད་པའི་
ཕྱིར་རོ༵། །ཇི་སྐད་དུ། བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྡེ་སྣོད་ལས། །གང་ཞིག་བཞུགས་ལ་མཆོད་པ་
དང༌། །གང་ཡང་མྱ་ངན་འདས་པ་ཡི། །རིང་བསྲེལ་ཡུངས་འབྲུ་ཙམ་མཆོད་པ། །སེམས་ཀྱང་
མཚུངས་ལ་འབྲས་བུའང་མཚུངས། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པས་སོ། །དེ་ཡང་ཀུན་རྫོབ་གཟུགས་
ཀྱི་སྐུའམ་ནི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་ཆོས་ཀྱི་སྐུའ༵ང་རུང་སྟེ་དེ་དག་ལ་མཆོད་པ་བྱས་པས་འབྲས་བུ་
འཐོབ་པ་ནི་ལུང་རྣམ་དག་ལས་གསུངས་པ་ཡིས་ཡིད་ཆེས་པར་བྱ་བ་ཡི༵ན་ཏེ། (གཏམ་བྱར་)
དོན་འདི་ལ་ནི་རྒྱལ་བ་ལས། ལྷག་པའི་ཚད་མ་གཞན་ཡོད་མིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དཔེར་
2-1-333


ན་དངོས་སྨྲ་བ་རྣམས་བདེན་པའི་དངོས་པོར་ཡོད་པའི་སངས་རྒྱས་མངོན་སུམ་དུ་བཞུགས་
པ་ལ༵་ཇི་ལྟར་མཆོད་པ་བྱས་པ་ལས་བསོད་ནམས་ཀྱི་འབྲས་བུ་དང་བཅས་པར་འགྱུར་བའང་
ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་འཇོག་པ་བཞི༵ན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་དམ་སྟོང་པར་ཤེས་པ་ལམ་དུ་བསྒྲུབ་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)རྩོད་པ་ནི། 
ཉན་ཐོས་སྡེ་བ་དག་ན་རེ་སྡུག་བསྔལ་བ་དང་ཀུན་འབྱུང་བ་དང་འགོག་པ་དང་ལམ་གྱི་བདེན་
པ་བཞི་པོ་དག་གི་གནས་ལུགས་མི་རྟག་པ་ལ་སོགས་པ་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་ཞིང་བསྒོམས་
པས་འཁོར་བ་ལས་རྣམ་པར་གྲོལ་བར་འགྱུར་པ་ཡིན་གྱི༵་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་མཐོང་
ཞིང་གོམས་པས་ཅི་ཞིག་བྱ༵་སྟེ་དགོས་པའམ་ཕན་ཡོན་ཅིའང་མེད་དོ་ཞེ་ན། 
(གཉིས་པ་)ལན་ལ། ལུང་ལ་བརྟེན་ནས་མདོར་བསྟན། བརྒལ་ལན་རྒྱས་པར་བཤད་
པ། བསྡུས་ཏེ་བསྒོམ་པར་གདམས་པའོ། །དང་པོ་ནི། ཆོས་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་མཐོང་
ཞིང་རྟོགས་ནས་བསྒོམས་པ་ལ་ཕན་ཡོན་ཆེན་པོ་ཡོད་དེ། གང་གི་ཕྱིར་སྙམ་ན། བཅོམ་ལྡན་
འདས་ཀྱི་ལུང་ལས་སྟོང་ཉིད་མཐོང་ཞིང་སྒོམ་པའི་ལམ་འདི་ནི༵་མེད་པར་འབྲས་བུ་བྱང་ཆུབ་
གསུམ་ཐོབ་པའི་སྐབས་མེད་ཅིང༌། འདི་ཡོད་ན་ནི་ལྟ་བ་རྣམ་པར་དག་པ་ལ་བརྟེན་པའི་
བསྒོམ་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་འབྲས་བུ་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་ཐོབ་པར་གསུ༵ངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
དེ་ཡང་ཇི་སྐད་དུ། ཆོས་ཐམས་ཅད་མཉམ་པ་ཉིད་ལ་འཇུག་པའི་མདོ་ལས། འཇམ་དཔལ་
སྟོང་པ་ཉིད་ཡིད་ལ་བྱེད་པས་བྱང་ཆུབ་གསུམ་པོ་འཐོབ་པ་འདི་ནི་གནས་ཡོད་ཅིང་སྐབས་
ཡོད་དོ། །འཇམ་དཔལ་དངོས་པོའི་འདུ་ཤེས་ཅན་གྱིས་ནི་བྱང་ཆུབ་གསུམ་ཐོབ་པའི་གནས་
མེད་སྐབས་མེད་དོ་ཞེས་པ་དང༌། ཡུམ་ལས་ཀྱང༌། རྒྱལ་བ་འདས་དང་མ་བྱོན་ཕྱོགས་བཅུར་
གང་བཞུགས་པ། །ཀུན་ལམ་(ཤེས་རབ་ཀྱི་)ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་འདི་ཡིན་གཞན་མ་ཡིན། །ཞེས་པ་
ལ་སོགས་པས་སོ། །
2-1-334


(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། ཐེག་ཆེན་གྱི་གཞུང་བཀའ་ཡིན་པར་བསྒྲུབ་པ་དང༌། དོན་ལམ་
ཡིན་པར་བསྒྲུབ་པའོ། །དང་པོ་ལ། ཉན་ཐོས་པ་དག་ན་རེ། དེ་ལྟར་གསུངས་ཀྱང་ཐེག་པ་ཆེན་
པོའི་གཞུང་དེ་དག་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་གསུངས་པའི་བཀའ་མ་ཡིན་ཏེ། བྱེ་བྲག་ཏུ་བཤད་པ་
ཆེན་པོར། ཆོས་འཁོར་གནས་དང་ཡངས་པ་ཅན། །ས་དཀར་ཅན་དང་ལྷ་ཡི་གནས། །བྱིས་
པ་གསོད་དང་ཀཽ་ཤམྦཱི། །འབྲོག་གནས་མཆོད་རྟེན་རི་དང་ནི། །འོད་མའི་ཚལ་དང་དགྲར་
བཅས་དང༌། །སེར་སྐྱ་ཡི་ནི་གྲོང་ཁྱེར་ཏེ། །འདི་རྣམས་སུ་ནི་ཐུབ་པ་ཡི། །སྐྱེས་མཆོག་ལོ་རེ་
ལོ་རེ་བཞུགས། །འབར་བའི་ཕུག་གི་གནས་སུ་གཉིས། །སྨན་གྱི་ནགས་སུ་ལོ་བཞི་སྟེ། །རྒྱལ་
པོའི་ཁབ་ཀྱི་གྲོང་དུ་ལྔ། དཀའ་བ་སྤྱད་པ་ལོ་དྲུག་སྟེ། །ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་མཉན་ཡོད་དུ། །ཉི་ཤུ་
རྩ་དགུ་ཁབ་གནས་སུ། །དེ་ལྟར་རྒྱལ་བ་བརྒྱད་ཅུ་ལ། །ཐུབ་མཆོག་དམ་པ་མྱ་ངན་འདས། །
(ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པས་བཞུགས་པ་ཡི། །བསོད་ནམས་གནས་ནི་དེ་དག་ལ། །རྟག་ཏུ་ལུས་དང་ངག་དང་ཡིད། །གུས་པས་
བཏུད་དེ་ཕྱག་འཚལ་ལོ)ཞེས་བཤད་པའི་གནས་འདི་དག་ཏུ་བཞུགས་པ་ན་རྟག་པར་ཕྱི་བཞིན་
འབྲང་བའི་ཉན་ཐོས་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་མ་ཐོས་པའི་ཕྱིར་དང་བདེན་པ་བཞི་ལ་སོགས་པ་
ཡོད་བཞིན་དུ་ཆོས་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པར་བསྟན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་ཐེག་
པ་ཆེན་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་ཡིན་པར་མ་གྲུབ་ན༵། ཉན་ཐོས་པ་ཁྱོད་ཀྱི་ལུང་སྡེ་བཞི་ལ་
སོགས་པ་འདི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའ་ཡིན་པ་ཇི་ལྟར་གྲུ༵བ་ཅེས་དྲིའོ། །དེ་ལ་གང་གི་ཕྱིར་ཁྱེད་
ཐེག་ཆེན་པ་དང་ངེད་ཉན་ཐོས་པ་གཉི་ག་ལ་ལུང་སྡེ་བཞི་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་བཀའ་ཡིན་
པར་གྲུ༵བ་སྟེ། གཉི་གས་ལུང་རྣམ་དག་ཏུ་ཁས་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཐེག་ཆེན་ནི་བཀའ་མ་
ཡིན་ཏེ། ངེད་ཀྱིས་ལུང་རྣམ་དག་ཏུ་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། འོ་ན་དང་པོ་ལུང་ལ་
གཞན་ཡིད་ཆེས་མ་ཞུགས་པའི་དུས་ན་ཁྱོད་ཀྱི་ལུགས་ལ་ལུང་སྡེ་བཞི་ལ་སོགས་པ་འདི་དག་
བཀའ་ཡིན་པར་མ་གྲུ༵བ་པར་འགྱུར་ཏེ། གཞན་གྱི་ལུང་རྣམ་དག་ཏུ་ཁས་མ་བླངས་པའི་ཕྱིར་
2-1-335


རོ། །དེ་ལྟ་ན་ཡང་རྐྱེན་ནམ་རྒྱུ་མཚན་གང་གིས་ནི་བཀའ་ཡིན་པ་དེར་ཡིད་ཆེ༵ས་པར་བྱེད་
པའི་ཆོས། མདོ་སྡེ་ལ་འཇུག འདུལ་བ་ལ་སྣང༌། མངོན་པའི་ཆོས་ཉིད་དང་མི་འགལ་བ་ཞེས་
བརྒྱུད་པའི་མན་ངག་ལས་འབྱུང་བ་དེ་ངེད་ཀྱི་གཞུང་ལ་ཡོད་པས་ལུང་རྣམ་དག་ཏུ་གྲུབ་པོ་ཞེ་
ན། རྒྱུ་མཚན་དེ་དག་ནི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལ་ཡང་མཚུ༵ངས་པར་ཡོད་པས་བཀའ་ཡིན་པར་གྲུབ་
སྟེ། རྒྱན་ལས། (ཐེག་ཆེན་)རང་གི་(མདོ་སྡེ་)ཉིད་ལ་འཇུག་ཕྱིར་དང༌། །རང་གི་འདུལ་ལ་སྣང་ཕྱིར་
དང༌། །ཟབ་པའི་ཕྱིར་དང་རྒྱ་ཆེའི་ཕྱིར། །(མངོན་པའི་)ཆོས་ཉིད་དང་ནི་འགལ་བ་མེད། །ཅེས་
པ་ལྟར་རོ། །སྔར་གཉི་ག་ལ་གྲུབ་ཅེས་པ་དེ་ཡང་ཁྱེད་དང་དེ་ཁོ་ན་ལ་ངེས་པ་མེད་ཀྱི། དེ་
དག་ལས་གཞན་གང་ཡང་རུང་གཉིས་འདོད་པས་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་ནའང་ལུང་རྣམ་དག་ཏུ་
བདེན་པ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་ན་ནི༵་མུ་སྟེགས་ཚངས་པ་པ་ལ་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་པའི་རིགས་
བྱེད་བཞི་དང་སྐྲ་ཅན་པ་དང་སེར་སྐྱ་པ་ལ་སོགས་པ་ལ་རང་རང་གི་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་པའི་
གཞུང་རྣམས་ཀྱང་ནང་བས་ཡིད་ཆེས་པར་བྱ་བའི་ལུང་རྣམ་དག་ཏུ་བདེན་པར་ཧ་ཅང་ཐལ་
བར་འགྱུ༵ར་ཏེ། དེ་ལྟར་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཡང་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ནི་བཀའ་ཡིན་མིན་དུ་
རྩོད་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་དོར་བར་བྱའོ་ཞེ་ན༵། ཐེག་ཆུང་བའི་ལུང་ལའང་དཔྱོད་པ་པ་ལ་
སོགས་པའི་མུ་སྟེགས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་རྩོད་པ་དང་བཅས་པའི་ཕྱིར་ད༵ང༌། རྩ་བའི་སྡེ་བ་གཅིག་
ལས་སྡེ་བ་བཅོ་བརྒྱད་དུ་གྱིས་པའི་ལུང་གཞན་དག་ལ་ཡང་རང་གི་སྡེ་བ་དང་དེ་ལས་གཞན་
པའི་སྡེ་བ་ད༵ག་ཕན་ཚུན་རྩོད་པ་དང་བཅས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ན་དོར་བར་བྱ་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ། 
དོར་ན་ནི་ཆོས་ཀྱིས་ཕོངས་པར་འགྱུར་པའི་ལས་བསགས་པས་ངན་སོང་དུ་ལྟུང་བར་འགྱུར་
རོ། །གཞན་ཡང༌། རྒྱན་ལས། སྔར་ལུང་མ་བསྟན་ལྷན་ཅིག་བྱུང༌། །སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་གྲུབ་པ་
དང༌། །ཡོད་དང་མེད་ན་ཡོད་མེད་དང༌། །གཉེན་པོ་དང་ནི་སྒྲ་གཞན་ཕྱིར། །ཞེས་པ་ལྟར་ཐེག་
པ་ཆེན་པོ་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བཀའི་མཐར་ཐུག་པ་ཡིན་པར་གྲུབ་སྟེ། གལ་ཏེ་བཀའ་མ་ཡིན་
2-1-336


པ་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་བར་ཆད་བྱེད་པ་ཞིག་ཕྱིས་འབྱུང་བ་ཡིན་ན་མ་འོངས་པའི་འཇིགས་པ་
ཆེན་པོ་བཞིན་དུ་སྔར་ལུང་སྟོན་པར་རིགས་པ་ལས་མ་བསྟན་པའི་ཕྱིར་དང༌། གསུང་གཅིག་
ཉིད་དུ་གསུངས་ན་ཡང༌། །དུ་མ་ཉིད་དུ་སོ་སོར་སྣང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་ཉན་ཐོས་པ་རྣམས་ལ་
ཐེག་པ་ཆུང་ངུ་གསུང་པ་དང་ལྷན་ཅིག་བྱུང་བའི་ཕྱིར་དང༌། དམན་པ་རྣམས་ཀྱིས་མ་ཐོས་ཀྱང་
ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཆོས་འདི་ནི་རྟོག་གེ་བ་རྣམས་ཀྱི་སྤྱོད་ཡུལ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང༌། གལ་
ཏེ་ཐུབ་པ་ལས་གཞན་པའི་སངས་རྒྱས་གཅིག་གིས་བཤད་པར་འདོད་ནའང་སངས་རྒྱས་
ཀྱིས་གསུངས་པའི་ཆོས་ཟབ་མོ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་བཀའི་མཐར་ཐུག་པར་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་
དང༌། གལ་ཏེ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ཅུང་ཟད་ཅིག་ཡོད་ན་ནི་ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བ་འདི་ལས་
གཞན་པ་མ་དམིགས་པས་འདི་ཉིད་བཀའི་མཆོག་ཏུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་དང༌། འོན་ཏེ་ཐེག་པ་ཆེན་
པོ་མེད་ན་ནི་དེ་བསྒོམས་པ་ལས་བྱུང་བའི་སངས་རྒྱས་ཀྱང་མེད་པས་དེས་གསུངས་པའི་ཆོས་
ཉན་ཐོས་ཀྱི་ཐེག་པའང་མེད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང༌། ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལས་འབྱུང་བའི་
རྣམ་པར་མི་རྟོག་པའི་ཡེ་ཤེས་བསྒོམས་ན་ཉོན་མོངས་པ་ལ་སོགས་པ་སྤང་བྱ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་
གཉེན་པོ་མཐར་ཐུག་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང༌། འདི་ལས་ཆོས་ཐམས་ཅད་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་
པར་གསུངས་ཀྱང་སྒྲ་ཇི་བཞིན་དུ་མི་གཟུང་གིསྒྲ་གཞན་གྱིས་དོན་གཞན་ཤིན་ཏུ་ཟབ་པ་
སྟོན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དོན་ལམ་དུ་བསྒྲུབ་པ་ལ། བྲལ་བའི་ཉེས་དམིགས་བསྟན་པ། སླར་ཡང་གཞུང་
གི་རྒོལ་ལན། བསྟན་པའི་འབྲས་བུ་འགྲུབ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)མྱང་
འདས་དཀའ་བའི་ཉེས་པ་ནི། ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་བརྗོད་བྱ་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་མི་མོས་པ་ནི་
མི་འཐད་དེ། ཐུན་མོང་དུ། མིང་གི་དགེ་སློང་དང་ཁས་འཆེ་བའི་དགེ་སློང་དང༌། སློང་བའི་ངང་
ཚུལ་ཅན་གྱི་དགེ་སློང་དང༌། གསོལ་བ་དང་བཞིའི་ལས་ཀྱིས་བསྙེན་པར་རྫོགས་པའི་དགེ་
2-1-337


སློང་དང་ཉོན་མོངས་པ་བཅོམ་པའི་དགེ་སློང་སྟེ་ལྔ་གསུངས་པ་ལས། ཕྱི་མ་གཉིས་ནི་མཆོག་
ཡིན་ཞིང༌། ཁྱད་པར་དུ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དཔག་བསམ་གྱི་ཤིང་དང་འདྲ་བའི་རྩ་བ་ནི་
ཉོན་མོངས་པ་བཅོམ་པའི་དགེ་སློང་ཉིད་ཡིན་པས་དེ་ལས་བྱང་ཆུབ་ཕྱོགས་མཐུན་ལ་སོགས་
པའི་ཡལ་ག་མེ་ཏོག་འབྲས་བུ་རྣམས་འབྱུང་བ་ཡིན་ན༵། བདེན་པ་མཐོང་ཡང་སྟོང་ཉིད་མ་
མཐོང་ན་ཉོན་མོངས་པ་མ་ལུས་པར་བཅོམ་པའི་དགེ་སློང་ལྷག་བཅས་ཀྱི་མྱང་འདས་ཉིད་
ཀྱང་ཐོབ་པ་དཀའ་བར་གན༵ས་པའི་ཕྱིར་དང༌། དེར་མ་ཟད་སེམས་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་མི་མོས་
པར་དངོས་པོ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པའི་དམིགས་པ་དང་བཅས་པ་རྣམས་ཀྱི༵ས་ཕུང་པོ་ལྷག་མ་
མེད་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའང་ཐོབ་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་དཀའ་བར་གན༵ས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ལས་ཀྱིས་གནོད་པའི་ཉེས་པ་ནི། སྟོང་ཉིད་མ་མཐོང་ཡང་བདེན་པ་མཐོང་བ་
ན་ཉོན་མོངས་པ་སྤངས་པས་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་དག་ལས་གྲོལ་བའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་
ཐོབ་པོ་སྙམ་ན། དེ་ལྟ་ན་ཉོན་མོངས་པ་སྤངས་ནས་དགྲ་བཅོམ་པ་ཐོབ་པ་དེ༵འི་དེ་མ་ཐག་ཏུ་
སྡུག་བསྔལ་མཐའ་དག་ལས་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དེར་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ༵། །འདོད་པར་ནི་མི་
ནུས་ཏེ་སྟོང་ཉིད་མཐར་ཐུག་མ་མཐོང་ན་ཉོན་མོངས་པ་སྤངས་ནས་མེད་ཀྱང་ཐེག་དམན་གྱི་
དགྲ་བཅོམ་པ་དེ་དག་ལ༵་སྔོན་གྱི་མི་དགེ་བའི་ལས་ཀྱི་ནུས་པ་སྨིན་པས་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བར་
མཐོང་བ་ཡི༵ན་ཏེ། ཨུ་དྲ་ཡ་ནས་དགྲ་བཅོམ་པ་ཐོབ་ཀྱང་གྲོང་ཁྱེར་སྒྲ་སྒྲོགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་
བཀྲོངས་པའི་འོ་བརྒྱལ་མྱོང་བ་ལྟ་བུའོ། །
(གསུམ་པ་)སྲིད་པ་གནས་པའི་ཉེས་པ་ནི། རེ་ཞིག་དང་པོ་ཉོན་མོངས་པ་སྤང་མ་ཐག་ཉིད་
དུ་སྡུག་བསྔལ་ལས་མ་གྲོལ་ཡང་སྐུ་ཚེའི་འདུ་བྱེད་བཏང་བ་ན་གྲོལ་བར་འགྱུར་ཏེ་དེ་དག་
ལ་ཡང་སྲིད་ཉེ་བར་ལེན་པའི་རྒྱུ་ཕུང་པོ་ལ་སྲེད་པ་ནི༵་མེད་ཅེས་བྱ་བར་ངེས་པ་ཉིད་ཡིན་
པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན༵། ཐེག་དམན་འཕགས་པ་ལ་ཡོད་པའི་སྲེད་པ་འདི་དག་ཀུན་བརྟགས་ཉོན་
2-1-338


མོངས་ཅན་མིན་ན་ཡ༵ང་ཉོན་མོངས་པ་ཅན་མ་ཡིན་པའི་ཀུན་ཏུ་རྨོངས་པ་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་
མ་རིག་པ་ཡོད་པ་བཞིན་དུ་ཅི་སྟེ་མེ༵ད་དེ་དེ་དག་གི་རྒྱུད་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་དོ། །དེའི་རྒྱུ་མཚན་
ཡང་སྟོང་ཉིད་མ་མཐོང་ན་དངོས་པོར་འཛིན་པ་དང་བཅས་པས་བདེ་སྡུག་གི་ཚོར་བ་ཉམས་
སུ་མྱོང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་བླང་དོར་གྱི་སྲེད་པ་འབྱུང་བ་ཡི༵ན་ལ། དངོས་འཛིན་དང་བཅས་པའི་
ཚོར་བ་ནི་འཕགས་པ་དེ་དག་ལ་ཡང་ཡོ༵ད་པས་རྒྱུ་ཚང་ན་འབྲས་བུ་བཟློག་པར་མི་ནུས་པའི་
ཕྱིར་རོ། །
(བཞི་པ་)སླར་ཡང་ལྡོག་པའི་ཉེས་པ་ནི། སྟོང་ཉིད་ཟབ་མོ་མ་རྟོགས་ན་དམིགས་པ་རྣམས་
ལ་བདེན་པའི་དངོས་པོར་ཞེན་པ་དང་ནི་བཅས་པའི་སེ༵མས་ཐེག་དམན་འཕགས་པ་འགའ་
ཞིག་ལ་ནི་ཡུན་རིང་དུ་གནས་པར་འགྱུ༵ར་ལ། སྟོང་པ་ཉིད་རྟོགས་པའི་ལྷག་མཐོང་དང་ནི་
བྲལ་བའི་སེ༵མས་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་ཚོགས་ནི་ཞི་གནས་ཅུང་ཟད་ལ་བརྟེན་ནས་རེ་ཞིག་
མངོན་གྱུར་འགགས་ཀྱང་ས་བོན་མ་སྤངས་པས་སླར་ཡང་སྐྱེ་ཞིང་ལྡོག་པར་འགྱུར་ཏེ༵། དཔེར་
ན་འདུ་ཤེས་མེད་པའི་སྙོམས་འཇུག་ལ་བརྟེན་ནས་རྣམ་ཤེས་ཚོགས་དྲུག་ལན་ཅིག་འགགས་
ཀྱང་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་ལྷག་མཐོང་དང་བྲལ་བའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་སླར་ཡང་སྐྱེ་བར་འགྱུར་
བ་བཞི༵ན་ནོ། །སྟོང་ཉིད་མ་རྟོགས་ན་ཉོན་མོངས་པ་མ་ལུས་པ་སྤངས་པའི་དགྲ་བཅོམ་པ་
དང་སྡུག་བསྔལ་མ་ལུས་པ་ཞི་བའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་པར་དཀའ་བ་དེས་ན་ཐར་
པ་མཐར་ཐུག་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གོ་འཕང་ཐོབ་པར་འདོད་པ་དེ་དག་གིས་ནི་ལམ་ཀྱི་
མཐར་ཐུག་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་བརྗོད་བྱ་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་བསྒོམ་པ་ལ་འབད་པར་བྱ༵་སྟེ། 
རྒྱུད་བླ་མར། དེས་ན་སངས་རྒྱས་མ་ཐོབ་པར། །མྱ་ངན་འདས་པ་མི་ཐོབ་སྟེ། །འོད་དང་འོད་
ཟེར་སྤངས་ནས་ནི། །ཉི་མ་བལྟ་བར་མི་ནུས་བཞིན། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཉིད་
ཀྱི་ཕྱིར་དཔལ་ཕྲེང་གི་ཞུས་པར་ཡང༌། བཅོམ་ལྡན་འདས་དེ་ལྟ་ལགས་པས་དགྲ་བཅོམ་པ་
2-1-339


དེ་དག་ཀྱང་སྐྱེ་བའི་ཆོས་ཀྱི་ལྷག་མ་དང་བཅས་པ་ལགས་ཏེ་ཞེས་གསུངས་ལ། དམ་ཆོས་
པད་མ་དཀར་པོར་ཡང༌། །འདི་ལྟར་མྱ་ངན་འདས་པར་གང་བརྗོད་པ། །འཁོར་བའི་སྡུག་
བསྔལ་དག་ལས་ཁྱེད་ཐར་ཡང༌། །ཁྱེད་ནི་ད་དུང་མྱ་ངན་ཡོང་མ་འདས། །སངས་རྒྱས་ཐེག་པ་
འདི་ནི་བཙལ་བར་གྱིས། །ཞེས་གསུངས་པས་ཐེག་དམན་གྱི་ཐར་པ་ཐོབ་པ་དེ་དག་རེ་ཞིག་
ལ་འཁོར་བའི་སྐྱོན་ཉེ་བར་ཞི་བ་ཙམ་གྱི་ངང་དུ་གནས་པ་ལ་གནས་སྐབས་ཀྱི་མྱ་ངན་ལས་
འདས་པར་བཏགས་པ་ཡིན་གྱི། མཐར་ཐུག་གི་མྱང་འདས་སྒྲུབ་པའི་ཆེད་དུ་སླར་ཡང་ཐེག་
ཆེན་གྱི་ལམ་དུ་ཞུགས་ནས་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་པ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་དང་སྟོང་པ་ཉིད་
སྒོམ་པ་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསགས་པ་ལས་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་
ཐོབ་པར་བྱ་དགོས་ཏེ། བྱང་ཆུབ་སེམས་འགྲེལ་ལས། ཉན་ཐོས་དེ་དག་ཇི་སྲིད་དུ། །སངས་
རྒྱས་རྣམས་ཀྱིས་མ་བསྐུལ་བ། །དེ་སྲིད་ཡེ་ཤེས་ལུས་གཅིག་གིས། །ཏིང་འཛིན་མྱོང་བས་
བརྒྱལ་ཏེ་གནས། །བསྐུལ་ནས་སྣ་ཚོགས་གཟུགས་ཀྱིས་ནི། །སེམས་ཅན་དོན་ལ་དགའ་བྱེད་
ཅིང༌། །བསོད་ནམས་ཡེ་ཤེས་ཚོགས་བསགས་ནས། །སངས་རྒྱས་བྱང་ཆུབ་ཐོབ་པར་འགྱུར། །
ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)སླར་ཡང་གཞུང་གི་རྒོལ་ལན་ནི། ཉན་ཐོས་པ་དག་ན་རེ་བསླབ་པ་གསུམ་སྟོན་
པའི་ངག་གང་ཞིག་མདོ་སྡེ་ལ་འཇུག་འདུལ་བ་ལ་སྣང་མངོན་པའི་ཆོས་ཉིད་དང་མི་འགལ་པ་
དེ༵་ནི་གལ་ཏེ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་གསུངས་པའི་བཀའ་ཡིན་པར་འདོད་ཀྱི། ཐེག་ཆེན་ནི་ཐམས་
ཅད་སྟོང་ཉིད་བསྟན་ནས་བསླབ་པ་གསུམ་འགོག་པས་བཀའ་མ་ཡིན་ཞིང༌། དེས་ལས་སྟོང་
པ་ཉིད་མ་བསྒོམས་ན་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་མཐར་ཐུག་མི་ཐོབ་པར་གསུངས་ཀྱང་ཡིད་ཆེས་
པའི་གསུང་དུ་གཟུང་བར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན༵། ཐེག་ཆེན་ཕལ་ཆེར་ཡང་བཀའ་ཡིན་པར་
འགྱུར་ཏེ། མཚན་ཉིད་གསུམ་ལྡན་གྱི་སྒོ་ནས་བསླབ་པ་གསུམ་སྟོན་པར་བྱེད་པར་ཁྱེད་ཅག་
2-1-340


གི༵་མདོ་དང་མཚུངས་པར་འདོད་པ་མིན་ནམ་ཅི༵་སྟེ་འདོད་དགོས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཕལ་ཆེར་
མཚུངས་ཀྱང་ཁ་ཅིག་དང་མི་མཚུངས་པས་སྐྱོན་དང་བཅས་པའོ་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་ཁྱེད་ཀྱི་མདོ་
འགའ་ཞིག་དང་མཚུངས་པར་མ་རྟོགས་པའི་ཆ་ཅུང་ཟད་གཅིག་གིས་ནི༵་ཐེག་ཆེན་ཐམས་
ཅད་སྐྱོན་དང་བཅས་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ན༵། འོ་ན་རིགས་པ་མཚུངས་པས་ཁྱོད་ཀྱི་མདོ་དང་
མཚུངས་པའི་ཡོན་ཏན་གྱི་ཆ་གཅིག་གིས་ཀྱང་ཐེག་ཆེན་ཐམས་ཅད་ནི༵་རྒྱལ་བས་གསུངས་
པ་ཅིས་མ་ཡི༵ན་ཏེ་ཅིས་ཀྱང་ཡིན་པར་འགྱུར་རོ། །གལ་ཏེ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གསུངས་སུ་ཟིན་ན་
ཡང་ཐེག་ཆེན་གྱི་ངག་གང་ཞིག་འོད་སྲུང་ཆེན་པོ་ལ༵་སོགས་པའི་ཉན་ཐོས་རྣམས་ཀྱི་གཏིང་
དཔོགས་པར་མ་གྱུར་པ༵་དེ་ནི་དོན་དམ་པ་སྟོན་པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བ་
སྟོན་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་དེ་དག་གི་གཏིང་མཐའ་ཐེག་དམན་ལ་མོས་པ་ཁྱོད་ཀྱིས་མ་རྟོགས་
མོད། རང་གིས་མ་རྟོགས་པ༵་དེ་ཙམ་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་ཡིད་ཆེས་པའི་ལུང་དུ་གཟུང་
བར་བྱ་བ་མིན་པར་སུ་ཞིག་བྱེ༵ད་དེ་དེ་ལྟར་བྱེད་པ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །སྐལ་བ་དང་མི་
ལྡན་པ་རྣམས་ཀྱིས་མ་རྟོགས་ཤིང་མི་མོས་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་བཀའི་མཐར་ཐུག་པར་གྲུབ་སྟེ། 
རྒྱན་ལས། དམན་པར་མོས་ཤིང་ཁམས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་དམན། །གྲོགས་པོ་དམན་པ་དག་གིས་
ཡོངས་སུ་བསྐོར། །ཟབ་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་ལེགས་པར་བཤད་པའི་ཆོས། །འདི་ལ་གལ་ཏེ་མོས་མེད་
གྲུབ་པ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །ངག་གང་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཚིགས་བཅད་གསུམ་པོ་
འདི་དག་ཤེས་རབ་འབྱུང་གནས་དང་བི་བྷཱུ་ཏི་ཙནྡྲ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཟློས་ཤིང་མ་འབྲེལ་བས་
གཞན་དག་གིས་རང་བཟོར་བསྣན་པར་བཞེད་མོད། དགེ་བའི་ལྷ་དང་དཱ་ན་ཤྲཱི་ལ་སོགས་པ་
ནི་སློབ་དཔོན་གྱི་གསུང་དུ་འཆད་དོ། །
(གསུམ་པ་)འབྲས་བུ་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། འཁོར་འདས་ཀྱི་གནས་ལུགས་ལ་རྨོངས་པས་སྡུག་
བསྔལ་སྣ་ཚོགས་པ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་ཅན་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ་ཕན་པའི་དོན་དུ༵་ཤེས་རབ་
2-1-341


ཀྱི་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པས་སྲིད་པ་ལ་ཆགས་པའི་མཐའ་ལས་གྲོལ་བ་དང༌། སྙིང་རྗེས་སྡུག་
བསྔལ་ལ་འཇིགས་པ་མེད་པས་ཞི་བའི་མཐའ་ལས་ཀྱང་གྲོལ་བ༵ར་གྱུར་ཏེ། མི་གནས་པའི་
མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་ནས་འཁོར་བ་ཇི་སྲིད་མ་སྟོངས་ཀྱི་བར་དུ་སྐུ་གཉིས་ལ་བརྟེན་
པའི་ཕྲིན་ལས་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་གནས་པ་གྲུབ་པར་གྱུར་པ༵་འདི་ནི་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་
རྟོགས་ནས་བསྒོམས་པ་དང་སེམས་ཅན་ལ་ཕན་པ་བསྒྲུབས་པའི་འབྲས་བུ་ཡི༵ན་ཏེ། རྒྱུད་བླ་
མར། བདག་སྲེད་མ་ལུས་ཤེས་རབ་ཀྱིས་བཅད་དེ། །སེམས་ཅན་སྲེད་ཕྱིར་བརྩེ་ལྡན་ཞེ་ཐོབ་
མིན། །དེ་ལྟར་བློ་བརྩེ་བྱང་ཆུབ་ཐབས་བསྟེན་ནས། །འཕགས་པ་འཁོར་བའམ་མྱ་ངན་འདའ་
མི་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)བསྡུས་ཏེ་བསྒོམ་པར་གདམས་པ་ནི། དེ་ལྟར་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱོགས་
ལ༵་གཞུང་བཀའ་མ་ཡིན་ཞིང་དོན་ལམ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་སུན་འབྱིན་པས་སྤོང་བར་བྱེད་
པ་ནི་འཐད་པ་མ་ཡི༵ན་ཏེ། དེ་དག་སྤངས་ན་མཐར་ཐུག་གི་མྱང་འདས་ཐོབ་པ་མི་སྲིད་པའི་
ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་མཐར་ཐུག་གི་མྱང་འདས་ཐོབ་པར་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ནི་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་
ལ་ཐེ་ཚོམ་དང་སོམ་ཉི་མི་ཟ་བ༵ར་ཡིད་ཆེས་པའི་སྒོ་ནས་ལམ་གྱི་མཐར་ཐུག་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་
བསྒོམ་པ་ལ་འབད་པར་བྱ༵འོ། །དེ་ཡང་ཐར་པའི་གེགས་ཉོན་མོངས་པའི་སྒྲིབ་པ་དང་ཐམས་
ཅད་མཁྱེན་པའི་གེགས་ཤེས་བྱའི་སྒྲིབ་པ་ཡི༵ས་ནི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་མཐོང་བ་ལ་བསྒྲིབས་པའི་
ཕྱིར་མུན་པ་ལྟ་བུར་བྱེད་ལ། དེའི་གཉེན་པོ་སྟོང་པ་ཉི༵ད་བསྒོམ་པ་ནི་སྣང་བ་ལྟ་བུར་འགྱུར་
བས་མྱུར་དུ་ཤེས་བྱ་ཇི་ལྟ་བ་དང་ཇི་སྙེད་པའི་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མངོན་སུམ་དུ་མཁྱེན་པའི་
གོ་འཕང་ཐོབ་པར་འདོད་པ༵་རྣམས་ཀྱིས་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་དེ་ནི་ཇི་ལྟར་སྒོམ་པར་མི་བྱེ༵ད་
དེ་ཅིས་ཀྱང་བསྒོམ་པར་རིགས་སོ། །དངོས་པོར་འཛིན་པ་གང་ཞིག་འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་
མཐའ་དག་སྐྱེད་པར་བྱེད་པའི་སྐྱོན་དང་ལྡན་པ༵་དེ་ལ་སྐྲག་པ་སྐྱེ་བར་འགྱུར་བ་ནི་ཤིན་ཏུ་
2-1-342


རིགས་པ་ཡིན་ན༵་མི་སྐྱེ་བར་སྟོང་པ་ཉིད་ཟབ་མོ་ཉོན་མོངས་པ་དང་ལས་དང་སྡུག་བསྔལ་
མཐའ་དག་ཞི་བར་བྱེད་པའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པ༵་དེ་ལ་འཇིགས་པ་ཇི་ལྟར་སྐྱེ༵་སྟེ་འཇིགས་
པར་སྐྱེ་བ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཐེག་ཆེན་གྱི་རིགས་མ་སད་པ་དང་གྲོགས་ངན་པ་ལ་
བརྟེན་པ་དང་སྔོན་དགེ་བའི་རྩ་བ་མ་བསགས་པ་དང་ཆོས་ཟབ་མོ་ལ་བློ་མ་སྦྱངས་པ་རྣམས་
སྐྲག་པའི་གནས་མ་ཡིན་པ་ལ་སྐྲག་པ་ནི་དོན་ཆེན་པོ་ལས་ཉམས་པར་འགྱུར་བ་སྟེ། རྒྱན་
ལས། འགྲོ་བ་དེ་གནས་མིན་ལ་སྐྲག་པས་གདུང་བྱེད་འགྱུར། །བསོད་ནམས་མ་ཡིན་ཕུང་
ཆེན་བསགས་བྱས་ཡུན་རིང་དུ། །རིགས་མེད་གྲོགས་ངན་སྔོན་དགེ་མ་བྱས་བློ་མ་སྦྱངས། །
ཆོས་འདིས་སྐྲག་འགྱུར་འདི་ན་དོན་ཆེན་འདི་ལས་ལྟུང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་)བདག་མེད་གཉིས་ལ་འཇུག་ཚུལ་ནི། གང་ཟག་དང་ནི་ཆོས་རྣམས་ཀྱི། །དངོས་
པོ་མེད་འདིར་སྟོང་པ་ཉིད། །ཅེས་སྔར་བསྟན་པ་ལྟར་དཔྱད་ན་དོན་དམ་དུ་བདེན་པར་གྲུབ་
པར་མེད་ཀྱང༌། རྒྱུན་ལ་གང་ཟག་ཅེས་བྱ་སྟེ། །མཚན་ཉིད་འཛིན་ལ་ཆོས་ཞེས་བྱ། །ཞེས་
པ་ལྟར་ཀུན་རྫོབ་སྣང་ཙམ་དུ་བདེན་པར་འཇོག་པ་ཡིན་པ་ལ། མུ་སྟེགས་ཅན་རྣམས་རྟག་
གཅིག་རང་དབང་ཅན་ལ་སོགས་པའི་གང་ཟག་དང༌། ཉན་ཐོས་གནས་མ་བུ་པ་ལ་སོགས་པ་
བརྗོད་དུ་མེད་པའི་གང་ཟག་དོན་དམ་དུ་བདེན་པར་འདོད་པ་ནི་མི་རིགས་ཤིང༌། དེ་བཞིན་
དུ་གཟུང་འཛིན་ཆོས་ཀྱི་བདག་དོན་དམ་དུ་བདེན་པར་འདོད་པ་རྣམས་ཀྱང་མི་རིགས་པས། 
དེ་དག་རིམ་གྱིས་འགོག་པ་ལ། (གཉིས་ལས་དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། འཇིགས་པའི་གནས་མ་
ཡིན་པ་ལ་འཇིགས་པ་མི་རིགས་པ་ཉིད་དུ་མ་ཟད། འཇིགས་པ་པོའི་བདག་མེད་པའི་ཕྱིར་
ཡང་འཇིགས་པར་མི་རིགས་སོ་ཞེས་སྟོན་པ་སྟེ། གལ་ཏེ་གང་ཟག་གམ་ཆོས་ཀྱི་བདག་འགའ་
ཞིག་དོན་ལ་བདེན་པ་ཡོད་ན་ནི༵་འཇིགས་པའི་གནས་ཅི་ཡང་རུང་བ་ལས་འཇིགས་པ་སྐྱེ་བར་
འགྱུར་པའང་བདེན་ན༵། རྣམ་པར་དཔྱད་ན་བདག་ཉིད་འགའ་ཡང་དོན་དམ་དུ་གྲུབ་པ་ཡོད་
2-1-343


པ་མིན་པ༵ས་འཇིགས་པར་འགྱུར་པ་པོ་སུ་ཞིག་ཡི༵ན་ཏེ་སུ་ཡང་མ་ཡིན་པའི་རྒྱུ་མཚན་རིམ་
གྱིས་འཆད་པར་འགྱུར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ལ། གང་ཟག་གི་བདག་མེད་ལ་འཇུག་ཚུལ་དང༌། ཆོས་ཀྱི་བདག་
མེད་ལ་འཇུག་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ། རྣམ་པར་ཕྱེ་སྟེ་དགག་པ། གཞན་གྱིས་བརྟགས་པ་
དགག་པ། དེ་ལ་རྩོད་པ་སྤང་པའོ། །
དང་པོ་ནི། བདག་ཏུ་འཛིན་པའི་ནང་སེམས་ཅན་གྱིས་བསྡུས་པའི་ཉེར་ལེན་གྱི་ཕུང་པོ་
ནི་ཁམས་དྲུག་འདུས་པ་ཙམ་ཡིན་གྱི་བདག་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་ཏེ། དེ་ཡང་ནང་གི་ལུས་ལ་རྣམ་
པར་ཕྱེ་ན། སོ་དང་སྐྲ་དང་སེན་མོ་རྣམས་ནི་བདག་མ་ཡི༵ན་ཏེ། བདག་གི་མཚན་ཉིད་དང་མི་
ལྡན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་བདག་ནི་རུས་པ་དང་ཁྲག་གི་ངོ་བོར་ཡོད་པ་མ་ཡི༵ན་ཞིང༌། 
སྣབས་ཀྱང་བདག་མིན་ལ་བད་ཀན་གྱི་ལྗན་ལྗིན་རྣམས་ཀྱང་བདག་མ་ཡིན་ཏེ༵་ཆུ་སེར་དང་
ནི་རྣག་རྣམས་ཀྱང་བདག་མི༵ན་ལ། བདག་ནི་ཞག་དང་རྡུལ་དུ་ཡོད་པའང་མིན་ཏེ༵། གློ་བ་
དང་མཆིན་པ་དག་ཀྱང་བདག་མ་ཡི༵ན་ནོ། །མཚེར་པ་ལ་སོགས་པའི་ནང་ཁྲོལ་གཞན་མང་
པོ་ཡང་བདག་མིན་ཏེ༵་བདག་ནི་ཕྱི་ས་དང་གཅིན་ལ་སོགས་པ་མི་གཙང་བ་རྣམས་ཀྱང་མ་
ཡི༵ན་ལ། ཤ་དང་པགས་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱང་བདག་མིན་ཏེ༵། དེ་དག་གི་སོ་དང་རུས་
པ་ལ་སོགས་པ་སྲ་བར་སྣང་བ་རྣམས་ནི་སའི་ཁམས་ཡིན་ཞིང༌། ཁྲག་དང་ཆུ་སེར་ལ་སོགས་
པ་གཤེར་བར་སྣང་བ་རྣམས་ནི་ཆུའི་ཁམས་ཡིན་ནོ། །མིའི་ཁམས་ཡིན་པའི་དྲོད་དང་རླུང་གི་
ཁམས་ཡིན་པའི་དབུགས་འབྱུང་རྔུབས་ལ་སོགས་པ་ཡང་བདག་མ་ཡི༵ན་ལ། མིག་གི་བུ་ག་
ལ་སོགས་པའི་བུ་ག་རྣམས་ཀྱང་ནམ་མཁའི་ཁམས་ཡིན་ཞིང༌། བདག་མིན་ཏེ་རྣམ་པ་ཀུན་
ཏུ༵་མིག་གི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་ཤེས་དྲུག་ཀྱང་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་ཁམས་ཡིན་ཞིང་
བདག་མ་ཡི༵ན་ནོ། །དེ་ལྟར་ན་ཁམས་དྲུག་སོ་སོ་བའམ་འདུས་པའི་ཕུང་པོ་གང་ཡང་རྟག་
2-1-344


གཅིག་རང་དབང་ཅན་ལ་སོགས་པའི་བདག་མ་ཡིན་ཏེ། ཀུན་རྫོབ་ཏུ་མི་རྟག་དུ་མ་གཞན་
དབང་ཅན་ལ་སོགས་པར་སྣང་ལ། དོན་དམ་པར་རང་རང་གི་ངོ་བོ་སྟོང་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་
ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་བདག་དེ་ཕུང་པོ་དང་ངོ་བོ་གཅིག་ན་སྐྱེ་འཇིག་ཅན་དུ་འགྱུར་ཞིང༌། ཕུང་
པོ་ལས་གཞན་ཡིན་ན་ལུས་མེད་པར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་ཡང་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་བདག་ཡོད་
པ་མ་ཡིན་ཏེ། དབུ་མའི་རྩ་བར། གལ་ཏེ་ཕུང་པོ་བདག་ཡིན་ན། །སྐྱེ་ཞིང་འཇིག་པ་ཅན་དུ་
འགྱུར། །གལ་ཏེ་ཕུང་པོ་རྣམས་ལས་གཞན། །ཕུང་པོའི་མཚན་ཉིད་མེད་པར་འགྱུར། །ཞེས་
པ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)བརྟགས་པ་དགག་པ་ལ། གྲངས་ཅན་པས་བརྟགས་པ་དགག་པ་དང༌། རིགས་
པ་ཅན་པས་བརྟགས་པ་དགག་པའོ། །དང་པོ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)སྒྲ་འཛིན་རྟག་པ་དགག་
པ་ནི། གྲངས་ཅན་པ་དག་ན་རེ་རྣམ་ཤེས་བདག་མ་ཡིན་པ་མི་འཐད་དེ། བདག་རྟག་པ་
ཐམས་ཅད་ལ་ཁྱབ་པ་རྣམ་སྨིན་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་པོ་ཡུལ་སྒྲ་ལ་སོགས་པ་དེ་ཙམ་ལྔ་རིག་
པའི་སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་གྱི་སྐྱེས་བུར་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་སྒྲ་སོགས་དེ་ཙམ་
ལྔ་འཛིན་པ་ཡི་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་བདག་རྟག་པར་ཡོད་ན༵། སྒྲ་ཡོད་པ་དང་མེད་པའི་དུས་
ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཚེ་ན་སྒྲ་འཛིན་པའི་ཤེས་པ་ཡོད་པར་ཐལ་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ། སྒྲ་འཛིན་རང་
བཞིན་རྟག་པའི་ཕྱིར་རོ། །འདོད་པར་མི་ནུས་ཏེ་སྒྲ་འཛིན་ན་སྒྲ་ལ་ལྟོས་ནས་འཇོག་པ་ཡིན་
པས་ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཡུལ་སྒྲ་མེད་པའི་དུས་ན་སྒྲ་འཛིན་གྱིས་ཅི་ཞིག་རི༵ག་སྟེ་ཅི་ཡང་རིག་
པ་མི་སྲིད་ན། རྒྱུ་མཚན་གང་གིས་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་སྒྲ་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ་རྟག་གོ་ཞེས་རྗོད་
པར་བྱེ༵ད་དེ་དེ་ལྟར་བརྗོད་པ་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །གལ་ཏེ་ཡུལ་སྒྲ་མེད་པ་ན་དེ་ཤེས་པ་
མེད་ཀྱང་སྒྲ་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ་རྟག་པ་ཡིན་ན༵་ནི་ཤིང་བེམ་པོ་ཡང་སྒྲ་འཛིན་གྱི་ཤེས་པ་རྟག་པ་
ཡིན་པར་ཧ་ཅང་ཐལ་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ་རིགས་པ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཟུང་པ་ལ་ལྟོས་ནས་
2-1-345


འཛིན་པར་འཇོག་པ་དེས་ན་ཤེས་པར་བྱ་བ་སྒྲ་རུང་ཡུལ་དུ་ཉེ་བར་གནས་པ༵་མེད་པར་སྒྲ་
འཛིན་གྱི་ཤེས་པ་དེའང་མེད་ཅེས་བྱ་བར་ངེ༵ས་པའི་ཕྱིར་སྒྲ་འཛིན་མི་རྟག་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་བོ། །
(གཉིས་པ་)དེས་གཟུགས་འཛིན་པ་དགག་པ་ནི། སྒྲ་མེད་ཀྱང་སྒྲ་འཛིན་ཡོད་པ་མི་འགལ་
ཏེ་སྔར་གྱི་སྒྲ་འཛིན་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ནི་ཕྱིས་སྒྲ་མེད་པའི་དུས་ན་གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཤེས་པའི་
བདག་ཉིད་དུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན༵། དེ་ལྟ་ཡིན་ན་གཟུགས་ཤེས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཚེ་སྒྲ་ཐོས་
པའང་ཅི་སྟེ་མི༵ན་ཏེ་གཟུགས་འཛིན་ཤེས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་སྒྲ་ཡང་ཐོས་པ་ཐལ་བར་འགྱུར་
རོ། །གལ་ཏེ་དེའི་ཚེ་སྒྲ་རུང་ཡུལ་དུ་མི་ཉེ་བའི་ཕྱིར་མི་ཐོས་སོ་ཞེ་ན༵། སྒྲ་ཉེ་བར་མེད་པས་མི་
ཐོས་པ་དེས་ན་སྒྲ་མེད་པར་གྱུར་པ་དེའི་ཚེ་སྒྲ་འཛིན་གྱི་ཤེས་པའང་མེ༵ད་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་བོ། །
གཞན་ཡང་སྒྲ་འཛིན་ཉན་ཤེས་ཀྱི་རང་བཞིན་དུ་མི་འགྱུར་བར་གནས་པ་གང་ཡིན་པ༵་དེ་
ཡུལ་གཟུགས་སོགས་གཞན་ཡང་འཛིན་པར་ཇི་ལྟར་འགྱུ༵ར་ཏེ། སྒྲ་འཛིན་གཅིག་པུ་དེ་ཤེས་
པ་དུ་མར་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)དཔེ་དང་སྦྱོར་བ་དགག་པ་ནི། ཁོ་ན་རེ་ཤེས་པ་གཅིག་ཉིད་ཀྱི་རེས་འགའ་སྒྲ་
འཛིན་ཅིང་རེས་འགའ་གཟུགས་སོགས་འཛིན་པ་མི་འགལ་ཏེ། དཔེར་ན་སྐྱེས་བུ་གཅིག་ཉིད་
རང་གི་བུ་ལ་ལྟོས་ནས་ཕ་དང་ཕ་ལ་ལྟོས་ནས་བུ་ཉིད་དུ་འཇོག་པ་མི་འགལ་བ་བཞིན་ནོ་ཞེ་
ན། དེ་ལྟ་བུའི་དཔེ་མ་གྲུབ་པས་དེས་མཚོན་པའི་དོན་ཡང་མི་འགྲུབ་ཅེས་སྟོན་པ་ལ། སྐྱེས་བུ་
གཅིག་ནི་ལྟོས་ས་གཉིས་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཕ་དང་བུ་ཉིད་དུ༵་བརྟགས་ནས་བཞག་པ་ཙམ་ཡིན་པས་
ཕ་དང་བུ་གཉིས་སུ་ཡང་དག་པར་བདེན་པ་ཉིད་ནི་མ་ཡིན་ཏེ། དངོས་པོ་གཅིག་ཉིད་རང་
བཞིན་གཉིས་སུ་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །འདི་ལྟར་ཁྱེད་རང་གི་ལུགས་ལ་ཡང་རྡུལ་མུན་པ་སྙིང་
སྟོབས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་གསུམ་ཆ་མཉམ་པའི་སྒོ་ནས་གཙོ་བོའི་རང་བཞིན་དུ་རྟག་ན་ནི་འགྲོ་བ་
མ་ཡིན་ལ། ཆ་མི་མཉམ་པ་ལས་འགྲོ་བར་འདོད་པ་ན་ཡང་སྙིང་སྟོབས་དང་རྡུལ་དང་ནི༵་མུན་
2-1-346


པ་རྣམས་གནས་སྐབས་རྣམ་འགྱུར་ལ་ལྟོས་ཏེ་ཕ་དང་བུར་བརྟགས་ནས་གཞག་པ་ཙམ་ཡིན་
གྱི། དོན་དམ་པར་སྔ་ཕྱི་ཁྱད་མེད་ཀྱི་རང་བཞིན་གཅིག་ཏུ་འདོད་པས་བུའང་མིན་ལ་ཕ་ཡང་
མི༵ན་པ་བཞིན་ནོ། །དེས་ན་གཟུགས་འཛིན་པའི་རྣམ་ཤེས་གང་ཡིན་པ་དེ་ནི་སྒྲ་འཛིན་དང་
ལྡན་པ༵འི་རང་བཞིན་ཉིད་དུ་ནམ་ཡང་མཐོང་བ་མ་ཡི༵ན་ཏེ། ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་རང་གི་ཡུལ་
གཟུགས་ཁོ་ན་ལ་འཇུག་པར་ངེས་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(བཞི་པ་)རྟག་གཅིག་བདེན་པར་དགག་པ་ནི། གར་མཁན་གཅིག་ཉིད་རྒྱན་དང་རྣམ་
འགྱུར་མི་འདྲ་བས་ཐ་དད་དུ་སྟོན་པ་ལྟ་བུར་ཤེས་པ་གཅིག་པོ་དེ་སྒྲ་འཛིན་གྱི་ཚུལ་སྤངས་
ནས་གཟུགས་འཛིན་གྱི་ཚུལ་གཞན་དུ་བསྟན་པ་ཉིད་ཀྱི༵ས་གཟུགས་དེ་ཉིད་ཀྱང་མཐོང་ངོ་ཞེ་
ན། དེ་ལྟ་ན་ཤེས་པ་དེ་རྟག་པ་མི༵ན་པར་འགྱུར་ཏེ། གར་མཁན་ལྟར་ཚུལ་གཞན་དུ་མར་སྟོན་
པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་གནས་སྐབས་ཚུལ་གཞན་དུ་མར་སྟོན་ཡང་རང་བཞིན་སྔར་གྱི་དེ་ཉིད་
ཡིན་པའི་ཕྱིར་རྟག་པ་ཡིན་པ་མི་འགལ་ལོ་ཞེ་ན༵། སྒྲ་འཛིན་གྱི་ངོ་བོ་གཅིག་ཏུ་རྟག་པ་ཡང་
ཡིན་ལ་གཟུགས་འཛིན་ལ་སོགས་པའི་ཚུལ་གཞན་དུ་མར་ཡང་སྟོན་པའི་གཅིག་པུ་ཉིད་དེ་
ནི་གཞན་ལ་སྔོན་མེད་པ་གཅི༵ག་ཁྱོད་ཀྱིས་རྙེད་པ་ངོ་མཚར་རོ་ཞེས་པ་སྟེ། བརྟགས་ན་ཤིན་
ཏུ་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་ཡུལ་གྱི་དབང་གིས་ཚུལ་གཞན་དུ་མར་སྣང་ཡང་ཤེས་པའི་
ངོ་བོ་ཐ་དད་དུ་བདེན་པ་མིན་པས་གཅིག་ཡིན་པ་མི་འགལ་ལོ་ཞེ་ན༵། འོ་ན་སྒྲ་འཛིན་དང་
གཟུགས་འཛིན་ལ་སོགས་པ་དེ་ཡི་རང་གི་རང་བཞིན་གཅིག་ཏུ་བདེན་པར་འཇོག་པའི་སྒྲུབ་
བྱེད་གང་ཡིན་པ་དེ་སྨྲོ༵ས་ཤིག་ཅེས་དྲིས་པ་ལ། ཁོ་ན་རེ་སྔ་ཕྱི་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཤེས་པ་ཙམ་
ཉིད་དུ་མཚུངས་བའི་ཕྱིར་དེ་དག་རང་བཞིན་གཅིག་ཏུ་འཇོག་གོ་ཅེ་ན་དེ་ལྟ་ན༵་སྐྱེས་བུ་ཐ་དད་
པ་ཀུན་གྱི་ཤེས་རྒྱུད་ཀྱང་གཅིག་ཉིད་དུ་བདེན་པར་ཐལ་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ། ཤེས་པ་ཙམ་ཉིད་
དུ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེར་མ་ཟད་ཁྱེད་རང་འདོད་པའི་བདག་སེམས་པ་ཅན་དང་གཙོ་
2-1-347


བོ་སེམས་མེད་པ་དེ་དག་ཀྱ༵ང་དངོས་པོ་གཅིག་ཉིད་དུ་འགྱུར་ཏེ། གང་གི་ཕྱིར་ན་དངོས་པོར་
ཡོད་པ་ཙམ་ཉིད་དུ་མཚུ༵ངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཞན་ཡང་གང་གི་ཚེ་ཤེས་པའི་བྱེ་བྲག་སྒྲ་འཛིན་
དང་གཟུགས་འཛིན་ལ་སོགས་པ་ཐམས་ཅད་ཕྱིན་ཅི་ལོ༵ག་ཡིན་གྱི་ཐ་དད་དུ་བདེན་པ་མེད་
པར་འདོད་པ་དེའི་ཚེ་ཤེས་པ་ཙམ་དུ་འདྲ་བའི་རྟེན་སྤྱི་གཅིག་ཏུ་བདེན་པ་དེའང་གང་ཞིག་
ཡི༵ན་ཏེ་གང་དུའང་གྲུབ་པ་མེད་པར་འགྱུར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རིགས་པ་ཅན་པས་བརྟགས་པ་དགག་པ་ནི། ཁོ་ན་རེ་ཤེས་རིག་གི་ངོ་བོར་གྱུར་
པའི་བདག་མི་འཐད་པ་བདེན་ནའང༌། རྟག་པ་གཅིག་པུ་ཐམས་ཅད་ལ་ཁྱབ་པ་སྐྱེས་བུའི་
རྒྱུད་དུ་གཏོགས་པའི་བེམ་པོ་སེམས་ཐ་དད་དུ་ལྡན་པས་ཡུལ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པའི་བདག་ནི་
བདེན་པར་ཡོད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟར་སེམས་མེད་པའི་དངོས་པོ་ཡང་ཡུལ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་པོའི་
བདག་མིན་པ་ཉིད་དེ༵་སེམས་སམ་ཤེས་རིག་གི་ངོ་བོར་མེད་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་དཔེར་ན་བུམ་པ་
དང་སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པའི་བེམ་པོ་བཞི༵ན་ནོ། །འོན་ཏེ་སེམས་ཀྱི་ངོ་བོར་མེད་ཀྱང་སེམས་
རྫས་གཞན་དང་ལྡན་པར་ཡོད་པའི་ཕྱི༵ར་ཡུལ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་པོ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། བདག་དེ་
སེམས་རྫས་གཞན་དང་ལྡན་པས་ཤེས་རིག་གི་ངོ་བོར་འགྱུར་ན་ནི་མི་ཤེས་པ་བེམ་པོའི་རང་
བཞིན་དུ་རྟག་པའི་བདག་དེ་འཇིག་ཅིང་མི་རྟག་པར་ཐ༵ལ་བར་འགྱུར་ལ། ཅི་སྟེ་བདག་ལ་
སེམས་དང་ལྡན་པས་ཤེས་རིག་གི་ངོ་བོར་འགྱུར་བ་མེད་ན༵་ནི་སེམས་རྫས་གཞན་དང་ལྡན་
པས་བདག་བེམ་པོ་དེ་ལ་ཡུལ་རིགས་པར་འགྱུར་བའི་ཁྱད་པར་ཅི་ཞིག་བྱ༵ས་ཏེ་ཅི་ཡང་བྱས་
པ་མེད་པས་ཡུལ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་པོར་འགལ་ལོ། །དེ་ལྟར་བེམ་པོ་ཡིན་པས་ཡུལ་ཤེས་པ་
མེད་ཅིང་རྟག་པ་ཡིན་པས་བྱ་བྱེད་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་ལ། ཐམས་ཅད་དུ་ཁྱབ་པར་སོང་
བ༵་ཞིག་བདག་ཡིན་པར་འདོད་ན་ནི་འདུས་མ་བྱས་ནམ་མཁའ་ཡང་བདག་ཏུ་བྱས་པ་ཧ་ཅང་
ཐལ་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ། དེ་ལྟར་ཡང་མ་ཡིན་ནོ། །
2-1-348


(གསུམ་པ་)རྩོད་པ་སྤང་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཐུན་མོང་པའི་ལས་འབྲས་མི་འཐད་
པ་སྤང་པ་ནི། གལ་ཏེ་བདག་རྟག་པ་ནི་བདེན་པར་ཡོད་པ་མིན་ན༵་རྒྱུ་ལས་དགེ་མི་དགེ་
བྱས་པ་ལས་འབྲས་བུ་རྣམ་སྨིན་འདོད་མི་འདོད་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་རིགས་པ་མིན་པར་
འགྱུར་ཏེ༵། ལས་བྱས་ནས་ནི་བྱེད་པ་པོའི་བདག་དེ་མི་རྟག་ཅིང་ཞིག་པས་འབྲས་བུ་མྱོང་དུས་
ན༵་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་བྱེད་པ་པོ་སུ་ཡིས་མྱོང་ཞིང་བསགས་པའི་ལས་འབྲས་སུ་
འབྲེལ་བར་འགྱུར་ཏེ་མི་འགྱུར་རོ་ཞེ་ན༵་སྐྱོན་མེད་དེ། སྔར་བྱ་བའི་ལས་བྱེད་པ་པོ་དང་ཕྱིས་
འབྲས་བུ་རྣམ་པར་སྨིན་པ་མྱོང་བ་པོ་དག་གཞི་ཐ་དད་ཡིན་པར་ནི་ཁྱེད་ད༵ང་ངེད་གཉིས་ཀ་
ལ་མཚུངས་པར་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་དང༌། ཁྱེད་བདག་རྟག་པ་དང་བེམ་པོར་འདོད་པའི་ལུགས་
དེར་ཡང་བདག་རྟག་པས་ལས་བྱེད་པ་དང་བེམ་པོས་རྣམ་སྨིན་མྱོང་བ་མེད་པར་ཡ༵ང་འུ་བུ་
ཅག་གཉི་ག་ལ་མཐུན་སྣང་དུ་གྲུབ་དགོས་པ༵ས་ན། སྐབས་འདིར་ལས་རྒྱུ་འབྲས་འབྲེལ་བ་
མ་གྲུབ་པར་ཐལ་ཞེས་ངེད་ཁོ་ན་ལ་བརྩད་པ་ནི་དོན་མེད་པ་མ་ཡིན་ན༵མ་སྟེ་དོན་མེད་པ་ཉིད་
ཀྱི་ཕྱིར་རོ། །བརྩད་པ་དོན་མེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། བདག་མེད་ན་ནི་ལས་བྱས་པ་ཆུད་ཟ་བ་ལ་
སོགས་པའི་ཉེས་པ་འབྱུང་ཞིང་བདག་ཡོད་པས་དེ་ཉིད་ཀྱིས་རྣམ་སྨིན་མྱོང་བའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། 
རྒྱུ་ལས་བྱས་པ་དང་ལྡན་པའི་བདག་རྟག་པ་གཅིག་པུ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་འབྲས་བུ་རྣམ་སྨིན་མྱོང་བ་
དང་བཅས་པ་ཞེ༵ས་བྱ་གཞི་མཐུན་པར་མཐོང་བ་དེ་ནི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཡིན་གྱི། དོན་ལ་གནས་
པ་སྲིད་པ་མ་ཡི༵ན་ཏེ། བསྐྱེད་བྱ་སྐྱེད་བྱེད་དུས་མཉམ་དུ་གྲུབ་པར་ཤིན་ཏུ་འགལ་བའི་ཕྱིར་
རོ། །འོ་ན་ཁྱེད་རང་གི་ལུང་ལས་ཀྱང་རང་གིས་བྱས་པའི་ལས་ཀྱི་རྣམ་པར་སྨིན་པ་རང་ཉིད་
ཀྱིས་མྱོང་བར་བཤད་པ་དང་འགལ་ལོ་ཞེ་ན་དེ་ནི་སྐད་ཅིག་སྔ་ཕྱི་བར་མ་ཆད་དུ་རྒྱུ་འབྲས་
འབྲེལ་པར་འབྱུང་བའི་ཕུང་པོའི་རྒྱུན་གཅིག་ལ་ནི། གང་ཟག་ཏུ་བཏགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་
སུ༵་དང་པོར་ལས་བྱེད་པ་པོ་དང་ཕྱིས་རྣམ་སྨིན་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་པོ་ཞེས་བྱ་བར་གདུལ་བྱའི་
2-1-349


བསམ་པའི་དབང་གིས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་བསྟ༵ན་པ་སྟེ། འདི་ཉིད་ཀྱིས་བྱས་པའི་ལས་
ཇི་ལྟར་གཞན་གྱིས་མྱོང་བར་འགྱུར། དགེ་སློང་དག་བྱས་ཤིང་བསགས་པའི་ལས་འདི་ནི་ཕྱི་
རོལ་གྱི་སའི་ཁམས་ལ་སོགས་པ་ལ་སྨིན་པར་མི་འགྱུར་གྱི། ཟིན་པའི་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་
སྐྱེ་མཆེད་འདི་ཉིད་ལ་སྨིན་པར་འགྱུར་རོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པས་སོ། །རྒྱན་ལས་ཀྱང༌། གང་
ཟག་བཏགས་པའི་ཡོད་ཉིད་དུ། །བརྗོད་བྱ་རྫས་སུ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་ཀུན་རྫོབ་ལས་འབྲས་
ལ་ཡིད་ཆེས་པའི་དོན་དུ་བཏགས་ནས་བསྟན་པ་ཡིན་གྱི་དོན་དམ་དུ་རྫས་སུ་གྲུབ་པ་ནི་མེད་
པར་གསུངས་སོ། །དེ་ལ་སྔ་ཕྱིར་རྗེས་སུ་འབྲེལ་བའི་སེམས་རྒྱུད་དེ་ཉིད་བདག་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན་
མ་ཡིན་ཏེ་དུས་གསུམ་ལ་བརྟགས་ན་མི་རྙེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་འདས་པའི་སེམས་དང་མ་
འོངས་པ་ཡི་སེ༵མས་ནི་བདག་མིན་པ་ཉིད་དེ། འདས་པ་ནི་འགགས་ནས་མེད་པའི་ཕྱི༵ར་དང༌། 
མ་འོངས་པ་དེ་ནི་མ་སྐྱེས་ནས་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཏེ་སྐྱེས་ལ་མ་འགགས་པ་ད་ལྟར་པའི་
སེམས་དེ་བདག་ཡིན་ནོ་སྙམ་ན༵། དེ་ཞིག་པ་ན་ཡང་བདག་མེད་དོ༵། །ཞེས་བྱ་བར་འགྱུར་ཏེ། 
འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་སྐྱེས་མ་ཐག་འཇིག་པས་སྐད་ཅིག་གཉིས་པ་ཕན་ཆད་དུ་མི་གནས་
པའི་ཕྱིར་རོ། །མདོར་བསྡུས་ཏེ་དཔེར་བརྗོད་ན་ཆུ་ཤིང་གི་སྡོང་པོ་ད༵ག་ལ་ཆ་ཤས་སུ་ཕྱེ་ཞིང་
ཤུན་པ་རྣམས་རིམ་གྱིས་བསལ་ན་ཆ་ཤས་ཅན་གྱི་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་མེད་པ༵་དེ་བཞིན་དུ་
ཕུང་པོ་ཁ་ཡར་པ་དང་ཚོགས་པ་ལ་རྣམ་པར་བརྟགས་ཤིང་དཔྱད་པ་ཡི༵ས་ལེགས་པར་ཡོངས་
སུ་བཙལ་ན་བདག་ཀྱང་དོན་དམ་དུ་ཡང་དག་པར་ཡོད་པ་མི༵ན་པར་གྲུབ་བོ། །
(གཉིས་པ་)ཐེག་ཆེན་པའི་སྙིང་རྗེ་མི་འཐད་པར་ཐལ་པ་སྤང་པ་ནི། གལ་ཏེ་བདག་དང་
སེམས་ཅན་དང་སྐྱེས་བུ་དང་གང་ཟག་ལ་སོགས་པ་ནི་རྣམ་གྲངས་ཡིན་པས་དེ་དག་ཡོད་པ་
མིན་ན༵་ཡུལ་མ་གྲུབ་པས་སུ་ལ་དམིགས་ཏེ་སྙིང་རྗེ་བསྒོམ་པར་བྱ་ཞེ་ན༵། དཔྱད་ན་དོན་དམ་
དུ་གྲུབ་པ་མེད་ཀྱང༌། འབྲས་བུ་སངས་རྒྱས་ཐོབ་པའི་དོན་དུ་གཞན་གྱི་དོན་བྱ་བར་ཁས་
2-1-350


བླངས་པ༵འི་དམིགས་ཡུལ་ནི་ཀུན་རྫོབ་་་འཁྲུལ་སྣང་མ་འགགས་ཀྱི་བར་དུ་བྱིས་པ་རྨོངས་པ་
རྣམས་ཀྱི་མ་རིག་པས་བརྟགས་པ་གང་ཡིན་པའི་སེམས་ཅན་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་གྲུབ་པས། དེ་དག་
སྡུག་བསྔལ་དང་བྲལ་བར་འདོད་པའི་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་བསྒོམ་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་རིགས་པ༵འོ། །དེ་
ལྟར་སེམས་ཅན་དོན་ལ་གྲུབ་པ་མེད་ན་སྙིང་རྗེ་བསྒོམས་པའི་འབྲས་བུ་སུ་ཡིས་ཐོབ་པར་
འགྱུར་བ་ཡི༵ན་ཞེ་ན། བདག་དང་སེམས་ཅན་དོན་དམ་དུ་གྲུབ་པ་མེད་པ་ནི་བདེན་ཏེ་འོན་
ཀྱང་ཀུན་རྫོབ་འཁྲུལ་པའི་བློ་ངོར་བྱིས་པ་རྨོངས་པས་བརྟགས་པའི་སེམས་ཅན་ཡོད་པ་ལས་
སྙིང་རྗེ་བསྒོམས་པའི་འབྲས་བུ་ཐོབ་པར་འདོ༵ད་པའང་མི་འགལ་ལོ། །རྨོངས་པ་ནི་ཐམས་
ཅད་དུ་སྤང་པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནམ་དེས་བརྟགས་པའི་ཡུལ་ཁས་བླངས་ནས་ཅི་ཞིག་བྱ་ཞེ་ན། 
རང་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་དག་ཉེ་བར་ཞི་བའི་དོན་དུ༵་འབྲས་
བུ་དོན་དམ་པའི་བདེན་པ་རྟོགས་པར་བྱ་བའི་ཕྱིར་རྨོངས་པའི་སྣང་ཡུལ་དུ་གྲུབ་པའི་ཀུན་
རྫོབ་འདི་རེ་ཞིག་བཟློག་པར་མི་བྱ༵་སྟེ། ཀུན་རྫོབ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་ལ་བརྟེན་ནས་དོན་
དམ་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་འབྱུང་ཞིང་ཚོགས་གཉིས་མཐར་ཕྱིན་པ་ལས་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་
པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟ་ན་བདག་གི་སྡུག་བསྔལ་ཞི་བའི་དོན་དུ་བདག་ཏུ་རྨོངས་པའང་བཟློག་
པར་བྱ་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་བདག་བཏགས་པ་བ་འདོད་ན་ནི་བཟློག་པར་
བྱ་བ་མ་ཡིན་མོད། འཁོར་བའི་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་དག་གི་རྒྱུར་གྱུར་པ་ཡི་ང་རྒྱལ་ལ་སོགས་
པ་ཉོན་མོངས་པ་དང་ལས་ངན་པ་ཐམས་ཅད་ནི༵་བདག་དོན་དམ་དུ་བདེན་པར་འཛིན་པའི་
རྨོངས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་འཕེལ་བར་འགྱུ༵ར་བའི་ཕྱིར། དེ་ལྟ་བུའི་རྨོངས་པ་ནི་བཟློག་པར་བྱ་
སྟེ། རྣམ་འགྲེལ་དུ། བདག་ཡོད་ན་ནི་གཞན་དུ་ཤེས། །བདག་གཞན་ཆ་ལས་འཛིན་དང་ལྡན། །
དེ་དག་དང་ནི་འབྲེལ་པ་ལས། །ཉེས་པ་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བར་འགྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
བདག་འཛིན་སྤངས་པ་དེ་ལས་ཀྱང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་རྒྱུ་ང་རྒྱལ་ལ་སོགས་པ་བཟློག་ནུས་པའི་
2-1-351


ངེས་པ་མེད་དོ་ཞེ་ན༵། བདག་ལྟའི་ས་བོན་སྤངས་པའི་ཕྱིར། །སླར་མི་ལྡོག་པ་ཉིད་ཡིན་ནོ། །
ཞེས་པ་ལྟར་བདག་མེད་སྒོམ་པ་ནི་གཉེན་པོ་རྣམས་ཀྱི་མཐར་ཐུག་མཆོག་ཏུ་གྱུར་བ་ཡིན་
པས་ཉེས་པ་མཐའ་དག་སྤོང་པར་ནུས་ཏེ༵། དེ་བཞིན་གཤེགས་པའི་གསང་བའི་མདོ་ལས། 
ཞི་བའི་བློ་གྲོས་འདི་ལྟ་སྟེ། ཤིང་གི་རྩ་བ་བཅད་པས་ཡལ་ག་དང་ལོ་འདབ་ཐམས་ཅད་སྐམ་
པར་འགྱུར་རོ། །ཞི་བའི་བློ་གྲོས་དེ་བཞིན་དུ་འཇིགས་ཚོགས་ལ་ལྟ་བ་ཉེ་བར་ཞི་བས་ཉོན་
མོངས་པ་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ཡིན་ནོ། །
(གཉིས་པ་)ཆོས་ཀྱི་བདག་མེད་ལ་འཇུག་ཚུལ་ནི། དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་བཞི་ལས་
བརྩམས་ཏེ་སྟོན་པ་ལ། (གཉིས་ལས་དང་པོ་)སྤྱི་དོན་གཉིས་ཏེ། ཐུན་མོང་དུ་བསྟན་པ་དང༌། ཁྱད་
པར་དུ་འཕགས་ཚུལ་ལོ། །
དང་པོ་ནི་དོན་ལྔས་རིགས་པར་བྱ་སྟེ། ཀུན་ལས་བཏུས་སུ། དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་
གང་ཞེ་ན། དམིགས་པ་དང་ངོ་བོ་ཉིད་དང་གྲོགས་དང་སྒོམ་པ་དང་བསྒོམས་པའི་འབྲས་
བུར་རིག་པར་བྱའོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ལ་(དང་པོ་)དམིགས་ཡུལ་ནི། ཕྱི་ནང་གི་ལུས་དང་
ཟག་བཅས་ཀྱི་ཚོར་བ་དང་རྣམ་ཤེས་ཀྱི་སེམས་དང་འཁོར་འདས་ཀྱི་ཆོས་ལ་དམིགས་པ་སྟེ། 
བྱིས་པ་རྣམས་ལུས་ལ་བདག་གི་རྟེན་གྱི་དངོས་པོ་དང༌། ཚོར་བ་ལ་བདག་གི་ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་
དངོས་པོ་དང༌། སེམས་ལ་བདག་གི་རང་བཞིན་གྱི་དངོས་པོ་དང༌། ཆོས་ལ་བདག་ཀུན་ནས་
ཉོན་མོངས་པ་དང་རྣམ་པར་བྱང་བར་བྱེད་པའི་དངོས་པོའོ་ཞེས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་འཛིན་པས་དེ་
རྣམས་སྤང་པར་བྱ་བའི་ཆེད་དུ་བསྟན་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ངོ་བོ་ཉིད་ནི། དམིགས་ཡུལ་དེ་དག་གི་གནས་ལུགས་ཇི་ལྟ་བར་རྟོགས་པའི་
ཤེས་རབ་དང༌། རྟོགས་པའི་དོན་ལ་མི་བརྗེད་པའི་དྲན་པ་ཉེ་བར་གནས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)གྲོགས་ནི། དྲན་ཤེས་དེ་དག་དང་མཚུངས་པར་ལྡན་ཅིང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་སྐྱེས་པའི་
2-1-352


སེམས་དང་སེམས་བྱུང་བའི་ཆོས་ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་དང་ཀུན་འགྲོ་ལྔ་ལ་སོགས་པའོ། །

(བཞི་པ་)སྒོམ་ཚུལ་ནི། རང་གཞན་གྱི་ལུས་ལ་ཆགས་པའི་གཉེན་པོར་གང་ལ་ཆགས་
པའི་ལུས་དང༌། དུར་ཁྲོད་ཀྱི་ཀེང་རུས་དང་རྣམ་པར་སྔོས་པ་དང་རྣམ་པར་གནག་པ་དང་རྣམ་
པར་བམ་པ་ལ་སོགས་པར་རྟོག་ཡུལ་དུ་སྣང་བའི་ལུས་མི་གཙང་བའི་ངོ་བོར་མཉམ་པ་ཉིད་
དུ་རྗེས་སུ་ལྟ་ཞིང་དྲན་པ་ལ་འཇོག་པ་དང༌། ཚོར་བ་ལ་སྲེད་པའི་གཉེན་པོར་འདི་ལྟར་གང་
ཅི་ཚོར་ཡང་རུང་འདི་ནི་འདིར་སྡུག་བསྔལ་ལོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་ཟག་བཅས་ཀྱི་ཚོར་བ་
ཐམས་ཅད་སྡུག་བསྔལ་བར་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་ལྟ་ཞིང་དྲན་པ་ལ་འཇོག་པ་དང༌། སེམས་ལ་
རྟག་པར་འཛིན་པའི་གཉེན་པོར། འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་སྐད་ཅིག་མ། །མི་གནས་བྱ་བ་ག་
ལ་ཡོད། །ཅེས་པ་ལྟར་རྣམ་པར་ཤེས་པའི་སེམས་ནི་སྐད་ཅིག་གིས་སྐྱེ་འགག་བྱེད་པས་རང་
གཞན་གྱི་སེམས་ཐམས་ཅད་མི་རྟག་པར་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་ལྟ་ཞིང་དྲན་པ་ལ་འཇོག་
པ་དང༌། ཆོས་ལ་བདག་ཏུ་ལྟ་བའི་གཉེན་པོར། ཆོས་ཐམས་ཅད་ནི་བདག་མེད་པའོ་ཞེས་
གསུངས་པ་ལྟར་འཁོར་འདས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་བདག་མེད་པར་མཉམ་པ་
ཉིད་དུ་རྗེས་སུ་ལྟ་ཞིང་དྲན་པ་ལ་ཉེ་བར་འཇོག་པའོ། །
(ལྔ་པ་)འབྲས་བུ་ནི། དེ་ལྟར་མི་གཙང་བ་དང་སྡུག་བསྔལ་བ་དང་མི་རྟག་པ་དང་བདག་
མེད་པ་རྣམས་བསྒོམས་པས། ལུས་གཙང་བར་འཛིན་པ་དང་ཚོར་པ་བདེ་བར་འཛིན་པ་
དང་སེམས་རྟག་པར་འཛིན་པ་དང་ཆོས་བདག་ཡོད་དུ་འཛིན་པའི་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བཞི་སྤོང་པ་
དང༌། དབུས་མཐར། གནས་ངན་ལེན་ཕྱིར་སྲེད་རྒྱུའི་ཕྱིར། །གཞི་ཡི་ཕྱིར་དང་མ་རྨོངས་
ཕྱིར། །བདེན་པ་བཞི་ལ་འཇུག་བྱ་བས། །དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་བསྒོམ། །ཞེས་པ་ལྟར་
ལུས་འདུ་བྱེད་གནས་ངན་ལེན་གྱི་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་བསྡུས་པར་རིག་ནས་སྡུག་བསྔལ་ཡོངས་
2-1-353


སུ་ཤེས་པ་ལ་འཇུག་ཅིང༌། ཚོར་བ་ཀུན་འབྱུང་སྲེད་པའི་རྒྱུར་རིག་ནས་ཀུན་འབྱུང་སྤོང་པ་ལ་
འཇུག་ལ། སེམས་བདག་ཏུ་ཞེན་པའི་གཞིར་རིག་ཅིང་བདག་ཆད་ཀྱིས་དོགས་པའི་སྒོ་ནས་
མྱང་འདས་ལ་སྐྲག་པ་མེད་པས་འགོག་པ་མངོན་དུ་བྱེད་པ་ལ་འཇུག་སྟེ། ཆོས་ཉོན་མོངས་
རྣམ་བྱང་སྤང་གཉེན་དུ་རིག་ཅིང་མ་རྨོངས་པས་ལམ་སྒོམ་པ་ལ་འཇུག་པས་ན་འཕགས་པའི་
བདེན་པ་བཞི་ལ་འཇུག་པ་དང༌། ཟག་བཅས་ཀྱི་ལུས་ལ་སོགས་པ་དང་བྲལ་ནས་ཟག་པ་
མེད་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་རིམ་ཀྱིས་འཐོབ་པ་ལ་སོགས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ཁྱད་པར་འཕགས་ཚུལ་ལ། (གཉིས་ལས་དང་པོ་)མདོར་བསྟན་ནི། རྒྱན་ལས། བློ་
ལྡན་དྲན་པ་ཉེར་གཞག་པ། །སྒོམ་པ་རྣམ་པ་བཅུ་བཞི་ཡིས། །མཚུངས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ན་
དེ། །དེ་ལས་གཞན་ལས་ཁྱད་པར་འཕགས། །ཞེས་པ་སྟེ་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་པ་རྣམས་ཀྱི་དྲན་པ་
ཉེ་བར་གཞག་པ་བསྒོམ་པ་ནི་ཐེག་པ་ཆུང་ངུ་བ་རྣམས་དང་མཚུངས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར། དོན་
རྣམ་པ་བཅུ་བཞིས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་ཉིད་དོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱས་བཤད་ནི། དོན་རྣམ་པ་བཅུ་བཞི་པོ་གང་ཞེ་ན། རྟེན་དང་གཉེན་པོ་དག་
དང་ནི། །དེ་བཞིན་དུ་ནི་འཇུག་པ་དང༌། །དམིགས་པ་དང་ནི་ཡིད་བྱེད་དང༌། །ཐོབ་པས་
སྒོམ་པ་ཁྱད་པར་འཕགས། །མཐུན་དང་རྗེས་སུ་འཇུག་པ་དང༌། །ཡོངས་སུ་ཤེས་དང་སྐྱེ་
བ་དང༌། །ཆེན་པོ་དང་ནི་མཆོག་ཉིད་དང༌། །སྒོམ་དང་ཡང་དག་འགྲུབ་པ་གཞན། །ཞེས་པ་
སྟེ། ཐེག་ཆེན་ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཆོས་ལ་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བའི་
ཤེས་རབ་རྣམ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་སྒོམ་པའི་ཕྱིར་ཡང་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་ཤིང༌། དེ་བཞིན་
དུ་སྦྱར་ཏེ་སྔར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བཞིའི་གཉེན་པོ་མི་གཙང་བ་དང་སྡུག་བསྔལ་བ་དང་མི་རྟག་པ་
དང་བདག་མེད་པར་སྒོམ་པ་རྣམས་ཀྱང༌། ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་གཙང་བ་དང་བདེ་བ་དང་རྟག་པ་
དང་བདག་དམ་པའི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ལ་ལྟོས་ན་འདུ་ཤེས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཡིན་པས་དེ་དག་གི་
2-1-354


ཡང་གཉེན་པོ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དང༌། སྔར་བསྟན་པ་ལྟར་བདག་ཉིད་ཀྱང་འཕགས་པའི་བདེན་
པ་བཞི་ལ་འཇུག་ཅིང་གཞན་དག་ཀྱང་རིམ་གྱིས་འཛུད་པར་བྱེད་པའི་ཕྱིར་དང༌། རང་གཅིག་
པུའི་ལུས་སོགས་ལ་དམིགས་པ་ཙམ་མ་ཡིན་གྱི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ལུས་ལ་སོགས་པ་
ལ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་དང༌། དངོས་པོ་ལ་མཚན་མར་འཛིན་པ་མ་ཡིན་གྱི་ལུས་ལ་སོགས་པ་
ཐམས་ཅད་མི་དམིགས་པར་ཡིད་ལ་ཕྱེད་པའི་ཕྱིར་དང༌། ལུས་ལ་སོགས་པ་དང་བྲལ་བ་ཞི་
བའི་མཐར་ལྷུང་བ་ཡང་མ་ཡིན་ཞིང་མ་བྲལ་བ་སྲིད་པའི་མཐར་ལྷུང་བ་ཡང་མ་ཡིན་པས་མི་
གནས་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་པའི་ཕྱིར་དང༌། མི་མཐུན་ཕྱོགས་སེར་སྣ་ལ་སོགས་
པའི་གཉེན་པོ་བྱེད་པས་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་རྣམས་དང་ཡང་མཐུན་པའི་ཕྱིར་དང༌། གནས་
སྐབས་སུ་རང་རང་གི་མོས་པ་དང་མཐུན་པར་སྟོན་ཞིང་སྒོམ་པས་འཇིག་རྟེན་པ་དང་ཉན་
ཐོས་དང་རང་སངས་རྒྱས་རྣམས་ཀྱི་ཡང་རྗེས་སུ་འཇུག་པའི་ཕྱིར་དང༌། ལུས་ཡང་དག་པ་
མ་ཡིན་པའི་ངོ་བོར་སྣང་བ་སྒྱུ་མ་ལྟ་བུ་དང་ཚོར་བ་ལོག་པར་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་རྨི་ལམ་ལྟ་བུ་
དང༌། སེམས་རང་བཞིན་གྱིས་འོད་གསལ་བ་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུ་དང༌། ཆོས་གློ་བུར་དུ་འབྱུང་
བ་སྤྲིན་ལ་སོགས་པ་ལྟ་བུར་ཡོངས་སུ་ཤེས་པའི་ཕྱིར་དང༌། བསམས་བཞིན་དུ་སྲིད་པར་སྐྱེ་
བ་ན་འཁོར་ལོས་སྒྱུར་བ་ལ་སོགས་པའི་ལུས་དང་ཚོར་བ་ལ་སོགས་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་
ཐོབ་ཅིང་དེ་ལ་ཡང་ཀུན་ནས་ཉོན་མོངས་པ་མེད་པའི་སྐྱེ་བ་ཐོབ་པའི་ཕྱིར་དང༌། རང་བཞིན་
གྱིས་དབང་པོ་རྣོ་བ་ཉིད་ཀྱིས་དེའི་དྲན་པ་ཉེར་གཞག་སྒོམ་པ་ཆུང་ངུ་ཡང་དེ་ལས་གཞན་པ་
དག་ལས་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང༌། བསམ་སྦྱོར་མཐུན་པར་འཇུག་པས་འབྲས་
བུ་མཐར་ཐུག་ཐོབ་པ་ན་འདྲེས་ཤིང་ཉེ་བར་འདྲེས་པའི་མཆོག་ཉིད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང༌། 
ཕུང་པོ་ལྷག་མ་མེད་པའི་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་ཐོབ་པ་ན་ཡང་མི་ཟད་པར་འགྱུར་བའི་སྒོམ་
པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པའི་ཕྱིར་དང༌། གནས་སྐབས་ཀྱི་འབྲས་བུ་བྱང་ཆུབ་སེམས་
2-1-355


དཔའི་ས་བཅུ་དང༌། མཐར་ཐུག་གི་འབྲས་བུ་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་ཉིད་ཀྱང་ཡང་དག་པར་འགྲུབ་
པའི་ཕྱིར་ན་ཐེག་དམན་གྱི་སྒོམ་ཚུལ་ལས་ཆེས་ཆེར་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)གཞུང་དོན་ལ། ལུས་དང༌། ཚོར་བ་དང༌། སེམས་དང༌། ཆོས་ལ་དྲན་པ་ཉེ་
བར་གཞག་སྟེ་བདག་མེད་ལ་འཇུག་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་དྲུག་ལས། (དང་པོ་)ཆ་ཤས་ལུས་
སུ་ཞེན་པ་སྤང་པ་ནི། ཡང་འགའ་ཞིག་ཡན་ལག་ཅན་གྱི་ལུས་ལ་བདག་ཏུ་འཛིན་ནོ་སྙམ་ན། 
ཡན་ལག་ཅན་གྱི་ལུས་རིལ་པོ་རྫས་གཅིག་ཏུ་བདེན་པར་གྲུབ་པ་ནི་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། ཡན་
ལག་སོ་སོ་བར་སྣང་བ་འདི་དག་ལས་གཞན་པའི་ལུས་ནི་མ་དམིགས་ཤིང་འདི་དག་ཀྱང་རེ་
རེ་ནས་རྣམ་པར་དཔྱད་ན་ལུས་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་འདི་ལྟར་ལུས་ནི་རྐང་པ་དང་
བྱིན་པ་ལྟ་བུ་རེ་རེའང་མི༵ན་ཞིང༌། བརླ་དང་རྐེད་པ་ལྟ་བུ་རེ་རེའང་ལུས་མིན་ལ༵། ལྟོ་བ་དང་
རྒྱབ་རྐྱང་པ་དག་ཀྱང་ལུས་མིན་ཏེ༵། བྲང་གཅིག་པུ་དང་དཔུང་པ་གཅིག་པུའང་ལུས་མ་ཡི༵ན་
ནོ། །དེ་བཞིན་དུ་རྩིབ་ལོགས་སོ་སོ་དང་ལག་པ་རེ་རེའང་ལུས་མིན་པ་ཉིད་དེ༵། མཆན་ཁུང་
དག་དང་ཕྲག་པ་རེ་རེའང་ལུས་མ་ཡི༵ན་ཞིང༌། རྒྱུ་མ་ལ་སོགས་པའི་ནང་ཁྲོལ་སོ་སོ་བ་རྣམས་
ཀྱང་ལུས་དེའི་ངོ་བོ་མིན་ལ༵། མགོ་བོ་དང་མགྲིན་པ་ལྟ་བུ་རེ་རེའང་ལུས་ཀྱི་ངོ་བོ་མིན་པ་ཉིད་
དེ། ལུས་ནི་གཅིག་པུར་འདོད་ན༵་དེ་དག་ནི་དུ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང༌། དེ་དག་ལས་གང་རུང་
གཅིག་ལོག་ཀྱང་ལུས་ཡིན་པ་མི་ལྡོག་པའི་ཕྱིར་དང༌། དེ་དག་གང་རུང་གཅིག་ཉམས་ནའང་
ལུས་ཤི་འཕོས་བར་ཐལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ལྟར་ཡན་ལག་ཆ་ཤས་སོ་སོ་ལ་བཙལ་ན་ལུས་
ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན། འདི་ལ་ཡན་ལག་ཅན་གྱི་ལུས་རིལ་པོ་རྫས་གཅིག་ཏུ་བདེན་པར་གྲུབ་པ་
ནི་གང་ཞིག་ཡི༵ན་ཏེ་གང་ཡང་གྲུབ་པ་མེད་དོ། །
(གཉིས་པ་)ཆ་ལ་གནས་ན་འཁྲུལ་བར་འགྱུར་ཚུལ་ནི། ཡན་ལག་སོ་སོ་བ་ལུས་མ་ཡིན་
ཡང༌། ཡན་ལག་ཐམས་ཅད་ལ་ཁྱབ་པར་གནས་པའི་ལུས་ཡོད་དོ་ཞེ་ན། གལ་ཏེ་ཡན་ལག་
2-1-356


ཅན་གྱི་ལུས་འདི་རྐང་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་ཐམས་ཅད་ལ༵་གནས་ན་ལུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་
ཕྱོགས་རེར་གནས་སམ་ལུས་ཀྱི་བདག་ཉིད་རིལ་པོར་གནས་ཞེས་བརྟག་པར་བྱའོ། །དེ་
ལ་ལུས་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཕྱོགས་རེ་ཡིས་ནི་གནས་པར་གྱུར་པར་འདོད་ན༵། ལག་པ་ལ་སོགས་
པའི་ཆ་ཤས་རྣམས་རང་རང་གི་ཆ་གང་ཡིན་པ་དེ་ལ་གནས་པར་འགྱུར་མོ༵ད་ཀྱི། ཆ་མེད་ཀྱི་
ལུས་རིལ་པོ་གཅིག་པུ་དེ་རང་ཉིད་ནི་ཡན་ལག་གང་ལ་གན༵ས་ཞེས་བརྟགས་ན་གང་དུ་ཡང་
གནས་པར་མི་འགྲུབ་སྟེ་ཆ་ཤས་དུ་མར་གྱུར་བས་གནས་པ་པོ་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་
ཏེ་བདག་ཉིད་ཀུན་གྱི་ལུ༵ས་རིལ་པོ་རེ་རེ་ལག་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་སོ་སོ་བ་རྣམས་
ལ་གནས་པར་འདོད་ན་ནི༵། ལག་པ་དང་རྐང་པ་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་དེ་དག་ཇི་སྙེད་པ༵་
དེ་སྙེད་ཀྱི་ནི་གྲངས་དང་མཉམ་པའི་ལུས་རིལ་པོ་དུ་མ་རྣམས་སུ་ཡོད་པར་ཧ་ཅང་ཐལ་པར་
འགྱུ༵ར་ཏེ། དེ་ལྟར་ནི་སྣང་དུ་རུང་བ་ལ་མ་དམིགས་པས་ཀྱང་བསལ་ཞིང༌། རིལ་པོ་གཅིག་ཏུ་
བདེན་པར་འདོད་པ་ཡང་འགལ་ལོ། །
(གསུམ་པ་)ཚོགས་པའང་བདེན་པ་མེད་པར་བསྟན་པ་ནི། དེ་ལྟར་ཕྱི་རོལ་དང་ནང་དུ་རྣམ་
པར་དཔྱད་པ་ན་ལུས་རིལ་པོ་གཅིག་ཏུ་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ན༵། ཇི་ལྟར་ལག་
པ་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་རྣམས་ལ་ལུས་ཡོ༵ད་པར་འགྱུར་ཏེ་མེད་པར་གྲུབ་བོ། །ལག་
པ་ལ་སོགས་པའི་ཡན་ལག་རྣམས་ལས་གཞན་ན་ཡང་ལུས་ཡོད་ན་སྣད་དུ་རུང་བ་ལས་མ་
དམིགས་པའི་ཕྱིར་མེད་ན༵། རིལ་པོ་གཅིག་པུར་འདོད་པའི་ལུས་དེ་ནི་ཡན་ལག་དང་མ་
འབྲེལ་བར་ཡང་ཇི་ལྟར་ཡོད་པ་ཡི༵ན་ཏེ་མེད་པ་ཉིད་དོ། །
(བཞི་པ་)ཡན་ལག་ཐོ་ཡོར་ལྟ་བུར་བསྟན་པ་ནི། ཡན་ལག་རྣམས་ལུས་མེད་ན་ལུས་འཛིན་
གྱི་བློ་ཇི་ལྟར་འབྱུང་ཞེ་ན། སྣང་རུང་མ་དམིགས་པས་ཁེགས་པ་དེས་ན་ལུས་རིལ་པོ་གཅིག་
ཏུ་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་ཀྱང་ལག་པ་དང་རྐང་པ་ལ་སོགས་པ་ཆ་ཤས་དུ་མ་འདུས་པ་ལ༵་
2-1-357


གཅིག་ཏུ་རྨོངས་ཤིང་འཁྲུལ་པ་ཡིས་ནི་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་ལུས་འཛིན་གྱི་བློ་འབྱུང་བར་འགྱུ༵ར་
མི་འགལ་ཏེ། དཔེར་ན་དོན་ལ་མི་མ་ཡིན་རྡོ་བ་ལ་སོགས་པ་བསྡུས་ནས་དབྱིབས་སུ་བཀོད་
པའི་ཁྱད་པར་གྱི༵ས་རྨོངས་ཤིང་འཁྲུལ་ནས་རྒྱང་རིང་པོའི་ཐོ་ཡོར་ལ་ནི་མི་ཡིན་པའི་བློ་འབྱུང་
བ་བཞི༵ན་ནོ། །དེ་ཡང་ཇི་སྲིད་དུ་ཐག་རིང་པ་དང་དབྱིབས་འདྲ་བ་ལ་སོགས་པ་འཁྲུལ་བ་
རྐྱེན་རྣམས་ཚོགས་པ་དེ་སྲིད་དུ༵་ཤིང་སྡོང་དང་ཐོ་ཡོར་ལ་སོགས་པ་ལ་དོན་ལ་མེད་ཀྱང་སྐྱེས་
བུ་ལྟར་སྣང་བའི་བློ་འབྱུང་བ༵་དེ་བཞིན་དུ་ཇི་སྲིད་ལག་པ་ལ་སོ༵གས་པའི་ཆ་ཤས་འདུས་པ་ལ་
ཡང་ལུས་འཛིན་གྱི་འཁྲུལ་པ་འབྱུང་བའི་རྐྱེན་ཚོགས་པ་དེ་ཡོད་པ་དེ་སྲིད་དུ་གཞི་དེར་ལུས་
སུ་སྣ༵ང་པའི་འཁྲུལ་པ་འབྱུང་ཡང༌། རྨོངས་པས་བརྟགས་པ་བཞིན་དོན་དམ་དུ་ཡོད་པ་ནི་མ་
ཡིན་ནོ། །
(ལྔ་པ་)ཉིང་ལག་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུར་བསྟན་པ་ནི། ཡན་ལག་ཅན་གྱི་ལུས་མ་གྲུབ་པ་དེ་
བཞིན་དུ་རྣམ་པར་དཔྱད་ན་སོར་མོ་དུ་མ་འདུས་པའི་ཚོགས་པ་ཙམ་ཡིན་པའི་ཕྱི༵ར་ལག་
པའང་རྫས་གཅིག་ཏུ་བདེན་པ་གང་ཞིག་ཡིན་པར་འགྱུ༵ར་ཏེ་བདེན་པར་མ་གྲུབ་ཅིང༌། སོར་
མོ་དེ་ཡང་ཚིགས་སོ་སོ་བ་འདུས་པ་རྣམས་ཀྱི་ཚོགས་པ་ཙམ་ཡིན་པའི་ཕྱི༵ར་གཅིག་ཏུ་བདེན་
པ་མ་ཡིན་ལ། ཚིགས་རྣམས་ཀྱང་རང་རང་གི་སྟོད་སྨད་ལ་སོགས་པའི་ཆ་ཤས་སུ་ཕྱེ་བ༵ས་
བཙལ་ན་བདེན་པའི་དངོས་པོར་མེད་དེ། ཆ་ཤས་མང་པོ་དེ་ཡང་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ཏུ་ཕྱེ་བས་
བཙལ་ན༵་གཅིག་ཏུ་བདེན་པ་མེད་དོ། །རྡུལ་ཕྲ་རབ་དེའང་ཕྱོགས་བཞི་སྟོང་འོག་ལ་སོགས་
པའི་ཆའི་དབྱེ་བ་ཡི༵ས་ཕྱེ་ན་དུ་མར་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་གཅིག་ཏུ་གྲུབ་པ་མེད་ཅིང༌། ཕྱོགས་ཀྱིས་
དབྱེ་བས་ཆ་དྲུག་ལ་སོགས་པར་ཕྱེ་བའི་ཆ་རེ་རེའང་དྲུག་དྲུག་ལ་སོགས་པར་ཕྱེ་ན་ཆ་ཤས་
དང་བྲལ་བར་འགྱུར་བའི་ཕྱི༵ར་ཞིབ་མོར་བརྟགས་ན་ནམ་མཁའ་བཞིན་དུ་ཅིར་ཡང་མ་གྲུབ་
པ་དེས་ན་རྩོམ་བྱེད་རྡུལ་ཕྲ་རབ་ལ་ཡང་རང་བཞིན་མེ༵ད་པས། དེས་བརྩམས་པའི་ལུས་ཀྱང་
2-1-358


བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་དེ། བདེན་པའི་གཅིག་དང་དུ་མ་དང་བྲལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(དྲུག་པ་)དེས་ན་རྨི་ལམ་ལྟ་བུར་བསྒོམ་ཚུལ་ནི། དེ་ལྟར་རྣམ་པར་དཔྱད་ན་བདེན་པར་
གྲུབ་པ་མེད་ཀྱང་འཁྲུལ་ཤེས་ལ་སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་བ་རྨི་ལམ་ལྟ་བུ༵འི་གཟུགས་སམ་ལུས་
འདི་ལ་རྟོགས་དཔྱོད་དང་ལྡན་པའི་མཁས་པ་སུ་ཞིག་ཆ༵གས་པར་བྱེད་དེ་ཆགས་ཤིང་ཞེན་
པར་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །དེ་ཡར་གང་གི་ཚེ་གོང་དུ་བསྟན་པ་དེ་ལྟར་ཐུན་མོང་དུ་ལུས་
བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་པ༵་དེའི་ཚེ་ཁྱད་པར་དུ་ཆགས་བྱའི་ཡུལ་སྐྱེས་པ་ནི་གང་ཞིག་ཡོད་ལ་
བུད་མེད་ནི་ག༵ང་ཞིག་ཡོད་དེ་གང་ཡང་གྲུབ་པ་མེད་པས། ཕན་ཚུན་ཆགས་ཞེན་ལ་སོགས་
པའི་མཚན་མར་འཛིན་པ་སྤངས་ནས་ཀུན་རྫོབ་སྣང་བ་རྨི་ལམ་ལྟ་བུ་དང༌། དོན་དམ་སྟོང་
ཉིད་ནམ་མཁའ་ལྟ་བུའི་ངང་དུ་མཉམ་པར་གཞག་པར་བྱ་སྟེ། ཆོས་ཐམས་ཅད་འབྱུང་བ་མེད་
པར་བསྟན་པའི་མདོ་ལས། འཇམ་དཔལ་གང་གི་ལུས་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པར་མཐོང་བ་
དེ་ནི་ལུས་ལ་ལུས་ཀྱི་རྗེས་སུ་ལྟ་བའི་དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཚོར་བ་དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་ལའང་ཟག་བཅས་ཀྱི་ཚོར་བ་བདེ་སྡུག་བཏང་
སྙོམས་སུ་སྣང་བ་རྣམས་དོན་དམ་དུ་བདེན་པར་འདོད་པ་བརྟགས་ནས་འགོག་པ་སྟེ། དེ་ཡང་
རང་བཞིན་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ། རྒྱུ་ལ་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ། དེས་ན་སྲེད་པ་སྤང་ཚུལ། 
མཐོང་སོགས་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ། རང་གཞན་བརྟགས་ཏེ་དགག་པའོ། །དང་པོ་ལ་གསུམ་
ལས། (དང་པོ་)ཚོར་བ་དོན་ལ་མེད་ཚུལ་ནི། སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཚོར་བ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་བདེན་པར་
ཡོད་ན༵་ནི་ནམ་ཡང་མི་ལྡོག་པར་འགྱུར་ཞིང༌། དེ་ལྟ་ན་ཅི་སྟེ་རབ་ཏུ་དགའ་བདེ་ལྡན་པའི་
གནས་སྐབས་ལ་ཡང་མི་གནོ༵ད་དེ་གནོད་པར་ཐལ་བ་ལས། དགའ་བདེ་མྱོང་པའི་དུས་ན་ནི་
སྡུག་བསྔལ་མ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་བདེན་པར་མ་གྲུབ་པོ། །དེ་བཞིན་དུ་བདེ་
བའི་ཚོར་བ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་བདེན་པར་ཡོད་ནའང་ནམ་ཡང་ལྡོག་པར་མི་འགྱུར་ཞིང༌། དེ་ལྟ་
2-1-359


ན་མྱ་ངན་གྱི་གདུང་པ་དང་བཀྲེས་སྐོམ་ལ་སོགས་པས་སྡུག་བསྔལ་བའི་གནས་སྐབས་ལ༵་
ཡང་བཟའ་བཏུང་ཞིམ་པོ་དང་ཕྲེང་བ་དང་བྱུག་པ་ལ་སོགས་པས་ཅི་སྟེ་དགའ་བར་མི་བྱེ༵ད་
དེ་དགའ་བདེ་མྱོང་བར་ཐལ་བ་ལས། སྡུག་བསྔལ་མྱོང་དུས་ན་དགའ་བདེ་མ་དམིགས་པའི་
ཕྱིར་ཡང་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་བདེན་པར་མ་གྲུབ་པོ། །དེ་དག་ནི། དབུ་མའི་རྩ་བར། གལ་ཏེ་རང་
བཞིན་གྱིས་ཡོད་ན། །དེ་ནི་མེད་ཉིད་མི་འགྱུར་ཏེ། །རང་བཞིན་གཞན་དུ་འགྱུར་བ་ནི། །ནམ་
ཡང་འཐད་པ་མ་ཡིན་ནོ། །ཞེས་པའི་རིགས་པ་དང་ཡང་མཐུན་པ་ཉིད་དོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་ལས་འཕྲོས་པའི་བརྒལ་ལན་ནི། སྡུག་བསྔལ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་བདེན་པར་
ཡོད་ཀྱང་དགའ་བདེ་སྟོབས་དང་ལྡན་པས་ཟིལ་གྱིས་མནན་པའི་ཕྱི༵ར་གལ་ཏེ་བདེ་བ་མྱོང་
བའི་གནས་སྐབས་ན་སྡུག་བསྔལ་དེ་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན༵་གང་ཞིག་ཉམས་སུ་
མྱོང་པའི་བདག་ཉིད་ཅན་མི༵ན་པ་དེ་ནི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཚོར་བ་ཇི་ལྟར་ཡི༵ན་ཞེས་བརྟགས་ན་
མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། ཚོར་བའི་མཚན་ཉིད་ནི་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་ཡིན་པ་ལ་དེ་དང་མི་ལྡན་
པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་ཟིལ་གྱིས་མནན་པའི་དུས་ན་བདེ་བའི་ཚོར་བ་
ཡོད་པར་འདོད་པ་ལ་ཡང་མཚུངས་སོ། །བདེ་བའི་གནས་སྐབས་ན་སྡུག་བསྔལ་དེ་ཉམས་སུ་
མ་མྱོང་ཡང་ཕྲ་མོ་ཉིད་དུ་གནས་པར་ཡོ༵ད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་ན་ཡང་སྡུག་བསྔལ་འདི་ཡི་རགས་
པ་བདེ་བ་སྟོབས་ལྡན་གྱིས་ཟིལ་གྱིས་མནན་ནས་བསལ་པས་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ངོ་བོར་མེད་པ་
མིན་ན༵མ་ཞེས་དྲིའོ། །བདེན་མོད་འོན་ཀྱང་སྡུག་བསྔལ་ཕྲ་མོ་དེ་ནི་དགའ་བདེ་སྟོབས་ལྡན་དེ་
ལས་གཞན་དགའ་བདེ་ཆུང་ངུ་ཙ༵མ་གྱི་ངོ་བོར་ཡོད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ལྟ་ན་སྡུག་བསྔལ་ཕྲ་མོ་ཉིད་
དེ་ཡང་སྡུག་བསྔལ་དུ་བདེན་པར་ཡོད་པ་མ་ཡིན་པར་འགྱུར་ཏེ། དགའ་བདེ་ཆུང་ངུ་ཙམ་དེ༵འི་
ངོ་བོར་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་འགལ་རྐྱེན་བདེ་བ་སྟོབས་ལྡན་སྐྱེས་པས་ན༵་སྡུག་བསྔལ་
ཕྲ་མོ་དེ་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ངོ་བོར་སྐྱེས་པ་མིན་ན་ནི༵་སྡུག་བསྔལ་ཀྱི་ཚོར་བ་དོན་དམ་དུ་ཡོད་དོ་
2-1-360


ཞེས་བྱ་བར་རྟོག་པ་དེ་འཁྲུལ་སྣང་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་ཙམ་ཉི༵ད་ཡིན་ཞེས་བྱ་བར་གྲུབ་པ་
མིན་ན༵མ་སྟེ་ཡིན་པས་དོན་ལ་བདེན་པར་གནས་པ་མ་ཡིན་ནོ། །
(གསུམ་པ་)གཉེན་པོ་རྣམ་དཔྱོད་བསྒོམ་ཚུལ་ནི། ཚོར་བ་བདེན་པར་རྟོག་པ་ནི་འཁྲུལ་
སྣང་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པ་ཙམ་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱིར་ན་འཁྲུལ་པ་འདི་ཡི་ནི༵་གཉེན་པོ་ཟག་
བཅས་ཀྱི་ཚོར་བ་རྣམས་རང་བཞིན་མེད་པར་རྣམ་པར་དཔྱོད་པའི་ཤེས་རབ་དང་དྲན་པ་འདི་
བསྒོམ་པར་བྱ་སྟེ༵། དེ་ལྟར་རིགས་པས་རྣམ་པར་བརྟགས་པ་ཞིང་དང་འདྲ་བ་ལས་བྱུང་བ་ཡི༵་
འབྲས་བུ་བསམ་གཏན་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་མཉམ་པར་འཇོག་པ་ནི་ཟག་པ་མེད་པའི་བདེ་བས་
རྣལ་འབྱོར་པ་ཡི་ལུས་སེམས་རྟས་པར་བྱེད་པས་ན་ཟ༵ས་དང་འདྲ་བར་ལོངས་སྤྱད་པར་བྱ་བ་
ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྒྱུ་ལ་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)དབང་དོན་རེག་པ་མེད་
ཚུལ་ནི། ཡུལ་དབང་ཡིད་ལ་བྱེད་པ་གསུམ་འདུས་པའི་རེག་པ་ལས་བྱུང་བའི་ཚོར་བ་ནི་མེད་
པ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། སྣང་ཙམ་དུ་དེ་ལྟར་ཡིན་ཡང་དཔྱད་ན་དོན་དམ་དུ་གྲུབ་པ་མེད་དེ། དབང་
དོན་ཕྲད་པའི་རེག་པ་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་གལ་ཏེ་མིག་ལ་སོགས་པའི་དབང་
པོ་རྣམས་དང་གཟུགས་ལ་སོགས་པའི་དོན་རྣམས་ཕན་ཚུན་བར་དང་བཅས་པ་ཡིན་ན༵་ནི། 
དབང་དོན་དེ་དག་གང་དུ་ཕྲད་ཅིང་རེག་པར་འགྱུ༵ར་ཞེས་བརྟགས་ན་མི་འགྱུར་ཏེ། ལྷོ་བྱང་
གི་རི་བཞིན་དུ་བར་དང་བཅས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཏེ་དེ་དག་ལ་བར་གཏན་ནས་མེད་
ན་ཡང་རྫས་གཅིག་ཉིད་དུ་ཐལ་བར་འགྱུར་ཏེ། དེ༵་ལྟ་ན་ཡང་དབང་པོ་གང་ཞིག་ཡུལ་གང་
དང་ཕྲད་ཅིང་རེག་པར་འགྱུ༵ར་ཞེས་བརྟགས་ན་མི་འགྱུར་ཏེ། ཕྲད་པ་དང་ཕྲད་ཆོས་གཉིས་མ་
གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཀྱང་དབང་དོན་དེ་དག་གི་རྡུལ་ཕྲ་བར་ཆ་མེད་ནང་ཕན་ཚུན་ཕྲད་པ་
ལས་རེག་པ་འགྲུབ་པོ་ཞེ་ན། རྡུལ་ཕྲན་རྣམས་ནི་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་ནང་ཕན་ཚུན་ཕྲད་
2-1-361


པ་མེད་དེ། རྡུལ་ཕྲན་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་འཇུག་པ་མེ༵ད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེའི་རྒྱུ་མཚན་
ནི་ཁོང་སྟོང་གི་གོ་སྐབས་མེད་ཅིང་ཆེ་ཆུང་བོངས་མཉམ་པ་ཉིད་ཡི༵ན་པས་སོ། །དེ་ལྟར་རྡུལ་
ཕྲན་རྣམས་གཅིག་ལ་གཅིག་མ་ཞུགས་པ་ལ་ནི་ཕན་ཚུན་འདྲེས་པ་མེད་ཅི༵ང་མ་འདྲེས་པ་ལ་
ཕྲད་པ་མེ༵ད་པས་ཁྱབ་སྟེ། ཕྲད་པ་མེད་ན་ནི་རེག་པ་མེད་ལ། དེའི་ཕྱིར་ཡང་ཚོར་བ་མེད་པར་
གྲུབ་པོ། །རྡུལ་ཕྲན་རྣམས་ཆ་མེད་དུ་འདོད་པའི་ལུགས་ལའང་ཕྱོགས་གང་རུང་གཅིག་གིས་
ཕྲད་པ་ཞེ༵ས་བྱ་བ་ཇི་ལྟར་འཐད་པར་འགྱུ༵ར་ཞེས་བརྟགས་ན་མི་འཐད་དེ། ཕྲད་པ་དང་མ་
ཕྲད་པའི་ཆ་གཉིས་སུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་ཕྱོགས་གཅིག་གིས་ཕྲད་པའང་ཡིན་པ་
དང་ནི་ཆ་མེད་ཀྱང་ཡིན་པ༵་ནི་ཤིན་ཏུ་འགལ་བའི་ཕྱིར་མི་སྲིད་དེ། གལ་ཏེ་དེ་ལྟ་བུ་ཚད་མས་
མཐོང་ན་འདིའོ་ཞེས་བསྟན་པར་གྱི༵ས་ཤིག་ཅེས་དྲིས་ན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་བསྟན་དུ་མེད་དོ། །
(གཉིས་པ་)རྣམ་ཤེས་རེག་པ་མེད་ཚུལ་ནི། ཕན་ཚུན་ཕྲད་པ་ལ་གཟུགས་ཅན་དུ་གྲུབ་
དགོས་མོད། ཡིད་ལ་བྱེད་པ་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ལུས་སམ་གཟུགས་སུ་གྲུབ་པ་མེད་པ་ལ་ནི༵། 
དབང་དོན་དག་དང་ཕྲད་པ་འཐད་པ་མ་ཡིན་པ་ཉི༵ད་དེ་ཕྲད་རྒྱུའི་ལུས་མ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་
རོ། །
(གསུམ་པ་)ཚོགས་པའང་དོན་ལ་མེད་ཚུལ་ནི། ཡུལ་དབང་རྣམ་ཤེས་སོ་སོ་ལ་བརྟགས་ན་
ཕྲད་པ་མེད་ཀྱང་གསུམ་ཚོགས་པ་ལ་ཕྲད་པར་འཇོག་གོ་ཞེ་ན། ཐམས་ཅད་ཚོགས་པ་ཞེས་
བྱ་བ་དེའང་དཔྱད་ན་དངོས་པོར་བདེན་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་ཕན་ཚུན་ཕྲད་པ་དང་རེག་པར་མི་
འཐད་དེ༵། དེ་བཞིན་སོར་མོའི་ཚོགས་ཡིན་ཕྱིར། །ལག་པའང་གང་ཞིག་ཡིན་པར་འགྱུར། །
ཞེས་པ་ལ་སོགས་པའམ། རྒྱུད་དང་ཚོགས་ཞེས་བྱ་བ་ནི། །ཕྲེང་བ་དམག་ལ་སོགས་བཞིན་
རྫུན། །ཞེས་པས་སྔར་ནི་ཇི་ལྟར་རིགས་པས་རྣམ་པར་དཔྱད་ཅིང་བདེན་མེད་དུ་གཏན་ལ་
ཕབ་པ་བཞི༵ན་ནོ། །
2-1-362


(གསུམ་པ་)དེས་ན་སྲེད་པ་སྤང་ཚུལ་ནི། དེ་ལྟར་རྣམ་པར་དཔྱད་པས་ཡུལ་དབང་རྣམ་ཤེས་
གསུམ་ཕྲད་པའི་རེག་པ་ཡོད་པ་མིན་ན༵་འབྲས་བུ་ཚོར་བ་བདེ་སྡུག་བཏང་སྙོམས་རྣམས་གང་
ལས་འབྱུང་བར་འགྱུ༵ར་ཏེ་རྒྱུ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་བདེ་སྡུག་ལ་བླང་དོར་དུ་བྱེད་པའི་
ངལ་བའམ་དཀའ་སྤྱད་འདི་ཅི་ཡི་དོན་དུ་ཡི༵ན་ཏེ་བརྟགས་ན་དགོས་པ་ཅི་ཡང་མེད་དོ། །འོན་
ཀྱང་སྡུག་བསྔལ་མི་བཟོད་པས་དེ་སྤང་བའི་དོན་དུའོ་ཞེ་ན། སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཚོར་བ་གང་གིས་
མྱོང་བ་པོ་གང་ལ་གནོད་པར་འགྱུ༵ར་ཏེ་དཔྱད་ན་སྡུག་བསྔལ་བདེན་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་
རོ། །དེ་ལྟར་ན་གང་གི་ཚེ་ཚོར་བ་པོའི་བདག་འགའ་ཡང་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་ཅི༵ང་ཉམས་
སུ་མྱོང་བར་བྱ་བའི་ཚོར་བའང་དོན་ལ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ན༵་དེའི་ཚེ་དོན་དམ་པའི་རིགས་པས་
དཔྱད་ན་མྱང་བྱ་མྱོང་བྱེད་ཐམས་ཅད་བདེན་མེད་དུ་གྲུབ་པའི་གནས་སྐབས་འདི་མཐོང་ན༵ས་
བདེ་སྡུག་ལ་བླང་དོར་གི་སྲེད་པ་ཅིས་ཕྱིར་ལྡོག་པར་མི་འགྱུ༵ར་ཏེ་ཅིས་ཀྱང་ལྡོག་པར་འགྱུར་
དགོས་སོ། །
(བཞི་པ་)མཐོང་སོགས་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ་ནི། སྒོ་ལྔའི་རྣམ་ཤེས་དང་མཚུངས་ལྡན་གྱི་
ཚོར་བས་ཡུལ་ལྔ་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་ནི་ཡོད་དོ་ཞེ་ན། མིག་ཤེས་ཀྱི་མཐོང་བའམ་ནི་ལུས་ཤེས་
ཀྱིས་རེག་པའི་བར་ཡ༵ང་དོན་དམ་པར་ཡོད་པ་མ་ཡིན་གྱི། རྨི་ལམ་སྒྱུ་མ་འདྲ་བའི་བདག་ཉིད་
ཀྱི༵ས་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་ཡོད་པ་ལ་མཐོང་བ་ལ་སོགས་པར་གཞག་པ་སྟེ། དེའི་ཕྱིར་ཡང་དེ་
དག་དང་མཚུངས་ལྡན་གྱི་ཚོར་བ་དོན་དམ་དུ་གྲུབ་པ་མེད་དོ། །ཡང་ཚོར་བ་ཡོད་པར་སེམས་
ཀྱིས་མཐོང་ངོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་དུས་མཉམ་དང་སྔ་ཕྱི་ལ་བརྟགས་ན། མཐོང་བྱེད་ཀྱི་སེམས་
དང་ལྷན་ཅིག་སྐྱེས་པའི་ཕྱི༵ར་མཐོང་བྱའི་ཚོར་བ་དུས་མཉམ་པ་ནི་སེམས་དེ་ཡིས་མཐོང་བ་མ་
ཡི༵ན་ཏེ། རྫས་ཐ་དད་དུས་མཉམ་པ་ལ་བདག་གཅིག་དེ་བྱུང་གི་འབྲེལ་བ་མེད་ཅིང༌། འབྲེལ་
མེད་དག་ནི་གཟུང་འཛིན་དུ་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཚོར་བ་ཡུལ་གྱི་རྣམ་པར་སྔ་མར་སྐྱེས་པ་
2-1-363


དང་སེམས་ཡུལ་ཅན་གྱི་རྣམ་པར་ཕྱི་མར་སྐྱེས་པས་ཀྱ༵ང་སེམས་ལ་སྔར་གྱི་ཡུལ་དེ་དྲན་པ་
ཙམ་དུ་འགྱུར་གྱི་དངོས་སུ་མྱོང་ཞིང་མཐོང་བ་ནི་མ་ཡི༵ན་ཏེ། མྱང་བྱའི་ཚོར་བ་འདས་ནས་
མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(ལྔ་པ་)རང་གཞན་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ་ནི། ཚོར་བའི་མཚན་ཉིད་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་མ་
ཡིན་ནམ་ཞེ་ན། སྣང་ཙམ་དུ་དེ་ལྟར་ཡིན་མོད། བརྟགས་ན་རང་རིག་བཀག་ཟིན་པས་ཚོར་
བ་རང་གིས་བདག་ཉིད་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་མ་ཡིན་ལ༵། དུས་མཉམ་མི་མཉམ་ལ་བརྟགས་ནས་
བཀག་ཟིན་པས་ཤེས་རིག་གཞན་དག་གིས་ཀྱང་ཉམས་སུ་མྱོང་བ་མ་ཡི༵ན་པའི་ཕྱིར་ཚོར་བ་
པོ་རང་གཞན་འགའ་ཡང་དོན་ལ་ཡོད་པ་མིན་ཏེ༵། མྱོང་བ་པོ་མེད་པ་དེས་ན་ཕན་ཚུན་ལྟོས་
ནས་འཇོག་པས་མྱང་བྱའི་ཚོར་བའང་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་བདེན་པ་མི༵ན་པར་གྲུབ་པོ། དེ་ལྟར་
དོན་དམ་དུ་མྱང་བྱ་མྱོང་བྱེད་ལ་སོགས་པའི་བདག་མེད་ཅིང་ཀུན་རྫོབ་ཏུ་རྟེན་འབྲེལ་སྒྱུ་མ་ལྟ་
བུའི་ཚོགས་པ་ཙམ་འདི་ལ༵་དཔྱད་ན་སྡུག་བསྔལ་དུ་སྣང་བ་འདི་ཡིས་ཅི་སྟེ་གནོད་པ་བྱས་ཏེ་
ཅིའང་བྱས་པ་མེད་ཅིང༌། བདེ་བར་སྣང་བས་ཕན་པ་བྱས་པའང་མེད་པས་དམིགས་མེད་ཀྱི་
ངང་དུ་མཉམ་པར་གཞག་པ་བྱ༵་སྟེ། མདོ་ལས། འཇམ་དཔལ་གང་གིས་ཚོར་བ་མི་དམིགས་
ན་དེ་ནི་ཚོར་བ་ལ་ཚོར་བའི་རྗེས་སུ་ལྟ་བའི་དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)སེམས་དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པའང་སེམས་ཡིད་རྣམ་ཤེས་སྟོང་ཉིད་དུ་རྟོགས་
ནས་མཉམ་པར་འཇོག་པ་སྟེ། དེ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ཡིད་ཤེས་བདེན་མེད་དུ་བསྟན་
པ་ནི། ཡིད་ཀྱི་རྣམ་པར་ཤེས་པ་ནི་གང་དུ་བཙལ་ཡང་མི་རྙེད་པས་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་
དེ། དེ་ཡང་འདི་ལྟར་མིག་ལ་སོགས་པ་ནང་གི་དབང་པོ་དྲུག་པོ་རྣམས་ལའང་མི་གན༵ས་
ཤིང༌། གཟུགས་ལ་སོགས་པ་ཕྱི་རོལ་གྱི་ཡུལ་དྲུག་པོ་རྣམས་ལ་ཡང་གནས་པ་མིན་ལ། ཡུལ་
དབང་གཉིས་པོ་དེ་དག་གི་བར་ནའང་གནས་པ་མི༵ན་པའི་ཕྱིར་དང༌། དེ་བཞིན་དུ་ནང་ལུས་
2-1-364


ཀྱི་དབུས་ནའང་སེམས་ཡོད་པ་མིན་ལ། ཕྱི་རོལ་ལུས་ཀྱི་ཡན་ལག་རྣམས་ལའང་ཡོད་པ་མིན་
ཞི༵ང༌། ཕྱི་ནང་དེ་དག་ལས་གཞན་དུ་ཡང་ནི་བཙལ་ན་རྙེད་པ་མ་ཡི༵ན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་
སེམས་གང་ཞིག་ལུས་ཀྱི་ངོ་བོར་ཡང་ཡོད་པ་མིན་ཏེ། ལུས་ལས་གཞན་དུ་ཕྱི་རོལ་གྱི་དངོས་
པོར་ཡང་ཡོད་པ་མི༵ན་ལ། ཕྱི་ནང་དེ་དག་འདྲེས་པའི་དངོས་པོར་ཡང་ཡོད་པ་མིན་ཞིང་དེ་
དག་ལོགས་སུ་འགར་བཙལ་ཡང་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་དེ། སེམས་ཀུན་རྫོབ་གློ་བུར་བ༵་
དེ་ནི་དཔྱད་ན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་གྲུབ་པ་མིན་པ་དེའི་ཕྱི༵ར་དང༌། དོན་དམ་ཆོས་ཉིད་ནི་ནམ་ཡང་
འགྱུར་བ་མེད་པས་སེམས་ཅན་རྣམས་ནི་སེམས་ཀྱི་རང་བཞིན་འོད་གསལ་མྱ་ངན་ལས་
འད༵ས་པའི་སྙིང་པོ་ཅན་དུ་གྲུབ་སྟེ། ཡུམ་ལས། སེམས་ནི་སེམས་མ་མཆིས་པ་སྟེ་སེམས་ཀྱི་
རང་བཞིན་ནི་འོད་གསལ་བའོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དབང་ཤེས་སྐྱེ་མེད་དུ་བསྒྲུབ་པ་ནི། ཡིད་ཤེས་དོན་ལ་མེད་ནའང་གཟུགས་
སོགས་ཡུལ་ལྔ་ལས་སྐྱེས་པའི་དབང་ཤེས་ནི་ཡོད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་དུས་གསུམ་ལ་བརྟགས་
ན་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་བ་མེད་དེ། ཤེས་པར་བྱ་བའི་ཡུལ་གཟུགས་སོགས་ལས་སྔ་བར་མིག་
ཤེས་ལ་སོགས་པ་ཡོད་ན༵། དབང་ཤེས་དེ་ནི་ཡུལ་ཅི་ལ་དམིགས་ནས་སྐྱེ༵་སྟེ། དམིགས་
ཡུལ་གཟུགས་སོགས་མ་སྐྱེས་ནས་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །མིག་ཤེས་ལ་སོགས་པ་དང་ཤེས་བྱ་
གཟུགས་སོགས་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཡོད་ན༵། དབང་ཤེས་དེ་ནི་ཡུལ་ཅི་ལ་དམིགས་ནས་སྐྱེ༵་སྟེ་དུས་
མཉམ་དུ་གནས་པ་རྒྱུ་འབྲས་སུ་མི་རུང་བའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་དེ་ཤེས་བྱ་གཟུགས་ལ་སོགས་
པའི་ཕྱིས་མིག་ལ་སོགས་པ་ཡོད་ན༵་དེའི་ཚེ་དབང་བོའི་ཤེས་པ་རྣམས་ཡུལ་གང་ལ་དམིགས་
ནས་སྐྱེ༵་སྟེ། དམིགས་ཡུལ་གཟུགས་སོགས་འདས་ནས་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་གཙུག་
ན་རིན་པོ་ཆེས་ཞུས་པའི་མདོ་ལས། དེ་སེམས་ཀུན་ཏུ་ཚོལ་བ་ན་སེམས་དེ་ནི་ནང་དང་ཕྱི་དང་
དེ་གཉི་ག་དང་ཕུང་པོ་དང་ཁམས་དང་སྐྱེ་མཆེད་རྣམས་ལ་ཡང་དག་པར་རྗེས་སུ་མི་མཐོང་ངོ༌། །
2-1-365


ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་བཙལ་ནས་མ་རྙེད་པའི་ངང་དུ་གཞག་པར་བྱ་སྟེ། ཆོས་ཐམས་ཅད་
འབྱུང་བ་མེད་པ་བསྟན་པ་ལས་ཀྱང༌། འཇམ་དཔལ་གང་གིས་སེམས་མིང་ཙམ་དུ་ཤེས་ན་དེ་
ནི་སེམས་ལ་སེམས་ཀྱིས་རྗེས་སུ་ལྟ་བའི་དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)ཆོས་དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པ་ལ། དཔྱད་ན་སྐྱེ་བ་མེད་ཚུལ། དེ་ལ་རྩོད་པ་སྤང་
བ། གཟུང་འཛིན་བདེན་པ་དགག་པའོ། །དང་པོ་ནི། དེ་ལྟར་ན་ཕྱི་ནང་གི་ཆོས་རྣམས་ཐམས་
ཅད་ཀྱི༵་སྐྱེ་བ་དོན་དམ་དུ་བདེན་པར་གྲུབ་པ་ནི་ནམ་ཡང་རྟོགས་པར་འགྱུར་བ་མ་ཡི༵ན་ཏེ། 
དུས་གསུམ་ལ་བརྟགས་ནས་གོང་དུ་བཀག་ཟིན་པའི་ཕྱིར་དང༌། དབུ་མའི་རྩ་བར་ཡང༌། 
བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་མིན། །གཉིས་ལས་མ་ཡིན་རྒྱུ་མེད་མིན། །དངོས་པོ་གང་
དག་གང་ལ་ཡང༌། །སྐྱེ་བ་ནམ་ཡང་ཡོད་མ་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །གློ་བུར་བའི་
ཆོས་རྣམས་བརྟགས་ན་ངོ་བོ་ཉིད་མེད་པའི་ཕྱིར་ཡང་སྐྱེ་བ་མེད་པ་ལ་སོགས་པའི་རིམ་གྱིས་
རང་བཞིན་ནི་མྱ་ངན་འདས་པར་གྲུབ་སྟེ། རྒྱན་ལས། ཕྱི་མ་ཕྱི་མའི་རྟེན་ཡིན་ལ། ངོ་བོ་ཉིད་
ནི་མེད་པ་ཡིན། །སྐྱེ་མེད་འགག་མེད་གཟོད་ནས་ཞི། །རང་བཞིན་མྱ་ངན་འདས་པ་འགྲུབ། །
ཅེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྩོད་པ་སྤང་བ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)བདེན་གཉིས་མི་འཐད་པར་ཐལ་བ་
སྤང་བ་ནི། གལ་ཏེ་དེ་ལྟར་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་འགགས་མེད་པ་ཡིན་ན་སྐྱེ་འཇིག་ཅན་གྱི་
ཀུན་རྫོབ་མེ༵ད་པར་འགྱུར་བས། དེའི་ལུགས་ལ་བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་ག་ལ་ཡོ༵ད་
དེ་མེད་པར་འགྱུར་ཞིང༌། བདེན་གཉིས་སུ་འབྱེད་པ་དེ་ཡང་ཀུན་རྫོབ་ནི་གཞན་འཁྲུལ་པའི་
བློ་ཅན་གྱིས་བཏགས་པ་ཙམ་གྱིས་འཇོག་པ་ཡིན་ན༵། འཁྲུལ་སྣང་མ་འགགས་པའི་སེམས་
ཅན་རྣམས་མྱ་ངན་ལས་ག་ལ་འད༵འ་སྟེ་རང་བཞིན་གྱིས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་མ་ཡིན་པར་
འགྱུར་རོ་ཞེ་ན། (ལན་ནི་)སྐྱོན་མེད་དེ་རེ་ཞིག་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་བདེན་པ་འདི་ནི་མྱང་འདས་ལས་
2-1-366


གཞན་འཁོར་བའི་སེམས་རྣམ་རྟོག་མ་འགགས་ཀྱི་བར་ཏུ་འཁྲུལ་བའི་སྣང་བ་ཙམ་ལ་གཞག་
པ་སྟེ༵། བརྟགས་ན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་གྲུབ་པ་མེད་ལ། མྱ་ངན་ལ་འདས་པ་དེ་ནི་རང་གི་ངོ་བོ་
ཀུན་རྫོབ་སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་བ་འདི་མི༵ན་ཞིང་དོན་དམ་ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་ནམ་ཡང་མི་འགྱུར་
བར་གནས་པ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཀྱང༌། མདོ་ལས། དགེ་སློང་དག་འདི་ཡོད་ན་
འདི་འབྱུང་སྟེ། འདི་སྐྱེས་པ་ལས་འདི་སྐྱེའོ། ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རྒྱུ་སྔོན་དུ་སོང་བ་ལས་
ཕྱིས་འབྲས་བུ་དེ་འབྱུང་བར་ངེས་ཤིང་རྟོགས་པ་རྣམས་ཡོད་པའི་དུས་ན་རྒྱུ་འབྲས་སྣང་ཙམ་
དུ་བདེན་པ་དེའང་ཡོད་པས་བདེན་གཉིས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་ཀྱང་ཡོད་དེ༵། དེ་ལྟར་མིན་པར་རྒྱུ་
འབྲས་སུ་སྣང་བ་འདི་འགགས་ནས་མེད་པའི་དུས་ན་ཀུན་རྫོབ་མེད་པ་ཉི༵ད་ཡིན་ཡང༌། མྱ་
ངན་འདས་པ་བདེན་གཅིག་པུ། །ཞེས་གྲུབ་པས་སྐྱོན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་དོ། །དེས་ན་དོན་
དམ་པར་སྟོང་པ་ཉིད་ཡིན་ཡང་ཀུན་རྫོབ་རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་བར་འབྱུང་བ་ཡོད་པ་ནི་མི་འགལ་
ཏེ། (འཕགས་པ་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་)སྟོང་པ་ཁོ་ནའི་ཆོས་རྣམས་ལ། །སྟོང་པའི་ཆོས་རྣམས་འབྱུང་བར་
འགྱུར། །ཞེས་པ་དང༌། སྟོང་ལ་འདི་དག་ཀུན་འཐད་ཀྱི། །མི་སྟོང་པ་ལ་འཐད་མ་ཡིན། །ཞེས་
གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དཔྱོད་ཚུལ་མི་འཐད་པར་ཐལ་བར་སྤང་བ་ནི། ཆོས་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་
ཡིན་ན་ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་བདེན་པར་མ་གྲུབ་པས་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་བློ་མེད་པའི་ཕྱིར་དགག་
སྒྲུབ་རྣམ་པར་དཔྱོད་པའང་མི་འཐད་དོ་ཞེ་ན། དོན་དམ་དུ་བདེན་པ་མེད་ཀྱང་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་
དུ་རྟོག་པར་བྱེད་པའི་བློ་དང་བརྟག་པར་བྱ་བའི་ཡུལ་ད༵ག་ནི་གཉིས་པོ་ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་
གཅིག་བརྟེན་ནས་འཇོག་པ་ཡི༵ན་པས། རེ་ཞིག་ཇི་ལྟར་འཇིག་རྟེན་ན་སྣང་བ་དང་གྲགས་པ་
ཙམ་ལ་བརྟེན་ན༵ས་དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་རྣམ་པར་དཔྱད་པ་ཐམས་ཅད་བརྗོ༵ད་པ་ཡིན་པས་སྐྱོན་
མེད་དོ། །འོན་ཏེ་གང་གི་ཚེ་དང་པོར་རྣམ་པར་དཔྱད་པ་ཡི༵ས་བཙལ་ནས་རྣམ་དཔྱོད་བདེན་
2-1-367


པར་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱིས་ནི་ཡུལ་ལ་དཔྱོད་པར་བྱེད་དགོས་པ་ཡིན་ན༵། དེའི་ཚེ་རྣམ་པར་དཔྱོད་
བྱེད་ཀྱི་ཤེས་པ་དེ་ཡང་ནི༵་རྣམ་དཔྱོད་གཞན་ཞིག་གིས་རྣམ་པར་དཔྱོད་དགོས་པར་རིགས་
པ་མཚུངས་པའི་ཕྱིར་ན་རྣམ་པར་དཔྱོད་བྱེད་ཐུག་པ་མེ༵ད་པར་ཐལ་བའི་སྐྱོན་དུ་འགྱུར་རོ། །
འདིར་ནི་བློའི་ངོ་བོ་ལ་མ་དཔྱོད་ཀྱང་དཔྱད་པར་བྱ་བའི་ཡུལ་རིགས་པས་རྣམ་པར་དཔྱད་
པར་བྱས་ནས་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པ་ན༵། རྣམ་པར་དཔྱོད་བྱེད་ཀྱི་བློ་ལ་ནི་རྟེན་ནམ་ཡུལ་
ཡོད་པ་མི༵ན་ལ། རྟེན་དམིགས་ཡུལ་བདེན་པར་མེད་པའི་ཕྱིར་ན་ཡུལ་ཅན་གྱི་བློ་ཡང་མི་སྐྱེ་
སྟེ༵། ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་ལ་སོགས་པ་སྐྱེ་བ་མེད་པའི་ཆོས་ཉིད་དེ་ཡང་རང་བཞིན་གྱིས་མྱ་ངན་
ལས་འདས་པར་བརྗོ༵ད་དེ་གདོད་མ་ནས་སྤྲོས་པ་ཉི་བར་ཞི་བའི་ཕྱིར་རོ། །
(གསུམ་པ་)གཟུང་འཛིན་དགག་པ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)སྒྲུབ་བྱེད་བརྟགས་ཏེ་དགག་པ་
ནི། དངོས་སྨྲ་པ་གང་གི་ལུགས་ལྟར་ན་ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་འདི་གཉིས་རྟེན་དང་བརྟེན་པའི་
ཚུལ་གྱིས་དོན་དམ་དུ་བདེ༵ན་པར་འདོད་པ་དེ་ཉིད་བསྐྱང་བ་ཤིན་ཏུ་དཀའ་བར་གན༵ས་ཏེ། 
སྒྲུབ་བྱེད་ཡང་དག་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་གལ་ཏེ་སྒྲུབ་བྱེད་ཡུལ་ཅན་གྱི་ཤེས་པ་ཡོད་
པའི་དབང་ལས་ཤེས་བྱའི་ཡུལ་ལམ་དོན་བདེན་པར་གྲུ༵བ་པར་འདོད་ན་ཤེས་པ་དེ་རང་ཡོད་
པ་ཉིད་དུ་འཇོག་པ་ལ་རྟེན་ནམ་སྒྲུབ་བྱེད་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ཅི་ཡང་གྲུབ་པ་མེད་དོ། །འོན་ཏེ་
ཤེས་བྱའི་ཡུལ་ལམ་དོན་ཡོད་པ་ཉིད་ལས་ཡུལ་ཅན་གྱི་ཤེས་པ་བདེན་པར་གྲུ༵བ་པར་འདོད་
ན་ཤེས་བྱ་དེ་རང་ཡོད་པར་བཇོག་པ་ལའང་རྟེན་ནམ་སྒྲུབ་བྱེད་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ཅི་ཡང་མེད་
པས་སྒྲུབ་བྱེད་ཡང་དག་མེད་པར་གྲུབ་བོ། །
(གཉིས་པ་)ལྟོས་པས་དོན་ལ་མེད་ཚུལ་ནི། དེ་སྟེ་ཡུལ་ཅན་ཤེས་པ་དང་ཡུལ་ཤེས་བྱ་དེ་
དག་ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅིག་ལྟོས་པའི་དབང་གིས་བདེན་པར་ཡོ༵ད་དོ་ཞེ་ན། སྣང་ཙམ་དུ་
དེ་ལྟར་ཡིན་ཡང་རྣམ་པར་དཔྱད་ན་ཡུལ་དང་ཡུལ་ཅན་གཉི་ག་ཡང་ནི་དོན་ལ་བདེན་པ་མེད་
2-1-368


པར་འགྱུ༵ར་ཏེ། ལྟོས་བཅས་ཡིན་པས་གང་རུང་གཅིག་མ་གྲུབ་ན་གཉི་ག་མི་འགྲུབ་པའི་ཕྱིར་
རོ། །དཔེར་ན་གལ་ཏེ་བུ་མེད་པའི་སྐྱེས་བུ་དེ་ནི་ཕ་ཉིད་དུ་འགྱུར་བ་མིན་ན༵་སྐྱེད་བྱེད་མ་གྲུབ་
པས་བུ་ཉིད་གང་ལས་འབྱུང་བ་ཡི༵ན་ཏེ་མི་འབྱུང་ཞིང༌། བུ་སྐྱེད་པ་མེད་པར་ནི་ཕ་ཡིན་པ་མི་
སྲིད་པས་དེ་གཉིས་གཅིག་གྲུབ་པ་མེད་ན་གཉིས་མི་འགྲུབ་པ༵་དེ་བཞིན་དུ། ཤེས་པ་དང་
ཤེས་བྱ་དེ་གཉིས་ཀྱང་ལྟོས་ནས་གཞག་པས་གཅིག་བདེན་པར་མེད་ན་གཉིས་ཀ་བདེན་པར་
མེད་པ་ཉི༵ད་དོ། །
(གསུམ་པ་)དཔེ་དང་སྦྱོར་བ་དགག་པ་ནི། ལྟོས་བཅས་ཡིན་ཡང་བདེན་པ་གྲུབ་པ་མི་
འགལ་ཏེ། དཔེར་ན་མྱུ་གུ་ནི་ས་བོན་ལས་སྐྱེས་ཤི༵ང་ལྟོས་པ་ཡིན་ཡང་ས་བོན་ཡོད་པར་མྱུ་གུ་
སྐྱེས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་རྟོགས་པར་བྱེད་པ་དེ་བཞི༵ན་དུ་ཤེས་པའང་ཤེས་བྱ་ལས་སྐྱེས་ཤིང་ལྟོས་
པ་ཡིན་ཡང་ཡུལ་ཅན་ཤེས་པ་ཡོད་པ་ཡི༵། རྟགས་ལས་ཡུལ་ཤེས་བྱ་དེ་ཡོད་པར་ནི་ཅིས་མི་
རྟོ༵གས་ཏེ། ཅིས་ཀྱང་རྟོགས་སོ་ཞེ་ན། དེ་གཉིས་དཔེ་དོན་མི་མཚུངས་ཏེ། མྱུ་གུ་ལས་ས་བོན་
རྟོགས་པ་ནི་མྱུ་གུ་རྐྱང་བའི་སྟོབས་ཀྱིས་མ་ཡིན་གྱི། མྱུ་གུ་ལས་གཞན་པའི་ཤེས་པ་ཡི༵ས་མྱུ་
གུ་མཐོང་པ་ན། སྔར་ས་བོན་དང་རྒྱུ་འབྲས་འབྲེལ་པར་ངེས་པའི་དབང་གིས་དེ་ལ་རྒྱུ་ས་བོན་
སྔོན་དུ་སོང་བ་ཡོད་ཅེས་བྱ་བར་སྣང་ཙམ་དུ་རྟོགས་པར་འགྱུར་བ་ཡིན་ན༵། རྒྱུ་མཚན་གང་གི་
ཕྱིར་ཤེས་བྱ་ཡུལ་དེ་བདེན་པར་ཡོད་པར་རྟོགས་པ༵ར་བྱེད་པའི་ཤེས་པ་དོན་ལ་ཡོད་པ་ཉིད་
ནི་བློ་གང་ལས་རྟོ༵གས་ཞེས་དཔྱད་ན་གང་གིས་ཀྱང་མི་རྟོགས་ཏེ། རང་གིས་རང་མི་རིག་ཅིང་
གཞན་གྱིས་རྟོགས་དགོས་ན་སྒྲུབ་བྱེད་ཐུག་མེད་དུ་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་ཀུན་རྫོབ་
ཏུ་ལས་རྒྱུ་འབྲས་བདེན་པར་ཡོད་པ་ལ་ཡང་ཡིད་ཆེས་པར་བྱ་ཞིང༌། དོན་དམ་པར་གཟུང་
འཛིན་དང་དགེ་མི་དགེ་ལ་སོགས་པའི་ཆོས་ཐམས་ཅད་མི་དམིགས་པར་རྟོགས་པའི་ངང་དུ་
མཉམ་པར་གཞག་པར་བྱ་སྟེ། མདོ་ལས། འཇམ་དཔལ་གང་གིས་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བའི་
2-1-369


ཆོས་མི་དམིགས་ན་དེ་ནི་ཆོས་ལ་ཆོས་ཀྱི་རྗེས་སུ་དྲན་པའི་དྲན་པ་ཉེ་བར་གཞག་པའོ་ཞེས་པ་
ལྟར་རོ།      །
(གསུམ་པ་)མཐར་འཛིན་མཐའ་དག་དགག་པ་ལ། རྒྱུ་འབྲས་ཀྱི་མཐའ་ལ་ཞེན་པ་དགག་
པ། ཡོད་མེད་ཀྱི་མཐའ་དག་ཞེན་པ་དགག་པ། སྐྱེ་འགག་དང་བྲལ་བའི་དོན་ལ་གདམས་
པའོ། །
དང་པོ་ལའང༌། རྒྱུ་མེད་དུ་འདོད་པ་དགག་པ། མི་མཐུན་པས་སྐྱེད་པ་དགག་པ། རྟེན་
འབྲེལ་གྱི་དོན་ལ་གདམས་པའོ། །དང་པོ་ནི། རྒྱང་འཕན་པ་ལ་སོགས་པ་དག །ཉི་ཤར་ཆུ་
བོ་ཐུར་དུ་འབབ་པ་དང༌། །སྲན་ཟླུམ་ཚེར་མ་གཟང་རིང་རྣོ་བ་དང༌། །རྨ་བྱའི་མདོངས་ལེགས་
ལ་སོགས་ཆོས་རྣམས་ཀུན། །སུས་ཀྱང་མ་བྱས་རང་གི་ངོ་བོས་བྱུང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་དངོས་
པོ་རྣམས་རྒྱུ་མེད་ལས་སྐྱེ་བར་འདོད་པ་ནི་མི་རིགས་ཏེ། རེ་ཞིག་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་འཇིག་
རྟེན་པའི་མངོན་སུམ་དང་རྗེས་དཔག་ལ་སོགས་པ་ཉིད་ཀྱི༵ས་འབྲས་བུ་སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་བ་
རྣམས་རང་རང་གི་རྒྱུ་རྣམས་ཐམས་ཅད་ཡོད་མེད་ཀྱི་རྗེས་སུ་འགྲོ་ལྡོག་བྱེད་པར་མཐོང་བ་
ཡི༵ན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་པད་མའི་སྡོང་པོ་དང་ལོ་མ་དང་འདབ་མ་དང་ཟེའུ་འབྲུ་དང་ཁ་
དོག་དང་དབྱིབས་ལ་སོགས་པ་འབྲས་བུའི་དབྱེ་བ་མི་འདྲ་བ་རྣམས་ནི༵་རང་རང་གི་རྒྱུ་ཡི་དབྱེ་
བ་མི་འདྲ་རྣམས་ཀྱིས་སོ་སོར་བསྐྱེད་པ་ཡི༵ན་ནོ། །འོ་ན་དེ་དག་གི་རྒྱུའི་དབྱེ་བ་དེ་ཡང་གང་
གིས་བྱས་ཏེ། སྔ་མས་བྱས་ན་ཐུག་མེད་དུ་འགྱུར་ཞིང་བྱེད་པ་པོ་མེད་ན་རྒྱུ་མེད་དུ་གྲུབ་བོ་ཞེ་
ན༵་རྒྱུའི་དབྱེ་བ་མི་འདྲ་བ་དེ་དག་ཀྱང་རང་རང་གི་སྔ་མར་གྲུབ་པ་ཉིད་ཀྱི་རྒྱུའི་དབྱེ་བ་ཉིད་
ལས་སྐྱེས་པས་དེ་དག་གིས་སོ་སོར་བྱས་སོ༵། །ཡང་ཅིའི་ཕྱིར་སྔར་གྱིས་རྒྱུ་མི་འདྲ་བ་མང་པོ་
ཡིས་འབྲས་བུ་མི་འདྲ་བ་སྣ་ཚོགས་སྐྱེད་པར་ནུ༵ས་ཞེ་ན། རང་རང་གི་སྔར་གྱི་རྒྱུ་ཡི་མཐུ་ཉིད་
ལ༵ས་དེ་དག་དང་མཐུན་པའི་འབྲས་བུ་སོ་སོར་འབྱུང་བ་ནི་ཆོས་ཉིད་ཀྱི་རིགས་པས་གྲུབ་
2-1-370


ཅིང༌། རྒྱུ་ཐུག་མེད་དུ་ཐལ་བ་ནི་འདོད་པ་ཉིད་དེ་འཁོར་བ་ལ་ཐོག་མ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(གཉིས་པ་)མི་མཐུན་པས་བསྐྱེད་པ་དགག་པ་ལ། དབང་ཕྱུག་དང༌། རྡུལ་ཕྲན་དང༌། གཙོ་
བོ་རྟག་པས་བསྐྱེད་པ་དགག་པའོ། །དང་པོ་ནི། བྱེ་བྲག་པ་ལ་སོགས་པ་འགའ་ཞིག་དབང་
ཕྱུག་ཅེས་བྱ་བའི་ལྷ་གཙང་བ་ཡང་པ་མཆོད་པར་འོས་པ་རྟག་པ་གཅིག་པུ་ཀུན་ཏུ་འགྲོ་བའི་
བྱེད་པ་པོ་རང་དབང་ཅན་ཡོད་པས་དེ་ནི་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱུ་ཡིན་ཏེ༵། སྐྱེ་ལྡན་གཞན་
པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི། །རྒྱུ་ནི་དབང་ཕྱུག་བྱེད་པར་བརྗོད། །སེམས་མེད་པར་ནི་རང་གི་འབྲས། །
རང་ཉིད་ཀྱིས་ནི་རྩོམ་ནུས་མིན། །ཞེས་(འགྲེལ་བར་དྲངས་)པ་ལྟར་རོ་ཞེས་འདོད་ན། དེ་དགག་
པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)རང་བཞིན་པ་རྟགས་ཏེ་དགག་པ་ནི། དེ་ལྟ་བུའི་དབང་ཕྱུག་འགྲོ་
བ་མ་ལུས་པའི་རྒྱུ་ཡིན་པར་འདོད་ན་རེ་ཞིག་དང་པོར་དབང་ཕྱུག་རང་གི་ངོ་བོ་གང་ཡིན་པ་དེ་
གསལ་བར་སྨྲོ༵ས་ཤིག་ཅེས་དྲིས་པ་ལ། དེ་ནི་ས་དང་མེ་དང་ཆུ་དང་རླུང་སྟེ་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་
རྣམས་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན་དེ་ལྟ་ཡིན་དུ་ཆུག་མོ༵ད་རྒྱུའི་གཟུགས་འབྱུང་བ་ཆེན་པོ་རྣམས་ལས་འབྲས་
བུའི་གཟུགས་འབྱུང་འགྱུར་རྣམས་གྲུབ་པར་ངེད་ཀྱང་འདོད་པས་མིང་ཐ་དད་པ་ཙམ་ལ་ཡང་
དགག་སྒྲུབ་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཅི་ཞིག་ང༵ལ་ཏེ། ཁྱེད་ནི་དབང་ཕྱུག་ཅེས་ཟེར་ལ། ངེད་ཀྱིས་འབྱུང་བ་
ཟེར་བས་མིང་ལ་མི་རྩོད་དོ། །འོན་ཀྱང་དོན་ལ་བརྟགས་ན་ས་ལ་སོགས་པའི་འབྱུང་བ་བཞི་
པོ་རྣམས་ནི་ཁྱེད་འདོད་པའི་དབང་ཕྱུག་དེ་མ་ཡིན་ཏེ། དབང་ཕྱུག་ནི་གཅིག་པུར་འདོད་པ་ལ་
འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་དུ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་ད༵ང༌། དབང་ཕྱུག་ནི་རྟག་པར་འདོད་པ་ལ་འབྱུང་བ་
རྣམས་ནི་མི་རྟག་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང༌། དབང་ཕྱུག་ནི་བློ་དང་ལྡན་པར་འདོད་པ་ལ་འབྱུང་བ་
རྣམས་ནི་བློའི་གཡོ་བ་མེད་པའི་ཕྱིར་དང༌། དབང་ཕྱུག་ནི་ལྷའི་འགྲོ་བར་འདོད་པ་ལ་འབྱུང་
བ་རྣམས་ནི་ལྷ་མིན་ཞི༵ང་བེམ་པོ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་དང༌། དབང་ཕྱུག་ནི་མཆོད་པར་འོས་པར་
འདོད་པ་ལ་འབྱུང་པ་རྣམས་ནི་རྐང་པ་ལ་སོགས་པས་འགོམ་པར་བྱ་བ་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་
2-1-371


དང༌། དབང་ཕྱུག་ནི་གཙང་མར་འདོད་པ་ལ་འབྱུང་བ་རྣམས་ནི་བཤང་གཅི་ལ་སོགས་པའི་
མི་གཙང་བ༵ས་སྦགས་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་མཚན་ཉིད་མི་མཐུན་པའི་ཕྱིར་འབྱུང་
བ་བཞི་པོ་དེ་རྣམས་ནི་དབང་ཕྱུག་གི་ངོ་བོ་ཉིད་མ་ཡི༵ན་པར་ངེས་སོ། །ས་ལ་སོགས་པ་དབང་
ཕྱུག་མིན་ནའང་ནམ་མཁའ་ནི་དབང་ཕྱུག་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། དབང་ཕྱུག་ནི་ནམ་མཁའ་མིན་པ་
ཉིད་དེ། དེ་ནི་བློའི་གཡོ་བ་དང་བཅས་པས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བྱེད་པོར་འདོད་པ་ལ། ནམ་མཁའ་
ལ་ནི་བློའི་གཡོ་བ་མེད་ཅིང་བྱེད་པའང་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་པའི་ཕྱི༵ར་རོ། །ཅི་སྟེ་བདག་དབང་
ཕྱུག་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། བདག་ནི་དབང་ཕྱུག་མིན་པ་ཉིད་དེ་སྔར་ནི་བཀག་ཟིན་ཞིང་དོན་ལ་གྲུབ་
པ་མེད་པའི་ཕྱི༵ར་རོ། །
(གཉིས་པ་)བྱེད་པོར་འདོད་པ་དགག་པ་ནི། འོན་ཏེ་ཕལ་པ་རྣམས་ཀྱིས་བསམ་པར་ནུས་
པ་མིན་པ་ཡི་དབང་ཕྱུག་ནི་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བྱེད་པ་པོར་ཡོད་དོ་ཞེ་ན་ཡ༵ང་དེ་ལྟར་
བསམ་པར་ནུས་པ་མིན་ཞིང་བློའི་ཡུལ་ལས་འདས་པ་ཡིན་ན། གཞན་ལ་བརྗོད་པས་ཅི་ཞིག་
བྱ༵་སྟེ། སུས་ཀྱང་རྟོགས་པར་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པའི་བྱེད་པ་པོ་
དབང་ཕྱུག་དེས་བསྐྱེད་ཅིང་སྤྲུལ་པར་འདོད་པའི་འབྲས་བུའང་གང་ཞིག་ཡི༵ན་ཞེས་དྲིས་པ་
ལ། བདག་དང་འབྱུང་བ་བཞི་དང་ནམ་མཁའ་དང་དུས་དང་ཕྱོགས་དང་ཡིད་ལ་སོགས་པ་
དང་དབང་ཕྱུག་གི་རིགས་རྒྱུན་ཕྱི་མ་རྣམས་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། བདག་ནི་དེ་དང་འབྱུང་བ་ས་ལ་
སོགས་པ་རྣམས་ད༵ང་དབང་ཕྱུག་རང་གི་ངོ་བོའང་རྟག་པར་ཁས་བླངས་པ་མིན་ན༵མ་སྟེ་ཡིན་
པས་དབང་ཕྱུག་གི་འབྲས་བུར་མི་རུང་སྟེ། རྟག་པ་ཡིན་པ་དང་སྐྱེད་འབྲས་ཡིན་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་
འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་ཤེས་པ་དང་བདེ་སྡུག་ལ་སོགས་པའང་དབང་ཕྱུག་གིས་
བསྐྱེད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། སྣང་ཙམ་དུ་ཤེས་པ་ནི་དོན་གྱི་རྣམ་པ་ཅན་དུ་ཤེས་བྱའི་ཡུལ་ལས་སྐྱེས་
པའི་ཕྱིར་ད༵ང་། རིག་པ་ཙམ་དུ་ཐོག་མ་མེད་པ་ཅན་གྱི་རིག་པ་སྔ་མ་སྔ་མ་ལས་སྐྱེས་པའི་ཕྱིར་
2-1-372


དང༌། བྱེ་བྲག་ཏུ་བདེ་བ་དང་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་པ་ནི་ལས་དགེ་བ་དང་མི་དགེ་བ་ལས་སྐྱེས་པ་
ཡི༵ན་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་བྱེད་པ་པོར་འདོད་པའི་དབང་ཕྱུག་དེ་ཡིས་བྱ་བའི་འབྲས་བུ་
གང་ཞིག་བསྐྱེད་པ་སྨྲོ༵ས་ཞེས་དྲིས་ན་ཅིའང་སྨྲ་རྒྱུ་མེད་དེ། རྟག་པར་ཁས་བླངས་བའི་ཕྱིར་
དང༌། ཐམས་ཅད་སྐྱེད་པའི་ནུས་པའང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་རྒྱུ་དབང་ཕྱུག་ལ་ཐོག་མ་
ཡོད་པ་མིན་ཞིང་དེས་ཐམས་ཅད་བསྐྱེད་པ་ཡིན་ན༵། འབྲས་བུ་ཐམས་ཅད་ལ་ཡང་ཐོག་མ་ག་
ལ་ཡོ༵ད་དེ་ཐོག་མ་མེད་པ་ཅན་ཁོ་ནར་འགྱུར་ཞིང༌། དེ་ལྟ་ན་ནི་འབྲས་བུ་གསར་བྱུང་མི་སྲིད་
པར་ཡང་ཐལ་བར་འགྱུར་རོ་ཞེས་པའམ། ཡང་ན་བྱེད་པ་པོ་དབང་ཕྱུག་མེད་པའི་ལུགས་ལ་
འཇིག་རྟེན་གྱི་ཆགས་འཇིག་གང་ལས་བྱུང་ཞེ་ན། འཁོར་བའི་རྒྱུ་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པ་
རྣམས་ལ་སྔོན་ཐོག་མ་འདི་ནས་བྱུང་ཞེས་བྱ་བ་ཡོད་པ་མིན་ན། འབྲས་བུ་སྣོད་བཅུད་ཆགས་
འཇིག་གི་ཡང་ཐོག་མ་ངེས་པ་ག་ལ་ཡོད་དེ་མེད་པས་ཐོག་མེད་ནས་བརྒྱུད་པ་ལས་བྱུང་པ་
ཉིད་དོ། །གལ་ཏེ་དབང་ཕྱུག་གིས་བྱས་པ་ཡིན་ན། འབྲས་བུ་ཐམས་ཅད་དུས་རྟག་ཏུ་ཅིའི་
ཕྱིར་བྱེད་པ་མིན་ཏེ༵་བྱེད་རྒྱུ་ནུས་པ་ཐོགས་མེད་རྟག་ཏུ་ཡོད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དབང་ཕྱུག་རྟག་
ཀྱང་འབྲས་བུ་རྟག་ཏུ་སྐྱེད་པའི་ངེས་པ་མེད་དེ། རྐྱེན་གཞན་རེས་འགའ་བ་ལ་ལྟོས་པའི་ཕྱིར་
རོ་ཞེ་ན། དབང་ཕྱུག་དེ་ནི་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པ་རྐྱེན་གཞན་ལ་ལྟོས་པ་འཐད་པ་མི༵ན་ཏེ། རྟག་
པ་ཡིན་པ་དང༌། དེས་བྱས་པ་མིན་པའི་དངོས་པོ་གཞན་ཅུང་ཟད་ཀྱང་ཡོད་པ་མིན་པར་ཁས་
བླངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན༵་དབང་ཕྱུག་དེས་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པ་འདི་རྐྱེན་གང་ལ་ལྟོས་
པར་འགྱུ༵ར་ཞེས་བརྟགས་ན་གང་ལ་ཡང་ལྟོས་པར་མི་འགྱུར་ཏེ། རང་གི་འབྲས་བུ་ལ་ལྟོས་
པ་ནི་མི་རིགས་པའི་ཕྱིར་དང༌། རང་གི་འབྲས་བུ་མ་ཡིན་པའི་དངོས་པོ་ཡང་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །
གལ་ཏེ་རྐྱེན་ལ་ལྟོས་ན་རྐྱེན་ཚོགས་པ་དེ་ཉི༵ད་འབྲས་བུའི་རྒྱུ་ཡིན་པར་འགྱུར་གྱི་དབང་ཕྱུག་
ནི་བྱེད་པ་པོ་མི༵ན་པ་ཉིད་དེ། རྒྱུ་ཚོགས་པ་གྲངས་ཚང་ཞིང་གེགས་མེད་ན་འབྲས་བུ་མི་སྐྱེ་
2-1-373


བའི་དབང་མེད་ཅི༵ང་རྒྱུ་ཚོགས་པ་དེ་མེད་པར་ནི་དབང་ཕྱུག་གིས་སྐྱེད་པའང་མེ༵ད་པའི་ཕྱིར་
རོ། །གཞན་ཡང་གལ་ཏེ་དབང་ཕྱུག་དེ་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་མི་འདོད་བཞི༵ན་དུ་རྐྱེན་ཚོགས་
པས་འབྲས་བུ་སྐྱེད་པར་བྱེད་ན་གཞན་གྱི་དབང་དུ་ཐ༵ལ་བར་འགྱུར་ཞིང༌། འོན་ཏེ་དབང་
ཕྱུག་གི་འདོད་པ་ལས་སྐྱེ་ནའང་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་ནི་འདོད་པ་ཉིད་ལ་རག་ལས་པར་འགྱུ༵ར་
བས། དེ་ལྟར་འདོད་པའི་དབང་གིས་འབྲས་བུ་བྱེད་ན་རྟག་གཅིག་རང་དབང་ཅན་གྱི་དབང་
ཕྱུག་བརྟན་གཡོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བྱེད་པ་པོ་ག་ལ་ཡི༵ན་ཏེ་མ་ཡིན་པར་གྲུབ་པོ། །
(གཉིས་པ་)རྡུལ་ཕྲན་རྟག་པས་བསྐྱེད་པ་དགག་པ་ནི། དཔྱོད་པ་པ་ལ་སོགས་པ་གང་དག་
རྡུལ་ཕྲན་ཆ་མེད་རྟག་ཏུ་ཡོད་པ་ལས་བརྟན་གཡོའི་འཇིག་རྟེན་ཐམས་ཅད་སྐྱེ་བར་སྨྲ་བ༵་དེ་
དག་ཀྱང་ནི་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྡུལ་ཕྲན་ཆ་མེད་རྟག་པ་ཉིད་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་
ཡང༌། ཕྱོགས་དབྱེའང་ཆ་ཤས་དང་བྲལ་ཕྱིར། །མཁའ་བཞིན་དེས་ན་རྡུལ་ཡང་མེད། །ཅེས་
པ་ལ་སོགས་པའི་རིགས་པས་སྔར་བཟློག་ཟི༵ན་ཞིང༌། གཞན་ཡང༌། རྡུལ་ཕྲན་འདུས་ནས་
རགས་པ་རྩོམ་པ་ན་དབུས་རྡུལ་ལ་ཕྱོགས་དྲུག་ནས་སྦྱོར་ན་ཆ་དང་བཅས་པར་འགྱུར་ཞིང༌། 
ཕྱོགས་གཅིག་ནས་སྦྱོར་བས་ཆ་མཉམ་ན་རགས་པ་རྩོམ་མི་ནུས་པའི་ཕྱིར་ཡང་དཔྱད་ན་
བདེན་པར་གྲུབ་མ་མེད་དེ། ཉི་ཤུ་པར། དྲུག་གིས་གཅིག་ཅར་སྦྱར་བ་ན། །ཕྲ་རབ་རྡུལ་ཆ་
དྲུག་ཏུ་འགྱུར། །དྲུག་པོ་དག་ནི་གོ་གཅིག་ན། །གོང་བུའང་རྡུལ་ཕྲན་ཙམ་དུ་འགྱུར། །ཞེས་པ་
ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)གཙོ་བོ་རྟགས་པ་བསྐྱེད་པ་དགག་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)འདོད་པ་བརྗོད་
པ་ནི། གྲངས་ཅན་པའི་ལུགས་ཀྱི་ཤེས་བྱ་ཐམས་ཅད་གྲངས་ཉི་ཤུ་རྩ་ལྔར་ངེས་པར་འདོད་ལ། 
དེ་ཡང་བདག་རྟག་པ་ཤེས་རིག་གི་སྐྱེས་བུ་ནི་རང་བཞིན་དང་རྣམ་འགྱུར་གཉིས་ཀ་མ་ཡིན་པ་
དང༌། གཙོ་བོ་རྟག་པ་གཅིག་པུ་བེམ་པོ་སྣང་ཤེས་ཀྱི་ཡུལ་ལས་འདས་པ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་བྱེད་
2-1-374


པ་པོར་གྱུར་པ་ནི་འགྲོ་བ་བརྟན་གཡོ་མ་ལུས་པ་ཡི༵་རྒྱུ་ཡིན་པར་ནི་གྲངས་ཅན་རྣམས་འདོ༵ད་
ཅིང༌། དེའི་ངོ་བོ་ལ་སྙིང་སྟོབས་དང་རྡུལ་དང་མུན་པ་ཞེ༵ས་བྱ་བའི་མིང་ཅན་བདེ་སྡུག་བཏང་
སྙོམས་ཀྱི་ཡོན་ཏན་གསུམ་ཆ་མཉམ་པར་གནས་པ་ནི༵་རང་བཞིན་ཁོ་ན་ཡིན་པ་རྒྱུའི་གཙོ་བོ་
ཞེས་བྱ་བར་རབ་ཏུ་བརྗོད་དེ༵་དེ་གསུམ་ཆ་མི་མཉམ་པ་ལས་གནས་སྐབས་རྣམ་འགྱུར་ཁོ་ན་
ཡིན་པ་རྣམས་འབྱུང་བ་ནི་ཐོག་མར་བློ་འམ་ཆེན་པོ་ཞེས་བྱ་བ་ཤེལ་གྱི་མེ་ལོང་ངོས་གཉིས་
པ་ལྟ་བུ་ཤིན་ཏུ་དྭངས་པར་གྱུར་པ་ལ་ནང་ནས་སྐྱེས་བུ་དང་ཕྱི་ནས་ཡུལ་གྱི་གཟུགས་བརྙན་
ཤར་བ་འདྲེས་པས་སྐྱེས་བུ་ཡུལ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་ཅིང༌། དེ་ལས་ང་རྒྱལ་དང༌། དེ་ལས་མིག་ལ་
སོགས་པ་ནང་བློའི་དབང་པོ་ལྔ་དང༌། ཁ་དང་རྐང་ལག་འདོམས་དང་བཤང་ལམ་སྟེ་ཕྱི་ལས་
ཀྱི་དབང་པོ་ལྔ་དང༌། དེ་གཉིས་ཀའི་བདག་ཉིད་ཡིད་ཀྱི་དབང་པོ་དང༌། སྒྲ་ལ་སོགས་པ་ཡུལ་
དེ་ཙམ་ལྔ་སྟེ་ཚོགས་རྣམ་པ་བཅུ་དྲུག་འབྱུང་ལ། དེ་ཙམ་ལྔ་ལས་ནམ་མཁའ་དང་བཅས་པའི་
འབྱུང་བ་རྣམ་པ་ལྔ་པོ་འབྱུང་བས། (བདག་དང་གཙོ་བོ་མ་གཏོགས་པ་)ཕྱི་མ་ཉི་ཤུ་རྩ་གསུམ་ནི་འབྲས་
བུ་འགྲོ་བ་ཡིན་པར་བརྗོ༵ད་དེ། རང་བཞིན་(གཙོ་བོ་)ལས་ཆེན་(པོ་)དེ་ལས་ང་རྒྱལ་ཏེ། །དེ་ལས་
(དབང་བོ་བཅུ་གཅིག་ཡུལ་ལྔ་སྟེ་)ཚོགས་ནི་རྣམ་པ་བཅུ་དྲུག་འབྱུང༌། །དེ་ལྟར་བཅུ་དྲུག་འབྱུང་བ་དེ་ཡི་
ཡང༌། །དེ་ཙམ་ལྔ་ལས་འབྱུང་བ་རྣམ་ལྔ་འབྱུང༌། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)དེ་ཉིད་དགག་པ་ལ་ལྔ་ལས། (དང་པོ་)རང་བཞིན་ཡོན་ཏན་རྣམ་འགྱུར་དགག་
པ་ནི། གཙོ་བོ་དེ་རྟག་པ་གཅིག་པུ་ཡིན་པར་འདོད་པའི་ལུགས་ལ་རྡུལ་མུན་པ་སྙིང་སྟོབས་
ཀྱི་རང་བཞིན་གསུམ་ཆ་མཉམ་པ་ཉིད་དུ་བདེན་པར་ཡོད་དོ་ཞེས་པ་ནི༵་རིགས་པ་མིན་པར་
འགྱུར་ཏེ། གཅིག་ཡིན་པ་དང་གསུམ་ཡིན་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་འགལ་བའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་
གཙོ་བོ་དེ་ནི་བདེན་པར་གྲུབ་པ་ཡོད་པ་མི༵ན་པས། དེ་ཁེགས་པ་ན་དེའི་འབྲས་བུར་འདོད་
པ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཁེགས་པར་འགྱུར་རོ། །འོན་ཏེ་གཅིག་ཡིན་ཡང་གསུམ་དུ་འགྱུར་བ་ནི་
2-1-375


མི་འགལ་ཏེ། རྡུལ་ལ་སོགས་པ་རེ་རེའི་ངོ་བོར་གྲུབ་པའི་བེམ་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་ཡོན་ཏན་
གསུམ་གསུམ་གྱི་བདག་ཉིད་དུ་འདོད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེ་ན། གཙོ་བོ་བདེན་པ་མེད་པ་དེ་བཞིན་
དུ་རྡུལ་མུན་པ་སྙིང་སྟོབས་ཞེས་བྱ་བའི་ཡོན་ཏན་གསུམ་པོ་རྣམས་ཀྱང་རང་རང་གི་ངོ་བོ་རེ་
རེར་བདེན་པ་ཡོད་པ་མིན་པར་འགྱུར་ཏེ༵། དེ་དག་རེ་རེ་ཞིང་ཡང་རྡུལ་གྱི་རྡུལ་དང་རྡུལ་གྱི་
མུན་པ་དང་རྡུལ་གྱི་སྙིང་སྟོབས་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་སོ་སོར་རྣམ་པ་གསུམ་གསུམ་གྱི་བདག་
ཉིད་དུ་ཡོད་པའི་ཕྱི༵ར་རོ། །དེ་ལྟར་རྒྱུར་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་གསུམ་བདེན་པར་གྲུབ་པ་མེད་
ན་འབྲས་བུར་འདོད་པའི་སྒྲ་སོགས་རྣམ་འགྱུར་རྣམས་ཀྱ༵ང་ཡོད་པ་ཉིད་ཤིན་ཏུ་རྒྱང་རིང་ཞིང་
མེད་པར་འགྱུ༵ར་ཏེ། རྒྱུ་མེད་ན་འབྲས་བུ་མི་འབྱུང་བ་ནི་དངོས་པོའི་ཆོས་ཉིད་ཡིན་པའི་ཕྱིར་
རོ། །
(གཉིས་པ་)བདེ་སོགས་དོན་དུ་གྲུབ་པ་དགག་པ་ནི། རྟག་ཏུ་བདེ་སོགས་སེམས་པ་མིན། །
འདི་ནི་གསལ་བར་ཡང་དག་མཐོང༌། །ཞེས་(འགྲེལ་བར་གྲངས་པ་ལྟར་)གོས་ལ་སོགས་པ་ཕྱི་རོལ་
ཀྱི་དོན་རྣམས་ཀྱང་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་ཡོན་ཏན་གསུམ་གྱི་བདག་ཉིད་ཅན་དུ་འདོད་ན། 
སེམས་མེད་པའི་དངོས་པོ་གོས་ལ་སོགས་པ་ཕྱི་རོལ་གྱི་དོན་རྣམས་ལ༵་བདེ་བ་ལ་སོགས་པའི་
ཚོར་བ་བདག་ཅིག་ཏུ་ཡོད་པ་སྲིད་པའང་མི༵ན་པར་འགྱུར་ཏེ། སིམ་པ་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོར་
མ་དམིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཏེ་གོས་ལ་སོགས་པའི་དངོས་པོ་རྣམས་བདེ་སོགས་དེའི་རྒྱུའི་
རང་བཞིན་ཡིན་པས་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་རྫས་གཅིག་ཏུ་ཡོད་དོ་ཞེ་ན༵། གོས་ལ་སོགས་པ་ཕྱི་རོལ་
གྱི་དངོས་པོ་རྣམས་ནི་བདེ་སོགས་ཀྱི་རྒྱུ་མ་ཡིན་ཏེ། སྔར་ཡན་ལག་ཅན་དང་རྡུལ་ཕྲ་རབ་དང་
གཟུང་འཛིན་འགོག་པའི་སྐབས་སུ་རྣམ་པར་དཔྱད་ནས་བདེན་མེད་དུ་གྲུབ་ཟིན་པ་མིན་ན༵མ་
སྟེ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ཁྱོད་ཀྱི་ལུགས་ལ་རྣམ་འགྱུར་འབྲས་བུའི་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་
རྒྱུ་ཡང་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་ཚོར་བ་གསུམ་གྱི་ངོ་བོ་ཡོན་ཏན་གསུམ་པོ་ཉི༵ད་ཡིན་པར་འདོད་
2-1-376


ན། འཇིག་རྟེན་ན་ནི་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་དེ་དག་ལས་སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པ་འབྱུང་བར་མཐོང་
བ་མེ༵ད་ཀྱི་ཀུན་རྫོབ་ཙམ་དུ་སྣམ་བུ་ལ་སོགས་པའི་ཡུལ་ཡིད་དུ་འོང་མི་འོང་སྣ་ཚོགས་སུ་
སྣང་བ་ལས་ནི་ཚོར་བ་བདེ་སྡུག་ལ་སོགས་པ་སྣ་ཚོགས་འབྱུང་བར་མཐོང་བ་དང་ཡང་འགལ་
བ་ཡི༵ན་ནོ། །དོན་དམ་པར་ནི་རྒྱུ་རྣམ་བུ་ལ་སོགས་པའི་ཡུལ་དེ་དག་བདེན་པར་མེད་པའི་
ཕྱིར་ན་འབྲས་བུ་བདེ་བ་ལ་སོགས་པའི་ཡུལ་ཅན་ཡང་བདེན་པ་མེ༵ད་པར་གྲུབ་པོ། །
(གསུམ་པ་)བདེ་སོགས་རྟག་པར་འདོད་པ་དགག་པ་ནི། བདེ་བ་ལ་སོགས་པའི་ངོ་བོ་
ཡོན་ཏན་གསུམ་གྱི་རང་བཞིན་ནི་རྟག་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྟག་པ་ཉིད་དུ་ཡ༵ང་ནམ་ཡང་ཚད་མས་
དམིགས་ཤིང་མྱོང་བ་ཡོད་པ་མ་ཡི༵ན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་རྟག་ཏུ་
གསལ་བར་ཡོད་པ་ཉིད་ཡིན་ན༵། གསལ་བའི་ངོ་བོ་དེ་མྱོང་བའི་ཚུལ་གྱིས་རྟག་ཏུ་ཅིའི་ཕྱིར་
འཛིན་མ་ཡི༵ན་ཏེ་འཛིན་དགོས་པ་ལས། དེ་ལྟར་མ་ཡིན་ཅིང་རེས་འགའ་བར་དམིགས་པའི་
ཕྱིར་ཡང་མི་རྟག་པར་གྲུབ་བོ། །རྟག་ཏུ་ཡོད་ཀྱང་དེ་ཉིད་རེས་འགའ་ཕྲ་མོར་གྱུར་པས་མྱོང་
བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན། བདེ་སོགས་དེ༵་དག་རེས་འགའ་རགས་པ་དང་རེས་འགའ་ཕྲ་བར་འགྱུར་
བའང་ཇི་ལྟར་ཡི༵ན་ཏེ་རྟག་པ་མ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །གལ་ཏེ་སྔར་གྱི་རགས་པའི་ངོ་བོ་དོར་
ནས་ཕྱིས་ཕྲ་མོའི་ངོ་བོར་གྱུར་བ༵ས་སྣ་ཚོགས་སུ་འགྱུར་བ་ཡིན་ན། ཕྲ་རགས་སུ་སྣང་བ་དེ་
དག་ལ་མི་རྟག་པས་ཁྱབ་པ་ཉི༵ད་ཡིན་ནོ། །བདེ་སོགས་མི་རྟག་པར་གྲུབ་པ་དེ་བཞིན་དུ་རྣམ་
འགྱུར་འབྲས་བུའི་དངོས་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱ༵ང་མི་རྟག་པ་ཉིད་དུ་ཅིས་མི་འདོ༵ད་ཅེས་རྟགས་ན་
འདོད་དགོས་ཏེ། རྣམ་འགྱུར་རགས་པ་རྣམས་ནི་བདེ་སོགས་ཡོན་ཏན་གསུམ་ལས་གཞན་
མིན་པར་འདོད་ན༵་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་ནི་ཕྲ་རགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་གསལ་བར་མི་རྟག་པ་ཉི༵ད་དུ་
གྲུབ་ཟིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །
(བཞི་པ་)རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་གནས་པ་དགག་པ་ནི། གལ་ཏེ་བདེ་བ་ལ་སོགས་པ་རྟག་ཏུ་མེད་
2-1-377


ན་སྔར་ལས་འགགས་པའི་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་ནི༵་ཕྱིས་སྐྱེ་བ་མིན་པར་འགྱུར་ཏེ། རྒྱུའི་དུས་
ན་གནས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་གྲངས་ཅན་པ་འདོད་ན༵་རྒྱུའི་གནས་སྐབས་ན་གསལ་བ་
མེད་པར་འབྲས་བུ་སྐྱེ་བ་ནི༵་ཁྱོད་ཀྱི་ལུགས་ལའང་དངོས་སུ་མི་འདོད་ཀྱང་དོན་ལ་གནས་པ་
ཉི༵ད་དེ། སྔར་གསལ་བར་མེད་པ་ལས་ཕྱིས་གསལ་བར་སྐྱེ་བ་ཁས་བླངས་བའི་ཕྱིར་དང༌། 
སྣང་ཙམ་དུ་ཡང་རྒྱུ་ལས་འབྲས་བུ་སྔར་མེད་གསར་དུ་སྐྱེ་བར་དམིགས་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་
གལ་ཏེ་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུའི་ངོ་བོ་གཅིག་ཏུ་གནས་ན༵་ཟན་བཟང་པོ་ཟ་བ་རྣམས་ཀྱང་མི་གཙང་
བ་ངན་པ་ཟ་བར་ཧ་ཅང་ཐལ་འགྱུ༵ར་ཏེ། རྒྱུ་ཟན་ལ་འབྲས་བུ་མི་གཙང་བ་ངོ་བོ་གཅིག་ཏུ་
གནས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བཞིན་དུ་རས་བཟང་པོ་ཉོས་ནས་གོན་པར་འདོད་ནའང་རས་ཀྱི་ངོ་
བོ་ཉུང་ངུ་ལ་འཇལ་བའི་རིན་ཆེན་པོ་གང་ཡིན་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་རས་བལ་གྱི༵་ས་བོན་མང་པོ་
ཉོས་ལ་ཡུན་རིང་དུ་བགོ་བར་གྱི༵ས་ཤིག་དང་རྒྱུ་རས་བལ་གྱི་ས་བོན་ལ་འབྲས་བུ་རས་ཡུག་
བཟང་པོ་གཅིག་ཏུ་གནས་པའི་ཕྱིར་རོ། །རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་ངོ་བོ་གཅིག་ཏུ་ཡོད་ཀྱང་འཇིག་རྟེན་
པ་རྨོངས་པ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་མི་ཤེས་པ་རྣམས་ཀྱིས་ས་བོན་ལ་རས་ཡུག་ཡོད་པར་མི་མཐོང་བས་
མི་གོན་པ་ཡིན་ནོ་ཞེ་ན༵། དེའང་ལན་དུ་མི་རིགས་ཏེ། མཁས་པར་འདོད་པ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ཤེས་
པ་ཁྱེད་ཀྱི་ལུགས་ལའང་ས་བོན་མི་གོན་པར་རས་གོན་པ་ལ་སོགས་པའི་རྣམ་གཞག་དེ་ཉི༵ད་
བྱེད་ཀྱི། བླང་དོར་ཕྱིན་ཅི་ལོག་བྱེད་པ་མ་མཐོང་བའི་ཕྱིར་རོ། །ཡང་ཁྱོད་ཀྱི་ལུགས་ལ་འབྲས་
བུ་དེ་ཉིད་ཤེས་པ་དེ་རྒྱུ་འཇིག་རྟེན་པ་ལ་ཡང་ནི༵་ཡོད་དགོས་པས་ས་བོན་ལ་རས་ཡུག་ཡོད་
པ་ལ་སོགས་པའང་དེས་ཅི་སྟེ་མཐོང་མ་ཡི༵ན་ཏེ་མཐོང་བར་རིགས་སོ། །འོན་ཏེ་འཇིག་རྟེན་པ་
རྣམས་ནི་ཚད་མ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་མིན་པས་རྒྱུ་ལ་འབྲས་བུ་ཡོད་པ་མི་མཐོང་ངོ་ཞེ་ན༵། དེ་ལྟ་
ན་འཇིག་རྟེན་པའི་མངོན་སུམ་དང་རྗེས་དཔག་ལ་སོགས་པས་འབྲས་བུའི་གནས་སྐབས་སྒྲ་
ལ་སོགས་པ་གསལ་བར་མཐོང་བའང་བདེན་པར་ཡོད་པ་མ་ཡི༵ན་པར་འགྱུར་ཏེ། བློ་འཁྲུལ་
2-1-378


བའི་ཡུལ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ་ཞེས་པའམ། ཡང་ན་འཇིག་རྟེན་པའི་བློ་ཚད་མ་མིན་ན་དེ་ཉིད་
ཤེས་པས་གསལ་བར་མཐོང་བའང་བདེན་པ་མིན་པར་རིགས་པ་མཚུངས་སོ། །ཞེས་ཀྱང་
སྦྱར་རོ། །
(ལྔ་པ་)གཉེན་པོའི་ཚུལ་ལ་རྩོད་པ་སྤང་བ་ནི། གལ་ཏེ་ཁྱེད་དབུ་མ་བའི་ལུགས་ལ་ཡུལ་
འཇལ་བྱེད་ཀྱི་བློ་ཚད་མ་ཐམས་ཅད་དོན་དམ་པར་ཚད་མ་མིན་ན༵། དེས་ཆོས་ཐམས་ཅད་
རང་བཞིན་མེད་པར་གཞལ་བའི་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱང་བརྫུན་པར་མི་འགྱུར་ར༵མ་སྟེ་འགྱུར་ལ། 
དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་ན་གཉེན་པོ་སྟོང་པ་ཉི༵ད་སྒོམ་པའང་བདེན་པ་མེད་པ་དེའི་ཕྱིར་མི་འཐད་པར་
འགྱུ༵ར་རོ་ཞེ་ན། དཔྱད་ན་བརྫུན་པ་ཡིན་ཡང་རེ་ཞིག་གཉེན་པོར་འགྱུར་བ་ནི་མི་འགལ་ཏེ་
དགག་བྱ་བུམ་པ་ལ་སོགས་པ་བརྟགས་པའི་དངོས་པོ་ལ་མ་རེག་ཅིང་མ་དཔྱད་པ༵ར། དེ་
བཀག་པ་ཡིད་དངོས་མེད་འཛིན་པ་ནི་སྲིད་པ་མ་ཡི༵ན་ལ། དགག་བྱ་བདེན་པའི་དངོས་པོ་མ་
གྲུབ་པ་དེའི་ཕྱིར་བརྫུན་པའི་དངོས་པོ་གང་ཡི༵ན་པ་དེ་བཀག་པ་ཡིད་དངོས་མེད་སྟོང་བ་ཉིད་
ཀྱང་གསལ་བར་བརྫུ༵ན་པ་ཉིད་ཡིན་མོད། འོན་ཀྱང་དེ་སྒོམ་པ་ནི་འཐད་དེ་བདེན་པར་འཛིན་
པའི་གཉེན་པོ་བྱེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེས་ན་རྨི་ལམ་དུ་བུ་སྐྱེས་ནས་ཤི་བ་རྨིས་ལ༵། བུ་དེ་ཤི་ནས་
མེད་དོ་སྙམ་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ནི༵་བུ་དེ་ཡོད་པར་འཛིན་པའི་རྣམ་པར་རྟོག་པ་ཡི༵་གེགས་
སམ་གཉེན་པོ་ཡིན་ཞིང༌། གེགས་བྱེད་ཀྱི་རྟོག་པ་དེ་ཡང་བརྫུན་པ་ཡི༵ན་པ་ནི་མི་འགལ་བ་
བཞིན་དུ། རྟོག་པས་བཏགས་པའི་བདེན་དངོས་དང་དེ་བཀག་ཙམ་གྱི་སྟོང་ཉིད་ཀྱང་དོན་ལ་
མེད་པར་མཚུངས་ཀྱང་སྤང་གཉེན་དུ་འགྱུར་བ་ནི་འགལ་བ་མེད་དོ། །
(གསུམ་པ་)རྟེན་འབྲེལ་གྱི་དོན་ལ་གདམས་པ་ནི། རྒྱུ་མེད་དང་དབང་ཕྱུག་དང་གཙོ་བོ་
ལ་སོགས་པ་ལས་དངོས་པོ་རྣམས་སྐྱེ་བ་མ་ཡིན་པ་དེ་བས་ན་གོང་དུ་བསྟན་པའི་ཚུལ་དེ་
ལྟར་རྣམ་པར་དཔྱད་ན། སྣང་ཙམ་དུ་རང་རང་གི་རྒྱུ་ལས་བྱུང་བ༵ས་དངོས་པོ་འགའ་ཡང་
2-1-379


རྒྱུ་མེད་ལས་བྱུང་བའང་ཡོད་པ་མ་ཡི༵ན་ལ། དོན་དམ་པར་བདག་ལས་མ་ཡིན་གཞན་ལས་
མིན། གཉིས་ལས་མ་ཡིན་ཞེས་པ་ལྟར་རང་དང་གཞན་སོ་སོ་བའམ་ནི་རང་གཞན་གཉི་ག་
འདུས་པ་ཡི༵་རྐྱེན་རྣམས་ལ་ཡང་གནས་པའི་ཚུལ་གྱིས་སྐྱེ་བ་མ་ཡི༵ན་ཞིང༌། དུས་གསུམ་རྫས་
སུ་གྲུབ་པར་འདོད་པ་ལྟར་དུས་གཞན་ནས་འདིར་འོངས་པའང་མ་ཡིན་པས་དང་པོར་སྐྱེ་བ་
མེད་ལ༵། བར་དུ་གནས་པའང་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཞིང༌། ཐ་མར་འགགས་ནས་གཞན་དུ་འགྲོ་
བའང་ཡོད་པ་མ་ཡི༵ན་ནོ། །དེ་ལྟར་བརྟགས་ན་མ་གྲུབ་ཀྱང་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་ལ་རྨོངས་པའི་བྱིས་
པ་རྣམས་ཀྱིས་བདེན་པར་གང་བྱས་པའི་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་སྣང་བ་འདི༵་དག་སྒྱུ་མའི་རྟ་དང་གླང་པོ་
ལ་སོགས་པ་ལས་ནི་ཁྱད་པར་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ། སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་ཡང་རང་བཞིན་མེད་པར་
མཚུངས་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་བས་ན་སྣང་ཙམ་དུ་སྒྱུ་མ་མཁན་གྱིས་སྤྲུལ་བའི་རྟ་གླང་ལ་སོགས་
པ་གང་ཡིན་པ་ད༵ང༌། ལས་དང་ཉོན་མོངས་པ་ལ་སོགས་པ་རང་རང་གི་རྒྱུ་རྣམས་ཀྱིས་ནི་གང་
སྤྲུལ་པ༵འི་ཀུན་རྫོབ་ཀྱི་དངོས་པོ་དེ་ནི་དོན་དམ་པའི་རིགས་པས་དང་པོར་སྐྱེ་བ་ན་གང་ནས་
འོངས་པར་གྱུར་ཅི༵ང༌། ཐ་མར་འགག་པ་ན་གང་དུ་འགྲོ་བར་འགྱུར་ལ། དེ་དག་གི་བར་གང་
ན་གནས་པའི་ཚུལ་ལའང་ལེགས་པར་བརྟག་པར་གྱི༵ས་ཤིག་དང༌། བརྟགས་ན་ནི་ཅིར་ཡང་
གྲུབ་པ་མེད་དེ། ཡུམ་ལས། གཟུགས་ནི་གང་ནས་ཀྱང་འོང་བ་མེད་གང་དུ་ཡང་འགྲོ་བ་མེད་
གར་ཡང་གནས་པར་འགྱུར་བ་མེད་དོ་ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །གཞན་
ཡང་འབྲས་བུའི་དངོས་པོ་གང་ཞིག་རྒྱུ་རྐྱེན་ཚོགས་པ་གཞན་ནི་ཉེ་བར་ཡོད་པ་ཡི༵ས་མཐོང་
བར་འགྱུར་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་དེ་མེད་ན་མཐོང་བ༵་མིན་པའི་བཅོས་བུ་གློ་བུར་བ་མེ་ལོང་གི་གཟུགས་
བརྙན་ལ་སོགས་པ་དང་མཚུངས་པ༵འི་རྟེན་འབྲེལ་གྱི་སྣང་བ་དེ་ལ་དོན་དམ་པར་བདེན་པ་
ཉིད་ཇི་ལྟར་ཡོ༵ད་དེ་ཅིའང་མེད་པར་གྲུབ་བོ། །སྣང་ཙམ་དུ་རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་རག་ལུས་པ་ཉིད་ཀྱི་
ཕྱིར་ཡང་དོན་དམ་པར་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་རྟོགས་པར་བྱ་སྟེ། རྟེན་ཅིང་འབྲེལ་འབྱུང་མ་གཏོགས་
2-1-380


པའི། །ཆོས་འགའ་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ཏེ། །དེ་ཕྱིར་སྟོང་པ་མ་ཡིན་པའི། །ཆོས་འགའ་ཡོད་པ་མ་
ཡིན་ནོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ།      །
(གཉིས་པ་)ཡོད་མེད་ཀྱི་མཐའ་ལ་ཞེན་པ་དགག་པ་ནི། གལ་ཏེ་དངོས་པོ་རྣམས་ཡོད་པ་
ཁོ་ན་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བདེན་པར་གྱུར་བར་འདོད་ན་དེ་ལ༵་སྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་རྒྱུ་ཡིས་དགོས་པ་ཅི་
ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ཡོད་པར་གྲུབ་ཟིན་པ་རྣམས་རྒྱུ་ལ་ལྟོས་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །འོན་ཏེ་དངོས་
པོ་དེ་ནི་མེད་པ་ཁོ་ན་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངེས་ན་ཡ༵ང་དེ་ལའང་རྒྱུ་ཡིས་དགོས་པ་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་
དེ། མེད་པ་ནི་རྒྱུ་རྐྱེན་གྱིས་ཕན་གདགས་བྱར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་མེད་ལ་རྒྱུ་མི་
དགོས་ཀྱང་དེ་དངོས་པོར་སྒྱུར་པ་ལ་རྒྱུ་དགོས་སོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་རིགས་པ་མ་ཡིན་ཏེ། རྒྱུ་ཉུང་
ངུའི་སྒོ་ནས་ལྟ་ཞོག བྱེ་བ་ཕྲག་བརྒྱའི་རྒྱུ་ཡིས་ཀྱ༵ང་དངོས་པོ་མེད་པ་ནི་ནམ་ཡང་དངོས་པོར་
བསྒྱུར་དུ་མེ༵ད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་ཡང་དངོས་མེད་ཀྱི་གནས་སྐབས་དེ་མ་དོར་བར་དངོས་པོའི་
ངོ་བོ་ཇི་ལྟར་ཡི༵ན་ཏེ་མ་ཡིན་ཞིང་དངོས་མེད་ཀྱི་གནས་སྐབས་དེ་དོར་ནས་དངོས་པོར་འགྱུར་
བ་གཞན་ཡང་གང་ཞིག་ཅེས་བརྟགས་ན་མ་ཡི༵ན་ཏེ། གཏན་ནས་མེད་པའི་གནས་སྐབས་
དེ་ཚེ་དངོས་པོ་ཡོད་པ་ཉིད་སྲིད་པ་མིན་ན༵་དེ་དངོས་པོ་ཡོད་པར་དུས་ནམ་ཞིག་ན་འགྱུ༵ར་ཏེ་
ནམ་ཡང་མི་འགྱུར་བའི་ཕྱིར་དང་དངོས་པོའི་ངོ་བོ་སྐྱེས་པར་མ་གྱུར་ན༵་དངོས་མེད་ཀྱི་གནས་
སྐབས་དེ་དང་ནི་ནམ་ཡང་འབྲལ་བར་མི་འགྱུ༵ར་ཞིང༌། དངོས་མེད་ཀྱི་གནས་སྐབས་དང་ནི་
མ་བྲལ་ན༵འང་དངོས་པོ་ཡོད་པའི་ངོ་བོར་འགྱུར་བའི་སྐབས་མི་སྲི༵ད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དངོས་
མེད་དངོས་པོར་མི་འགྱུར་བར་མ་ཟད། དངོས་པོའང་དངོས་པོ་མེད་པར་ནམ་ཡང་འགྱུར་བ་
མི༵ན་ཏེ། གལ་ཏེ་འགྱུར་ན་དངོས་པོ་གཅིག་ཉིད་སྔར་དངོས་པོར་ཡོད་པ་དང་ཕྱིས་དངོས་པོ་
མེད་པའི་རང་བཞིན་གཉིས་སུ་བདེན་པར་ཧ་ཅང་ཐལ་བར་འགྱུར་བ་ལས། དེ་ལྟ་བུ་ནི་མི་
སྲིད་པའི་ཕྱི༵ར་རོ། །དེ་ལྟར་དངོས་པོ་ཡོད་མེད་ཀྱི་མཐའ་ལ་བརྟགས་ནའང་དོན་དམ་པར་སྐྱེ་
2-1-381


བ་མེད་ཅིང་འགག་པ་མེད་པར་གྲུབ་པས་ཟབ་མོ་སྟོང་བ་ཉིད་ཀྱི་ཚུལ་ལ་མོས་པར་བྱའོ།      །
(གསུམ་པ་)མཐའ་གཉིས་དང་བྲལ་བའི་དོན་ལ་གདམས་པ་ནི། བཤད་མ་ཐག་པའི་ཚུལ་
དེ་ལྟར་བརྟགས་ན་དངོས་པོ་མེད་པར་འགྱུར་བའི་ཚུལ་གྱིས་འགག་པ་ཡོད་པ་མིན་ཞི༵ང༌། 
སྔར་མེད་པ་གསར་དུ་སྐྱེ་བའི་དངོས་པོའང་ཡོད་པ་མིན་པ་དེ་ཡི་ཕྱི༵ར་དོན་དམ་པར་འགྲོ་བ་
འཇིག་རྟེན་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཆོས་ཉིད་དེ་བཞིན་ཉིད་ནི༵་དུས་རྟག་ཏུ་མ་སྐྱེས་ཤིང་མ་
འགགས་པ་ཉི༵ད་དེ། རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཡིན་པའི་ཕྱིར་རོ། །ཆོས་ཡང་དག་པར་སྡུད་པ་ལས་
ཀྱང༌། རིགས་ཀྱི་བུ་དེ་བཞིན་ཉིད་ཅེས་བྱ་བ་ནི་སྟོང་པ་ཉིད་ཀྱི་ཚིག་བླ་དྭགས་ཏེ་སྟོང་པ་ཉིད་
དེ་ནི་མི་སྐྱེ་མི་འགག་གོ་ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་ལྟར་རང་བཞིན་སྟོང་ཉིད་ཡིན་ཞིང་
གནས་སྐབས་སྣ་ཚོགས་སུ་སྣང་བའི་འགྲོ་བ་འཇིག་རྟེན་པ་འདི་དག་ཐམས་ཅད་ནི་རྨི་ལམ་
དུ་འགྲོ་འོང་དང་བདེ་སྡུག་ལ་སོགས་པ་མྱོང་བ་ལྟ་བུ་སྟེ༵། རིགས་པས་རྣམ་པར་བརྟགས་
ཤིང་དཔྱད་ན་ཆུ་ཤིང་གི་སྡོང་པོ་ལ་སྲ་བའི་སྙིང་པོ་མེད་པ་དང་འདྲ༵་བར་བདེན་དངོས་སུ་གྲུབ་
པའི་སྙིང་པོ་ཅུང་ཟད་ཀྱང་མེད་དེ། ཏིང་ངེ་འཛིན་རྒྱལ་པོར། ཇི་ལྟར་ཆུ་ཤིང་རློན་པའི་སྡོང་
པོ་ལ། །སྙིང་པོ་འདོད་ཕྱིར་མི་ཡིས་དེ་བཤིག་ཀྱང༌། །ནང་དང་ཕྱི་རོལ་ཀུན་ན་སྙིང་པོ་མེད། །
ཆོས་རྣམས་ཐམས་ཅད་དེ་བཞིན་ཤེས་པར་གྱིས། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །དེ་བས་ན་འཆིང་བ་
མཐའ་དག་ལས་གྲོལ་བས་མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་དེ་བཞིན་ཉིད་དང༌། འཆིང་
བ་མཐའ་དག་དང་ལྡན་པས་མྱ་ངན་ལས་མ་འདས་པ༵་སེམས་ཅན་རྣམས་ཀྱི་དེ་བཞིན་ཉིད་
ལའང༌། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་ན་རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་མཉམ་པའི་ཕྱིར་ཁྱད་པར་ཅུང་ཟད་ཀྱང་
མེ༵ད་དེ། མདོ་ལས། ཆོས་ཐམས་ཅད་མཉམ་པ་ཉིད་པས་ཤེས་རབ་ཀྱི་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ཉིད་
དོ། །ཞེས་པ་དང༌། (ཁྱད་འཕགས་)བསྟོད་པར་ཡང༌། སངས་རྒྱས་རྣམས་དང་སེམས་ཅན་ཁམས། །
དོན་གྱི་དེ་དག་ཁྱད་པར་མེད། །བདག་ཉིད་དང་ནི་གཞན་དག་ཀྱང༌། །དེས་ན་མཉམ་པར་
2-1-382


ཁྱོད་བཞེད་ལགས། །ཞེས་(འགྲེལ་བར་དྲངས་)པ་ལྟར་རོ།      །
(གསུམ་པ་)ཤེས་རབ་ཐོབ་པའི་བྱ་བ་ལ། རང་གིས་སྟོང་ཉིད་བསྒོམ་ཚུལ་དང༌། གཞན་ལ་
སྙིང་རྗེ་བསྒོམ་ཚུལ་ལོ། །དང་པོ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)འཇིག་རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་ལ་བརྟགས་
ཏེ་བསྒོམ་པ་ནི། དེ་ལྟར་བཤད་པའི་ཚུལ་གྱིས་རང་བཞིན་སྟོང་པ་ཉིད་དུ་གྲུབ་པའི་དངོས་པོ་
རྣམས་ལ༵་འབྱོར་བ་ཐོབ་པའམ་རྙེད་པ་ཅི་ཞིག་ཡོད་ཅིང་ཤོར་བའམ་ཉམས་པའང་ཅི་ཞིག་
ཡོ༵ད་དེ་ཅི་ཡང་མེད་ལ། གང་གིས་ཡོན་ཏན་བསྒྲགས་ནས་བསྟོད་དེ་བཀུར་སྟི་དང་རིམ་གྲོ་
བྱས་པའ༵མ་སྐྱོན་བསྒྲགས་ནས་སྨད་ཀྱི་གནོད་པ་དང་ཡོངས་སུ་བརྙས་པ་བྱས་པའང་ཅི་ཞིག་
ཡོ༵ད་དེ་ཅིའང་མེད་ཅིང༌། བདེ་བ་མྱོང་བའམ་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བའང་རྒྱུ་གང་ལས་ཡི༵ན་ཞེས་
དཔྱད་ན་བདེན་པར་མེད་པའི་ཕྱིར། དེ་དག་ལ་མཚན་མར་འཛིན་པའི་སྒོ་ནས་ཡིད་དུ་མི་འོང་
བ་ལ་ཁྲོ་ཞིང་མི་དགའ་བར་བྱ་བ་ཅི་ཞིག་ཡོད་ཅིང༌། ཡིད་དུ་འོང་བ་ལ་ཆགས་ཤིང་དགའ་
བར་བྱ་བའང་ཅི་ཞིག་ཡོ༵ད་དེ་ཅི་ཡང་མེད་པས་འཇིག་རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་ཀྱི་བླང་དོར་སྤངས་
ནས་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་ལ་མཉམ་པར་གཞག་པར་བྱ་སྟེ། བཤེས་སྤྲིང་དུ། འཇིག་རྟེན་མཁྱེན་
པ་རྙེད་དང་མ་རྙེད་དང༌། །བདེ་དང་སྡུག་བསྔལ་གྲགས་དང་མ་གྲགས་དང༌། །བསྟོད་སྨད་
ཅེས་བྱ་འཇིག་རྟེན་ཆོས་བརྒྱད་པོ། །བདག་གི་ཡིད་ཡུལ་མིན་པར་མགོ་སྙོམས་མཛོད། །ཅེས་
པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)ཁྱད་པར་ཞེན་ཡུལ་བརྟགས་ཏེ་བསྒོམ་པ་ནི། དེ་ཁོ་ན་ཉིད་དུ་ནི་ལེགས་པར་
ཡོངས་སུ་བཙལ་པ་བྱས་ན༵་བླང་དོར་གྱི་སྒོ་ནས་གང་ཟག་གང་ཞིག་སྲེད་ཅིང་ཡུལ་གང་ལ་
སྲེ༵ད་དེ་དེ་དག་བདེན་པར་མ་གྲུབ་པའི་ཕྱིར་རོ། །གསོན་པ་དང་འཆི་བ་དག་ལའང་བླང་དོར་
དུ་སྲེད་དོ་སྙམ་ན། དེ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ་དོན་དམ་པའི་རིགས་པས་རྣམ་པར་དཔྱད་ན་གསོན་
པའི་འཇིག་རྟེན་དུ་སྣང་བའི་སེམས་ཅན་འདི༵་དག་གང་ཞིག་འདིར་ནི་སྲོག་འགག་པའི་ཚུལ་
2-1-383


གྱིས་འཆི་བར་འགྱུར་ཏེ༵་མི་འགྱུར་བས་དེ་དག་དོན་ལ་གྲུབ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དུས་
གསུམ་གྱི་འབྱོར་བ་ལ་སྲེད་དོ་སྙམ་ན། དེ་ཡང་མི་འཐད་དེ་མངོན་པར་དགའ་བའི་ཡུལ་མ་
འོངས་པ་ན་འབྱུང་པར་འགྱུར་པ་ནི་གང་ཞིག་ཡིན་ཞིང༌། རྗེས་སུ་དྲན་པའི་ཡུལ་སྔར་འདས་
པ་དང༌། ད་ལྟར་བྱུང་བར་གྱུར་པའི་འབྱོར་བའང་ག༵ང་ཞིག་ཡིན་ཞེས་བརྟག་ན་དེ་དག་བདེན་
པར་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །གཉེན་བཤེས་ཡིད་དུ་འོང་པ་ལ་སྲེད་དོ་ཞེ་ན། དེ་ཡང་མི་རིགས་ཏེ་
སྡུག་ཅིང་གཅེས་པར་བཟུང་བའི་གཉེན་ཉེ་དུ་དང་དེ་ལས་གཞན་པའི་གྲོགས་མཛའ་བཤེས་
སུ་སྣང་བ་རྣམས་ཀྱང་གང་ཞིག་ཡི༵ན་ཞེས་དཔྱད་ན་དོན་ལ་གྲུབ་པ་མེད་པའི་ཕྱིར་རོ། །དེ་
བས་ན་ཆོས་ཐམས་ཅད་སྟོང་པ་ཉིད་ཅིར་ཡང་མ་གྲུབ་པ་ནམ་མཁའ་དང་འདྲ་བར་ནི༵་ཞི་བའི་
ལྷ་བདག་ཉིད་དང༌། དེ་དང་འདྲ་བའི་བློ་ལྡན་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་ཤེས་རབ་གསུམ་གྱིས་ཡོངས་
སུ་གཟུང་བར་གྱི༵ས་ཤིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)སྙིང་རྗེ་བསྒོམ་པ་ལ། དམིགས་ཡུལ་སེམས་ཅན་ཀུན་ལ་བསྒོམ་པ་དང༌། རྣམ་
པ་ཕན་བདེ་འབྱུང་པའི་སྙིང་རྗེའོ། །
དང་པོ་ལ། ཚེ་འདིའི་དཀའ་སྤྱད་དང༌། ཕྱི་མའི་སྡུག་བསྔལ་དང༌། འཁོར་བའི་ཉེས་
དམིགས་བསམས་ཏེ་བསྒོམ་པའོ། །དང་པོ་ནི། འཇིག་རྟེན་འཁྲུལ་བ་བདག་ཉིད་འབའ་
ཞིག་བདེ་བར་འདོད་པ་རྣམས་ནི༵་དེའི་ཐབས་ལ་རྨོངས་པའི་དགྲའི་ཕྱོགས་ལ་འཐབ་པ་
དང་གཉེན་གྱི་ཕྱོགས་ལ་སྤྲོས་པའི་རྒྱུ་དག་གི༵ས་རིམ་པ་བཞིན་དུ་འཐབ་པས་ཡིད་རབ་ཏུ་
འཁྲུགས་པར་བྱེད་པ་དང༌། སྤྲོ་བས་ཡིད་་དགའ་ཞིང་གཡེང་བར་བྱེ༵ད་པ་དང༌། གཉེན་བཤེས་
ལ་སོགས་པ་སྡུག་པ་དང་བྲལ་བའི་མྱ་ངན་དང་བདེ་སྡུག་ལ་བླང་དོར་བྱེད་པའི་འབད་རྩོལ་
གྱིས་ངལ་དུབ་དང༌། འདོད་ཡོན་དང་བྲལ་བ་ལ་མི་དགའ་ཞིང་རྩོད་པ་ད༵ང་གཡུལ་དོར་ཕན་
ཚུན་རལ་གྲི་ལ་སོགས་པས་གཅོད་པ་དང་མདུང་ཐུང་ལ་སོགས་པས་འབིགས་པ་ད༵ང་སླར་
2-1-384


ཡང་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བའི་རྒྱུ་སྡིག་པ་ཆེན་པོ་ལ་སྤྱོད་བཞིན་པ་དག་གིས་ནི་ཚེ་འདིར་ཡང་
ཟས་གོས་ལ་སོགས་པ་མི་རྙེད་བཞིན་དུ་ཚོགས་ཆེན་པོས་འཚོ༵་བ་རྣམས་ཤིན་ཏུ་སྡུག་བསྔལ་
པར་གནས་པ་མཐོང་པས་དེ་དག་ལ་དམིགས་པའི་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་བསྒོམ་པར་བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)ཕྱི་མའི་སྡུག་བསྔལ་ལ་བསམས་ཏེ་བསྒོམ་པ་ནི། སེམས་ཅན་རྣམས་དགེ་བ་
ཟག་བཅས་འགའ་ཞིག་གི་དབང་གིས་འཁོར་བ་ཐོག་མེད་ཀྱི་བར་ལ་བདེ་འགྲོ་ལྷ་དང་མིའི་
གནས་མང་པོར་ཡང་དང་ཡང་འོངས་ཤིང་སྐྱེས་ཏེ༵། རྒྱལ་སྲིད་ཀྱི་དཔལ་ལ་སོགས་པ་ཟག་
བཅས་ཀྱི་བདེ་བ་མང་པོའང་སྤྱད་སྤྱད་ཅིང་ཉམས་སུ་མྱོང་ན༵ས་དེའི་སྙིང་པོ་མ་བླངས་པར་
སྡིག་པའི་དབང་དུ་གྱུར་པས་ཤི་འཕོས་ནས་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པ་ངན་སོང་གསུམ་གྱི་སྡུག་
བསྔལ་ནི༵་དུས་ཡུན་རིང་པོར་མི་བཟད་ཅིང་བཟོད་པར་དཀའ་བ་མྱོང་བ་རྣམས་སུ་ལྟུ༵ང་
པའང་ཤིན་ཏུ་སྙིང་རྗེ་བར་བསམ་མོ། །
(གསུམ་པ་)འཁོར་བའི་ཉེས་དམིགས་བསམས་ཏེ་བསྒོམ་པ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)དེ་
ཉིད་རྟོགས་པ་མེད་པའི་ཉེས་དམིགས་ནི། ཁམས་གསུམ་འཁོར་བའི་སྲིད་པ་ན་ནི་དམྱལ་
བ་ལ་སོགས་པ་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་འབྱུང་བའི་གཡང་ས་ཤིན་ཏུ་མ༵ང་ལ། གཡང་ས་མང་པོ་
ཅན་གྱི་སྲིད་པ་དེར་ནི་མུ་བཞིའི་སྤྲོས་པ་དང་བྲལ་བའི་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་བ་
མིན་ཞིང༌། ཇི་ལྟར་སྣང་བ་བཞིན་བདེན་པར་འཛིན་པའི་རྨོངས་པ་འདི་འདྲ༵་བས་བསླུས་པ་
དང༌། འཁོར་བ་དེར་ཡང་སྤང་བྱ་དང་གཉེན་པོ་ཕན་ཚུན་འགལ་ཞིང་རྒྱུན་དུ་ཉོན་མོངས་པ་
དང་ལས་སྡུག་བསྔལ་འབའ་ཞིག་ལ་སྤྱོད་པས་ན༵་སྲིད་པ་འཁོར་བ་ན་གཉེན་པོ་དེ་ཁོ་ན་ཉིད་
རྟོགས་པ་འདི་འདྲ་བ་མེ༵ད་པའི་ཕྱིར་ཡུན་རིང་དུ་གནས་པ་ལ་ཡང་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་བསྐྱེད་པར་
བྱའོ། །
(གཉིས་པ་)སྡུག་བསྔལ་བརྒྱུད་མར་འབྱུང་བའི་ཉེས་དམིགས་ནི། སྲིད་པ་དེར་ཡང་དཔེས་
2-1-385


མཚོན་དུ་མེད་ཅིང་ཤིན་ཏུ་བཟོད་པར་དཀའ་བས་མི་བཟའ་པ༵འི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་རྒྱ་མཚོ་
ཆེན་པོ་ལྟར་རྒལ་བར་མི་ནུས་པ་མཐའ་ལས་འད༵ས་ཤིང་ཟད་མི་ཤེས་པ་ཉམས་སུ་མྱོང་ལ། 
འཁོར་བ་དེར་ནི་སྔར་བསྟན་པ་དེ་ལྟར་གཉེན་པོ་དགེ་བའི་ཕྱོགས་རྣམས་ཀྱང་རེ་ཞིག་སྟོབས་
ཆུང་ཞི༵ང་དེར་ནི་གལ་ཏེ་བདེ་འགྲོར་སྐྱེས་ཀྱང་ཚེ་ཡང་ཤིན་ཏུ་ཐུང་བ་ཉི༵ད་ཀྱིས་གཉེན་པོ་
སྒོམ་པའི་ལོང་མེད་པ་དང༌། དེར་ཅུང་ཟད་གནས་པའི་བར་ལ་ཡང་གསོན་དུ་རེ་བ་དང་ནད་
མེད་པར་འདོད་པ་ཉིད་ཀྱི༵ས་ཁྲུས་དང་བྱུག་པ་དང་སྨན་བསྟེན་པ་ལ་སོགས་པའི་བྱ་བྱེད་ཀྱིས་
བྲེལ་བ་དང༌། ཟས་སྐོམ་ལ་སོགས་པ་མ་རྙེད་པས་བཀྲེས་ཤིང་ཕོངས་པ་དང༌། འཚོ་ཆིས་ཀྱི་
བྱ་བས་ངལ་ཞིང་དུབ་པ་ད༵ང༌། རྨུགས་ཤིང་གཉིད་ཀྱིས་འཐིབས་པ་དང༌། རྒོད་ཅིང་ཐོ་འཚམ་
པར་རྣམ་པར་འཚེ་བ་དང་དེ་བཞིན་དུ༵་བྱིས་པ་སོ་སོའི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་དང་འགྲོགས་པའི་དབང་
གིས་བདག་བསྟོད་གཞན་སྨོད་ལ་སོགས་པ་དོན་མེད་པའི་བྱ་བ་རྣམས་ཀྱི༵ས་ཚེ་ནི་འབྲས་
བུའི་དོན་གྲུབ་པ་མེད་པར་མྱུར་དུ་འདའ་ཡི༵་བླང་དོར་གྱི་གནས་ལུགས་ལ་ཚུལ་བཞིན་དུ་རྣམ་
པར་དཔྱོད་པའི་ཤེས་རབ་ནི་ཤིན་ཏུ་རྙེད་པར་དཀ༵འ་འོ། །ཅུང་ཟད་རྙེད་ཀྱང་སྔར་བཤད་
པ་ལྟར་སྲིད་པ་དེར་ཡང་དགེ་བའི་ཕྱོགས་ལས་རྣམ་པར་གཡེང་བའི་བྱ་བ་ལ་ཐོག་མེད་ནས་
འདྲིས་ཤིང་གོམས་ཆེས་པའི་སྟོབས་ནི༵་བཟློག་ཅིང་ཞི་བར་བྱེད་པའི་ཐབས་ནི་ག་ལ་ཡོ༵ད་དེ་
མེད་ལ། རྣམ་གཡེང་སྤོང་པར་འདོད་པའི་སྐབས་དེར་ཡང་དམྱལ་བ་ལ་སོགས་པའི་ངན་སོང་
ཆེན་པོར་ནི༵་ལྟུང་བར་བྱ་བའི་ཕྱིར་ཉོན་མོངས་པའི་བདུད་དང་ལྷའི་བུའི་བདུད་ལ་སོགས་པ་
ནི་ཤིན་ཏུ་བརྩོན་པར་བྱེ༵ད་པས་དེ་དག་གི་དབང་དུ་འགྱུར་རོ། །ཅི་སྟེ་བདེ་འགྲོ་ཐོབ་ཀྱང་དེར་
ནི་ཡང་དག་པའི་ལྟ་བ་ལས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་ཏུ་གྱུར་པ་མུ་སྟེགས་ཅན་ལ་སོགས་པའི་ལམ་མང་
བས་དེར་འཇུག་པར་འགྱུར་ཞི༵ང༌། ཡང་དག་པའི་ལམ་ལ་ཐེ་ཚོམ་དུ་གྱུར་བ་ལས་ཀྱང་ཤིན་
ཏུ་རྒལ་བར་དཀའ་སྟེ༵་འདོར་བར་མི་ནུས་པས་ངན་སོང་དུ་ལྟུང་བར་འགྱུར་རོ། །དེ་ནས་སླར་
2-1-386


ཡང་མི་ཁོམ་པའི་གནས་སྤང་བའི་དལ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་རྙེད་པར་དཀའ་ཞི༵ང་སངས་
རྒྱས་འབྱུང་བ་ལ་སོགས་པའི་འབྱོར་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའང་རྙེད་པ་ཤིན་ཏུ་དཀ༵འ་ལ། དེ་
དག་རྙེད་ཀྱང་འདོད་ཆགས་ལ་སོགས་པའི་ཉོན་མོངས་པ་འཁོར་བ་ངན་སོང་གི་རྒྱུན་ཕྱོགས་
སུ་འཁྱེར་བར་ཕྱེད་པས་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་དང་འདྲ་བ་རྣམས་ན་སྤང་བར་དཀའ་སྟེ༵་ཨེ་མ་སྡུག་
བསྔལ་དྲག་པོ་མྱོང་བཞིན་དུ་ཉོན་མོངས་པའི་དབང་གིས་ལས་ངན་པ་སྤྱད་དེ། སླར་ཡང་སྡུག་
བསྔལ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་ཁོར་ཡུག་ཏུ་བརྒྱུད་པས་མྱོང་བར་འགྱུ༵ར་བ་འདི་དག་ནི་ཤིན་ཏུ་
སྙིང་རྗེ་བ་ཉིད་དོ། །
(གསུམ་པ་)དེ་ཡང་རིག་པ་མིན་པའི་ཉེས་དམིགས་ནི། གོང་དུ་བསྟན་པའི་ཚུལ་དེ་ལྟར་
སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཁྱད་པར་སྣ་ཚོགས་པས་ཤིན་ཏུ་སྡུག་བསྔལ་བར་གནས་ན་ཡ༵ང་མ་རིག་པའི་
རབ་རིབ་ཀྱིས་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་མིག་བསྒྲིབ་པས་རང་ཉིད་སྡུག་བསྔལ་བར་གནས་པར་མི་མཐོང་
བ་གང་ཡིན་པ༵འི་སེམས་ཅན་སྐྱེ་རྒ་ན་འཆི་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཆུ་བོ་ཆེན་པོར་ལྷུང་
ཞིང་གནས་པ་འདི་ད༵ག་ནི་ཀྱི་ཧུད་མྱ་ངན་བྱ་བར་འོ༵ས་པ་དག་སྟེ། སྡུག་བསྔལ་ལ་བདེ་བར་
འཛིན་པ་འདུ་ཤེས་ཕྱིན་ཅི་ལོག་གི་དབང་དུ་གྱུར་པའི་ཕྱིར་རོ། །དཔེར་ན་ལྟ་བ་ཕྱིན་ཅི་ལོག་
ཏུ་གྱུར་པ་འགའ་ཞིག་ཆུ་བསིལ་བས་ཡང་ཡང་ཁྲུ༵ས་བྱས་ཏེ་གྲང་བས་ཉེན་པ་ན་ཡང་ཡང་
མེར་འཇུག་པ༵་དེ་ལྟར་ཚ་གྲང་རེ་མོས་ཀྱི་སྒོ་ནས་ཤིན་ཏུ་སྡུག་བསྔལ་བ༵ར་གནས་ཀྱང་བདག་
ཉིད་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པར་རློམ་པ་བཞི༵ན་ནོ། །བཤད་པའི་རིམ་པ་དེ་ལྟར་
འདུས་བྱས་ཐམས་ཅད་མི་རྟག་པའི་གནས་ལུགས་མ་རིག་པར་ན་ཚོད་འགྱུར་བའི་རྒ་བ་དང་
སྲོག་འགྱུར་བའི་འཆི་བ་ལ་སོགས་པ་འོང་བ་མེད་པ༵་བཞིན་དུ་བག་ཡངས་སུ་རོལ་ཞིང་སྤྱོད་
པས་ཅི་དགར་གནས་པ་རྣམས་ལ༵་དང་པོ་ཉིད་དུ་རྒ་བ་དང་ན་བ་འོང་ཞིང་ཕྱིས་བཅོས་སུ་མེད་
པའི་ཚུལ་གྱིས་འཆི་བ་འོངས་ཏེ་བསད་པར་བྱས་ན༵ས་སླར་ཡང་ངན་སོང་དུ་ལྟུང་བ་ལ་སོགས་
2-1-387


པའི་སྡུག་བསྔལ་མི་བཟད་པ་རྣམས་འོ༵ང་ཞིང་འཇོམས་པ་ནི་ཤིན་ཏུ་སྙིང་རྗེ་བ་ཉིད་དེ། རྒྱལ་
པོ་ལ་གདམས་པར། རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོ་རྒ་བ་ནི་དར་ལ་བབ་པ་འཇོམས་ཤིང་འོང་ངོ༌། །ན་བ་
ནི་ནད་མེད་པ་འཇོམས་ཤིང་འོང་ངོ༌། །རྒུད་པ་ནི་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འཇོམས་ཤིང་འོང་ངོ༌། །
འཆི་བ་ནི་སྲོག་འཇོམས་ཤིང་འོང་སྟེ། དེ་དག་མགྱོགས་པས་འབྲོས་པའམ། སྟོབས་ཀྱིས་
བཟློག་པའམ། ནོར་གྱིས་བཟློག་པའམ། རྫས་དང་སྔགས་དང་སྨན་རྣམས་ཀྱིས་ཞི་བར་བྱ་བ་
ནི་སླ་བ་མ་ཡིན་ནོ་ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)རྣམ་པ་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)སྡུག་བསྔལ་ཞི་བར་བྱེད་པའི་སྙིང་རྗེ་ནི། གོང་
དུ་བསྟན་པ་དེ་ལྟར་ཚ་གྲང་དང་གཅོད་འབྲལ་དང་བཀྲེས་སྐོམ་དང་ངལ་དུབ་ལ་སོགས་
པ་སྡུག་བསྔལ་སྣ་ཚོགས་པའི་མེས་ཡུན་རིང་དུ་གདུངས་པའི་སེམས་ཅན་རྣམས་ལ༵། བདེ་
བའི་ཡོ་བྱད་ཀྱི་རྒྱུ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསགས་པའི་སྤྲིན་ལས་ལེགས་པར་
བྱུང་བ༵འི་རང་རང་གི་ཕན་པ་དང་བདེ་བའི་སྒྲུབ་བྱེད་དགོས་དང་རྒྱན་དང་ཟས་དང་ནོར་ལ་
སོགས་པའི་ཚོགས་ཆར་གྱི༵་རྒྱུན་བཞིན་དུ་བབ་པ་རྣམས་ཀྱིས་སྡུག་བསྔལ་གྱིས་གདུང་བ་ཞི་
ཞིང་བདེ་བ་དང་ལྡན་པར་བྱེད་པར་བདག་ནམ་ཞིག་འགྱུ༵ར་ཞེས་མངོན་པར་མཐོ་བའི་གོ་
འཕང་ཐོབ་པར་སྨོན་པའོ། །
(གཉིས་པ་)དམིགས་མེད་སྟོང་ཉིད་རྟོགས་པའི་སྙིང་རྗེ་ནི། དུས་ནམ་ཞིག་བསམ་པ་འཁོར་
གསུམ་དུ་དམིགས་པ་མེད་པའི་ཚུལ་དུ༵་སྦྱོར་པ་གུས་པ་ཆེན་པོས་རྒྱུ་བསོད་ནམས་ཀྱི་ཚོགས་
རྒྱ་ཆེན་པོ་ཉེ་བར་བསགས་ཏེ༵། འབྲས་བུ་སངས་རྒྱས་ཉིད་ཐོབ་ནས། གདུལ་བྱ་དམིགས་
པ་ལ་མངོན་པར་ཞེན་པས་བསྒྲིབས་ཤིང་ཕུང་བར་གྱུར་བའི་སེམས་ཅན་དངོས་འཛིན་ཅན་
རྣམས་ལ༵་ཆོས་ཟབ་མོ་མཐར་ཐུག་པ་སྟོང་པ་ཉིད་ནི་སྟོན་པར་འགྱུ༵ར་ཞིང་བསྟན་པ་ལྟར་
བསྒྲུབ་པས་མྱུར་དུ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པ་ནི་ངེས་པར་ལེགས་པའི་གོ་
2-1-388


འཕང་ཐོབ་པར་སྨོན་པའོ། །དེ་ལྟར་མངོན་པར་མཐོ་བ་དང་ངེས་པར་ལེགས་པའི་གོ་འཕང་
ཐོབ་པར་འདོད་པ་རྣམསཀྱིས། སྦྱིན་པ་དང་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་བསྒོམས་པ་ལས་བྱུང་བའི་དགེ་
བ་རྣམས་ལ་ཞུགས་ན་ཡང་ཕན་ཡོན་ཆེན་པོ་ཐོབ་མོད། དེ་བས་ཀྱང་སྒྲིབ་པ་གཉིས་ཀྱི་གཉེན་
པོ་མཐར་ཐུག་པ་ཟབ་མོ་སྟོང་པ་ཉིད་རྟོགས་པའི་ཤེས་རབ་ནི་མཆོག་ཡིན་པས། དེ་སྐྱེད་པའི་
དོན་དུ་ཐོས་བསམ་རྣམ་དག་ལ་འབད་པར་རིག་སྟེ། རྒྱུད་བླ་མར། གང་ཕྱིར་སྦྱིན་པས་ལོངས་
སྤྱོད་དག་ནི་སྒྲུབ་བྱེད་ཅིང༌། །ཁྲིམས་ཀྱིས་མཐོ་རིས་བསྒོམས་པས་ཉོན་མོངས་སྤོང་བྱེད་མོད། །
ཤེས་རབ་(ཀྱིས་)ཉོན་མོངས་(པ་དང་)ཤེས་བྱ(འི་སྒྲིབ་པ་)ཀུན་སྤོང་དེ་ཡི་ཕྱིར། །འདི་མཆོག་ཉིད་
དེ་དེ་ཡི་རྒྱུ་ཡང་འདི་ཐོས་ཡིན། །ཞེས་གསུངས་པ་ལྟར་རོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་
ལ་འཇུག་པ་ལས་གཙོ་བོར་ཤེས་རབ་བསྐྱེད་ཚུལ་བསྟན་པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་ལེའུ་དགུ་པའི་རྣམ་
པར་བཤད་འོ༵།།      །། 
དེ་ལྟར་བསམ་སྦྱོར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་སྒོ་ནས། འཇུག་བྱ་བསྟན་བཅོས་ཀྱི་རང་
བཞིན་རྒྱས་པར་བསྟན་ཟིན་ནས། ད་ནི་(གསུམ་པ་)ཞུགས་པ་མཐར་ཕྱིན་པའི་བྱ་བ་ཡོངས་སུ་
བསྔོ་བའི་དོན་ལ། སྤྱི་དོན་དྲུག་སྟེ། བསྔོ་རྒྱུ་བསྔོ་ས་དགོས་ཆེད་དང༌། བྱེད་ལས་རྣམ་པ་ཆོ་ག་
འོ། །དེ་ལ། (དང་པོ་)བསྔོ་རྒྱུའི་དགེ་བ་ནི། རང་དང་གཞན་གྱིས་དུས་གསུམ་དུ་བསགས་པའི་
བསོད་ནམས་དང་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཚོགས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་དགེ་བའི་རྩ་བ་ཐམས་ཅད་དེ། ཕལ་
པོ་ཆེ། འགྲོ་ཀུན་དགེ་བ་ཇི་སྙེད་ཡོད་པ་དང༌། བྱས་དང་བྱེད་འགྱུར་དེ་བཞིན་བྱེད་པ་དང༌། །
བཟང་པོ་ཇི་བཞིན་དེ་འདྲའི་ས་དག་ལ། །ཀུན་ནས་ཀུན་ཏུ་བཟང་པོར་རེད་གྱུར་ཅིག །ཅེས་
པ་ལྟར་རོ། །
(གཉིས་པ་)བསྔོ་སའི་འབྲས་བུ་ནི། མྱ་ངན་ལས་འདས་པ་རྣམས་ཀྱི་མཐར་ཐུག་པ་བླ་ན་
མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ཡེ་ཤེས་
2-1-389


དང་ལྡན་པའི་གོ་འཕང་ཐོབ་པ་སྟེ། ཡུམ་ལས། དགེ་བའི་རྩ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་རྣམ་པ་ཐམས་
ཅད་མཁྱེན་པ་ཉིད་མ་གཏོགས་པར། ཉན་ཐོས་ཀྱི་སའམ་རང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སར་ཡོངས་སུ་
བསྔོར་མི་འཇུག་པའོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(གསུམ་པ་)ཆེད་དུ་བྱ་བ་ནི། འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་ལ་དགོད་པའི་
དོན་དུ་སྟེ། མདོ་(སྡུད་པ་)ལས། འགྲོ་བའི་དོན་དུ་བྱང་ཆུབ་ཕྱིར་ནི་ཐམས་ཅད་བསྔོ། །ཞེས་པ་
དང༌། (ཁྱད་འཕཊ་)བསྟོད་པར། བསོད་ནམས་བྱས་པའི་ཚོགས་དག་ནི། །སེམས་ཅན་རྣམས་
ལ་ཡོངས་བསྔོ་བར། །བཅོམ་ལྡན་ཁྱོད་ཀྱི་གང་གསུངས་པ། །དེ་གཞན་བསྟན་བཅོས་ལས་མ་
བསྟན། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(བཞི་པ་)བྱེད་ལས་འགྲུབ་ཚུལ་ནི། ཆུའི་ཐིགས་པ་རྒྱ་མཚོར་ལྷུང་བ་རྣམས་དེ་གནས་ཀྱི་
བར་དུ་མི་ཟད་པ་བཞིན་དུ། བྱང་ཆུབ་ཏུ་ཡོངས་སུ་བསྔོས་པའི་དགེ་བ་ཡང་དེ་མ་ཐོབ་ཀྱི་བར་
དུ་མི་ཟད་ཅིང་འཕེལ་བའི་སྒོ་ནས་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ལ་སྦྱོར་བར་བྱེད་པ་སྟེ། བློ་གྲོས་མི་
ཟད་པའི་མདོ་ལས། ཇི་ལྟར་ཆུ་ཐིགས་རྒྱ་མཚོ་ཆེ་ནང་ལྷུང༌། །རྒྱ་མཚོ་མ་ཟད་བར་དུ་དེ་མི་
ཟད། །དེ་བཞིན་བྱང་ཆུབ་ཡོངས་བསྔོས་དགེ་བ་ཡང༌། །བྱང་ཆུབ་མ་ཐོབ་བར་དུ་དེ་མི་ཟད། །
ཅེས་པ་དང༌། ཡུམ་གྱི་རྒྱན་དུ། ཡོངས་སུ་བསྔོ་བ་ཁྱད་པར་ཅན། །དེ་ཡི་བྱེད་པ་མཆོག་ཡིན་
ནོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(ལྔ་པ་)བློའི་རྣམ་པ་ནི། བྱེད་པ་པོ་དང་ལས་དང་བྱ་བ་ལ་སོགས་པ་འཁོར་གསུམ་དུ་རྣམ་
པར་མི་རྟོག་ཅིང་མི་དམིགས་པའི་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་ཟིན་པ་སྟེ། དེ་ཉིད་དུ། དེ་ནི་
དམིགས་མེད་རྣམ་པ་ཅན། །ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་མཚན་ཉིད་དོ། །ཞེས་པ་དང༌། རྒྱན་ལས་ཀྱང༌། 
རྟག་ཏུ་རྣམ་པར་མི་རྟོག་ལས་ཅན་ལས་མིན་ཞིང༌། །ལས་ཀྱི་བྱ་བ་དང་རྣམ་གསུམ་ལ་མི་ལྟ་
སྟེ། །དེས་ན་འདིས་ནི་དེ་ཐབས་ཡང་དག་གཟུང་བའི་ཕྱིར། །ལས་རྣམས་དག་པ་མཐའ་ཡས་
2-1-390


དེ་ཡི་ཕ་རོལ་འགྲོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རོ། །
(དྲུག་པ་)བསྔོ་བའི་ཆོ་ག་ནི། སངས་རྒྱས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་དག །ཀུན་ཏུ་ཐོགས་མེད་
གཟིགས་པར་ལྡན། །ཞེས་པའི་དོན་ཡིད་ལ་དྲན་པའི་སྒོ་ནས། ཕྱོགས་བཅུ་ན་བཞུགས་པའི་
སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཐམས་ཅད་བདག་ཅག་རྣམས་ལ་དགོངས་སུ་གསོལ་
ཞེས་པ་སྔོན་དུ་འགྲོ་བས། (བཟང་སྤྱོད་ལས་)འཇམ་དཔལ་ཇི་ལྟར་མཁྱེན་ཅིང་དཔའ་བ་དང༌། །
ཀུན་ཏུ་བཟང་པོ་དེ་ཡང་དེ་བཞིན་ཏེ། །དེ་དག་ཀུན་གྱི་རྗེས་སུ་བདག་སློབ་ཅིང༌། །དགེ་བ་
འདི་དག་ཐམས་ཅད་ཡོངས་སུ་བསྔོ། ཞེས་པའམ། དུས་གསུམ་གཤེགས་པ་རྒྱལ་བ་ཐམས་
ཅད་ཀྱིས། །བསྔོ་བ་གང་ལ་མཆོག་ཏུ་བསྔགས་གྱུར་པ། །བདག་གི་དགེ་བའི་རྩ་བ་འདི་ཀུན་
ཡང༌། །བཟང་པོའི་སྤྱོད་ཕྱིར་ཡོངས་སུ་བསྔོ་བར་བགྱི། །ཞེས་པའམ། (རིགས་པ་དྲུག་ཅུ་པར་)དགེ་
བ་འདི་ཡིས་སྐྱེ་བོ་ཀུན། །བསོད་ནམས་ཡེ་ཤེས་ཚོགས་བསགས་ཏེ། །བསོད་ནམས་ཡེ་ཤེས་
ལས་བྱུང་བའི། །དམ་པ་གཉིས་ནི་ཐོབ་པར་ཤོག །ཅེས་པའམ། (སྐྱེས་རབས་སུ་)བསོད་ནམས་
འདི་ཡིས་ཐམས་ཅད་གཟིགས་པ་ཡི། །གོ་འཕང་ཐོབ་ཕྱིར་སྐྱོན་གྱི་དགྲ་བཏུལ་ཏེ། །རྒ་ནད་
འཆི་བའི་རྦ་ཀློང་འཁྲུགས་པ་ཡི། །སྲིད་པའི་མཚོ་ལས་འགྲོ་བ་སྒྲོལ་བར་ཤོག །ཅེས་པའམ། 
(འདུལ་བ་ལུང་དུ་)སྦྱིན་པ་ཆེན་པོར་གྱུར་པ་འདི་ཡིས་ནི། །འགྲོ་བའི་ནང་ནས་རང་བྱུང་སངས་
རྒྱས་ཤོག །སྔོན་གྱི་རྒྱལ་དབང་རྣམས་ཀྱིས་མ་བསྒྲལ་བའི། །སྐྱེ་བོའི་ཚོགས་རྣམས་བདག་
གིས་སྒྲོལ་གྱུར་ཅིག །ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཚིགས་སུ་བཅད་པ་གྲགས་ཆེ་བ་གང་ཡང་རུང་
བ་ལན་གསུམ་དུ་བརྗོད་པའི་མཐར། དགེ་བའི་རྩ་བ་འདི་དག་ལ་བརྟེན་ནས་དཔལ་ལྡན་བླ་
མ་དམ་པ་རྣམས་ཀྱི་ཐུགས་ཀྱི་དགོངས་པ་ཁྱད་པར་ཅན་གོང་ནས་གོང་དུ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་
པ(ར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་)དང༌། ཕན་བདེའི་འབྱུང་གནས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་
དར་ཞིང་རྒྱས་པ་དང༌། བསྟན་པའི་རྩ་ལག་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་རྣམས་སྐུ་ཁམས་བཟང་ཞིང་སྐུ་
2-1-391


ཚེ་རིང་བ་དང༌། དགེ་འདུན་རྣམས་ཀྱི་ཆོས་སྤྱོད་བཅུའི་སྒྲུབ་པ་གོང་ནས་གོང་དུ་འཕེལ་ཞིང་
རྒྱས་པར་གྱུར་ཅིག །ཅེས་པ་དང༌། དེ་དག་གི་བྱིན་རླབས་ལ་བརྟེན་ནས་སྦྱིན་བདག་ལ་
སོགས་པའི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱུད་ལ་ཚོགས་གཉིས་མྱུར་དུ་རྫོགས་པ(ར་གྱུར་ཅིག་)
དང༌། སྒྲིབ་པ་གཉིས་བག་ཆགས་དང་བཅས་པ་བྱང་ཞིང་དག་པ་དང་མྱུར་དུ་རྣམ་པ་ཐམས་
ཅད་མཁྱེན་པ་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་རིན་པོ་ཆེ་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅིག སངས་
རྒྱས་མ་ཐོབ་ཀྱི་བར་དུ་ཡང་རྟེན་དལ་འབྱོར་གྱི་ལུས་རིན་པོ་ཆེ་ཐོབ་པ་དང་གནས་འཇིག་རྟེན་
གྱི་ཁམས་རྣམ་པར་དག་པ་རྣམས་སུ་སྐྱེ་བ་དང༌། གྲོགས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་དགེ་བའི་བཤེས་
གཉེན་གྱིས་ཡོངས་སུ་ཟིན་པ་དང༌། བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་པ་དང་
ལྡན་པ་དང༌། སྦྱོར་བ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་དྲུག་ལ་ཚུལ་བཞིན་དུ་སློབ་པར་གྱུར་ཅིག གནས་
སྐབས་ཐམས་ཅད་དུ་ཡང་སངས་རྒྱས་མཐོང་བ་དང༌། (མི་འབྲལ་བར་གྱུར་ཅིག) དམ་པའི་ཆོས་
ཐོས་པ་དང༌། འཕགས་པའི་དགེ་འདུན་ལ་བཀུར་སྟི་བྱེད་པ་དང་མི་འབྲལ་བར་གྱུར་ཅིག དེ་
དག་ལ་བརྟེན་ནས་ཚུལ་ཁྲིམས་(ཀྱི་ཕུང་པོ་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་)དང་ཏིང་ངེ་འཛིན་
དང་ཤེས་རབ་དང་རྣམ་པར་གྲོལ་བ་དང་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་ཡེ་ཤེས་གཟིགས་པའི་ཕུང་པོ་
ཡོངས་སུ་རྫོགས་པ་དང༌། རང་བྱུང་(གི་ཆོས་རྣམས་ཡོངས་སུ་རྫོགས་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་སྦྱར་བ་)དང་
ཟག་པ་མེད་པ་དང་མི་སློབ་པ་དང་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཆོས་རྣམས་ཡོངས་
སུ་རྫོགས་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའམ། ཡང་དེ་བཞིན་དུ། སྦྱིན་བདག་ལ་སོགས་
པའི་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་རྣམ་པར་ཐར་བའི་སྒོ་བཞི་ལ་འཇུག་པ(ར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པ་)དང༌། 
ཚངས་པའི་གནས་བཞི་ལ་གནས་པ་དང༌། བསྡུ་བའི་དངོས་པོ་བཞིས་གཞན་གྱི་དོན་བྱེད་
པ་དང༌། འཕགས་པའི་བདེན་པ་བཞི་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པ་དང༌། སོ་སོ་ཡང་དག་པར་
རིག་པ་བཞིའི་ཡེ་ཤེས་དང་ལྡན་པ་དང༌། མི་འཇིགས་པ་བཞིའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པ་དང་དེ་
2-1-392


བཞིན་གཤེགས་པ་སྐུ་བཞིའི་གོ་འཕང་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅིག གནས་སྐབས་སུ་ཡང༌། (ཡོན་ཏན་
བདུན་བརྗོད་པའི་གཏམ་དུ་)ཚེ་རིང་(བ་རྣམས་ཀྱི་ནང་དུ་མཆོག་ཏུ་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་དང་)དེ་བཞིན་ནད་མེད་
དང༌། །གཟུགས་དང་སྐལ་བ་བཟང་དང་རིགས། །ནོར་དང་ཤེས་རབ་དག་དང་བདུན། །ཡོན་
ཏན་མདོ་སྡེ་རྣམས་ལས་གསུངས། །ཞེས་པ་རྣམས་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པ་ལ་སོགས་
པའམ། ཡང་དེ་བཞིན་དུ། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་བྱམས་པ་དང་སྙིང་རྗེ་དང་དགའ་བ་དང་
བཏང་སྙོམས་ཚད་མེད་པ་ལ་གནས་པ་སྟེ། དེ་ལྟར་ན་ཚངས་པའི་གནས་བཞི་ལ་གནས་པ་
དང༌། རྣམ་པར་ཐར་པའི་སྒོ་སྟོང་པ་ཉིད་(ཀྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་)དང་མཚན་མ་
མེད་པ་དང་སྨོན་པ་མེད་པ་དང་མངོན་པར་འདུས་མ་བྱས་པའི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ཏེ། དེ་ལྟར་ན་
རྣམ་པར་ཐར་པའི་སྒོ་བཞི་ལ་འཇུག་པ་དང༌། སྦྱིན་པ(ས་གཞན་ལ་ཕན་ཐོགས་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་)
དང་སྙན་པར་སྨྲ་བ་དང་དོན་སྤྱོད་པ་དང་དོན་མཐུན་པ་དང་གཞན་ལ་ཕན་འདོགས་པ་སྟེ། 
དེ་ལྟར་ན་བསྡུ་བའི་དངོས་པོ་བཞིས་གཞན་ལ་ཕན་འདོགས་པ་དང༌། སྡུག་བསྔལ་ཡོངས་
སུ་ཤེས་པ(ར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་)དང་ཀུན་འབྱུང་མཐའ་དག་སྤོང་བ་དང༌། འགོག་པ་མངོན་དུ་
བྱེད་པ་དང༌། ལམ་གྱི་བདེན་པ་སྒོམ་པ་སྟེ། དེ་ལྟར་ན་འཕགས་པའི་བདེན་པ་བཞིའི་ཆོས་
ཉིད་མངོན་སུམ་དུ་རྟོགས་པར་གྱུར་ཅིག གནས་སྐབས་སུ་ཡང༌། དད་(པའི་ནོར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་
དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་)དང་ཚུལ་ཁྲིམས་ཐོས་དང་གཏོང་བ་དང༌། །དྲི་མེད་ངོ་ཚ་ཤེས་དང་
ཁྲེལ་ཡོད་དང༌། །ཤེས་རབ་ནོར་བདུན་ལགས་པར་ཐུབ་པས་གསུངས། །ཞེས་པ་(དེ་)ལྟར་(ན་)
འཕགས་པའི་ནོར་བདུན་གྱི་འབྱོར་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅིག ཅེས་པ་
ལ་སོགས་པའམ། ཡང་དེ་བཞིན་དུ། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་མི་ཁོམ་པའི་གནས་བརྒྱད་སྤང་
པའི་དལ་བ་(ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་)དང༌། ཡོན་ཏན་གྱི་ཆོས་བཅུ་དང་ལྡན་
པའི་འབྱོར་བ་དང༌། རྟག་ཏུ་གཞན་ལ་ཕན་པར་སེམས་པའི་བསམ་པ་དང༌། ཅི་བྱས་གཞན་
2-1-393


ལ་ཕན་པར་འགྱུར་བའི་སྦྱོར་བ་དང༌། བདེན་པ་གཉིས་ཀྱི་གནས་ལུགས་རྟོགས་པའི་བལྟ་
བ་དང༌། ཞི་གནས་དང་ལྷག་མཐོང་ཟུང་དུ་འབྲེལ་བའི་སྒོམ་པ་དང༌། ཐབས་ལ་མཁས་པས་
ཡོངས་སུ་ཟིན་པའི་སྤྱོད་པ་དང༌། འཕྲལ་དང་ཡུན་དུ་ཕན་པར་འགྱུར་བའི་འབྲས་བུ་ཕུན་སུམ་
ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའམ། ཡང་དེ་བཞིན་དུ་སེམས་ཅན་
ཐམས་ཅད་ལན་དང་རྣམ་པར་སྨིན་པ་ལ་མི་རེ་བའི་སྦྱིན་པ་གཏོང་ནུས་པ(ར་གྱུར་ཅིག་སོགས་)
དང༌། ཡང་སྲིད་མི་འདོད་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་རྣམ་པར་དག་པ་བསྲུང་ནུས་པ་དང༌། སུ་དང་ཡང་
ཞེ་འགྲས་པ་མེད་པའི་བཟོད་པ་རླབས་པོ་ཆེ་སྒོམ་ནུས་པ་དང༌། དཀར་པོའི་ཕྱོགས་མཐའ་
དག་སྡུད་པའི་བརྩོན་འགྲུས་རྒྱ་ཆེན་པོ་རྩོམ་ནུས་པ་དང༌། གཟུགས་མེད་པའི་ཁམས་རྣམ་
པར་སྤངས་པའི་བསམ་གཏན་ལ་མཉམ་པར་འཇོག་ནུས་པ་དང༌། ཐབས་སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་
མ་བྲལ་བའི་ཤེས་རབ་ཁྱད་པར་ཅན་སྒོམ་ནུས་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའམ། ཡང་
དེ་བཞིན་དུ། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་གཞི་དབུ་མ་བདེན་གཉིས་ཟུང་འཇུག་གི་གནས་ལུགས་
ལེགས་པར་རྟོགས་པ(ར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་)དང༌། ལམ་དབུ་མ་ཚོགས་གཉིས་ཟུང་འཇུག་གི་
སྦྱོར་བ་ཉམས་སུ་ལེན་པ་དང༌། འབྲས་བུ་དབུ་མ་སྐུ་གཉིས་ཟུང་འཇུག་གི་གོ་འཕང་མྱུར་དུ་
ཐོབ་པ་དང༌། གཞུང་ལུགས་རྣམ་པར་དག་པ་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོས་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལ་
འཇུག་པ་དང༌། གནས་ལུགས་ཕྱིན་ཅི་མ་ལོག་པར་དཔྱོད་པའི་བསམ་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་
ལ་འཇུག་པ་དང༌། ཐབས་དང་ཤེས་རབ་ཟུང་འཇུག་ཏུ་འབྲེལ་བའི་སྒོམ་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་
པ་ལ་འཇུག་པ་དང༌། ཀུན་བརྟགས་གཟུང་བ་དང་འཛིན་པ་མེད་པ་ལ་མེད་པར་ཤེས་པ་དང༌། 
གཞན་དབང་ཡང་དག་པ་མ་ཡིན་པའི་ཀུན་ཏུ་རྟོགས་པ་ཡོངས་སུ་སྤོང་བ་དང༌། ཡོངས་གྲུབ་
ཆོས་ཀྱི་དབྱིངས་རང་བཞིན་གྱིས་རྣམ་པར་དག་པ་མངོན་དུ་ཕྱེད་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པ་ལ་
སོགས་པའམ། ཡང་དེ་བཞིན་དུ། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་དཀོན་མཆོག་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་ལ་
2-1-394


མི་ཕྱེད་པའི་དད་པ་ཐོབ་པ་དང༌། ཐེག་པ་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་ལ་རིམ་པ་བཞིན་འཇུག་པ་དང༌། 
སྡེ་སྣོད་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་གྱི་དོན་ལ་མཁས་པ་དང༌། བསླབ་པ་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་ལ་ཚུལ་
བཞིན་དུ་སློབ་པ་དང༌། འཁོར་ལོ་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་ཡང་རིམ་གྱིས་སྐོར་བ་དང༌། བྱང་ཆུབ་
རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་གྱི་མཐར་ཐུག་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའམ། ཡང་དེ་བཞིན་
དུ། སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་དད་པ་(ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་)དང་བརྩོན་
འགྲུས་དང་དྲན་པ་དང་ཏིང་ངེ་འཛིན་དང་ཤེས་རབ་དང་སྙིང་རྗེ་དང་ཞི་གནས་དང་ལྷག་
མཐོང་དང་གཟུངས་དང་སྤོབས་པ་དང་བསམ་པ་དང་སྦྱོར་བ་དང༌། སྤངས་པ་དང་རྟོགས་
པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པ་ལ་སོགས་པའམ། ཡང་དེ་བཞིན་དུ། 
སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་རྒྱུད་ལ་བདེ་སྐྱིད་(ཀྱི་དཔལ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འབྱུང་བར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་སོགས་)
དང༌། ཚོགས་གཉིས་དང༌། དགེ་ལེགས་དང༌། ཕན་བདེ་དང༌། སྲིད་ཞི་དང༌། དོན་གཉིས་ཀྱི་
དཔལ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འབྱུང་བར་གྱུར་ཅིག རྒྱལ་ཁམས་ཐམས་ཅད་དུ་ཡང་མི་ནད་དང་
ཕྱུགས་ནད་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བ་དང༌། མུ་གེ་དང་དབུལ་ཕོངས་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བ་
དང༌། བསམ་ངན་དང་སྦྱོར་རྩུབ་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བ་དང༌། འཁྲུག་ལོང་དང་གནོད་འཚེ་
ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བ་དང༌། གདོན་བགེགས་དང་བར་ཆད་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བ་དང་
སྡིག་པ་དང་སྒྲིབ་པ་ཐམས་ཅད་ཉེ་བར་ཞི་བར་གྱུར་ཅིག སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ཕན་ཚུན་
བྱམས་པ་ཆེན་པོ་ལ་གནས་པ་དང༌། སྙིང་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་དང༌། ཉིན་མཚན་རྟག་ཏུ་
དམ་པའི་ཆོས་སྤྱོད་པའི་སྐལ་བ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅིག ཅེས་པ་ལ་སོགས་པ་དང༌། འབྱུང་བོ་
གང་འདིར་ནི་ལྷགས་གྱུར་ཏམ། །ས་འམ་འོན་ཏེ་བར་སྣང་འཁོད་ཀྱང་རུང༌། །སྐྱེ་རྒུ་ཀུན་ལ་
རྟག་ཏུ་བྱམས་བྱེད་ཅིང༌། །ཉིན་མཚན་རྟག་ཏུ་ཆོས་ལ་སྤྱོད་པར་ཤོག །ཅེས་པ་ལ་སོགས་པ་
ཇི་ལྟར་རིགས་པའི་ཚིག་གིས་བསྔོ་བ་དང་སྨོན་ལམ་རྣམ་པར་དག་པ་རྒྱས་བསྡུས་སྐབས་དང་
2-1-395


སྦྱར་བ་བྱས་ཏེ། སངས་རྒྱས་སྐུ་གསུམ་བརྙེས་པའི་བྱིན་རླབས་དང༌། །ཆོས་ཉིད་མི་འགྱུར་
བདེན་པའི་བྱིན་རླབས་དང༌། །དགེ་འདུན་མི་ཕྱེད་མཐུན་པའི་བྱིན་རླབས་ཀྱིས། །བསྔོས་ཤིང་
སྨོན་ལམ་བཏབ་པ་འགྲུབ་པར་ཤོག །ཅེས་པ་ལ་སོགས་པས་ཀྱང་བདེན་པའི་སྟོབས་བརྗོད་
པར་བྱའོ།      །
གཞུང་དོན་ལ། བསགས་པའི་དགེ་བ་བསྔོ་བ་དང༌། བཀའ་དྲིན་དྲན་པའི་ཕྱག་འཚལ་
བའོ། །(དང་པོ་)བསྔོ་བ་ལ། གཞན་གྱི་དོན་དང༌། རང་གི་དོན་དང༌། བསྟན་པའི་དོན་དུ་བསྔོ་
བའོ། །(དང་པོ་)གཞན་དོན་ལ། ཕལ་བའི་དོན་དང༌། མཆོག་གི་དོན་དུ་བསྔོ་བའོ། །(དང་པོ་)ཕལ་
བའི་དོན་ལ། སྤྱིའི་དོན་དང༌། ངན་འགྲོའི་དོན་དང༌། བདེ་འགྲོའི་དོན་དུ་བསྔོ་བའོ། །(དང་པོ་)
སྤྱིའི་དོན་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)ལམ་ལ་འཇུག་པར་བསྔོ་བ་ནི། རྩོམ་པ་པོ་བདག་གིས་བྱང་
ཆུབ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་བྱེད་པའི་སྤྱོད་པ་བསམ་པ་སེམས་བསྐྱེད་དང༌། སྦྱོར་བ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་
པ་ལ༵་འཇུག་པའི་ཚུལ་ལ་རྣམ་པར་བསམ་ཤིང་བརྩམས་པ་ལས་བྱུང་བ་ཡི༵་དགེ་བའི་རྩ་བ་
རྣམ་པར་དག་པ་གང་ཡིན་པ་དེས་ནམ་མཁའ་དང་མཉམ་པའི་འགྲོ་བ་མ་ལུས་པ་ཀུ༵ན། བྱང་
ཆུབ་ཆེན་པོའི་སྤྱོད་པ་བསམ་སྦྱོར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པས་རྣམ་པར་བརྒྱན་ཞིང་གཞུང་ལུགས་
རྣམ་པར་དག་པ་འདི་ལྟ་བུ་ལ་ཡང་ཚུལ་བཞིན་དུ་འཇུག་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ཕན་བདེ་ཐོབ་པར་བསྔོ་བ་ནི། ཕྱོགས་བཅུ་མཐའ་ཡས་རྣམས་ཀུན་ན་ལུས་དང་
སེ༵མས་སྡུག་བསྔལ་དང་ཡིད་མི་བདེའི་ནད་ཀྱིས་མནར་བ་ཇི་སྙེད་པ༵འི་སེམས་ཅན་དེ་དག་
ཐམས་ཅད་བདག་གི་བསོད་ནམས་ཀྱི༵་མཐུ་ལ་བརྟེན་ནས་ལུས་ཚོར་བ་བདེ་བ་དང་སེམས་
དགའ་བ་རྒྱ་མཚོ་ལྟར་མཐའ་ཡས་པ་དང་ལྡན་པ་ཐོབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག སེམས་ཅན་དེ་དག་
ཐམས་ཅད་འཁོར་བར་ཇི་སྲིད་གནས་ཤིང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བདེ་བ་མ་ཐོབ་ཀྱི་བར་དུ༵་དུས་
ནམ་ཡང་ལུས་སེམས་བདེ་བ་དང་དགའ་བ་ཐོབ་པ་དེ་ལས་ཉམས་པར་མ་གྱུ༵ར་ཅིག འགྲོ་བ་
2-1-396


མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཡི༵་སྤྱོད་པ་ལ་ཞུགས་ཏེ་གཞན་ཕན་བླ་ན་
མེད་པ་གྲུབ་པའི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་ཐོབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ངན་འགྲོའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ལ། དམྱལ་བ་དང༌། དུད་འགྲོ་དང༌། ཡི་དྭགས་ཀྱི་
དོན་དུ་བསྔོ་བའོ། །(དང་པོ་)དམྱལ་བའི་དོན་ནི། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་མཐའ་ཡས་པ་རྣམས་
ན་མི་དགེ་བ་བཅུ་ཤས་ཆེར་སྤྱད་པའི་དབང་གིས་ཚ་གྲང་དང་གཅོད་འདྲལ་ལ་སོགས་པ་
དམྱལ་བའི་སྡུག་བསྔལ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་མྱོང་བ་རྣམས་ནི་ཤིན་ཏུ་སྙིང་རྗེ་བའི་གནས་ཡིན་
པས་དེ་རྣམས་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ཉེ་བར་ཞི་བའི་ཆེད་དུ་བསྔོ་བ་ཡིན་ལ། དེའི་སྤྱི་དོན་ལ། ཚ་
དམྱལ་བརྒྱད་དང་ཉེ་འཁོར་བ། །གྲང་དམྱལ་བརྒྱད་དང་ཉེ་ཚེ་བ། །དམྱལ་བའི་གནས་ནི་
བཅོ་བརྒྱད་པོ། །སྡུག་བསྔལ་ཤིན་ཏུ་མི་བཟད་ལྡན། །ཞེས་པ་(བར་སྐབས་ཀྱི་སྡོམ་དུ་བྱས་པ་)རྣམས། 
གནས་དང་ལུས་དང་ཚ་གྲང་དང་ཚེ་ཚད་རྣམས་ཀྱིས་རིག་པར་བྱ་སྟེ། དེ་ལ་ཚད་དམྱལ་རྣམས་
ནི། མཛོད་ལས། འདི་འོག་སྟོང་ཕྲག་ཉི་ཤུ་ན། །མནར་མེད་པ་འོ་དེ་ཙམ་མོ། །དེ་ཡི་སྟེང་ན་
དམྱལ་བ་བདུན། །ཞེས་པ་ལྟར་གླིང་འདིའི་འོག་ནའང་གནས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ལྕགས་བསྲེགས་
ཀྱི་ས་གཞི་མེ་རབ་ཏུ་འབར་བ་ལྕགས་ཀྱི་ར་བས་ཀུན་ནས་བསྐོར་ཞིང་མེ་ལྕེ་དཔག་ཚད་དུ་མ་
འཕྲོ་བའི་ནང་དུ། ལུས་ཀྱི་ཁྱད་པར་(དྲན་པ་ཉེར་གཞག་ཏུ་)མཚམས་མེད་ལྔ་བྱས་པའི་ལུས་ལ་
དཔག་ཚད་ལྔ་ཡོད་པ་དང༌། (མྱང་འདས་ཆེན་པོར་)མཚམས་མེད་བརྒྱད་བྱས་པའི་ལུས་ལ་དཔག་
ཚད་བརྒྱད་ཁྲི་ཡོད་པ་དང༌། (དཀོན་མཆོག་ཏ་ལ་ལར་)ཐེག་ཆེན་ལ་སྐུར་བ་བཏབ་པའི་ལྕེ་ལའང་
དཔག་ཚད་འབུམ་ཡོད་པ་ལ་སོགས་པའི་གཞོན་ཤ་ཅན་རེག་ཏུ་མི་བཟོད་པ་བརྫུས་སྐྱེས་སུ་
མངོན་པར་གྲུབ་ནས། མེའི་ཁྱད་པར་བསྐལ་པ་འཇིག་དུས་ཀྱི་མེ་བས་ཀྱང་ཡང་སོས་ཀྱི་མེ་ཚ་
ཞིང༌། དེ་བས་འོག་མ་འོག་མ་རྣམས་བཞི་འགྱུར་གྱི་ཚ་བས་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་སྲེག་པའི་སྡུག་
བསྔལ་དྲག་པོ་མྱོང་ལ། ཁྱད་པར་དུའང༌། ཡང་སོས་ཐིག་ནག་བསྡུས་འཇོམས་དང༌། །ངུ་
2-1-397


འབོད་ངུ་འབོད་ཆེན་པོ་དང༌། །ཚ་བ་རབ་ཏུ་ཚ་བ་དང༌། །མནར་མེད་ཅེས་བྱ་ཚ་དམྱལ་བརྒྱད། །
ཅེས་(བར་སྐབས་ཀྱི་སྡོམ་དུ་བྱས་)པའི་ཡང་སོས་པ་རྣམས་ནི་ལས་ཀྱི་དབང་གིས་རལ་གྲི་ལ་སོགས་
པའི་མཚོན་ཆ་རྣོན་པོ་སྣ་ཚོགས་པ་ལག་ཏུ་བྱུང་སྟེ། ཐམས་ཅད་ཕན་ཚུན་དགྲའི་འདུ་ཤེས་སུ་
གྱུར་ནས་བསྣུན་རེས་བྱས་པས་ཤིན་ཏུ་སྡུག་བསྔལ་ནས་བརྒྱལ་ཞིང་ས་ལ་འགྱེལ་བ་ན། ནམ་
མཁའ་ལས་ཁྱེད་རྣམས་ཡང་སོས་པར་གྱུར་ཅིག ཅེས་པའི་སྒྲ་བྱུང་བའམ། རླུང་གྲང་མོ་
ལངས་པས་སླར་ཡང་སོས་ཏེ། སྔ་མ་ལྟར་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་ལས་མ་ཟད་ཀྱི་བར་དུ་འབྱུང་
བ་དང༌། ཐིག་ནག་པ་རྣམས་ཀྱི་ལུས་ལ་དམྱལ་སྲུང་རྣམས་ཀྱི་ཐིག་ཆ་བཞི་འམ་བརྒྱད་དམ་
བཅུ་དྲུག་ལ་སོགས་པ་དུ་མར་བཏབ་ནས་ལྕགས་ཀྱི་སེག་ལེ་མེ་འབར་བས་གཤོག་པ་དང༌། 
སྟེའུ་དང་སྟ་རེ་ལ་སོགས་པས་འཇོག་པའི་སྡུག་བསྔལ་དང༌། བསྡུས་འཇོམས་པ་རྣམས་ཀྱི་
ལུས་གཅིག་ཏུ་ཚོགས་པ་ན་དམྱལ་སྲུང་རྣམས་ཀྱི་ལྕགས་ཀྱི་རི་རའི་གདོང་པ་ལྟ་བུ་དང༌། ལུག་
དང་རྟ་དང་གླང་པོ་ཆེ་དང་སེང་གེ་དང་སྟག་གི་གདོང་པ་ལྟ་བུའི་བར་དུ་འཇུག་ཅིང༌། དེ་མ་
ཐག་རི་དེ་དག་གིས་བཙིར་བས་བུ་ག་ཐམས་ཅད་ནས་ཁྲག་གི་རྒྱུན་འབབ་པ་དང་ཡང་འདུས་
པ་ན་ལྕགས་ཀྱི་འཁྲུལ་འཁོར་ཆེན་པོས་བུར་ཤིང་ལྟར་འཚིར་བ་དང༌། ཡང་འདུས་པ་ན་
ལྕགས་བསྲེགས་ཀྱི་གཞི་ལ་ལྕགས་ཀྱི་ཕ་བོང་གི་ཆར་འབབ་པས་རྡུང་ཞིང་འཇོམས་པའི་
སྡུག་བསྔལ་དང༌། ངུ་འབོད་པ་རྣམས་ཀྱི་གནས་ཚོལ་ཏུ་ཕྱིན་པ་ན་ལྕགས་ཀྱི་ཁང་བ་རྙེད་དེ་
དེའི་ནང་དུ་ཞུགས་མ་ཐག་སྒོ་འགགས་ཤིང་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ནས་མེ་འབར་བས་བསྲེགས་
པས་ངུ་ཞིང་ཉམ་ཐག་པས་འབོད་ཀྱང་སྐྱབས་མི་རྙེད་པའི་སྡུག་བསྔལ་དང༌། ངུ་འབོད་ཆེན་པོ་
པས་གཞན་སྔར་དང་འདྲ་བ་ལ་ལྕགས་ཀྱི་ཁང་པ་ཉིས་རིམས་ལ་སོགས་པར་ཆུད་པས་སྡུག་
བསྔལ་ཤིན་ཏུ་དྲག་པར་མྱོང་བ་དང༌། ཚ་བ་པ་རྣམས་ཀྱི་ལུས་ལྕགས་ཀྱི་ཕྲུ་བ་དཔག་ཚད་དུ་
མ་ཡོད་པ་མེ་འབར་བའི་ནང་དུ་བཅུག་ནས་ཉ་བཞིན་དུ་འཚེད་པ་དང༌། ལྕགས་ཀྱི་གསལ་
2-1-398


ཤིང་མེ་འབར་བས་གཤམ་ནས་སྤྱི་བོར་ཕུག་སྟེ། བུ་ག་དང་བ་སྤུའི་ཁུང་བུ་ཐམས་ཅད་ནས་
མེ་འབར་བ་དང༌། ལྕགས་བསྲེགས་ཀྱི་ས་གཞི་ལ་བསྒྱེལ་ནས་ལྕགས་ཀྱི་ཐོ་བ་ཆེན་པོ་མེ་
འབར་བས་རྡུང་བའི་སྡུག་བསྔལ་དང༌། རབ་ཏུ་ཚ་བ་རྣམས་ཀྱི་ལུས་ལ་ལྕགས་ཀྱི་གསལ་
ཤིང་རྩེ་གསུམ་མེ་འབར་བས་བཤང་ལམ་ནས་སྤྱི་བོ་དང་ཕྲག་པ་གཉིས་སུ་ཕུག་སྟེ། དབང་
པོའི་སྒོ་ཐམས་ཅད་ནས་མེ་རབ་ཏུ་འབར་བ་དང༌། ལྕགས་ཀྱུ་ལེབ་མ་མེ་ཆེན་པོ་འབར་བས་
ལུས་ལ་ཀུན་ནས་འཁྲི་བ་དང༌། ལྕགས་ཟངས་འགྱུར་བྱེད་ཁོལ་བས་གང་བ་སྤྱིའུ་ཚུགས་སུ་
བཅུག་ནས་འཚེད་པ་དང༌། ཤ་ཁྲག་ཟད་ནས་ཀེང་རུས་ཙམ་ལུས་པ་ལྕགས་ཀྱི་ས་གཞི་ལ་
བཀྲམ་བས་ཤ་ཁྲག་འཕྲལ་དུ་སྐྱེ་མ་ཐག་སླར་ཡང་འཚེད་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དང༌། 
མནར་མེད་པ་རྣམས་ཀྱི་ལུས་ལ་ལྕགས་ཀྱི་ས་གཞི་ལས་ཕྱོགས་ཐམས་ཅད་ནས་མེ་རབ་ཏུ་
འབར་བ་འོངས་ཏེ་དེའི་པགས་པ་དང་ཤ་དང་རྒྱུས་པ་དང་རུས་པ་དང་རྐང་གི་བར་དུ་སྲེག་
ཅིང༌། མེའི་ཕུང་པོ་འབའ་ཞིག་ཏུ་སྣང་བ་ལ། ཉམ་ཐག་པའི་སྐད་འབྱིན་པ་ལས། སེམས་ཅན་
དུ་མངོན་ཙམ་དང༌། ལྕགས་ཀྱི་ཞིབ་མ་ཆེན་པོར་ལྕགས་ཀྱི་མདག་མ་མེ་འབར་བ་དང༌། 
བསྲེས་ནས་རྔོད་པ་དང༌། ལྕགས་ཀྱི་རི་མེ་ཆེན་པོ་འབར་བ་ལ་འབབ་འཛེག་བྱེད་དུ་འཇུག་པ། 
ལྕེ་ཕྱུང་སྟེ་ལྕགས་ཀྱི་ས་གཞི་ལ་བརྒྱངས་ནས་ལྕགས་ཀྱི་ཕུར་བ་མང་པོ་འདེབས་པ་དང༌། 
པགས་པ་བཤུས་ཏེ་ལྕགས་ཀྱི་ས་གཞི་མེ་རབ་ཏུ་འབར་བ་ལ་གན་རྒྱལ་དུ་བསྒྱེལ་ནས། ཁ་
ལྕགས་ཀྱི་འབྱེད་སྤྱད་ཀྱིས་ཕྱེ་བར་ལྕགས་ཀྱི་ཐོ་ལུམ་འབར་བ་དང་ཟངས་ཞུན་བསྐོལ་བ་
བླུགས་པས། ཁ་དང་ལྐོག་མ་དང་ནང་ཁྲོལ་རྣམས་སྲེག་ཅིང༌། སྨད་ནས་ཕྱིར་འབྱུང་བ་ལ་
སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དྲག་ཅིང་རྩུབ་ལ་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་མྱོང་བ་སྟེ། འདི་རྣམས་ཀྱི་སྡུག་
བསྔལ་ཡས་མན་དུའང་ཡོད་ལ། གོང་མ་གོང་མ་རྣམས་ཀྱི་སྡུག་བསྔལ་ནི་འོག་མ་འོག་མ་
རྣམས་ལའང་ཚང་བར་ཡོད་ཅིང༌། ནད་བཞི་བརྒྱ་རྩ་བཞི་པོ་ཐམས་ཅད་ཚང་བས་ཀྱང་སྡུག་
2-1-399


བསྔལ་བར་གསུངས་སོ། །ཉེ་འཁོར་བ་ནི། བརྒྱད་པོ་ཀུན་ལས་ལྷག་བཅུ་དྲུག །དེ་དག་གི་ནི་
ངོས་བཞི་ན། །མེ་མ་མུར་དང་རོ་མྱགས་འདམ། །སྤུ་གྲིའི་ལམ་སོགས་ཆུ་བོ་ཡིན། །ཞེས་པ་
ལྟར་ཚ་དམྱལ་བརྒྱད་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཕྱོགས་བཞི་པོར་རེ་རེ་ནའང་མེ་མ་མུར་ལ་སོགས་པ་
བཞི་བཞི་ཡོད་པས་བཅུ་དྲུག་སྟེ། དེ་ཡང༌། མེ་མ་མུར་གྱི་ཐང་ཆེན་པོ་པུས་མོ་ནུབ་ཙམ་ལ་ཕྱིན་
པ་ན། རྐང་པ་བཞག་མ་ཐག་པགས་པ་དང་ཤ་དང་ཁྲག་རྣམས་སྲེག་ཅིང་བཏེག་མ་ཐག་འཚོ་
བ་དང༌། རོ་མྱགས་ཕྱི་སའི་འདམ་རྫབ་ཤིན་ཏུ་དྲི་ང་བར་ལུས་བྱིང་བ་ན་སྲིན་བུ་མཆུ་རྣོན་པོ་
ཅན་རྣམས་ཀྱིས་པགས་པ་ནས་རྐང་གི་བར་དུ་ཕུག་སྟེ་ཟ་བ་དང༌། སྤུ་གྲིའི་སོ་གྱེན་དུ་བསྟན་
ནས་བསླང་སྟེ་གཏམས་པའི་ལམ་ལ་ཕྱིན་པ་ན། རྐང་པ་བཞག་མ་ཐག་གཅོད་ཅིང་གཏེགས་
མ་ཐག་འཚོ་བ་དང༌། རལ་གྲི་ལོ་མའི་ནགས་ཚལ་དུ་གྲིབ་མ་ལ་འཁོད་པ་ན་རལ་གྲི་རྣམས་
ལྷུང་བས་ཡན་ལག་དང་ཉིང་ལག་ཐམས་ཅད་གཅོད་ཅིང༌། དེར་བརྒྱལ་ཏེ་འགྱེལ་བ་ན་ཁྱི་
སྲེ་བོ་དག་ལྷགས་ནས། བཤུལ་ཤ་འཐོག་ཅིང་ཟ་བ་དང༌། ལྕགས་ཀྱི་ཤིང་ཤལ་མ་ལིའི་
ནགས་ཚལ་དུ་ཕྱིན་པ་ན་ཚེར་མ་རྣོན་པོ་སོར་བཅུ་དྲུག་བ་ཡན་མན་དུ་ལྟ་བ་ལ་འབབ་འཛེག་
བྱས་པས་ལུས་ཀུན་ནས་འབིགས་ཤིང༌། དེར་ཁྭ་ཏ་ལྕགས་ཀྱི་མཆུ་ཅན་འོངས་ཏེ་ཕྲག་པ་ལ་
འཁོད་ནས་མིག་འབྲས་འཐོག་ཅིང་ཟ་བ་རྣམས་མཚོན་ཆར་འདྲ་བས་གཅིག་ཏུ་བྱས་པ་དང༌། 
ཆུ་བོ་རབ་མེད་ཅེས་བྱ་བ་ཐལ་ཚན་ནམ། འགྱུར་བྱེད་ཀྱི་ཆུ་ཁོལ་བས་གང་བར་ལུས་ལྷུང་སྟེ། 
ངོས་གཉིས་ནས་སྐྱེས་བུ་མཚོན་ཆ་སྣ་ཚོགས་ཐོགས་པས་སྲུང་ཞིང༌། ཤ་ཁྲག་ཐམས་ཅད་ཟད་
ནས་རུས་གོང་རྣམས་མེ་ཏོག་ཀུན་ད་ལྟར་གྱུར་གྱི་བར་དུ་འཚེད་ལ། བར་བར་དུ་མིག་ལྕགས་
ཀྱུས་ཕྱུང་ནས་གན་རྐྱལ་དུ་བཞག་སྟེ། ཅི་འདོད་ཅེས་དྲིས་པ་ན། བདག་ཅག་གིས་ནི་ཅིའང་མི་
ཤེས་མི་མཐོང་མོད། འོན་ཀྱང་བཀྲེས་སོ་སྒོམ་མོ་ཞེས་པ་ལ། ཐོ་ལུམ་འབར་བ་དང་ཟངས་
ཞུན་ཁོལ་བ་ཁར་ལྡུགས་པ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བའོ། །ཚེ་ཚད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡང༌། 
2-1-400


མི་རྣམས་ཚེ་ལོ་ལྔ་བཅུ་ལ། །འདོད་ལྷ་འོག་མའི་ཉིན་ཞག་སྟེ། །དེ་ཡིས་ཚེ་ལོ་ལྔ་བརྒྱ་འོ། །
གོང་མ་གཉི་ག་ཉིས་འགྱུར་ཉིད། །ཅེས་པ་ལྟར་རྒྱལ་ཆེན་རིས་བཞི་བས། མི་ལོ་ལྔ་བཅུ་ལ་
ཉིན་ཞག་གཅིག་ཏུ་བྱས་པའི་ལོ་ལྔ་བརྒྱ་ཐུབ་པ་ནས། གཞན་འཕྲུལ་དབང་ཕྱེད་པས་མི་ལོ་
སྟོང་དྲུག་བརྒྱ་ལ་ཞག་གཅིག་ཏུ་བྱས་པའི་ལོ་ཁྲི་དྲུག་སྟོང་ཐུབ་པ་རྣམས་གཞིར་བྱས་ཏེ། ཡང་
སོས་ལ་སོགས་དྲུག་རིམ་བཞིན། །འདོད་ལྷའི་ཚེ་དང་ཉིན་ཞག་མཉམ། །དེས་ན་དེ་དག་
རྣམས་ཀྱི་ཚེ། །འདོད་པའི་ལྷ་དང་མཉམ་པ་ཡིན། །ཞེས་པ་ལྟར་ཡང་སོས་བས་རྒྱལ་ཆེན་རིས་
བཞིའི་ཚེ་ཚད་ལ་ཞག་གཅིག་ཏུ་བྱས་པའི་ལོ་ཆེན་པོ་ལྔ་བརྒྱའི་བར་ལ་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བ་
ནས། ཚ་བ་བས་གཞན་འཕྲུལ་དབང་བྱེད་པའི་ཚེ་ཚད་ལ་ཞག་གཅིག་ཏུ་བྱས་པའི་ལོ་ཆེན་པོ་
ཁྲི་དྲུག་སྟོང་གི་བར་ལ་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བར་གསུངས་ཞིང༌། རབ་ཏུ་ཚ་ཕྱེད་མནར་མེད་ནི། 
བར་གྱི་བསྐལ་པའོ། །ཞེས་པ་ལྟར་རབ་ཏུ་ཚ་བ་བས་བར་བསྐལ་ཕྱེད་དང༌། མནར་མེད་པས་
བར་བསྐལ་གཅིག་གི་བར་ལ་སྡུག་བསྔལ་དྲག་པོ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་མྱོང་བར་གསུངས་སོ། །
གྲང་དམྱལ་རྣམས་ནི་གནས་ཀྱི་ཁྱད་པར་གླིང་འདིའི་འོག་རྒྱ་མཚོ་དང་ཉེ་བ་རྣམས་ནའང་ཉི་
ཟླ་ལ་སོགས་པའི་སྣང་བ་དང་བྲལ་བ་མུན་པའི་ཁྲོད། འཁྱག་རུམ་གྱི་སྦུབས་ཆེན་པོ་རྣམས་
སུ། ལུས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཤིན་ཏུ་གཞོན་ཤ་ཅན་རེག་ཏུ་མི་བཟོད་པ་གྲུབ་ནས། གྲང་བའི་ཁྱད་
པར་འོག་མ་འོག་མ་རྣམས་ཆེས་དྲག་པ་ཉམས་སུ་མྱོང་བའི་སྒོ་ནས་མིང་དུ་བཏགས་པ་ནི། ཆུ་
བུར་ཆུ་བུར་རྡོལ་བ་ཅན། །སོ་ཐམ་ཨ་ཆུ་ཀྱི་ཧུད་ཟེར། །ཨུཏྤལ་པདྨ་ལྟར་གས་པ། །པདྨ་ལྟ་
བུར་ཆེར་གས་པའོ། །ཞེས་པ་ལྟར་(སྡོམ་དུ་བྱས་)ས་དེ་ཉིད་ན་ཡོད་པའི་རླུང་ཆེན་པོས་བཏབ་པ་
ན་གྲང་བས་ཉེན་བས། ལུས་ཐམས་ཅད་ཆུ་བུར་དུ་གྱུར་པ་ཅན་དང༌། དེ་བས་ཀྱང་གྲང་བར་
གྱུར་པས་ཆུ་བུར་དེ་ཡང་རྡོལ་བ་ཅན་དང༌། ཤིན་ཏུ་གྲང་ཆེས་པས་སོ་ཐམ་ཐམ་པ་དང༌། དེ་
བས་ཀྱང་གྲང་བས་ཨ་ཆུ་ཟེར་བ་དང་ཀྱི་ཧུད་ཅེས་ཟེར་ཞིང་ཉེན་སྐད་དྲག་པོ་འདོན་པ་དང༌། 
2-1-401


དེ་དག་ལས་ཀྱང་ཆེས་གྲང་བས་པགས་པ་སྔོན་པོར་གྱུར་ནས་ཁ་ལྔའམ་དྲུག་ཏུ་གྱེས་པ་
ཨུཏྤལ་ལྟར་གས་པ་དང༌། སྔོ་བ་ལས་ཀྱང་ཐལ་ནས་དམར་བོར་གྱུར་ཅིང་ཁ་བཅུའམ་ཏེ་བས་
ཀྱང་ལྷག་པར་གྱེས་པ་པདྨ་ལྟར་གས་པ་དང༌། ཤིན་ཏུ་དམར་བར་གྱུར་ནས་བརྒྱའམ་སྟོང་ལ་
སོགས་པར་གྱེས་པ་པདྨ་ལྟར་ཆེར་གས་པའི་སྡུག་བསྔལ་མི་བཟད་པ་དང་ལྡན་པའོ། །ཉི་ཚེ་
བ་ནི་གནས་ངེས་པ་མེད་པར་གཤེད་མ་འགའ་ཞིག་ཐལ་གོང་དང་ཁ་སྣ་ལ་བྱ་གཅན་གྱིས་
འཐོག་པར་སྐྱེས་པ་དང༌། ཤན་པའི་སློབ་མ་རུས་གོང་དྲི་ང་བ་ལ་བྱ་རོག་ལ་སོགས་པས་
འཐོག་བར་སྐྱེས་པ་དང༌། ཉ་བ་འགའ་ཞིག་ལུས་ལྕགས་ཀྱིས་དཀྲིས་པར་སྐྱེས་པ་སོགས་
པའི་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བའོ། །ཚེ་ཚད་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡང༌། ཏིལ་སྦྱང་ནང་ནས་ལོ་བརྒྱ་ཞིང༌། །
ཏིལ་གཅིག་ཕྱུང་བས་ཟད་གྱུར་པ། །ཆུ་བུར་ཅན་གྱི་ཚེ་ཡིན་ཏེ། །གཞན་གྱི་ཚེ་ནི་ཉི་ཤུར་
བསྒྱུར། །ཞེས་པ་ལྟར་མ་ག་དྷཱའི་ཏིལ་ཁལ་བརྒྱད་ཅུས་གང་པའི་བང་བ་ནས། ལོ་བརྒྱ་བརྒྱ་ན་
ཏིལ་རེ་རེ་ཕྱུང་བས་ཟད་པར་གྱུར་པ་ནི་ཆུ་བུར་ཅན་གྱི་ཚེ་ཚད་ཡིན་ལ། ཆུ་བུར་རྡོལ་པ་ལ་
སོགས་པ་ཕྱི་མ་ཕྱི་མ་རྣམས་ནི་སྔ་མ་སྔ་མ་ལས་ཉི་ཤུ་འགྱུར་གྱིས་རིང་པ་སྟེ། ཉེ་འཁོར་བ་དང་
ཉི་ཚེ་བའི་ཚེ་ཚད་ནི་མ་ངེས་པར་གསུངས་མོད། དེ་རྣམས་གང་དུ་སྐྱེས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་སྡུག་
བསྔལ་བར་གནས་པས། ཐམས་ཅད་རང་རང་གི་སྡུག་བསྔལ་གང་ཡིན་པ་ལས་རྣམ་པར་
གྲོལ་ནས་མྱུར་དུ་མཐོ་རིས་དང་ཐར་བའི་བདེ་བ་བླ་ན་མེད་པ་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པའི་
དོན་ཏོ། །
གཞུང་དོན་ལ། སྡུག་བསྔལ་རང་ཞི་བར་བསྔོ་བ་དང༌། གཞན་གྱི་མཐུ་ཡིས་ཞི་བར་བསྔོ་
བའོ། །དང་པོ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)སྤྱིའི་སྡུག་བསྔལ་ཞི་བར་བསྔོ་བ་ནི། ཕྱོགས་བཅུའི་
འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་རབ་འབྱམས་མཐའ་ཡས་རྣམས་ན་ཚ་གྲང་དང་གཅོད་འདྲལ་ལ་
སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་མྱོང་བའི་དམྱལ་བ་ད༵ང་ནི་རིས་མི་འདྲ་བ་གང་དག་
2-1-402


ཇི་སྙེད་ཡོད་པ་རྣ༵མས་གནས་དེ་དག་ཏུ་ནི་དམྱལ་བའི་ལུས་ཅན་མཐའ་ཡས་པ་རྣ༵མས་སངས་
རྒྱས་འོད་དཔག་མེད་ཀྱི་ཁམས་བདེ་བ་ཅན་ལྟ་བུར་གནས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་རིན་པོ་ཆེ་
སྣ་ཚོགས་ལས་གྲུབ་པའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་རྣམས་སུ་གྲོགས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སངས་
རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་དང་ལྷན་ཅིག ལོངས་སྤྱོད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཅི་
འདོད་པ་ཐམས་ཅད་དཔག་བསམ་གྱི་ཤིང་ལས་འབྱུང་བ་ལ་སོཊ་པའི་བདེ་བ་ཆེན་པོས་ཆོས་
དང་མཐུན་པའི་དགའ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)ཁྱད་པར་ཚ་གྲང་ཞི་བར་བསྔོ་བ་ནི། ཆུ་བུར་ཅན་ལ་སོགས་པ་གྲང་བས་ཤིན་
ཏུ་ཉམ་ཐག་ཅིང་སྡུག་བསྔལ་བའི་སེམས་ཅན་དམྱལ་བ་རྣམས་ནི་ཡིད་དུ་འོང་བའི་མེ་དང༌། 
ཉི་མ་ལ་སོགས་པའི་འོད་ཟེར་ལ་བརྟེན་ནས་དྲོ་བའི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག བྱང་
ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱི་ཐུགས་རྗེའི་སྤྲིན་ཆེན་པོ་ལ༵ས་བྱུང་བའི་ཆུ་བོ་མཚོ་ཆེན་པོ་ལྟར་
མཐའ་ཡས་པའི་ཆར་བ་རྣམས་ཀྱི༵ས་ཡང་སོས་ལ་སོགས་པ་ཚ་བས་ཤིན་ཏུ་ཉམ་ཐག་ཅིང་
སྡུག་བསྔལ་བའི་སེམས་ཅན་དམྱལ་བ་རྣམས་རྟག་ཏུ་བསིལ་བའི་བདེ་བ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་
ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)ས་ཕྱོགས་ཡིད་དུ་འོང་བར་བསྔོ་བ་ནི། དམྱལ་བ་ཉེ་འཁོར་བ་རྣམས་ཀྱི་ཡན་
ལག་དང་ཉིང་ལག་གཅོད་པར་བྱེད་པའི་རལ་གྲིའི་ལོ་མའི་ནགས་ཚལ་འཇིགས་སུ་རུང་བ་
དེ་ཡ༵ང་ད་ནི་དམྱལ་བ་དེ་རྣམས་ལ་ལྷའི་དབང་པོའི་སྐྱེད་མོས་ཚལ་ལྟ་བུའི་དགའ་ཚལ་སྡུག་
གུ་ཡིད་དུ་འོང་བའི་བདེ་བ་དང་ལྡན་པར་ཤོ༵ག་ཅིག ཤལ་མ་ལིའི་ནགས་ཚལ་གྱི་སྡོང་བོ་
ལྕགས་ཀྱི་ཚེར་མ་རྣོན་པོས་ལུས་ཡན་མན་དུ་འབིགས་པ་དེ་ཡ༵ང༌། ད་ནི་ཆོས་དང་མཐུན་པའི་
འདོད་ཡོན་གྱི་བདེ་བ་སྟེར་བར་བྱེད་པའི་དཔག་བསམ་གྱི་ཤིང་ལྗོན་པ་ཉིད་དུ་འཁྲུངས་བར་
ཤོ༵ག་ཅིག ཁྭ་ལྕགས་ཀྱི་མཆུ་ཅན་ལ་སོགས་པའི་གནོད་བྱེད་དག་ཀྱང༌། ཡིད་དུ་འོང་བའི་བྱ་
2-1-403


མཐིང་རིལ་དང་ངུར་བ་ཕོ་མོ་དག་དང་ངང་བ་ད༵ང་བྱ་གཞད་ལ་སོགས་པ་སྐད་སྙན་པ་འབྱིན་
པར་གྱུར་ནས་གནས་ཐམས་ཅད་མཛེས་པར་གྱུར་ཅི༵ང་མེ་ཏོག་པདྨ་ལ་སོགས་པའི་དྲི་བསུང་
ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པའི་མཚོ་ཡིད་དུ་འོང་བ་དག་གི༵ས་དམྱལ་བའི་ས་ཕྱོགས་དག་ནི་ཉམས་རབ་
ཏུ་དགའ་བ་དང་ལྡན་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(བཞི་པ་)སྡུག་བསྔལ་བདེ་བར་འགྱུར་བ་བསྔོ་བ་ནི། མེ་མ་མུར་ལ་སོགས་པའི་སོལ་ཕུང་
འབར་བ་དེ་ཡང་རིན་པོ་ཆེ་ཨིནྡྲ་ནཱི་ལ་དང་པདྨ་རཱ་ག་ལ་སོགས་པའི་ཕུང་པོར་གྱུ༵ར་ཅིང༌། 
ལྕགས་ཀྱི་ས་གཞི་མེས་བསྲེགས་པས་ཤིན་ཏུ་ཚ་བ་དེ་ཡང་ཤེལ་གྱི་ས་གཞི་བསིལ་ཞིང་ཡིད་
དུ་འོང་བ་བྱི་དོར་བྱས་ནས་ལེགས་པར་བསྟར་བར་ཤོ༵ག་ཅིག ལྕགས་ཀྱི་རི་ར་དང་ལུག་གི་
གདོང་པ་ཅན་རྣམས་བསྡུས་ནས་འཇོམས་པའི་རི་བོ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱང་མཆོད་པའི༵་ཚོགས་
དཔག་ཏུ་མེད་པས་གང་བའི་གཞལ་མེད་ཁང་ཆེན་པོར་གྱུར་ཏེ་བདེ་བར་གཤེགས་པ་སྲས་
དང་བཅས་པ་རྣམས་ཀྱིས་གང་བས་དམྱལ་བ་རྣམས་ལ་ཕན་འདོགས་པར་ཤོ༵ག་ཅིག མེའི་
མདག་མའི་ཆར་དང་རྡོ་བསྲེགས་པའི་ཆར་་་་་་དང་མཚོན་ཆ་རྣོན་པོ་མེ་འབར་བའི་ཆར་བ་
འབབ་པ་ད༵ག་ནི་དུས་དེང་ནས་བཟུང་སྟེ་དམྱལ་བ་རྣམས་ཀྱི་མགོ་ལ་མེ་ཏོག་མཛེས་པ་སྣ་
ཚོགས་ཀྱི་ཆར་ཏུ་འབབ་པར་གྱུ༵ར་ཅིག གནོད་སེམས་དྲག་པོས་ཕན་ཚུན་འཐབ་ཅིང་མཚོན་
ཆ་རྣོན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ལུས་ལ་འདེབས་པ་དེ་ཡང་ནི༵་དུས་དེང་ནས་བཟུང་སྟེ་རྩེད་མོའི་དགའ་
བདེ་ལ་རོལ་པའི་ཕྱིར་མེ་ཏོག་ཡིད་དུ་འོང་བ་རྣམས་སུ་གྱུར་ནས་ཕན་ཚུན་འཕེན་པར་ཤོ༵ག་
ཅིག ཐལ་ཚན་གྱི་ཆུ་བོ་གཏིང་ཟབ་པས་རབ་མེད་པ་མེ་དང་འདྲ་བའི་ནང་དུ་ལུས་བྱིང་བ་
ད༵ག་ཤ་ཀུན་ཚིག་ནས་ཞིག་པར་གྱུར་ཏེ་རུས་གོང་མེ་ཏོག་ཀུན་དའི་མདོ༵ག་ལྟར་དཀར་བར་
གྱུར་བའི་དམྱལ་བ་རྣམས་ཀྱང་བདག་གི་དགེ་བའི་སྟོབས་ཀྱིས་ལྷ་ཡི་ལུས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་
པ་ཐོབ་ན༵ས་ལྷའི་བུ་མོ་མཛེས་མ་རྣམས་དང་ལྷན་ཅིག་ཏུ་ཁྲུས་གྱི་རྫིང་བུ་དལ་གྱིས་འབབ་ལ་
2-1-404


སོགས་པར་དགའ་བ་དང་བདེ་བའི་དཔལ་འབྱོར་ལ་རྩེ་ཞིང་གནས་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །

(གཉིས་པ་)གཞན་གྱི་མཐུས་ཞི་བར་བསྔོ་བ་ལ་བཞི་ལས། (དང་པོ་)རྡོ་རྗེ་འཛིན་པའི་མཐུས་
ཞི་བར་བསྔོ་བ་ནི། དམྱལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་རྣམ་འཕྲུལ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་གློ་བུར་དུ་མཐོང་བ་
ན་རྒྱུ་མཚན་ཅིའི་ཕྱིར་དམྱལ་བའི་གནས་འདིར་ནི་གཤིན་རྗེའི་མིའམ་སྐྱེས་བུ་རྣམས་ད༵ང་ཁྭ་
ཏ་འདབ་འཇིགས་ལ་སོགས་པ་དང་བྱ་རྒོད་མི་བཟད་པ་འཇིགས་སུ་རུང་བ་རྣམས་རྣམ་པར་
སྐྲག་ནས་འབྱེར་བར་བྱེ༵ད་ཅིང༌། ཤ་ཁྲག་དང་རྐང་མར་དང་ཚིལ་བུ་ལ་སོགས་པའི་བསྲེགས་
པའི་དུ་བས་ཀུན་ནས་དཀྲིགས་པའི་མུན་པ་རྣམས་ཐུགས་རྗེའི་འོད་ཟེར་གྱིས་བསལ་ཏེ། 
ལུས་དང་སེམས་ལ་བདེ་བ་དང་དགའ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་བསྐྱེད་པའི་མཐུ་སྟོབས་བཟང་པོ་འདི་
ད་ཀོ་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་སུ་ཡི་མཐུ་ཡིན་ནམ་སྙམ་སྟེ༵། མིག་གྱེན་ཏུ་བལྟས་བས་མདུན་གྱི་ནམ་
མཁའི་དཀྱིལ་ན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་གཟི་བརྗིད་ཀྱི་འོད་ཟེར་འབར་བ་
བཞུགས་པ་མངོན་སུམ་དུ་གསལ་བར་མཐོང་ན༵ས། དེ་ལ་རབ་ཏུ་དགའ་ཞིང་དང་བ་ཁྱད་
པར་ཅན་སྐྱེས་བའི་ཤུགས་ཀྱིས་སྔོན་གྱི་སྡིག་པ་མཐའ་དག་དང་བྲལ་ནས་རྡོ་རྗེ་འཛིན་པ་དེ་
དང་ལྷན་ཅིག་འགྲོགས་ཤིང་བདེ་བ་ཆེན་པོ་ལ་རྟག་ཏུ་ལོངས་སྤྱོད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །

(གཉིས་པ་)སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་མཐུས་ཞི་བར་བསྔོ་བ་ནི། ཡང་སྔ་མ་བཞིན་དུ་ནམ་
མཁའ་ལས་མེ་ཏོག་སྣ་ཚོགས་པའི་ཆར་བ་སྤོས་ཀྱི་ཆུ་དྲི་ཞིམ་པོ་ཅན་དང་འདྲེས་པ་འབབ་པ་
ཡི༵ས་དམྱལ་བའི་མེ་མདག་མི་བཟད་པ་རྣམས་སྒྲ་ཆིལ་ཆིལ་དང་བཅས་པའི་སྒོ་ནས་འཕྲལ་
ལ་གསོད་པ་མཐོང་བར་གྱུར་ན༵ས་བདག་ཅག་རྣམས་གློ་བུར་དུ་སྔར་མ་མྱོང་བའི་བདེ་བས་
ཚིམ་པ་མྱོང་བ་འདི་ལྟ་བུ་ནི་ཅི་ཞིག་གི་མཐུ་ཡིན་ནམ་སྙམ་ཏུ་བསམས་ཏེ་ཀྱེན་དུ་བལྟས་པ་
2-1-405


ད༵ང༌། སེམས་ཅན་དམྱལ་བ་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཕྱག་ན་པདྨ་བསྣམས་པའི་མགོན་པོ་སྤྱན་རས་
གཟིགས་དབང་ཕྱུག་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་ནས་དེ་དང་ལྷན་ཅིག་བདེ་བ་ཆེན་པོ་ལ་སྤྱོད་པར་
ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་མཐུས་ཞི་བར་བསྔོ་བ་ནི། ཡང་དམྱལ་བ་པ་རྣམས་
ཀྱིས་འཇམ་དབྱངས་མཐོང་བ་དང་ཕན་ཚུན་གཅིག་གིས་གཅིག་ལ་སྦྲན་ཏེ། ཀྱེ་གྲོགས་པོ་
དང་ད་ནི་དམྱལ་བའི་འཇིགས་པ་པོར་ལ་རིངས་པ་རིངས་པར་ཚུར་ཤོག་བདག་ཅག་རྣམས་
ནི་དོན་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པ་ཉིད་དོ། །དེ་ཡང་འུ་བུ་ཅག་མང་པོའི་ཐད་དུ་ནི༵་འཕགས་པ་གང་
གི་མཐུ་ཡིས་གཅོད་འདྲལ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ཀུན་དང་བྲལ་ཞིང་རབ་ཏུ་དགའ་བའི་
ཤུགས་ཕྱིན་པར་མཛད་ལ༵། ངན་སོང་ལ་སོགས་པའི་འགྲོ་བ་མ་ལུས་པ་ཀུན་གནོད་པ་མཐའ་
དག་ལས་ཡོངས་སུ་སྐྱོབ་པའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་དང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་རང་རང་གི་
མ་ལྟ་བུར་ཐུགས་བརྩེ་བ་ཆེན་པོ་སྐྱེས་པར་གྱུར་པ༵འི་འཇམ་དཔལ་གཞོན་ནུ་རལ་པའི་ཟུར་
ཕུད་ལྔ་དང་ལྡན་པ་ཅན་འོད་ཟེར་གྱི་གཟི་བརྗིད་འབར་བས་དམྱལ་བའི་འཇིགས་པ་མེད་
པར་བྱེད་པ་འདི་ཇི་ཞིག་ལྟར་ཕྱི༵ན་པར་གྱུར་ཏོ། །སེམས་ཅན་དམྱལ་བ་ཁྱེད་རྣམས་ཀྱིས་ལྟོས་
ཤིག གང་ལ་ཞེ་ན། ཚངས་པ་དང་བརྒྱ་བྱིན་ལ་སོགས་པ་ལྷའི་ཚོགས་བརྒྱ་ཕྲག་དུ་མའི་མགོ་
བོའི་ཅོད་པན་དག་གིས་གང་གི་ཞབས་ཀྱི་པད་མོ་དྲི་མ་མེད་པ་ལ་གུས་པས་རྒྱུན་མི་འཆད་
པར་མཆོད་པ་ཕྱེད་ཅི༵ང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོས་བརླན་པར་གྱུར་པའི་
སྤྱན་རབ་ཏུ་མཛེས་པ་དང་ལྡན་པའི་དབུ་ལ་ལྷ་རྣམས་ཀྱིས་མཆོད་པའི་མེ་ཏོག་དུ་མའི་ཚོགས་
ཀྱི་ཆར་ཆེན་པོ་འབབ་པར་གྱུར་པ༵་གཞལ་མེད་ཁང་བརྩེགས་མ་ཡིད་དུ་འོང་བ་དུ་མའི་ནང་ན་
ལྷའི་བུ་མོ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོས་བསྟོད་པའི་དབྱངས་སྙན་པ་སྒྲོགས་པ་དང་ལྡན་པ་འདི་ལ་ལྟོས་
ཤིག་ཅེ༵ས་སྨྲས་པ་དང༌། མགོན་པོ་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་རྣམ་འཕྲུལ་ཏེ་འདྲ་བ་མངོན་སུམ་
2-1-406


དུ་མཐོང་ནས། ད་ནི་སེམས་ཅན་དམྱལ་བ་པ་རྣམས་དགའ་བའི་ཤུགས་ཀྱིས་ཀུ་ཅོ་འདོན་
ཞིང་དེ་དང་ལྷན་ཅིག་བདེ་བ་ཆེན་པོ་ལ་སྤྱོད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(བཞི་པ་)རྒྱལ་སྲས་གཞན་གྱི་མཐུས་ཞི་བར་བསྔོ་བ་ནི། དེ་ལྟར་གཞུང་ལུགས་རྣམ་པར་
དག་པ་བརྩམས་པ་ལ་སོགས་པའི་བདག་གི་དགེ་བའི་རྩ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་འཕགས་པ་ཀུན་
ཏུ་བཟང་པོ་དང་སྒྲིབ་པ་རྣམ་སེལ་དང་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོ་དང་སའི་སྙིང་པོ་དང་བྱམས་པ་
ལ་སོ༵གས་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་ས་བཅུའི་སྒྲིབ་པ་མེད་པ་སྤྲིན་གྱི་ཚོགས་དང་
འདྲ་བ་རྣམས་ལས་མཐོང་ན་བདེ་བ་ད༵ང་རེག་བྱ་བསིལ་ཞིང་དྲི་ཞིམ་པོའི་ངད་དང་ལྡན་པའི་
ཆར་པ་འབེབས་པ་མཐོང་ན༵ས་སེམས་ཅན་དམྱལ་བ་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་མངོན་པར་མཐོ་
བ་དང༌། ངེས་པར་ལེགས་པའི་དགའ་བ་དང་བདེ་བ་ཆེན་པོ་མྱུར་ཏུ་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅི༵ག་ཅེས་
པའོ། །
(གཉིས་པ་)དུད་འགྲོའི་དོན་དུ་བསྔོ་བའི་སྤྱི་དོན་ལའང༌། གནས་ལུས་སྡུག་བསྔལ་ཚེ་ཚད་
བཞི་ལས། (དང་པོ་)དེ་དག་གི་རྩ་བའི་གནས་ནི་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་དང་འཕྲོས་པའི་གནས་ནི། ཆུ་
དང་ཐང་དང་ནམ་མཁའི་སྤྱོད་ཡུལ་ལ་སོགས་པ་གཞན་འཕྲུལ་དབང་བྱེད་མན་ཆད་དུ། ལུས་
ཆུང་བ་ལ་སྐྲའི་རྩེ་མོ་ལ་བཅུ་ཆ་ཙམ་དང༌། ཉི་ཟེར་ཀྱི་རྡུལ་ཙམ་དང་རྒྱ་ཤུག་གི་ཚི་གུ་ཙམ་དང༌། 
ཆེ་བ་ལ་དཔག་ཚད་ཁྲི་ཡོད་པ་དང༌། གླང་པོ་ཆེ་འགའ་ཞིག་ལ་དཔག་ཚད་བདུན་ཡོད་པ་
དང༌། ཆུ་སྲིན་ཆེ་བ་ལ་དཔག་ཚད་ཉེས་སྟོང་བདུན་བརྒྱ་ཡོད་པ་དང༌། ཀླུ་འགའ་ཞིག་རི་རབ་
དང་མཉམ་པ་ལ་སོགས་པ་གྲུབ་ནས། སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཁྱད་པར་ཉ་དང་ཆུ་སྲིན་ལ་སོགས་པ་
ཆེ་བ་རྣམས་ཀྱི་ཆུང་ངུ་མང་པོ་མིད་དེ་ཟ་བ་དང༌། སྲིན་བུ་ལ་སོགས་པ་ཆུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཆེ་
བ་མང་པོའི་ལུས་ཕུག་སྟེ་ཟ་བ་དང་ཕན་ཚུན་གཅིག་གིས་གཅིག་གསོད་ཅིང་འཚེད་པ་དང༌། 
ཁྱད་པར་ཀླུ་རྣམས་ཉིན་རེ་ཞིང་བྱེ་ཚན་གྱི་ཆར་པས་ཤ་ཐམས་ཅད་རུས་པ་ལ་ཐུག་པར་སྲེག་
2-1-407


པ་དང༌། ནམ་མཁའ་ལྡི ང་གཏུམ་པོས་ཟ་བ་དང༌། ཁ་འཐོར་བ་རྣམས་ཀྱང་རང་དབང་མེད་
པར་བཀོལ་བ་དང་ཤ་ཁྲག་དང་པགས་པ་ལ་སོགས་པའི་ཆེད་དུ་གསོད་པ་དང༌། ལྕག་ཚན་
དང་ལྕགས་ཀྱུ་ལ་སོགས་པས་རྡེག་པ་དང་འཚོག་པ་དང་འཁོལ་བ་ལ་སོགས་པའི་གདུང་
བ་དྲག་པོ། (ཉི་མའི་སྙིང་པོར་)ཚེ་ཐུང་བས་ཡུད་ཙམ་དང་རིང་བས་བསྐལ་པའི་བར་དུ་མྱོང་བར་
གསུངས་པས། དེ་རྣམས་རང་རང་གི་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་དག་ལས་རྣམ་པར་གྲོལ་བའི་བདེ་
བ་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པའི་དོན་ཏེ། དེ་ཡང་གཞུང་ལ་སྦྱར་ན་དུད་འགྲོའི་ཚོགས་མཐའ་
ཡས་པ་རྣམས་ནི་ཕན་ཚུན་གཅིག་ལ་གཅི༵ག་ཟ་བ་དང་གནོད་པ་ལ་སོགས་པའི་འཇིགས་པ་
ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་ནས། གནས་སྐབས་སུ་མཐོ་རིས་ཀྱི་བདེ་བ་དང༌། མཐར་ཐུག་ཐར་པའི་
བདེ་བ་བླ་ན་མེད་པར་ཐོབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)ཡི་དྭགས་ཀྱི་དོན་དུ་བསྔོ་བའི་སྤྱི་དོན་ལའང་སྔ་མ་ལྟར་བཞི་ལས། (དང་པོ་)
དེ་དག་གི་རྩ་བའི་གནས་ནི་གླིང་འདིའི་དཔག་ཚད་ལྔ་བརྒྱའི་འོག་ལ་སོགས་པ་དང་འཕྲོས་
པའི་གནས་མིའི་ཡུལ་དང་རྒྱ་མཚོའི་འགྲམ་དང་(མཁའ་ལ་རྒྱུ་བ་རྣམས་)ནམ་མཁའི་སྤྱོད་ཡུལ་ལ་
སོགས་པ་རྣམས་སུ། (ཉི་མའི་སྙིང་པོར་)ལུས་ཆུང་བ་ལ་མཐོ་གང་དང༌། ཆེ་བ་ལ་དཔག་ཚད་སྟོང་
ཡོད་པ་ལ་སོགས་པ་གྲུབ་ནས། སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཁྱད་པར་བཀྲེས་པ་དང་སྐོམ་པས་ཉམ་ཐག་
པས་པགས་པ་དང་ཤ་དང་ཁྲག་རྣམས་སྐམས་ནས་ལུས་སྡོང་དུམ་མེས་ཚིག་པ་ལྟར་གྱུར་ཏེ། 
ཁ་སྐམས་པ་ལ་ལྕེས་ལྡག་ཅིང་རྫིང་བུ་ལ་སོགས་པར་བརྒྱུགས་པ་ན། མཚོན་ཆ་སྣ་ཚོགས་
ཐོགས་པས་བསྲུངས་ནས་འཐུང་དུ་མི་འཇུག་ལ། གལ་ཏེ་མ་བསྲུངས་ཀྱང་རྣག་ཁྲག་ལ་
སོགས་པར་མཐོང་ནས་བཏུང་དུ་མི་རུང་བར་འགྱུར་བ་ཕྱིའི་སྒྲིབ་པ་ཅན་དང༌། གལ་ཏེ་ཟས་
སྐོམ་ཅུང་ཟད་རྙེད་ཀྱང༌། ཁ་ཁབ་མིག་ལྟར་དོག་པ་དང༌། མགྲིན་པ་གཞུ་རྒྱུད་ལྟར་ཕྲ་བ་ནས་
མི་ཤོང་བ་དང༌། ལྟོ་བ་རྒྱ་མཚོ་ལྟར་ཡངས་པ་མི་ཁེངས་པ་དང༌། ཡན་ལག་གྲོ་སོག་ལྟར་ཕྲ་
2-1-408


བས་མི་ཐེག་པར་འགྱུར་བ་ནང་གི་སྒྲིབ་པ་ཅན་དང༌། གལ་ཏེ་བཟའ་བཏུང་ནུས་ཀྱང་དེ་དག་
མེ་ལྕེའི་ཕྲེང་བ་ལ་སོགས་པར་གྱུར་པས་སྲེག་པ་དང༌། བཤང་གཅི་དྲི་ང་བ་དང་དུག་དང་
མཆིལ་མ་དང་ངར་སྣབས་དང་ལྗན་ལྗིན་ཀྱི་དངོས་པོ་ལ་སྤྱོད་པ་ཟས་སྐོམ་གྱི་སྒྲིབ་པ་ཅན་ལ་
སོགས་པའི་གདུང་བ་དྲག་པོ། ཚེའི་ཚད། ཟླ་བ་ཉིན་ཞག་གིས་ལྔ་བརྒྱ། །ཞེས་པ་ལྟར་མིའི་
ཟླ་བ་ལ་ཉིན་ཞག་ཏུ་བྱས་པའི་ལོ་ལྔ་བརྒྱ་ལ་སོགས་པར་མྱོང་བར་གསུངས་པས། དེ་དག་
བཀྲེས་སྐོམ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་དག་དང་བྲལ་བར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པའི་དོན་
ཏེ། དེ་ཡང་གཞུང་ལ་སྦྱར་བ་ནི། དཔེར་ན་བྱང་སྒྲ་མི་སྙན་པའི་མི་རྣམས་སུས་ཀྱང་བདག་
གིར་མ་བཟུང་ཞིང༌། མ་རྨོས་པའི་ལོ་ཏོག་དང༌། དཔག་བསམ་གྱི་ཤིང་ལ་སོགས་པའི་འབྱོར་
པ་བཟང་པོ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པ་བཞིན་དུ༵། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་མཐའ་ཡས་པ་ན་གནས་པའི་
ཡི་དྭགས་རྣམས་ནི་བཟའ་བ་དང་བཏུང་བ་ལ་སོགས་པ་འདོད་པའི་ཡོན་ཏན་ཐམས་ཅད་ལ་
ལོངས་སྤྱོད་པའི་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པར་གྱུ༵ར་ཅིག གཞན་ཡང་བྱང་ཆུབ་
སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཕྱུག་གི༵་ཕྱག་ནས་འབབ་པའི་
བདུད་རྩི་འོ་མའི་རྒྱུན་དཔག་ཏུ་མེད་པ་རྣམས་ཀྱི༵ས་འབྱུང་པོ་ཡི་དྭགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་
པ་རྣམས་ནི་ཇི་ལྟར་འདོད་པ་བཞིན་དུ་ཚིམ་པར་བྱས་ཤི༵ང་བདུད་རྩིའི་ཆུ་ལ་ཁྲུས་བྱས་པས་
དུས་རྟག་ཏུ་བསིལ་བའི་བདེ་བ་ཡིད་དུ་འོང་བ་དང་ལྡན་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)བདེ་འགྲོའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ལ། རྒུད་པ་བཞི་པར་བསྔོ་བ་དང༌། འབྱོར་བ་ཐོབ་
པར་བསྔོ་བའོ། །དང་པོ་ནི། མི་རྣམས་ལའང་ཚ་གྲང་དང་བཀྲེས་སྐོམ་དང་འགྲོ་འོང་དང་
ངལ་དུབ་དང་འཐབ་རྩོད་དང་གནོད་འཚེ་དང་ཡོད་པ་སྲུང་པ་དང་མེད་པ་ཚོལ་བ་དང་དབང་
པོ་མ་ཚང་བ་དང་སྐྱེ་རྒ་ན་འཆི་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་ཡོད་པས་དེ་དག་
ཞི་བའི་དོན་ལ་གཉིས་ལས། (དང་པོ་)སྤྱིའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ནི། མིའི་ནང་དུའང་ལོང་བ་རྣམས་
2-1-409


ཀྱིས་མིག་གསལ་བོ་ཐོབ་སྟེ་གཟུགས་མཛེས་པ་རྣམས་མཐོང་བར་ཤོ༵ག་ཅིག འོན་པ་རྣམས་
ཀྱིས་ཀྱང་རྣ་བ་གསོང་པོ་ཐོབ་སྟེ་རྟག་ཏུ་སྒྲ་ཡིད་དུ་འོང་བ་རྣམས་ཐོས་པར་ཤོ༵ག་ཅིག ཡུམ་
ལྷ་མོ་སྒྱུ་འཕྲུལ་ཆེན་མོ་ལས་སྲས་གཞོན་ནུ་དོན་གྲུབ་བཙས་པ་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ༵་ནི་སྦྲུམ་མ་
རྣམས་ལའང་ན་བའི་གནོད་པ་མེད་པར་སྲས་ཡིད་དུ་འོང་བ་རྣམས་བདེ་བའི་སྒོ་ནས་བཙའ་
བར་ཤོ༵ག་ཅིག གཅེར་བུར་གྱུར་པ་རྣམས་ཀྱི་གོས་སྲབ་འཇམ་ཡང་བ་རེག་ན་བདེ་བ་དག་
ད༵ང༌། བཀྲེས་པས་ཉེན་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཟས་ཞིམ་པོ་རོ་བརྒྱ་དང་ལྡན་པ་དང་ནི༵། སྐོམ་པས་
གདུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཆུ་ཡན་ལག་བརྒྱད་དང་ལྡན་པ་དག་ད༵ང༌། སྦྲང་ཆང་དང་རྒུན་ཆང་ལ་
སོགས་པའི་སྨན་གྱི་བཏུང་བ་ཞིམ་པོ་དག་ཀྱང་ཐོབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག བཀྲེན་ཞིང་ཕོངས་པར་
གྱུར་པ་རྣམས་ཀྱིས་གསེར་དང་དངུལ་དང་རྟ་དང་གླང་པོ་དང་ཞིང་དང་འབྲུ་ལ་སོགས་པའི་
ནོར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་རྣམས་ཐོབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག ཡིད་མྱ་ངན་དྲག་པོས་གདུངས་ཤིང་ཉམ་
ཐག་པ་རྣམས་ཀྱང་མྱ་ངན་དང་བྲལ་ནས་དགའ་བ་དང་བདེ་བ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག
འདོད་པ་བཙལ་ཏེ་མ་རྙེད་པས་ཡི་ཆད་པ་རྣམས་ཀྱང་ཅི་འདོད་པ་རྙེད་པས་ཡིད་སོས་ཤི༵ང་
བློ་བརྟན་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་བདེ་བ་དང་ལྡན་པར་ཤོ༵ག་ཅིག སེམས་ཅན་ནད་པ་ནད་
སྣ་ཚོགས་ཀྱིས་གཟིར་བ་ཇི་རྙེད་པ༵་དེ་དག་ཀྱང་མྱུར་དུ་ཚ་བ་དང་གྲང་བ་ལ་སོགས་པའི་ནད་
རྣམས་ལས་ཐར་བར་གྱུར་ཅི༵ག འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་པའི་ནད་ནི་རླུང་མཁྲིས་བད་ཀན་ལ་
སོགས་པ་མ་ལུས་པ༵་རྣམས་དུས་རྟག་ཏུ་སུ་ལའང་འབྱུང་བ་མེད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག རྒྱལ་པོ་དང་
ཆོམ་རྐུན་དང་ཤ་ཟ་དང་མེ་དང་ཆུ་ལ་སོགས་པས་འཇིགས་ཤིང་སྐྲག་པ་རྣམས་ལ་ནི་འཇིགས་
པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་མེད་ཅིང་མི་འབྱུང་པར་ཤོ༵ག་ཅིག ཡན་ལག་དང་ཉིང་ལག་ལྕགས་སྒྲོག་
ལ་སོགས་པས་བཅིངས་པ་རྣམས་ནི་འཆིངས་པ་སྣ་ཚོགས་ལས་རྣམ་པར་གྲོལ་བར་གྱུ༵ར་ཅིག
མཐུ་དང་སྟོབས་མེད་པའི་དམན་པ་རྣམས་ནི་ཕྱི་ནང་གི་མཐུ་སྟོབས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་
2-1-410


ལྡན་ཞི༵ང་ཕན་ཚུན་སེམས་ནི་ཁེངས་པ་དང་བྲལ་ནས་མཉེན་ཞིང་འཇམ་པ་དང་ལྡན་པར་
གྱུར་ཅི༵ག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)འགྲོན་པོའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ནི། ཁྱད་པར་ལམ་དུ་ཞུགས་པའི་འགྲོན་པོ་དག་ནི་
ཐམས་ཅད་ལ༵་ཡང་གང་དུ་འགྲོ་བའི་ཕྱོགས་རྣམས་ཐམས་ཅད་དུ་ཆོམ་རྐུན་ལ་སོགས་པའི་
འགལ་རྐྱེན་མེད་པས་ལམ་བདེ་ཞིང་བཀྲ་ཤིས་པའི་མཐུན་རྐྱེན་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་
པར་ཤོ༵ག་ཅིག དགོས་པ་གང་གི་དོན་དུ་འགྲོ་བར་བྱེད་པ༵འི་བྱ་བ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་
འབད་པ་དང་རྩོལ་བ་གང་ཡང་མི་དགོས་པར་ཐབས་ལ་མཁས་པའི་སྒོ་ནས་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་
པར་གྱུར་ཅི༵ག ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་རྣམས་ལ་བགྲོད་པའི་གྲུ་དང་རྒྱ་མཚོ་ཆེན་པོ་ལ་བགྲོད་པའི་གྲུ་
ཆེན་དང་གཟིངས་སུ་ཞུགས་པ་རྣ༵མས་ནོར་བུ་ལེན་པ་ལ་སོགས་པ་གང་ཡིད་ལ་བསམས་
པའི་དོན་ཐམས་ཅད་གྲུབ་པར་གྱུར་ཏེ༵། ཆུ་ཡི་ངོགས་དང་འགྲམ་རྣམས་སུ་བདེ་བར་ཕྱིན་
ན༵ས་རང་རང་གི་གཉེན་བཤེས་རྣམས་དང་ལྷན་ཅིག་དགའ་བ་དང་ལྡན་པར་ཤོ༵ག་ཅིག མྱ་
ངན་གྱི་ཐང་དང་ནགས་ཚལ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སུ་ལམ་གོལ་ནས་གོང་དུ་འགྲོ་གཏོལ་མེད་
པར་འཁྱམས་པ་རྣ༵མས་ལམ་སྟོན་པའི་འགྲོན་པོ་དག་དང་ཕྲད་པར་གྱུར་ན༵ས་ཆོམ་རྐུན་དང་
སྟག་དང་དོམ་དང་དྲེད་དང་དུག་སྦྲུལ་ལ་སོགས་པའི་འཇིགས་པ་མེད་པ༵ར་ལམ་དུ་མི་ངལ་
བར་བདེ་བླག་ཏུ་འདོད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག འཇིགས་པ་དང་བཅས་པའི་འབྲོག་དགོན་པ་ལ་
སོགས་པ་ལམ་མེད་ཅིང་ཉམ་ང་བ༵་དང་བཅས་པའི་སར་བྱིས་པ་དང་རྒན་པོ་ལ་སོགས་པ་
འཇིགས་པ་ལས་སྐྱོབ་པའི་མགོན་མེད་པ༵་དག་ལམ་གྱིས་དུབ་པས་གཉིད་ལོག་པ་དང་མྱོས་
ཏེ་དྲན་པ་ཉམས་ཤིང་རབ་ཏུ་མྱོས་བས་བག་མེད་པར་གྱུར་པ་རྣ༵མས་དེ་ན་གནས་པའི་ལྷ་དག་
གིས་བར་ཆད་ལས་སྲུང་ཞིང་སྐྱོབ་པར་བྱེད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)འབྱོར་བ་ཐོབ་པར་བསྔོ་བ་ལ་དྲུག་ལས། (དང་པོ་)ལུས་དང་ལོངས་སྤྱོད་འབྱོར་
2-1-411


བར་བསྔོ་བ་ནི། ལུས་ཅན་ཐམས་ཅད་མི་དལ་ཞིང་མི་ཁོམ་པའི་གནས་བརྒྱད་པོ་ཀུན་ལས་
ཐར་ནས་དལ་བའི་ལུས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཐོབ་པ་ད༵ང༌། དེར་ཡང་མངོན་པར་ཡིད་ཆེས་པ་
དང་དང་བ་དང་འདོད་པའི་དད་པ་གསུམ་དང༌། ཀུན་རྫོབ་དང་དོན་དམ་པ་རྟོགས་པའི་ཤེས་
རབ་དང་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་ལ་སྙིང་བརྩེ་བ་དང་ལྡན་ཞི༵ང་ཟས་དང་གཟུགས་དང་ཚུལ་
ཁྲིམས་ཀྱི་ཀུན་ཏུ་སྤྱོད་པ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ན༵ས། སྐྱེ་བ་ཐམས་ཅད་
དུ་རྟག་ཏུ་ཚེ་རབས་དྲན་པ་ལ་སོགས་པའི་མངོན་ཤེས་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅི༵ག སེམས་ཅན་
ཐམས་ཅད་ལ་ནམ་མཁའི་མཛོད་ཀྱི་ཏིང་ངེ་འཛིན་ཐོབ་པ་ན་ཅི་འདོད་པ་ཐམས་ཅད་ནམ་
མཁའ་ལས་འབྱུང་བ་བཞིན་དུ༵་ཆོས་དང་མཐུན་པའི་ལོངས་སྤྱོད་ཐམས་ཅད་ནམ་ཡང་ཟད་པ་
མེད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག ལོངས་སྤྱོད་ཀྱི་ཆེད་དུ་ཕན་ཚུན་འཐབ་པ་དང་རྩོད་པ་མེད་ཅིང་གནོད་པ་
དང་འཚེ་བ་མེད་པ༵ར། རང་རང་གིས་དབང་ཐོབ་པ་ཉིད་དུ་ནི་ཅི་བདེ་བར་ལོངས་སྤྱོད་པར་
ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)གཟུགས་དང་གཟི་བརྗིད་ལྡན་པར་བསྔོ་བ་ནི། སེམས་ཅན་གཟི་བརྗིད་དང་
གཟི་མདངས་ཆུང་ངུར་གྱུར་པ་ག༵ང་དག་ཡིན་པ་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་གཟི་བརྗིད་ཆེན་པོ་
བལྟ་ན་སྡུག་པ་དང་ལྡན་པར་ཤོ༵ག་ཅིག དཀའ་ཐུབ་ཅན་གྱི་གང་ཟག་གང་ཞིག་དཀའ་ཐུབ་
ཀྱི་དབང་གིས་གཟུགས་རིད་ཅིང་ངན་པར་གྱུར་པ༵་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ཀྱང་གཟུགས་བཟང་
པོ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པར་ཤོ༵ག་ཅིག འཇིག་རྟེན་ཀྱི་ཁམས་ན་བུད་མེད་ཀྱི་འགྲོ་བ་
གང་ཇི་སྙེད་ཡོད་པ༵་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི་བུད་མེད་ཀྱི་དབང་པོ་སྤངས་ནས་སྐྱེས་བའི་ལུས་
ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཉིད་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅི༵ག རིགས་དང་ལོངས་སྤྱོད་ལ་སོགས་པ་དམན་པས་
མ་རབས་སུ་གྱུར་པ་རྣམས་ནི་རིགས་བཟང་བོ་དང་ལོངས་སྤྱོད་ཆེན་པོ་ལ་སོགས་པས་མཐོན་
པོའི་གོ་འཕང་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅི༵ང༌། དེ་དག་གི་དྲེགས་པ་དང་ང་རྒྱལ་དག་ཀྱང་བཅོམ་ནས་ཞི་
2-1-412


ཞིང་དུལ་བ་དང་ལྡན་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)དགེ་ཞིང་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པར་བསྔོ་བ་ནི། བདག་གིས་དུས་གསུམ་དུ་
གསགས་པའི་བསོད་ནམས་འདི་ཡིས་ནི༵་ནམ་མཁའི་མཐར་དང་མཉམ་པའི་སེམས་ཅན་
ཐམས་ཅད་མ་ལུས་པ༵་རྣམས་སྡིག་པ་མི་དགེ་བར་འགྱུར་བའི་ལས་ཐམས་ཅད་སྤངས་ནས་
ནི༵་དུས་རྟག་ཏུ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་དགེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་འབའ་ཞིག་བྱེད་པར་ཤོ༵ག་
ཅིག ཁྱད་པར་དུ་བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་པ་དང་མི་འབྲལ་ཞི༵ང་སྦྱོར་
བ་ཕ་རོལ་ཏུ་ཕྱིན་པས་གཞན་གྱི་དོན་སྒྲུབ་པའི་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སྤྱོད་པ་ལ་གཞོལ་བ་ད༵ང་གྲོགས་
སངས་རྒྱས་དང་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་རྣམས་ཀྱིས་ཡོངས་སུ་བཟུང་ཞི༵ང་མི་མཐུན་ཕྱོགས་
འདུ་འཛི་དང་རྣམ་གཡེང་ལ་སོགས་པ་བདུད་ཀྱི་ལས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་སྤངས་པར་ཤོ༵ག་ཅིག
བདེ་འགྲོར་སྐྱེས་པའི་སེམས་ཅན་དེ་དག་ཐམས་ཅད་ནི༵་ཚེ་ཡང་དཔག་ཏུ་མེད་པ་ཐུབ་ཅིང་
ཡུན་རིང་དུ་གནས་པར་ཤོ༵ག་ཅིག གནས་པའི་བར་ལ་ཡང༌། ལོངས་སྤྱོད་དང་ལྡན་པས་དུས་
རྟག་ཏུ་བདེ་བས་འཚོ་བར་འགྱུར་ཞི༵ང༌། དུས་མ་ཡིན་པར་འཆི་བའི་སྒྲ་ཡང་གྲགས་པར་མ་
གྱུ༵ར་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(བཞི་པ་)ཞིང་ཁམས་ཡོངས་སུ་དག་པར་བསྔོ་བ་ནི། འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་ཐམས་ཅད་དུ་
ཅི་འདོད་པ་འབྱུང་བའི་དཔག་བསམ་གྱི་ཤིང་གི་སྐྱེད་མོས་ཚ༵ལ་ཡིད་དུ་འོང་བ་རྣམས་སངས་
རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་རྣམས་དང་ནི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྲ༵ས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཆོས་ཀྱི་སྒྲ་
སྙན་པ་ཡིད་དུ་འོང་བ་འབའ་ཞིག་སྒྲོགས་པ་དང་ལྡན་པ་ཡི༵ས་སའི་ཕྱོགས་རྣམས་ཐམས་ཅད་
གང་བར་ཤོ༵ག གནས་ཐམས་ཅད་དུ་ཡང་སའི་གཞི་ད༵ག་ནི་གསེག་མ་དང་གྱོ་མོ་དང་ངམ་
གྲོག་དང་གཅོང་རོང་དང་ཚེར་མ་ལ་སོགས་པ་མེད་པ་ད༵ང༌། ལག་མཐིལ་ལྟར་མཉམ་ཞིང་
ཐ་གྲུ་ཡངས་པ་ལྟ་ན་སྡུག་པ་བཻཌཱུརྱ༵འི་རང་བཞིན་ལས་གྲུབ་པ། ཚོན་སྣ་བརྒྱ་རྩ་གཅིག་ལ་
2-1-413


སོགས་པས་མིག་མངས་རིས་སུ་བྲིས་པ་ཀ་ཙ་ལིན་དའི་གོས་ལྟར་རེག་ན་འཇམ་པ་ལ་སོགས་
པའི་ཡོན་ཏན་དང་ལྡན་པར་གནས་པར་གྱུ༵ར་ཅིག སངས་རྒྱས་ཀྱི་འཁོར་གྱི་དཀྱི ལ་འཁོར་
ཆེན་པོ་ཡོད་རྒུ་ཐམས་ཅད་དུ་ཡ༵ང་ཐེག་པ་ཆེན་པོ་ལ་སྤྱོད་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་མང་
པོ་ད༵ག་རང་གི་ལེགས་པའི་ཡོན་ཏན་གཞན་དོན་འབའ་ཞིག་སྒྲུབ་པས་སའི་སྟེང་མཐའ་ད༵ག་
བརྒྱན་པར་མཛད་པའི་སྒོ་ནས་ཡུན་རིང་པོར་བཞུགས་པར་གྱུར་ཅི༵ག་ཅེས་པའོ། །
(ལྔ་པ་)ཆོས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་ཚང་བར་བསྔོ་བ་ནི། ལུས་ཅན་མ་ལུས་པ་ཀུན་གྱིས་བྱ་ཡིད་
དུ་འོང་བ་རྣམས་དང་ནི༵་ཤིང་གི་ཁྱད་པར་སྣ་ཚོགས་པ་དང༌། ཉི་ཟླ་ལ་སོགས་པའི་འོད་ཟེར་
ཐམས་ཅད་ད༵ང་བར་སྣང་གི་ནམ་མཁའ་ལས་ཀྱང་ཟབ་པ་དང་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཆོས་ཀྱི་སྒྲ༵་རྒྱུན་མི་
འཆད་པར་ཐོས་པར་ཤོ༵ག་ཅིག ལུས་ཅན་དེ་དག་ཐམས་ཅད་དུས་རྟག་ཏུ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་
ལྡན་འདས་རྣམས་ད༵ང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྲས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་ཆེན་པོ་རྣམས་དང་ཕྲད་
པར་གྱུར་ཅི༵ག ཕྲད་ནས་ཀྱང་མཆོད་པའི་སྤྲིན་གྱི་ཕུང་པོ་ནི་མཐའ་ཡས་པ༵ས་འགྲོ་བའི་བླ་
མ་རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པ་རྣམས་ལ་མཆོད་པ་རྒྱུན་མི་འཆད་པ་བྱེད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་
པའོ། །
(དྲུག་པ་)འཇིག་རྟེན་དར་ཞིང་དགེ་བར་བསྔོ་བ་ནི། དཀར་པོའི་ཕྱོགས་ཀྱི་ལྷའི་ཚོགས་
མང་པོ་ཡང་དུས་དུས་སུ་ཆར་བའི་རྒྱུན་རན་པར་འབེབས་ཤི༵ང༌། དེའི་རྒྱུས་རྩི་ཤིང་དང་ལོ་
ཏོག་ཐམས་ཅད་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སྨིན་པར་ཤོ༵ག་ཅིག འཇིག་རྟེན་སྐྱོང་པའི་རྒྱལ་པོའང་
ཆོས་བཞིན་དུ་ཆོས་སྲིད་ཞི་བས་སྐྱོང་བར་བྱེད་པར་གྱུར་ཅི༵ང༌། དེ་དག་ལ་བརྟེན་ནས་འཇིག་
རྟེན་པ་དག་ཀྱང་རྒུད་པ་ཐམས་ཅད་དང་བྲལ་ཏེ་བདེ་བ་དང་འབྱོར་བ་ཆེན་པོས་དར་ཞིང་
རྒྱས་པར་ཤོ༵ག་ཅིག སྨན་རྣམས་ཀྱང་ནད་སེལ་བའི་མཐུ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པ་
ད༵ང་གསང་སྔགས་ཀྱི་བཟླས་བརྗོད་བྱས་པ་ལས་ཀྱང་ཇི་སྐད་བཤད་པའི་ཕན་ཡོན་རྣམས་
2-1-414


མྱུར་དུ་འགྲུབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག མཁའ་ལ་རྒྱུ་ཞིང་འགྲོ་བའི་འབྱུང་པོ་དང་མིའི་ཤ་ཁྲག་ལ་སྤྱོད་
པའི་སྲིན་པོ་དང་གནོད་སྦྱིན་དང་ཤ་ཟ་ལ་སོགས་པ༵འི་གདུག་པ་ཅན་ཐམས་ཅད་བྱམས་པ་
དང་སྙིང་རྗེའི་སེམས་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅི༵ག སེམས་ཅན་གྱི་རིས་འགའ་ཡང་སྡུག་བསྔལ་
མྱོང་བར་མ་གྱུ༵ར་ཅིང༌། དེའི་རྒྱུ་སྡིག་པ་ལ་སྤྱོད་པར་ཡང་མ་གྱུར་ལ་ན་བས་གདུང་བར་མ་
གྱུར་ཏེ། འཇིགས་པ་སྣ་ཚོགས་དང་གཞན་གྱིས་བརྙས་པའང་མི་འབྱུང་ཞི༵ང་སེམས་ཅན་
འགའ་ཡང་ཡིད་མི་བདེ་བར་ཡང་མ་གྱུ༵ར་ནས་རྟག་ཏུ་བདེ་ཞིང་དགེ་བ་ལ་གནས་པར་གྱུར་
ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)མཆོག་གི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ལ་བདུན་ལས། (དང་པོ་)དགེ་འདུན་གནས་དང་བཅས་
པའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ནི། སྡེ་སྣོད་གསུམ་བཞུགས་པའི་གཙུག་ལག་ཁང་དང་ཀུན་དགའ་ར་
བ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་སྡེ་སྣོད་ཟབ་མོའི་ལུང་ཀློག་པ་ད༵ང༌། ཁ་ཏོན་བྱེད་པ་དང་འཛིན་པ་
དང༌། དོན་སེམས་པ་དང་སྒོམ་པ་ལ་སོགས་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱས་ཤིང་གང་བས་ལེགས་པར་
ཡུན་རིང་དུ་གནས་པར་ཤོ༵ག་ཅིག དུས་རྟག་ཏུ་དགེ་འདུན་ཐམས་ཅད་བདུད་ལ་སོགས་པས་
མི་ཕྱེད་ཅིང་དགེ་བའི་བྱ་བ་ལ་ཐུགས་རྩེ་གཅིག་ཏུ་མཐུན་པ་ད༵ང༌། དགེ་འདུན་རྣམས་ཀྱིས་
བསྒྲུབ་པར་བྱ་བའི་དོན་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ལམ་གྱི་ཡོན་ཏན་ཁྱད་པར་ཅན་ཡང་གོང་
ནས་གོང་དུ་ཡང་བཞེད་པ་བཞིན་འགྲུབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)དགེ་སློང་ཕ་མའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ནི། བསླབ་པ་རིན་པོ་ཆེ་གསུམ་ལ་ཚུལ་བཞིན་
དུ་སློབ་པར་འདོད་པའི་དགེ་སློང་རྣ༵མས་ཀྱིས་གནས་དབེན་པ་ཡིད་དུ་འོང་བ་དག་ཀྱང་ཐོབ་
པར་ཤོ༵ག་ཅིག དེར་ཡང་རྣམ་གཡེང་དང་འདུ་འཛིའི་བྱ་བ་ཐམས་ཅད་སྤངས་ནས་ནི༵་སེམས་
ནི་ལས་སུ་རུང་ཞིང་སྤྲོ་བའི་སྒོ་ནས་ཏིང་ངེ་འཛིན་རྣམ་པར་དག་པ་སྒོམ་པར་གྱུར་ཅི༵ག དགེ་
སློང་མ་རྣམས་ཀྱང་ཆོས་གོས་དང་ཁ་ཟས་ལ་སོགས་པ་ཚེགས་ཆུང་ངུས་རྙེད་པ་དང་ལྡན་ཞི༵ང་
2-1-415


ཕན་ཚུན་འཐབ་པ་དང་གནོད་པ་ཐམས་ཅད་སྤངས་ནས་ཞི་བ་དང་དུལ་བས་དམ་པའི་ཆོས་
ལ་གནས་པར་ཤོ༵ག་ཅིག ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)རབ་བྱུང་སྤྱིའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ནི། དེ་བཞིན་དུ་ཐར་པ་ཐོབ་པར་འདོད་པས་
ཁྱི མ་ནས་ཁྱི མ་མེད་པར་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་མ་ལུས་པ་ཀུ༵ན་ཉོན་མོངས་པའི་གདུང་བ་བསིལ་བར་
བྱེད་པའི་ཚུལ་ཁྲིམས་ཇི་ལྟར་ཁས་བླངས་པ་རྣམས་ནམ་ཡང་ཉམས་པ་མེད་པར་སྲུང་ནུས་
པར་གྱུར་ཅི༵ག གལ་ཏེ་ལྟུང་བ་བྱུང་ནས་ཚུལ་ཁྲིམས་འཆལ་བ་སྲིད་ནའང༌། དེ་ལ་འགྱོད་པ་
དྲག་པོས་ཡིད་བྱུང་ན༵ས་ཕྱིར་བཅོས་ཏེ་དུས་རྟག་ཏུ་སྡིག་པ་མཐའ་དག་ཟད་ཅིང་བྱང་བར་
བྱེད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག གནས་སྐབས་སུ་ཡང་བདེ་འགྲོ་མཐོ་རིས་ཀྱི་གོ་འཕང་དག་ཀྱང་ཐོབ་
པར་གྱུར་ན༵ས་དེར་ཡང་རབ་ཏུ་བྱུང་སྟེ་ཚུལ་ཁྲིམས་དང་བརྟུལ་བཞུགས་རྣམ་པར་དག་པ་མི་
ཉམས་པར་སྲུང་བར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(བཞི་པ་)ཁྱད་པར་མཁས་པའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ནི། རིག་པའི་གནས་ལྔ་དང་བྱེ་བྲག་ཏུ་
ནང་རིག་པའི་སྡེ་སྣོད་གསུམ་ལ་མཁས་པའི་གང་ཟག་རྣམས་ནི། གཞན་ལས་ཁྱད་པར་དུ་
འཕགས་པའི་གོ་འཕང་ལ་འཇོག་པའི་སྒོ་ནས་བཀུར་བ་ད༵ང༌། ཆོས་གོས་དང་ལྷུང་བཟེད་
དང་ཞལ་ཟས་ལ་སོགས་པའི་བསོད་སྙོམས་དག་ཀྱང་འབད་རྩོལ་མེད་པར་བདེ་བླག་ཏུ་རྙེད་
པར་ཤོ༵ག་ཅིག རང་གི་ཡོན་ཏན་ལ་ང་རྒྱལ་དང་སེར་སྣ་མེད་ཅིང་གཞན་གྱི་ཡོན་ཏན་ལ་
ཕྲག་དོག་དང་འགྲན་སེམས་མེད་པའི་སྒོ་ནས་རྒྱུད་ནི་ཡོངས་སུ་དག་པར་གྱུར་པ་ད༵ང་ཕྱོགས་
རྣམས་ཀུན་ཏུ་སྙན་པའི་གྲགས་པ་ཆེན་པོས་ཁྱབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག གནས་སྐབས་སུ་ཕྱི་མ་ལ་
ངན་སོང་གསུམ་ལ་སོགས་པའི་སྡུག་བསྔལ་ནམ་ཡང་མི་མྱོང་ཞི༵ང་དཀའ་བ་དང་ངལ་བ་དྲག་
པོ་སྤྱད་པ་མེད་པར་ཡ༵ང་ཐར་པ་སྒྲུབ་པ་ལ་ལྷ་བས་ཀྱང་ཆེས་ལྷག་པར་གྱུར་པའི་དལ་འབྱོར་
གྱི་ལུས་གཅིག་པུ་ཐོབ་པ་ཉིད་ཀྱིས་ནི༵་ཐབས་ལ་མཁས་པའི་སྐྱེས་བུ་དེ་དག་མཐར་ཐུག་བླ་
2-1-416


ན་མེད་པ་ཡང་དག་པར་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་གོ་འཕང་རིན་པོ་ཆེ་མྱུར་དུ་འགྲུབ་པར་
ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(ལྔ་པ་)སངས་རྒྱས་རྒྱུན་དུ་མཆོད་པར་བསྔོ་བ་ནི། ནམ་མཁའི་མཐའ་དང་མཉམ་པའི་
སེམས་ཅན་མ་ལུས་པ་ཀུན་གྱིས་ལན་གྲངས་མང་པོའི་བར་དུ༵་ཕྱོགས་བཅུ་ན་བཞུགས་པའི་
སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཐམས་ཅད་ལ་ཟང་ཟིང་དང་སྒྲུབ་པའི་མཆོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་
རྒྱུན་མི་འཆད་པར་མཆོད་པར་བྱེད་ཅི༵ང༌། དེ་དག་གི་བྱིན་རླབས་ལ་བརྟེན་ནས་སངས་རྒྱས་
ཀྱི་བདེ་བ་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་ཅིང་མཐའ་ཡས་པ་ཐོབ་པ་ཉིད་ཀྱི༵ས་སེམས་ཅན་ཐམས་ཅད་
དུས་རྟག་ཏུ་བདེ་བ་ཆེན་པོ་དང་ལྡན་པར་གྱུར་ཅི༵ག་ཅེས་པའོ། །
(དྲུག་པ་)དམ་པའི་དགོངས་པ་འགྲུབ་པར་བསྔོ་བ་ནི། རྒྱལ་བའི་སྲས་པོ་བྱང་ཆུབ་སེམས་
དཔའ་ཆེན་པོ་རྣམས་ཀྱིས་ནི༵་འགྲོ་བ་དཔག་ཏུ་མེད་པ་སྨིན་པ་དང་གྲོལ་བའི་དོན་ཐུགས་ལ་
ཇི་ལྟར་དགོངས་པ་བཞིན་དུ་དངོས་སུ་ཡང་འགྲུབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག འགྲོ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱི་
མགོན་པོ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པ་ཡིས་ནི་ཐུགས་ལ་གང་དགོངས་པ༵་ཇི་ལྟ་བ་བཞིན་དུ་སེམས་
ཅན་རྣམས་ལ་ཕན་པ་དང་བདེ་བའི་ཁྱད་པར་དེ་དག་ཐམས་ཅད་མྱུར་དུ་འབྱོར་བར་ཤོ༵ག་
ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(བདུན་པ་)ཉན་རང་རྣམས་ཀྱང་བདེ་བར་བསྔོ་བ་ནི། དེ་བཞིན་དུ་རྟེན་འབྲེལ་ཟབ་མོ་
རྟོགས་པའི་རང་བྱུང་གི་ཡེ་ཤེས་ཀྱིས་རང་ཉིད་གཅིག་པུ་མངོན་པར་བྱང་ཆུབ་པའི་རང་
སངས་རྒྱས་ཀྱི་རིགས་ཅན་རྣམས་ད༵ང༌། སྲིད་པ་ཐ་མ་པའི་ཚེ་ཡང་འབྲས་བུའི་ཁྱད་པར་
གཞན་ལས་ཐོས་ཤིང་སྒྲོགས་པ་ཉན་ཐོས་ཀྱི་རིགས་ཅན་རྣམས་ཀྱང་འཁོར་བའི་སྐྱོན་མཐའ་
དག་ཉེ་བར་ཞི་བའི་བདེ་བ་དང་ཡང་ལྡན་ཞིང་མཐར་ཐུག་རྫོགས་པའི་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བདེ་
བ་ཆེན་པོ་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅི༵ག་གནས་སྐབས་སུ་ཡང༌། ལྷ་དང་ལྷ་མིན་མི་རྣམས་ཡིད། །གུས་
2-1-417


བཅས་རྟག་ཏུ་མཆོད་པར་ཤོག །ཅེས་རྒྱ་དཔེ་ལས་འབྱུང་བ་ལྟར། ལྷ་དང་ལྷ་མ་ཡིན་དང་མི་
རྣམས་ཐམས་ཅད་ཀྱང་དེ་དག་ལ་ཡིད་གུས་པ་དང་བཅས་པའི་སྒོ་ནས་དུས་རྟག་ཏུ་མཆོད་
པའི་ཚོགས་རྣམས་ཀྱིས་མཆོད་པ་བྱེད་པར་ཤོག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གཉིས་པ་)རང་གི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ལ་གསུམ་ལས། (དང་པོ་)ཚེ་རབས་མང་པོའི་དོན་དུ་བསྔོ་
བ་ནི། རྩོམ་པ་པོ་བདག་ཀྱང་ལྷག་པའི་ལྷ་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་གྱི༵ས་ཉེ་བར་
བསྐྱངས་བ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་ས་དང་པོ་རབ་ཏུ་དགའ་བ་གནས་པ་ཐོབ་
ཀྱི་བར་དུ༵་དུས་རྟག་ཏུ་རྒྱུན་མི་འཆད་པར་ཚེ་རབས་སྔ་མ་སྔ་མ་རྣམས་རྗེས་སུ་དྲན་པས་ལས་
རྒྱུ་འབྲས་ལ་མངོན་པར་ཡིད་ཆེས་པ་ད༵ང༌། ཡོན་ཏན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་གཞིར་གྱུར་པ་རབ་
ཏུ་འབྱུང་བའི་སྡོམ་པ་རྣམ་པར་དག་པའང་ཐོབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག དེར་ཡང་བདག་ནི་བསོད་
སྙོམས་ལ་སོགས་པའི་ཁ་ཟས་ཀྱི་ནའམ་ངན་ངོན་ཙམ་གྱིས་ཀྱ༵ང་ལུས་ཉམས་སྟོབས་དང་ལྡན་
ཞིང་བདེ་བར་འཚོ་བར་ཤོ༵ག་ཅིག སངས་རྒྱས་མ་ཐོབ་ཀྱི་བར་གྱི་ཚེ་རབས་བརྒྱུད་མ་ཀུན་ཏུ་
དགེ་བ་འབའ་ཞིག་སྒྲུབ་པ་ལ་འཇིག་རྟེན་གྱི་འདུ་འཛི་་་དང་རྣམ་གཡེང་ཐམས་ཅད་སྤངས་ཏེ་
སྒོ་གསུམ་དབེན་པར་གནས་པ༵་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་དང་ལྡན་པའང་ཐོབ་པར་གྱུར་ཅི༵ག་ཅེས་
པ་སྟེ། འགྲེལ་པ་རྣམས་སུ་སློབ་དཔོན་འདི་ཉིད་འཕགས་པའི་གང་ཟག་ཏུ་གསུངས་པས། 
ས་རབ་དགའ་བ་ཐོབ་པར་དུ། །ཞེས་པ་ལ་སོགས་པ་ནི་རྗེས་འཇུག་གི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ལམ་ལ་
བསླབ་པའི་དོན་ཏོ། །
(གཉིས་པ་)མགོན་དང་བཅས་པའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ནི། དུས་གང་གི་ཚེ་སྐུ་བལྟ་བར་འདོད་
པའ༵མ་ཆོས་ཀྱི་དོན་ཅུང་ཟད་ཙམ་དྲི་བར་འདོད་ན་ཡ༵ང༌། དེའི་ཚེ་འཇིག་རྟེན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་
མགོན་པོ་འཇམ་པའི་དབྱངས་དེ་ཉིད་ནི༵་གེགས་དང་སྒྲིབ་པ་གང་ཡང་མེད་པར་ཡང་མངོན་
སུམ་དུ་མཐོང་ནས་རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་དུ་རྗེས་སུ་འཛིན་ཅིང་སྐྱོང་བར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
2-1-418


(གསུམ་པ་)གཞན་དོན་འགྲུབ་པའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ནི། ཕྱོགས་བཅུའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་ཁམས་
རབ་འབྱམས་ནམ་མཁའི་མཐས་གཏུགས་པར་ཁྱབ་པ༵འི་སེམས་ཅན་མ་ལུས་པ་ཀུན་གྱི་
གནས་སྐབས་དང་མཐར་ཐུག་གི་དོན་ཐམས་ཅད་བདེ་བླག་ཏུ་བསྒྲུབ་པའི་ཕྱི༵ར་ཇི་ལྟར་
འཕགས་པ་འཇམ་དཔལ་ལ་སོགས་པ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་རླབས་པོ་ཆེ་གཞན་ལ་
ཕན་པ་འབའ་ཞིག་མཛད་པ༵་བཞིན་དུ་བདག་གི་སྤྱོད་པའང་དེ་འདྲ་བ་ཁོ་ནར་གཞན་ལ་ཕན་
པ་འབའ་ཞིག་འགྲུབ་པར་ཤོ༵ག་ཅིག དེ་ཡང་དུས་ཇི་སྲིད་དུ་ནམ་མཁའ་གནས་པར་གྱུར་
པ་ད༵ང་ཡུལ་འགྲོ་བ་མ་ལུས་ཇི་སྲིད་གནས་པར་གྱུར་པ༵འི་བར་དེ་སྲིད་དུ་གཞན་དོན་བྱེད་པ་
པོ་བདག་ནི་མྱ་ངན་ལས་མི་འདའ་བར་གནས་པར་གྱུར་ན༵ས་བྱེད་ལས་འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་
པའི་འཁོར་བ་དང་ངན་སོང་གི་སྡུག་བསྔལ་མཐའ་དག་སེལ་བར་བྱེད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག དམྱལ་
བ་ལ་སོགས་པ་འགྲོ་བ་མ་ལུས་པའི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཁྱད་པར་གང་ཅིའང་རུ༵ང་བ་ཡོད་པ་དེ་
དག་མ་ལུས་པ་ཀུན་བདག་ལ་སྨིན་ནས་བྱང་ཞིང་དག་པར་གྱུར་ཅི༵ག བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་
ཚོགས་གཉིས་ཀྱིས་བསྡུས་པའི་དགེ་བའི་རྩ་བ་ཀུན་གྱི༵་མཐུ་ལ་བརྟེན་ནས་འགྲོ་བ་ཐམས་
ཅད་འཕྲལ་དང་ཡུན་དུ་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ལ་ལོངས་སྤྱོད་པར་ཤོ༵ག་ཅིག་ཅེས་པའོ། །
(གསུམ་པ་)བསྟན་པའི་དོན་དུ་བསྔོ་བ་ནི། འགྲོ་བ་མཐའ་ཡས་པའི་འཁོར་བ་དང་ངན་སོང་
གི་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ནད་ཐམས་ཅད་སེལ་བའི་སྨན་གྱི་མཆོག་གཅིག་པུ༵ར་གྱུར་ཅིང༌། མཐོ་རིས་
དང་ཐར་པའི་བདེ་བ་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་ཀུན་འབྱུང་བའི་གན༵ས་དམ་པར་གྱུར་པ་སངས་
རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་ལུང་དང་རྟོགས་པའི་བདག་ཉིད་ཅན་འཆད་ཉན་དང་སྒྲུབ་པའི་
སྒོ་ནས་བཟུང་ཞིང་རྙེད་པ་དང་བཀུར་སྟིའི་མཆོད་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་ད༵ང་བཅས་ཏེ་དུས་ཡུན་རིང་
པོའི་བར་དུ་འཇིག་རྟེན་འདིར་གནས་པར་གྱུར་ཅི༵ག་ཅེས་པའོ།      །
(གཉིས་པ་)བཀའ་དྲིན་དྲན་པའི་ཕྱག་འཚལ་བ་ནི། ལྷག་པའི་ལྷ་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་
2-1-419


ལྡན་པ་གང་གིས་བྱིན་གྱིས་བརླབས་པའི་བཀའ་དྲིན་གྱིས་བདག་ལ་འཇིག་རྟེན་གྱི་བྱ་བ་སྙིང་
པོ་མེད་པ་རྣམས་ལ་ཆགས་པ་སྤངས་ནས་ཐོས་བསམ་སྒོམ་གསུམ་ལ་སོགས་པའི་དགེ་བའི་
བྱ་བ་ཁོ་ན་ལ་རྩེ་གཅིག་ཏུ་གཞོལ་བའི་བློ་གྲོས་ཁྱད་པར་ཅན་བྱུ༵ང་བར་མཛད་པ་དེ་ནི་བཅོམ་
ལྡན་འདས་མགོན་པོ་འཇམ་པའི་དབྱངས་ཡིན་པས་དེ་ལ་སྒོ་གསུམ་གུས་པའི་སྒོ་ནས་ཕྱག་
འཚལ་ལོ༵་ཞེས་པ་སྟེ། མཆོག་སྦྱིན་རྡོ་རྗེ་མཆོག་ཁྱོད་འདུད། །ཡང་དག་མཐར་གྱུར་ཁྱོད་ལ་
འདུད། །སྟོང་ཉིད་སྙིང་པོ་ཁྱོད་ལ་འདུད། །སངས་རྒྱས་བྱང་ཆུབ་ཁྱོད་ལ་འདུད། །ཅེས་པ་
ལ་སོགས་པས་སོ། །དེ་བཞིན་དུ་སྐྱེས་བུ་དམ་པ་གང་དག་གི་གདམས་པ་དང་རྗེས་སུ་བསྟན་
པའི་བཀའ་དྲིན་གྱིས་བདག་གི་རྒྱུད་ལ་ལས་དང་ཉོན་མོངས་པའི་རྒུད་པ་རྣམས་བསལ་ནས་
ལུང་དང་མངོན་པར་རྟོགས་པའི་ཡོན་ཏན་རྣམས་གོང་ནས་གོང་དུ་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་མཛད་
པའི་མཁན་པོ་དང་སློབ་དཔོན་ལ་སོགས་པ་བླ་མ་དམ་པ༵་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་རྣམས་
ལའང་བདག་ཉིད་གུས་པས་ཕྱག་འཚ༵ལ་ལོ་ཞེས་པ་སྟེ། གང་གི་བཀའ་དྲིན་འོད་ཀྱིས་གསལ་
བྱས་བདག་ཉིད་ཀྱི། །དེ་ཉིད་རིན་ཆེན་འོད་ཀྱི་ཚོགས་ཀྱིས་མུན་བཅོམ་སྟེ། །མིག་སྐྱོན་མེད་
རྣམས་རོལ་བར་བཅས་ཏེ་སྟེང་དུ་ནི། །ལྟ་གྱུར་བླ་མ་ཉི་མ་དེ་ལ་ཕྱག་འདི་བགྱིད། །ཅེས་པ་
ལ་སོགས་པས་སོ། །མདོར་ན་བླ་མ་ཡི་དམ་རྒྱལ་བ་སྲས་དང་བཅས་པ་རྣམས་ལ་བཀའ་དྲིན་
ཆེན་པོ་རྗེས་སུ་དྲན་པའི་སྒོ་ནས་དུས་ཐམས་ཅད་དུ་ཕྱག་འཚལ་ཞིང་སྐྱབས་སུ་མཆིའོ། །ཐེག་
པ་ཆེན་པོའི་བསམ་སྦྱོར་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པ་སྟོན་པའི་གཞུང་ལུགས་རྣམ་པར་དག་པ་འདི་ལྟ་
བུ་ལ་བརྟེན་ནས་ཀྱང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་དང་སེམས་ཅན་དཔག་ཏུ་མེད་པ་ལ་
ཕན་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་འབྱུང་བར་གྱུར་ཅིག་ཅེས་པའི་དོན་ཏོ། །བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་
འཇུག་པ་ལས་གཙོ་བོར་དགེ་བའི་རྩ་བ་རྣམས་ཡོངས་སུ་བསྔོ་བའི་ཚུལ་གསལ་བར་བསྟན་
པ་ཞེས་བྱ་བ་སྟེ་ལེའུ་བཅུ་པའི་རྣམ་པར་བཤད་པའོ༵།།      །། 
2-1-420


དེ་ལྟར་ན་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་རྣམ་པར་དག་པ་ལ་འཇུག་པའི་ཚུལ་ཤིན་ཏུ་
གསལ་བར་སྟོན་པའི་བསྟན་བཅོས་སློབ་དཔོན་ཆེན་པོ་འཕགས་པ་ཤཱནྟ་དེ་ཝ་སྟེ་ཞི་བའི་ལྷས་
འཇམ་པའི་དབྱངས་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས་མཛད་པ་དེ་ཉིད་འགྲེལ་བ་རྣམས་དང་
མཐུན་པར་ཚིག་དང་དོན་མཐའ་དག་གསལ་བར་བཤད་པ་གྲུབ་ཅིང་ཡོངས་སུ་རྫོགས་སོ༵་
ཞེས་པའོ།      །
(བཞི་པ་)དོན་དེ་ལེགས་པར་བསྒྱུར་བའི་ཚུལ་ནི། བསྟན་བཅོས་དེ་ཉིད་ལེགས་པར་སྦྱར་
བའི་སྐད་དུ་བརྩམས་ཤིང༌། རྒྱ་གར་འཕགས་པའི་ཡུལ་ན་གནས་པ་ལས། སྔོན་གྱི་སྐྱེས་བུ་
དམ་པ་རྣམས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་ཡུལ་དུའང་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་དར་ཞིང་རྒྱས་པར་མཛད་
པའི་དུས་སུ། རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་པོ་ཆེན་པོ་སརྦ་ཛྙཱ་དེ་བ་སྟེ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་ལྷ་ད༵ང༌། 
ཞུ་ཆེན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་བན་་དེ་དཔལ་བརྩེགས་ཀྱིས་ཁ་ཆེའི་དཔེ་ལས་བོད་ཀྱི་སྐད་དུ་བསྒྱུར་ཅིང་
ཞུས་དག་ཀྱང་མཛད་དེ་འཆད་ཉན་གྱིས་གཏན་ལ་ཕབ་ན༵ས་སྐལ་བ་དང་ལྡན་པ་རྣམས་ལ་
ཕན་པ་རྒྱ་ཆེན་པོ་མཛད་པའོ། །སླར་ཡང་རྒྱ་གར་གྱི་མཁན་པོ་དྷརྨ་ཤྲཱི་བྷ་དྲ་སྟེ་ཆོས་དཔལ་
བཟང་པོ་ད༵ང༌། ཞུ་ཆེན་གྱི་ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོ་ད༵ང༌། ཤཱཀྱ་བློ་གྲོས་ཀྱིས་ཡུལ་དབུས་
ཀྱི་དཔེ་དང་འགྲེལ་བ་རྣམས་དང་མཐུན་པར་བཅོས་ཤིང་གཏན་ལ་ཕབ་པའོ༵། །ཡང་སླད་
ཀྱིས་བལ་པོའི་པཎྜི་ཏ་སུ་མ་ཏི་ཀཱིརྟི་སྟེ་མཁས་པ་ལེགས་པའི་བློ་གྲོས་གྲགས་པ་ད༵ང༌། བོད་
ཀྱི་ལོ་ཙཱ་བ་ཆེན་པོ་ཤཱཀྱའི་དགེ་སློང་རྔོག་བློ་ལྡན་ཤེས་རབ་ཀྱིས་ཀྱང་བཅོས་ཤིང་ཞུས་ཏེ་དག་
པར་བྱས་པ༵འོ་ཞེས་པ་སྟེ། བར་སྐབས་སུ་ཅུང་ཟད་མ་དག་པར་སོང་བ་རྣམས་བདག་གིས་
ཀྱང་རྒྱ་དཔེ་དང་འགྲེལ་བ་ལ་གཏུགས་ཏེ་དག་པར་བགྱིས་པའོ།།      །། 
རྣམ་དག་གཞུང་འདི་རྣམ་པར་འཆད་མཁས་མང་པོས་བཤད་མོད་དེ་ལྟ་ནའང༌། །
རྣམ་མང་དོན་མཆོག་རྣམ་གསལ་ཚིག་གིས་བདེ་བླག་ཉིད་དུ་རྟོགས་བྱའི་ཕྱིར། །
2-1-421


རྣམ་བཤད་འདི་ཡང་རྣམ་དཔྱོད་གསལ་ལྡན་དོན་གཉེར་མང་པོས་བསྐུལ་བའི་ངོར། །
རྣམ་དག་བསམ་སྦྱོར་རྣམ་པར་སྤེལ་ཕྱིར་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་གྱིས་སྦྱར། །
ཟབ་མོའི་ལུང་དང་རིགས་པ་ལ་བརྟེན་ནས། །
ཟབ་མོའི་ཆོས་འདི་འབད་པས་ལེགས་བཤད་མོད། །
ཟབ་མོའི་དོན་ལ་ཉེས་པའི་ཆ་མཆིས་ན། །
ཟབ་མོའི་ཐུགས་མངའ་རྣམས་ལ་བཟོད་པར་གསོལ། །
རྙེད་དང་བཀུར་སྟི་གཅེས་པར་འཛིན་ཞིང་དམ་ཆོས་ཆེད་ཆེར་མི་འཛིན་པའི། །
ཕྲག་དོག་ཕྱོགས་ཞེན་གཏི་མུག་ཅན་དག་ལེགས་བཤད་ཟབ་མོས་མགུ་དཀའ་མོད། །
རྣམ་གཡེང་འདུ་འཛི་མ་ལུས་སྤངས་ནས་ཆོས་ཚུལ་ཟབ་མོ་དོན་གཉེར་བའི། །
རྣམ་དག་བློ་དང་སྐལ་བཟང་དང་ལྡན་སྐྱེས་བུ་མཆོག་རྣམས་དགྱེས་བར་མཛོད། །
དམ་པ་མང་པོའི་ལེགས་བཤད་ལ་བརྟེན་ནས། །
དམ་པའི་ཆོས་འདི་རྣམ་བཤད་ལས་བྱུང་བའི། །
དམ་པའི་དགེ་བ་བདག་གིས་གང་བསྐྲུན་དེས། །
དམ་པ་རྣམས་ཀྱི་དགོངས་དོན་གྲུབ་གྱུར་ཅིག །
གང་གི་དྲིན་ལས་བདག་འདྲའི་བློས་ཀྱང་ཟབ་མོའི་གནས་ལུགས་རྟོགས་གྱུར་པ། །
མཁྱེན་རབ་རྣམ་དག་ཐུགས་རྗེའི་སྟོབས་མངའ་འཇམ་པའི་དབྱངས་ལ་ཕྱག་འཚལ་
ཞིང༌། །
གང་ལ་བརྟེན་ན་སྲིད་དང་ཞི་བའི་རྒུད་པ་བསལ་ནས་ཕན་བདེ་ཡི། །
དཔལ་འབྱོར་རྒྱས་མཛད་བཤེས་གཉེན་རབ་མཆོག་བླ་མ་རྣམས་ལའང་བདག་སྐྱབས་
མཆི། །
2-1-422


རང་བཞིན་རྣམ་དག་མཁའ་མཉམ་སེམས་ཅན་རྣམས། །
བསམ་པ་བྱང་ཆུབ་མཆོག་ཏུ་སེམས་བསྐྱེད་དེ། །
སྦྱོར་བ་ཕ་རོལ་ཕྱིན་དྲུག་ལེགས་སྤྱད་ནས། །
འབྲས་བུ་བྱང་ཆུབ་ཆེན་པོ་མྱུར་ཐོབ་ཤོག །
གནས་སྐབས་སུ་ཡང་ཐུབ་བསྟན་ཉི་ཟླ་གདུལ་བྱའི་གླིང་ལ་གསལ་བ་ཡིས། །
མི་ཤེས་མུན་པའི་རབ་རིབ་བསལ་ནས་ཡེ་ཤེས་སྣང་བའི་དཔལ་བསྐྱེད་ཅིང༌། །
སྐྱེ་རྒུ་རྣམས་ཀྱང་ཕན་ཚུན་གནོད་པའི་བསམ་སྦྱོར་ངན་པ་རབ་སྤངས་ནས། །
བྱམས་དང་སྙིང་རྗེས་ཉིན་མཚན་ཀུན་ཏུ་དམ་པའི་ཆོས་ལ་སྤྱོད་གྱུར་ཅིག །
བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་སྤྱོད་པ་ལ་འཇུག་པའི་རྣམ་པར་བཤད་པ་གཞུང་དོན་རབ་
གསལ་སྣང་བ་ཞེས་བྱ་བ། བླ་མ་དམ་པ་རྣམས་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་ལ་བརྟེན་ནས། རིག་པའི་
གནས་ལྔ་ལ་བློ་གྲོས་ཀྱི་སྣང་བ་ཅུང་ཟད་ཐོབ་པ། བོད་ཀྱི་པཎྜི་ཏ་འཇམ་དབྱངས་བློ་གྲོས་
ཀྱིས་བཟང་ལྡན་ཡང་དགོན་བྱམས་པའི་གླིང་དུ་སྦྱར་བའོ།།      །། བསྟན་པ་རིན་པོ་ཆེ་དང་
སེམས་ཅན་མང་པོ་ལ་ཕན་ཐོགས་པར་གྱུར་ཅིག །
ༀ་སྭ་སྟི་སིདྡྷཾ། ཤེས་རབ་ཕ་རོལ་ཕྱིན་པའི་འཁོར་ལོས་སྒྱུར། །ཐབས་མཆོག་བསོད་
ནམས་མང་པོས་མདུན་བདར་ཏེ། །ཉོན་མོངས་ཤེས་བྱའི་གཡུལ་རྣམས་སྤ་གོང་མཁན། །ཆོས་
ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཤཱཀྱ་སེང་གེར་འདུད། །གང་དེའི་ཉེ་བའི་སྲས་མཆོག་རྒྱུ་སྐར་ཁྲོད། །རྨོངས་པའི་
མུན་གསོད་ཤེས་རབ་རལ་གྲི་ཅན། །འཇམ་དབྱངས་བཅུ་དྲུག་ཆ་རྫོགས་ཟླ་བ་དེས། །སྐལ་
བཟང་སྙིང་གི་དགའ་ཚལ་ཕྱེ་བར་མཛོད། །རྒྱལ་བའི་གཞུང་ལུགས་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་དབྱིག །
ལྟ་དང་སྤྱོད་པའི་མཛོད་དུ་འདུས་དེ་ལས། །རྣམ་དཔྱོད་ཚད་མར་སོང་བའི་འཕགས་རྣམས་
ཀྱིས། །དགོངས་པ་སོ་སོར་བཀྲལ་བའི་བློ་གྲོས་འགྲན། །འདི་ནི་རྨད་བྱུང་སློབ་དཔོན་ཞི་བ་
2-1-423


ལྷས། །བྱང་ཆུབ་སེམས་གཉིས་གྲུབ་པའི་རྫུ་འཕྲུལ་བཅས། །རང་གི་རྟོགས་པ་སྙིང་རྗེས་
སྐྱུགས་པའི་ངག །རྒྱལ་སྲས་སྤྱོད་ལ་འཇུག་པའི་གཞུང་དུ་བསྟན། །དེ་ཡི་དགོངས་པ་འགྲེལ་
སླད་འཕགས་བོད་ཀྱི། །སྨྲ་དབང་རྣམས་ཀྱི་ལུང་རིགས་བརྒྱར་སྤྲོས་མོད། །དོན་གསལ་སྡེབ་
སྦྱོར་ལེགས་པའི་རྒྱུད་མངས་ཅན། །ས་བཟང་ལེགས་བཤད་སྙན་པའི་གྲགས་པ་འབར། །དེ་
ཚུལ་གཟིགས་པ་དག་པའི་མེ་ལོང་དུ། །ཤར་བ་འཇམ་དབྱངས་སྒྱུ་འཕྲུལ་མཁྱེན་བརྩེའི་རྗེས། །
ཡོངས་རྫོགས་བསྟན་ལ་རི་མོར་མཛད་པའི་རླབས། །ཀུན་ཏུ་བཟང་པོའི་སྤྲིན་དུ་འཕྱུར་བའི་
ཚེ། །བསོད་ནམས་སུམ་རྩེན་གྲོང་ནས་འོངས་པའི་རྒྱུད། །མཐོ་རིས་ཡོན་ཏན་དོ་ཤལ་འཛིན་
པ་ཅན། །སྡེ་བཞིའི་དགེ་ལེགས་སྐྱེད་བའི་བཙུན་མོ་དེ། །ལེགས་བྱས་འདི་ཡི་འབབས་སྟེགས་
གཅིག་ཏུ་དགོངས། །རྟེན་འབྱུང་དེ་དག་ཚོགས་པས་བསྐུལ་བ་བཞིན། །འཇམ་མགོན་བཀའ་
ལུང་ས་སྤྱོད་དབང་མོ་དེས། །བདག་གིར་མཛད་ལས་ཆོས་སྦྱིན་མི་མཛད་འཕྲུལ། །ཐུགས་
བསྐྱེད་དག་པ་གཟུགས་སུ་ཤར་འདྲར་བསྐྲུན། །དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་སྟེ་བ་བརླིང་པ་ནས། །
གཙུག་ལག་རྩིབས་སྟོང་བཀྱེ་བ་སའི་ཐིག་ལེར། །མཚོ་ལ་ནོར་བུ་བཞིན་དུ་བཀོད་པ་ན། །
དཔལ་ལྡན་ལྷུན་གྲུབ་སྟེང་ཞེས་དོན་ལྡན་བྱས། །བསོད་ནམས་ཚོགས་ལས་དམ་ཆོས་འཛིན་
པ་དེའི། །ལེགས་བྱས་རྒྱ་མཚོ་གཏིང་མཐའ་དཔག་དཀའ་བར། །དུས་གསུམ་དགེ་བའི་ཀླུང་
རྒྱུན་ཀུན་བསྲེས་ཏེ། །རྣམ་པ་ཐམས་ཅད་མཁྱེན་པའི་གཞིར་བསྟབས་མཐུས། །དཔལ་ལྡན་
སྟོབས་བཅུ་མངའ་བའི་ལུང་རྟོགས་ཀྱི། །བསྟན་པ་རིན་ཆེན་ཀུན་གྱི་ཕུལ་གྱུར་པ། །ལྷར་
བཅས་གདུལ་བྱའི་མོས་དགེའི་རྒྱལ་མཚན་རྩེར། །བཤད་སྒྲུབ་དཔུང་པས་བཟུང་བཞིན་
བརྟན་གྱུར་ཅིག །དེ་ཡི་རྩ་ལག་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་གྱིས། །ཡངས་པའི་ས་ཆེན་སྐལ་
བ་དགེ་བྱས་ལས། །དཔལ་ལྡན་བླ་མ་བསྟན་པའི་སྒྲོན་མེ་རྣམས། །ལྷུན་པོ་བཞིན་དུ་མངོན་
མཐོར་བཞུགས་གྱུར་ཅིག །ལུགས་དང་མཐུན་པའི་བཀའ་ལུང་བསྒྲགས་པའི་འོག །ཚུལ་
2-1-424


མིན་སྤྱོད་པའི་གོ་སྐབས་མེད་བགྱིད་པ། །ས་སྐྱོང་དམ་པའི་ཕུན་ཚོགས་གང་ཇི་སྙེད། །སྐྱེ་རྒུ་
བདེ་བའི་གཉེན་དུ་རྒྱས་གྱུར་ཅིག །རྣམ་འགྱུར་གདུང་བ་མེད་པའི་ལང་ཚོའི་ལྗོན། །འཆི་མེད་
ཚེ་ཡི་རྩ་བ་བརྟན་ཚུགས་ཤིང༌། །ཆོས་སྲིད་ཡལ་འདབ་རབ་རྒྱས་ཡོན་ཏན་དཔལ། །སྒྲོལ་མ་
དཀར་མོའི་ངོ་མཚར་འཛིན་གྱུར་ཅིག །བཀྲ་ཤིས་ཀུན་གྱི་རབ་མཆོག་དཀོན་མཆོག་གསུམ། །
འཇིག་རྟེན་གསུམ་ན་དགེ་ལེགས་ཆར་འབེབས་བཞིན། །སྨོན་པའི་ངག་ལ་བདེན་པས་བྱིན་
བརླབས་ཏེ། །ཕུན་ཚོགས་རྒྱ་མཚོས་ཀུན་ནས་འབྱོར་གྱུར་ཅིག །ཅེས་དཔལ་སའི་ཚངས་པ་
སྡེ་དགེ་ཆོས་རྒྱལ་ཆེན་པོའི་བཙུན་མོ་དམ་པ་འགྱུར་མེད་ཚེ་བརྟན་སྒྲོལ་དཀར་གྱིས་རྗེ་འཇམ་
པའི་དབྱངས་མཁྱེན་བརྩེའི་ཞབས་ཀྱི་བཀའ་སྩལ་ལྷུར་ལེན་པའི་ཕྱིར་ཆོས་སྦྱིན་གྱི་མ་མོར་
འདུ་མཛད་པའི་ཚེ་བཀའ་སྩལ་ལྟར་རྗེ་བླ་མའི་ཞབས་འབྲིང་པ་འཇམ་དབྱངས་ལེགས་པའི་
བློ་གྲོས་ཀྱིས་སྨྲས་པ་སརྦ་དཱ་མངྒ་ལཾ་བྷ་བ་ཏུ།      །